Μπορεί στα περισσότερα μουσικά όργανα να συμβαίνει αυτό, αλλά στο ΜΠΟΥΖΟΥΚΙ είναι ακριβώς το ανάποδο.
Την εποχή του τέλους του 18ου αιώνα, στην ευρωπαϊκή ΟΘΟΜΑΝΙΑ επικρατούσε το ΒΙΟΛΙ, η ΜΑΝΤΟΛΑ και το ΜΑΝΤΟΛΙΝΟ ως λαϊκά μουσικά όργανα. Αντίθετα, στην ανατολική ΟΘΟΜΑΝΙΑ, επικρατούσε το ΣΑΖΙ.
Κάποια στιγμή, κατάργησαν τους μπερδέδες από το ΣΑΖΙ και τοποθέτησαν τάστα, όπως είχαν και έχουν τα ευρωπαϊκά μουσικά όργανα. Τότε είναι που πρωτοεμφανίζεται η ονομασία ΜΠΟΥΖΟΥΚΙ, και δεν ήταν τίποτε άλλο από ένα ΣΑΖΙ με ευρωπαϊκή κλίμακα.
Επειδή είχε ζήτηση το νεομπαστερδεμένο όργανο, κάποιοι παρομοιάσανε την ελληνική ΜΑΝΤΟΛΑ εκείνης της εποχής (που είχε κούρδισμα Sol-Re-La-Mi με αλλαγή χορδής στο 5ο ημίτονο και κλήμακα 52εκ.) και επιμήκυναν το μπράτσο της ΟΚΤΑΒΑ ΜΑΝΤΟΛΑ ώστε να έχει ίδια κλίμακα και κούρδισμα με το ευρωπαϊκό ΣΑΖΙ (ΜΠΟΥΖΟΥΚΙ). Γιαυτό παρατηρούμε ότι τα πολύ παλαιά μπουζούκια που συναντάμε είναι με σκάφος που παρομοιάζει με τις σημερινές ΜΑΝΤΟΛΕΣ-ΜΑΝΤΟΛΙΝΑ, με το τσάκισμα στο καπάκι.
Σταδιακά, το σχήμα άλλαξε, και από αχλαδωτό έγινε αυτό που βλέπουμε σήμερα, μόνο και μόνο για να δώσει μεγαλύτερη επιφάνεια στις σημερινές πομπώδες φιγούρες που στολίζουν την νεκρή ζώνη στο καπάκι. Επίσης, καταργήσανε και την τσάκιση στο καπάκι.
Βλέπει κάποιος κάτι θετικό σε όλη αυτή την εξέλιξη του μπουζουκιού;
Τι βλέπω εγώ:
- η παλαιά ελληνική ΜΑΝΤΟΛΑ δεν βούλιαζε ποτέ στο καπάκι, λόγω της τσάκισης που είχε
- η παλαιά ελληνική ΜΑΝΤΟΛΑ δεν σκέβρωνε το μπράτσο της ποτέ, λόγω του μικρού μήκους του, οπότε δεν χρειαζόταν συχνά κουρδίσματα και ούτε επηρεαζόταν από τις καιρικές συνθήκες η από την θερμοκρασία ή το ίδρωτα του χεριού.
- το σημερινό οκτάχορδο ΜΠΟΥΖΟΥΚΙ ξεκινάει με την νότα NTO, το τρίχορδο ξεκινάει με την νότα ΡΕ και η παλαιά ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΑΝΤΟΛΑ (η κατασκευή της οποίας εγκαταλείφθηκε) ξεκινούσε με την νότα ΜΙ. Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΑΝΤΟΛΑ ιστερούσε από το σημερινό ΜΠΟΥΖΟΥΚΙ σε αυτές τις δύο νότες NTO και RE, οι οποίες πολύ σπάνια χρησιμοποιούνται.
Συμπέρασμα: Εγκαταλείψαμε ένα όργανο σταθερό, μεγάλης αντοχής και χωρίς προβλήματα, και δημιουργήσαμε ένα όργανο με πάρα πολλά προβλήματα, που πραγματικά αξίζει το όνομα ΜΠΟΥΖΟΥΚΙ=ΣΚΑΡΤΟ. Για εμένα, το ΜΠΟΥΖΟΥΚΙ είναι η απόδειξη της χειρότερης υποβάθμισης που μπορούσε να υπάρχει. Γιατί να έχεις ένα μουσικό όργανό με μεγάλο και υπερβολικά λεπτό μπράτσο μα φάλτσα, με μεγάλη επιφάνεια καπακιού (που έχουνε μεγάλες αστάθειες στην αντοχή και στην απόδοση), όταν υπήρχε ένα όργανο που δεν είχε καθόλου τέτοια αρνητικά και είχε ίδιο ήχο;
Δε νομίζω ότι έχουν γίνει ακριβώς έτσι τα πράγματα.
