Ενδιαφέρομαι για τον ταμπουρά, και θα ήθελα να μάθω βασικές πληροφορίες για το όργανο αυτό. Ξέρω ότι υπάρχουν διάφορα είδη ταμπουράδων… θα ήθελα να μάθω, π.χ., τι ταμπουράδες χρησιμοποιούνται στην ελληνική δημοτική μουσική, αν είναι τρίχορδα ή δίχορδα, κατα πόσον ο βυζαντινός ταμπουράς μοιάζει με το σύγχρονο τουρκικό σάζι κλπ κλπ… ό,τι πληροφορίες σχετικά με τις μορφές και τα είδη της ευρύτερης οικογένειας των ταμπουράδων με ενδιαφέρουν.
Επίσης, αν γνωρίζει κάποιος από σας, καλούς οργανοποιούς που ασχολούνται με την κατασκευή ταμπουράδων, πολύ θα χαρώ να το μάθω. Σκοπεύω στο μέλλον να μάθω να παίζω αυτό το υπέροχο ελληνικότατο όργανο (παρόλο που στην αρχαιότητα εισαχθέν από την ανατολή, νομίζω οι ταμπουράδες ταυτίζονται άμεσα με την ελληνική μουσική παραδοση).
Συγνώμη αν το ερώτημα που θέτω είναι πολύ γενικό… αλλά σκοπός μου είναι περισσότερο να αρχίσουμε μια συζήτηση εδώ η οποία να αφορά τους ταμπουράδες, και η συζήτηση αυτή να εξελίσσεται ανάλογα με τα μηνύματά σας, παρά να ρωτήσω κάτι συγκεκριμένα.
Σαν εισαγωγή φίλε vryopoliti, να πούμε ότι είναι απελπιστικά δύσκολο και παρακινδυνευμένο να να ιχνηλατήσει κανείς τη διαδρομή αυτού του οργάνου. Πόσο μάλλον την πατρότητά του στη σύγχρονη μορφή. Εδώ, ακόμη και στην Κίνα έχουμε παρόμοια όργανα με δεσμούς.
Πάντως, καταδεικνύεται η ύπαρξη τέτοιου όργανου από την κλασσική αρχαιότητα.
Θα επανέλθω μόλις βρω τις σημειώσεις μου, εκτός αν με προλάβει κάποιος άλλος, οπότε… απαλλάσσομαι.
Γεια.Στην Κρήτη τον ταμπουρά τον λένε μπουλγάρί.Έπαιζε ο Στέλιος ο Φουσταλιέρης,του οποίου κυκλοφορεί ένα cd από τον Αεράκη.Αν ενδιαφέρεσαι για ταμπουρά πρέπει να το ακούσεις οπωσδήποτε.Από ότι ξέρω και σύμφωνα με τον Φουσταλιέρη πριν τον Β΄ παγκόσμιο στο Ρέθυμνο δεν υπήρχαν λαούτα να συνοδεύουν τη λύρα,αλλά μπουλγαριά.Σήμερα στην Κρήτη δεν παίζει σχεδόν κανείς μπουλγαρί.Τουλάχιστον δημόσια αφού στους γάμους χρησιμοποιούνται όργανα όπως λύρα ή βιολί ως κυρίως και για συνοδεία λαούτα και κιθάρες.Αν μοιάζει με τούρκικο σάζι?Εγώ κάποια στιγμή προσπάθησα να μάθω μπουλγαρί και ψάχνοντας για όργανο κατέληξα στον Ερευνίδη στην Αθήνα.Μου τον σύστησε ο Ross Dali.Αυτό που πήρα εγώ ήταν κατασκευασμένο στην Κωνσταντινούπολη.Για την καταγωγή του ταμπουρά,συγγνώμη που θα το πω,αλλά είναι λίγο αστείο να ψάχνεις την καταγωγή ενός οργάνου.Η μουσική δεν έχει σύνορα ούτε πατρίδες.Θαρρώ πως έχει μία και μοναδική πατρίδα:Την ψυχή του ανθρώπου.