Το σάζι επ’ ουδενί δεν είναι μπουζούκι με μπερντέδες. Αν σ’ ένα σάζι βάλεις μεταλλικά τάστα, η διαφορά του από το κανονικό σάζι θα είναι απλώς ένα ελαφρώς διαφορετικό ηχόχρωμα λόγω του μετάλλου του τάστου. Ούτε καν αλλαγή στην κλίμακα: βάζεις από ένα τάστο εκεί που θα είχες τον μπερντέ, δηλαδή σε 12 (ίσα) ημιτόνια ανά οκτάβα και επιπλέον σε μερικά τεταρτοτόνια, κι έχεις ένα σάζι όπως και πριν. Ο ήχος του σε τίποτε δε θα θυμίζει μπουζούκι.
Ύστερα:
Τέλος 18ου αιώνα (δηλ. λίγο πριν την επανάσταση) είχαμε στα μέρη μας (αυτά φαντάζομαι θα εννοείς δυτική Οθωμανία) μαντόλες και μαντολίνα; Και επικρατούσαν κιόλας; Αυτό χρειάζεται οπωσδήποτε κάποια τεκμηρίωση, γιατί έχω εντελώς άλλη εικόνα. Πνευστά (φλογέρες, ζουρνάδες, τσαμπούνες με ασκί ή με κολοκύθα), κρουστά, λύρες, σαντουροκανονοειδή, και -το μόνο που μας φέρνει πιο κοντά στο θέμα μας- ταμπουράδες, που φέρουν μια πολύ γενική εξωτερική ομοιότητα με τα σάζια. Μπορεί και βιολιά, αλλά απείχαν πολύ ακόμη από το να επικρατούν. Από λαούτα δεν είμαι βέβαιας.
Άλλο:
Δεν υπολογίζεις σε ποια οκτάβα είναι η κάθε νότα. Μια μαντόλα με κούρδισμα Μι-Λα-Ρε-Σολ (Μι η ψιλή, Σολ η πιο μπάσα) βγάζει 2 οκτάβες και μία 5η στα πρώτα 12 τάστα. Το 3χ μπουζούκι, στα ίδια τάστα βγάζει 2 οκτάβες, και το 4χ μια νότα ακόμη. Απλώς τα μπουζούκια έχουν πολύ μεγαλύτερη άνεση, σε σχέση με τα μαντολ(ινο)ειδή, στο να κινηθείς και πιο πέρα από το 12ο τάστο: χωρίς καμά ιδιαίτερη βιρτουοζιά, φτάνεις μέχρι και το 24ο, δηλαδή τρεις οκτάβες σύνολο. Όλη σου η σύγκριση στο θέμα της έκτασης είναι εντελώς λάθος.
Χώρια που είναι παράλογο να λέμε ότι το μπάσο Ρε του 3χ (η ανοιχτή μπουργάνα) χρησιμοποιείται σπάνια.
Και το κυριότερο, και παντελώς απαράδεκτο (για όλα τα υπόλοιπα με πρόλαβε ο Περικλής):
Σταθερό, μεγάλης αντοχής και χωρίς προβλήματα …το σάζι; Αν έχεις λίγο χρόνο, δόσε μας κάποιες παραπάνω λεπτομέρειες γιατί εγώ, ακριβώς τα αντίθετα ξέρω. Και, πώς το «εγκαταλείψαμε»; Δεν μπορείς να εγκαταλείψεις όργανο που δεν το ξέρεις και δεν το χρησιμοποιείς. Εκτός κι αν έχεις παραδείγματα ύπαρξης οργάνου με αυτό το όνομα, π.χ. σε δημοτικά τραγούδια προηγουμένων αιώνων. Εγώ, μόνο στίχους όπως Η μια λαλεί τον ταμπουρά κι η άλλη το μπουζούκι, Μπουζούκι μου γλυκόλαλο, για δεν βαρείς γιομάτα και άλλους, παρεμφερείς, ξέρω. Όσο γι αυτά
, από πού να πρωτοξεκινήσω… ένα μόνο πράγμα διευκρίνισέ μου, όμως, που δεν μπορώ να καταλάβω: φάλτσο, γιατί;
Νίκο δεν μιλάει για το σάζι αλλά για το μπουζούκι ή αν θες την μαντόλα με σπαστό καπάκι.