Συγγνώμη που το λέω έτσι αλλά έχω βαρεθεί να ακούω περί ελληνικότητας της μουσικής και των οργάνων.Εδώ στην Κρήτη υπήρχε ή μάλλον αιωρούνταν στον αέρα σαν σκιά μια διαμάχη ανάμεσα στο βιολί και τη λύρα.Ποιο δηλαδή από τα δύο είναι πιο παλιό και πιο από τα δύο είναι η γνήσια έκφραση της παραδοσιακής μουσικής.Ένα πράμα λέω εγώ σχετικά:Τη μουσική την κάνουν οι άνθρωποι και όχι τα όργανα.Βιολί και λύρα και άλλα παραδοσιακά όργανα της Κρήτης παίζουν και αλλού.Αλλάζει όμως ο τρόπος παιξίματος και το ύφος αυτό κάνει τη διαφορά.Τέλως πάντων.Αυτό είναι μια άλλη συζήτηση.Υπάρχει ένα site στο νετ για την κρητική μουσική www.cretan-music.gr.Κάποια στοιχεία θα βρεις σ’ αυτό.Α και κάτι άλλο.Το μπουλγαρί που έχω έχει τάστα κινούμενα.Έτσι αν ξέρεις βυζαντινή μπορείς να αποδώσεις όλους τους ήχους προσαρμόζοντας τα τάστα ανάλογα.Αυτά τα σκόρπια για αρχή.Δεν γράφω άλλα γιατί είναι και ξημερώματα…Ζόρικες ώρες.Χαιρετώ
Μία ένσταση:
Από όσο γνωρίζω το μπουλγαρί δεν χρησιμοποιείται σαν συνοδεία της λύρας, διότι είναι όργανο “σολιστικό”, δηλαδή παίζει τη μελωδία και όχι ακκόρντα! Πως άλλωστε να παίξει ακκόρντα αφού δεν έχει σταθερά διαστήματα, αλλά κινητούς μπερντέδες…
Και ο Φουσταλιέρης, τον οποίο αναφέρεις, στα κομμάτια του το μπουλγαρί παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο…
Όσο για παίξιμο και κατασκευή του μπουλγαρί μπορείς να απευθυνθείς στον Στέλιο τον Λαϊνάκη, ο οποίος είναι μαθητής του Φουσταλιέρη, και ο οποίος είναι πρόεδρος του συλλόγου παραδοσιακών μουσικών της Δυτικής Κρήτης! Το σύλλογο αυτόν θα τον βρεις σε ένα καφενέ που μαζεύονται κοντά στην Πυροσβεστική Υπηρεσία Χανίων!
Το μπουζούκι είναι ένα δημοτικό μουσικό όργανο (instrument folklorique) για την Ελληνική λαϊκή μουσική παράδοση, ένα από τα πιο παλιά μουσικά της όργανα. Και το συναντάμε, με διαφορετικά, φυσικά, ονόματα, τόσο στην αρχαία ελληνική μουσική, όσο και στην βυζαντινή μουσική. Τις ρίζες του τις βρίσκουμε στους αρχαίους (προ-ελληνικούς) πολιτισμούς: Αίγυπτο, Ασσυρία, Κίνα, Ινδία. Στην Αίγυπτο το συναντάμε με τον ίδιο αυτό συγκεκριμένο μορφολογικό τύπο ήδη από τη 2η χιλιετηρίδα π.Χ., το ίδιο και στην Ασσυρία. Στην αρχαία Ελλάδα το συναντάμε με την ονομασία πανδουρίς ή πανδούρα ή τρίχορδο.
Η ύπαρξη, ωστόσο, όπως και η πλατιά χρησιμοποίηση των οργάνων αυτών από τον Ελληνικό λαό, απ’ τους βυζαντινούς χρόνους έως σήμερα, τεκμηριώνονται από τις φιλολογικές μας πηγές, όπως και από την εικονογράφηση σε μοναστήρια, αρχοντικά, έπιπλα κ.λπ.