Πάντως άλλο ένα θέμα είναι αυτό που λέει για “ελληνική μαντόλα”. Ακόμα και η ονομασία είναι ιταλική όπως και το όργανο, καθώς και το μαντολίνο.
Από την άλλη το κούρδισμα το σημερινό του μαντολίνου είναι Mi, La, Re, Sol, με Mi το καντίνι.
Το κούρδισμα της Μαντόλας είναι La, Re, Sol, Do, με La το καντίνι.
Δηλαδή κούρδιζαν την μαντόλα στο ύψος του μαντολίνου; Λογικά κάτι πιθανά να έχει μπερδέψει.
Στην ιταλική σχοκή υπήρχε η μαντόλα μικρού μήκους μια πέμπτη κάτω απο το μαντολίνο και η μαντόλα μεγαλύτερου μήκους, μια οκτάβα χαμηλότερα του μαντολίνου. Αυτός ο τύπος μάλλον είναι το όργανο του Ντάβου και του Περιστέρη.Υπήρχε όμως και μικρή μαντόλα κουρδισμένη ως μεγάλη, σε κάποιες περιπτώσεις.
Γενικά πάντως, όργανο με 1002 ατέλειες και που λόγω τάσεων συνήθως δεν είχε αντοχή στο χρόνο. Πόσες πωλούνται αυτή τη στιγμή στο ίντερνετ; ελάχιστες…
Το μπουζούκι με σπαστό καπάκι ναι, ήταν υβρίδιο αρχικά, όταν επαγγελματίας οργανοποιός άλλαζε το μπράτσο ενός μαντολίνου και τοποθετούσε μακρύτερο μάνικο. Επεβίωσε βέβαια το τσάκισμα μέχρι τις αρχές / μέσα του 20ού αιώνα (δες π.χ. εδώ, εικ. 12). Αν όμως δεις αυτό το άρθρο και το προσέξεις, θα δείς ότι όταν κάποιος Δανός περιηγητής ζωγράφισε τον Λ. Γάϊλα στο εργαστήριό του στην Αθήνα, τον ονομάτισε ως «Fabrikatore di bossucci”.
Μα δεν διαφωνώ μαζί σου Νίκο. Απλά σύμφωνα με τα λεγόμενά του ο TaniDani αναφέρεται στην “ελληνική μαντόλα” και όχι στο σάζι.
Ο συμφορουμίτης φαινεται να πιστεύει ότι υπήρχε κάποιο όργανο που:
Τέτοιο όργανο που να μην επηρεάζεται από τίποτα ούτε υπήρξε ούτε και θα υπάρξει. Τουλάχιστον από φυσικά υλικά.
Άρα, ναι Λουκά. Περίπου ναι. Κούρδιζαν τη μαντόλα (τη μεγάλη πάντα, τη μικρή κάποιες φορές) όχι στο ύψος του μαντολίνου αλλά μια οκτάβα κάτω (μι-λα-ρε-σολ και πάλι, ίδια ονόματα)
Η ονομασία από μόνη της δε θα ήταν πρόβλημα. «Ελληνικό» είναι όποιο όργανο έχει ριζώσει στην Ελλάδα κι έχει διαμορφώσει ιδιαίτερο ελληνικό χαρακτήρα. Αν αρχικά προήλθε από αλλού, είναι πιθανόν να έχει ξένο όνομα. Μπουζούκι, ταμπουράς, ζουρνάς, φλογέρα, είναι ανάμεσα στα πολλά παραδείγματα ελληνικότατων οργάνων με μη ελληικά ονόματα. Από την άλλη υπάρχουν η λύρα και η κιθάρα, ονόματα που μαρτυρούνται από την ελληνική αρχαιότητα (δεν ξέρω αν τότε ήταν κι αυτά δάνεια από άλλες γλώσσες), αλλά σήμερα δε σημαίνουν τα αντίστοιχα αρχαία όργανα αλλά άλλα, ξενόφερτα.
Οπότε από το όνομα δε βγάζουμε συμπέρασμα. Αλλά να υπήρχε στο τέλος του 18ου ελληνική μαντόλα, έστω με την έννοια ότι είχε ριζώσει για καλά στην Ελλάδα και στην ελληνική μουσική, δεν το έχω ακούσει ποτέ μου.
Συγκρίνεις την σημερινή ΙΤΑΛΙΚΗ ΜΑΝΤΟΛΑ που έχει κούρδισμα με αλλαγή χορδής στο 7ο ημίτονο ΛΑ-ΡΕ-ΣΟΛ-ΝΤΟ με ΛΑ την λεπτή χορδή. Εγώ σου μιλάω για την ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΑΝΤΟΛΑ 52εκ. που είχε κούρδισμα με αλλαγή χορδής στο 5ο ημίτονο ΣΟΛ-ΡΕ-ΛΑ-ΜΙ με ΣΟΛ την λεπτή χορδή. Καλύπτει όλη την γκάμα του συμερινού μπουζουκιού με εξαίρεση τις πρώτες δύο χαμιλές νότες ΝΤΟ και ΡΕ.
Η κιθάρα έχει ΜΙ-ΣΙ-ΣΟΛ-ΡΕ-ΛΑ-ΜΙ. Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΑΝΤΟΛΑ είχε ΣΟΛ-ΡΕ-ΛΑ-ΜΙ όπως και στην κιθάρα
Σταθερό όργανο, χωρίς προβλήματα ήταν η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΑΝΤΟΛΑ. Το ΣΑΖΙ δεν το θεωρώ καν μουσικό όργανο.
Τώρα, αν πάρεις ένα οποιοδήποτε μπουζούκι και το συνδέσεις με ένα καλό κουρδιστήρι που δείχνει την συχνότητα της χορδής, θα ανακαλύψεις ότι υπάρχουν μεγάλες αποκλίσεις από την συχνότητα που πρέπει να βγάζει σε κάθε νότα (για κάθε τάστο), και αυτό επειδή επικρατεί η τακτική να λιμάρουν (παραμορφώνουν) τα τάστα για να τα κατεβάσουν όσο ποιο χαμηλά γίνεται.
Όχι, μιλάω γι’ αυτό ακριβώς που περιέγραψες, βασισμένος σε πληροφορίες αποκλειστικά δικές σου (εκτός αν δεν τις κατάλαβα σωστά), αν και, τώρα που το ξαναβλέπω, έπεσα μια νότα έξω:
Σολ ψιλή, Ρε, Λα, Μι μπάσα, έτσι δεν είπες;. Ξεκινάω από την μπάσα και παίζω:
Μι (ανοιχτή)
Φα
Σολ
Λα (ανοιχτή χορδή Λα)
Σι
Ντο
Ρε (ανοιχτή χορδή Ρε)
Μι - συμπλ. 1η οκτάβα
Φα
Σολ - ανοιχτή χορδή Σολ: μέχρι στιγμής, μια οκτάβα + μία 4η
Και μέχρι το 12ο τάστο (της Σολ προφανώς), άλλη μία οκτάβα. Σύνολο 2 οκτάβες + μία 4η. Μια νότα λάθος από τον αρχικό μου υπολογισμό:
Αν κάνω πάλι κάποιο λάθος, δεν το βλέπω (όπως είναι ο κανόνας με τα λάθη!)
Παρά ταύτα, αν είναι να επιχειρηματολογήσουμε με βάση την «ελληνική μαντόλα τέλους 18ου αιώνα» και το κούρδισμά της, είναι απαραίτητο πρώτα να τεκμηριωθεί η ύπαρξη τέτοιου οργάνου και του κουρδίσματός του. Εγώ μαντόλες στην Ελλάδα πριν τον 20ό αιώνα δεν έχω ακούσει.
Βρες μου παλαιά χειρόγραφα που να αναφέρουν την φράση: “οργανοποιός” ή και “κατασκευαστής μπουζουκιού”. Οι παλαιοί οργανοποιοί δήλωναν το επάγγελμά τους ως “κατασκευαστής μαντόλας” ή “κατασκευαστής βιολιού”
ΤΥΧΑΙΟ: ??? Δεν νομίζω.
Παρακαλώ, όποιος διαθέτει τέτοια χειρόγραφα: “κατασκευαστής μπουζουκιού” και “κατασκευαστής μαντόλας” να ανεβάσει φωτογραφίες.
Όχι, δεν είναι αυτή η μεθοδολογία. Όποιος εμφανίζει μια καινούργια άποψη, βαρύνεται ο ίδιος με την ευθύνη να την αποδείξει, όχι οι διαφωνούντες να την καταρρίψουν. Άρα, από σένα περιμένουμε να φέρεις στοιχεία για κατασκευαστές μαντόλας.