Τον ταμπουρά λ.χ. τον συναντάμε σε πολλούς στίχους στο έπος του Διγενή, όπως και στα ακριτικά τραγούδια…
Συμπέρασμα: όλα αυτά τα όργανα, που τις ρίζες τους τις βρίσκουμε, όπως είδαμε, στους αρχαίους προ-ελληνικούς πολιτισμούς και που σήμερα ακόμη χρησιμοποιούνται σε πολλές χώρες της Μέσης και της Απω ανατολής, ανήκουν και στη λαϊκή μουσική μας παράδοση, ακριβώς όπως ο ζουρνάς και το νταού
Καινούργια για μένα η πληροφορία για το μπουλγαρί… δεν ήξερα για την ύπαρξη αυτού του οργάνου… η λέξη «μπουλγαρί» προέρχεται από το «βουλγαρικο»; Οι ταμπουράδες χρησιμοποιούνται (ή τουλάχιστον χρησιμοποιούνταν μέχρι πρόσφατα) σε πολλά μέρη της Βαλκανικής Χερσονήσου… ίσως αυτος ο «κρητικος ταμπουρας» να προέρχεται ή να συνδέεται με κάποιο βουλγαρικό όργανο;
Φίλε ΚΚ… όσο για το μπουζούκι, εγώ (όπως και πολλοί εδώ σ’αυτό το φορουμ) το βλέπω σαν διαφορετικο οργανο… είναι σαν ταμπουρας επηρεασμενος απο μαντολινο… επαψε να ειναι ταμπουρας, ή να ανηκει στην οικογενεια των ταμπουραδων… υπαρχει αλλωστε και η οικογενεια των «μπουζουκοειδων» , με μπουζουκια τριχορδα και τετραχορδα, τζουραδες, μπαγλαμαδες, μικρομπουζουκα κλπ… οργανα που μοιαζουν με ταμπουρα οσον αφορα το σχημα του αντηχειου και το μακρυ μπρατσο, που ομως εχουν την ταστιερα ΣΥΓΚΕΡΑΣΜΕΝΗ, και αυτο τους διαφοροποιει αρκετα.
Εχω ενα CD που φερει τον τιτλο «ΒΟΣΠΟΡΟΣ - ΡΩΜΗΟΙ ΣΥΝΘΕΤΕΣ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ» και περεχει οργανικα κομματια της λογιας οθωμανικης μουσικης, απο Ελληνες συνθετες. Σ’αυτη τη μουσικη χρησιμοποιειται ενας ταμπουρας με πολυ μεγαλο σωμα, χωρις τρυπα στο καπακι, πολυ μακρυ μπρατσο και, αν δεν κανω λαθος, δυο διπλες χορδες. Νομιζω ειναι ετσι ο βυζαντινος ταμπουρας. Μου εκανε εντυπωση ποσο γλυκος ειναι ο ηχος του, και συναμα ποσο βαθυς … με ενδιαφερουν αυτα τα οργανα που εχουν ΜΕΤΑΚΙΝΟΥΜΕΝΑ ΤΑΣΤΑ… το μπουζουκι οπως το βλεπουμε σημερα, ειναι μαλλον δημιουργημα των τελευταων χρονων του 19ου αιωνα… Ήθελα να ξερω για τη χρηση ταμπουραδων στην ελληνικη δημοτικη μουσικη…
Θα προσπαθησω να εκφραστω πιο σαφω στο επομενο μηνυμα… εχω καποια πραγματα να ρωτησω, αλλα αυτη τη στιγμη βιαζομαι και πρεπει να κλεισω.