Αλλά έστω και παρακάμπτοντας τη μεθοδολογία:
Ορίστε!
Πάμε παραπέρα τώρα. Εγώ, καλόπιστα, δεν αμφιβάλλω ότι αφού μιλάς για πηγές περί κατασκευαστών μαντόλας, οι πηγές θα υπάρχουν. Ωραία, υπήρχαν μαντόλες. Επικρατούσαν όμως κιόλας;
Στοιχεία για έναν οργανοποιό δε λένε τίποτε. Και για δέκα οργανοπιούς να φέρεις, πάλι δε λένε τίποτε. Τα όργανα που στ’ αλήθεια επικρατούσαν δεν τα κατασκεύαζαν οργανοποιοί, τα κατασκεύαζαν οι μουσικοί για τον εαυτό τους. Το ότι σήμερα ο μουσικός θα απευθυνθεί σ’ έναν ειδικευμένο κατασκευαστή οφείλεται σ’ ένα συνολικό τρόπο ζωής όπου κυριαρχεί η εξειδίκευση, που προνεωτερικά ίσχυε μόνο για τις ανώτερες οικονομικά τάξεις. Επί αιώνες που -σύμφωνα με άπειρες μαρτυρίες- κάθε ραχούλα αντιλαλούσε από τις φλογέρες όλων των τσοπάνηδων, άμα βρεις καταχώριση για ΕΝΑΝ κατασκευαστή φλογέρας τρύπα μου τη μύτη!
Μόνοι τους τη φλογέρα. Μόνοι τους τον ζουρνά, το νταούλι, τη λύρα, τον σκαφτό ταμπουρά, την τσαμπούνα. Σε κάποιο βαθμό ακόμα και σήμερα γίνεται έτσι. Οργανοποιοί υπήρχαν για τους κλασικούς μουσικούς, για τους μουσικούς της στρατιωτικής μπάντας, για τους μουσικούς που επαγγέλλονταν να διασκεδάζουν τους έχοντες με συναυλίες, όπερες και θέατρα, και σπανίως για κανέναν ερασιτέχνη μουσικό σαν τον Μακρυγιάννη. Όταν άρχισαν να μπαίνουν στη δημοτική μουσική τα βιολιά και τα κλαρίνα, τότε για πρώτη φορά (με δειλά βήματα στην αρχή) άρχισαν κι οι δημοτικοί μουσικοί να στρέφονται προς τους οργανοποιούς.
Πραγματικά ενδιαφέροντα όλα αυτά που γράφει ο @TaniDani! Όντως, θα είχε ενδιαφέρον να τεκμηριωθεί ιστορικά η ύπαρξη της ελληνικής μαντόλας αλλά και η επικράτησή της.
Οι διαφωνία είναι η βάση της εξέλιξης και της συζητήσης, και την ζητάμε στο φόρουμ ώστε να μαθαίνουμε όλοι κάτι καινούργιο μέσα από τις συζητήσεις και να ανακύπτουν συνεχώς νέες πληροφορίες.
Όμως, θέλω να θυμίσω σε όλους ότι το πιο σημαντικό, για να είναι μια διαφωνία “παραγωγική”, είναι να θυμόμαστε ότι πίσω από το πληκτρολόγιο υπάρχουν άνθρωποι και να προσπαθούμε να γράφουμε το μήνυμά μας με όμορφο τρόπο, δίνοντας το κίνητρο και σε άλλους να πάρουν μέρος στην συζήτηση!
Ο μύθος της μαντόλας έχει νομίζω φυτευτεί απο τον Πέννανεν, ο οποίος υποστηρίζει πως το σύγχρονο μπουζούκι είναι αποτέλεσμα μετατροπής ναπολιτάνικης μαντόλας.Υπονοεί πως αυτό συνέβη μαζικά, σε σημείο που όρισε το ύφος της κατασκευής πάνω σε αυτό το πρότυπο.Παρότι υπάρχουν ίχνη αλήθειας, ο Πέννανεν δείχνει να αγνοεί ανώνυμες κατασκευές λαουτόμορφων οι οποίες προυπάρχουν του φαινομένου που περιγράφει και δεν ακολουθούν αυτό τον “ιταλικό” τύπο κατασκευής.
Κοιτόντας τον ιταλικό τύπο κατασκευής για την περίοδο που κουβεντιάζουμε:
Υπάρχει το μαντολίνο λομπάρντο το οποίο δείχνει ως μικρογραφία λαούτου και το νεότερο όργανο τύπου βιολιού με το σημερινό κούρδισμα, με τον Βινάκια να δείχνει ως σημαντικός μάστορας στην εξέλιξη του οργάνου.
πάντως σε εκείνο το στάδιο , δεν μιλάμε ακόμα για όργανο με κολλάτζα που σηκώνει ολόκληρο σετ μέταλλο αλλά για ένα ελαφρύτερο όργανο με στρυφτάρια το οποίο φοράει κυρίως έντερα ή ένα συνδιασμο έντερο-μέταλλο.
Η θεωρία του Τανι αναφέρεται στον νεότερο τύπο;
Αν και η μαντόλα έχει συζητηθεί πολύ λοιπόν, πολύ απο αυτή την κουβέντα δείχνει να είναι χαλασμένο τηλέφωνο. Δεν είναι παράλογο να υποθέτουμε την συνύπαρξη ιταλικών οργάνων με τοπικές κατασκευές,άλλωστε η βενετσιάνικη επιρροή ήταν έντονη στα επτάνησα.
Ας μην ξεχνάμε όμως πως κάθε κατασκευή είναι συνήθως αποτέλεσμα της μουσικής ανάγκης που την απαιτεί…ο Ιταλικός και ο Ελληνικός ήχος, παρότι γειτονικοί , δεν ταυτίζονται.
Ας μην ξεχνάμε επίσης πως η μαντόλα έχει κατασκευαστεί και εξελιχθεί σε πολύ μικρότερο βαθμό απο το μαντολίνο. Σχεδόν δεν υπάρχει μουσικη γραμμένη για μαντόλα και ο μικρός αριθμός οργάνων που επιβιώνουν μας δείχνουν πως δεν ήταν ποτέ ιδιαίτερα δημοφιλές όργανο.
Όπως σωστά λες το μπουζούκι δεν προήλθε μόνο από την οικογένεια του μαντολίνου. Παράλληλα έχουμε και μπουζούκια που προέρχονται και από το λαούτο. Νομίζω ότι ο Τσουλογιάννης στην Σπάρτη έχει αντιγράψει τέτοιο όργανο.
Εκτός από το λομπάρντο που λες και το ναπολιτάνικο μαντολίνο στην αρχή δεν είχε τσάκιση. Την τσάκιση την έβαλαν γύρω στο 1830, (λίγο πριν, λίγο μετά), που έβαλαν όλες τις χορδές μεταλλικές για να αντέξει.
Πάντως στην περιοχή του Αλή Πασά (1740 - 1822), και στην υπόλοιπη τουρκοκρατούμενη Ελλάδα, να “επικρατούσε το ΒΙΟΛΙ, η ΜΑΝΤΟΛΑ και το ΜΑΝΤΟΛΙΝΟ ως λαϊκά μουσικά όργανα”, χλωμό το βλέπω.
Αλέξανδρε (alk), για ποιο μύθο μιλάς?
Και μια ερώτηση στον TaniDani. Μιλάς για “ελληνική μαντόλα”. Εννοείς κάποιο ανεξάρτητο όργανο? Ή μια αντιγραφή της ιταλικής - ευρωπαϊκής μαντόλας απλά με διαφορετικό κούρδισμα?
Να προσθέσω και τη δική μου επιθυμία να υπάρξει κάποια εργασία για την «Ελληνική μαντόλα ύστερου 18ου αι.», κάτι για το οποίο και εγώ έχω παντελή άγνοια. TaniDani, αναμένουμε με ενδιαφέρον.
Εγώ σαν άσχετος δεν καταλαβαίνω αυτούς τους συλλογισμούς…δηλαδή το ότι κάποιος γουστάρει τρίχορδο ή τετράχορδο ή σάζι ή ταμπουρά κάνει κακό κάπου?Ή επειδή εγκαταλήφθηκε η Ελληνική Μάντολα όπως λες τί πρέπει να κάνουμε τώρα?
Ο καθένας παίζει ότι όργανο κάνει κέφι δεν υπάρχει αυτό το όργανο είναι καλύτερο από το άλλο.Όλα καλά είναι…αλλιώς να πάρουμε όλοι κανονάκι να παίζουμε όλους τους δρόμους να ξεμπερδεύουμε και να λέμε τα παίζουμε όλα.