Θανάση,γεια.Μια σύντομη απάντηση.Είπα ότι ο Φουσταλιέρης αναφέρει οτί πριν τον Β΄ παγκόσμιο το μπουλγαρί συνόδευε τη λύρα.Ναι και τότε ήταν και όργανο σολίστικο.Δεν μίλησα για την σημερινή εποχή.Βέβαια αφού ξέρεις το Λαινάκη το Στέλιο θα πρέπει να ξέρεις και κάποια πράγματα για την χανιώτικη μουσική παράδοση.Στα Χανιά λοιπόν το λαούτο είναι όργανο συνοδευτικό της λύρας,αλλά δεν παίζει ακόρντα,παίζει τη μελωδία.Δεν είανι απαραίτητο οτί επειδή συνοδεύουμε τη λύρα παίζουμε ακόρντα.Αν ρωτήσεις το Γιάννη το Μαρκογιαννάκη για ακόρντα μάλλον θα σε κοιτάξει παράξενα.Ο οποίος συνόδευε για χρόνια το Σκορδαλό στη λύρα.Ο Φουσταλιέρης επίσης αναφέρει σε συνεντεύξεις του οτί ξεκίνησε να παίζει πλάι στο θείο του Τον Αντώνη Παπαδάκη ή “Καρεκλά” σαν συνοδεία.Μετά έκανε δικό του συγκρότημα με βασικό όργανο το μπουλγαρί.Επίσης τους κινητούς μπερντέδες τους πας όπου θες και το όργανο το κουρδίζεις όπως θες.Όταν έκανα μαθήματα με το Μανώλη το Σαλούστρο,ο οποίος είναι λαουτιέρης,το κούρδιζε σαν λαούτο λα ρε σολ και με τα διαστήματα τα ευρωπαικά.Οπότε μάλλον μπορεί να παίξει και ακόρντα.Λέω τώρα εγώ…Δεν ξέρω και πολλά πράγματα μπορεί να κάνω λάθος.Αυτά τα ολίγα.Γεια και χαρά.
Για τo μπουζούκι έχει γραφεί εδώ και χρόνια σ’ αυτό το φόρουμ, πως μάλλον δανείστηκε μορφολογικά στοιχεία από το μαντολίνο, όχι γιατί μοιάζουν σώνει και καλά, αλλά γιατί μαντολίνα μετασκευάσθηκαν σε μπουζούκια τότε που η κατασκευή μπουζουκιού ήταν ακόμα δύσκολη (19ος - 20ο αιώνα).
Αυτή η άποψη (περί δανεισμού στοιχείων του μπουζουκιού απ’ αυτό το οργανάκι), στηρίζεται εν μέρει και στο γεγονός ότι πολλές βιοτεχνίες ιταλικές στείλανε και στέλνουν εδώ “ψευτο-μπούζουκα” εκμεταλλευόμενοι το ελληνικό χάος, την ανοργανωσιά και την παντελή έλλειψη τυποποίησης.
Ομώς, αν ψάξεις (στο μενου “keyword serarch”) θα δεις πως είχαν γραφεί postings που εντοπίζανε την ιδιοτροπία του μαντολίνου με το σπαστό καπάκι για εξαιρετικά πρίμο ήχο, την εκ βάθρων διαφορετικότητά του ως προς τις συνδέσεις και την επιλογή των ξύλων, και βέβαια ως προς το μήκος χορδής.
Τέλος, αυτά που έγραψα πιό πάνω (κόπηκαν μερικές γραμμές απ’ το posting και δεν φαίνεται), είναι 100% του μακαρίτη του Φοίβου Ανωγειανάκη, από το ιστορικό άρθρο στην Επιθεώρηση Τέχνης, τέυχος 79, του 1961 (μερική αναδημοσίευση στην Αυγή της Κυριακής, 19.10.03).
Ο Φ.Α. είναι ζωγράφισε και υλοποίησε το Μουσείο Λαϊκών Οργάνων στην Πλάκα, στην πλατεία Αέρηδων. Αν δεν το έχετε επισκευθεί, μην παραλείψετε. Οταν το ανακαλύψαμε, πηγαίναμε εκεί μία φορά τη βδομάδα επί δυό χρόνια. Δεν ξέρω αν υπάρχει ακόμα το περίπτερο με τα βιβλία για να προμηθευτεί κανείς το πολυτελούς βιβλιοδεσίας “Ελληνικά Λαϊκά Μουσικά Οργανα”, εκδ. Μέλισσα 1976, που είναι το αλφαβητάρι σ’ αυτά τα θέματα. Αυτό το λέω, επειδή αντιμετωπίζει το θέμα από ευρύτερη οπτική γωνία. Εκεί, αναφέρεται σε όλα, σχεδόν, τα όργανα, έτσι αποκαλύπτονται περισσότερες αλήθειες.
Τα υπόλοιπα περί ελληνικότητας είναι πράγματι εθνικές παπαρολογίες. Περίπου ισοδύναμες με την χουντο-παιδαριώδη αντίληψη, πως “το βυζάντιο ήτο ελληνική εφεύρεση”.
Exoume milisi gia to thema auto kai sto parelthon. Kati liga diladi, dioti einai abyssos.
Psakse sto “H arxaia pandura” kai tha breis ena mikro thread.
Des kai to akoloutho site an thes na deis enan apomakro syggenei tis arxaias panduras sta xeria ton polyphonicon Georgianon:
Φαίνεται και δια γυμνού οφθαλμού ότι οι πρόγονοι και τα ξεδελφάκια του ταμπουρά προϋπήρξαν ενδεχομένως και της εποικίσεως του ελλαδικού χώρου. Οι έλληνες, σαν ταξιδευτές και εντελώς ακομπλεξάριστοι τύποι (μιλάω για τους αρχαίους- έτσι;) ό,που βλέπανε κάτι καλό, το ενσωματώνανε χωρίς δεύτερη κουβέντα και σκέψη.
Οι συγγενείς ονομασίες και οι ολισθηρές αναφορές στην αρχαία ελλάδα ακόμα και για το τουμπελέκιον το κοινόν (!) ξεκίνησαν, αντιθέτως απ’ ό,τι κοινώς πιστεύεται, από τους δυτικούς.
Μόλις διάβασαν δέκα γραμμές για την λύρα του Οδυσσέα και τις διηγήσεις του Ηρόδοτου, “Επ!” είπαν, “εδώ είμαστε, ελληνικά είναι όλα τα όργανα και όλες του κόσμου οι μουσικές!”
Και μην πάει ο νούς σας σε κάποιες ιδιαίτερες αγάπες για εμάς.
Α! Οοοοοοχι…
Απλά δεν χωνεύανε (και δεν χωνεύουν) τους “άθλιους ανατολίτες” ένα δράμι περισσότερο από εμάς. Δηλαδή, πως να το πώ; τους έρχεται μιά ιδέα πιό χωνευτικό να πήρανε τις μουσικές τους από τον Πυθαγόρα αντί απ’ τους ταλιμπάνους!
Η άσκηση λύνεται, αλλά θέλει δουλειά. Ασε που η εκφώνηση μάλλον είναι λάθος. Οπως λέει κι ο @Vryopolitis, είναι μπεδρεψουά το θέμα.
(Βρ)
Έχω δει τέτοις εικόνες με αρχαίους «ταμπουράδες»… όταν είπα «ελληνικότατο όργανο» στο αρχικό μήνυμα της συζήτησης, δεν ήθελα να φαίνομαι εθνικιστής ή οτιδήποτε, πρώτα απ’ όλα μια και δεν είμαι Έλληνας. Και συμφωνώ απόλυτα με τον ΚΚ όσον αφορά την εικόνα που έχει η Ελλάδα στον δυτικό πολιτισμό… Απλώς ήθελα να μάθω γενικές πληροφορίες για τους ελληνικούς ταμπουράδες,δηλαδή τι είδους ταμπουράδες χρησιμοποιούνται σήμερα στην ελληνική μουσική, και κατα πόσον ακόμα χρησιμοποιείται ο ταμπουράς στη μελέτη της βυζαντινής μουσικής. Ποιοι κατασκευαστές ασχολούνται με ταμπουρά. Όσοι ενδιαφέρονται για όργανα μη συγκερασμένα, αναγκάζονται να ψάξουν είτε τουρκικό σάζι είτε ούτι, και (χωρίς εθνικισμό), πιστεύω είναι κρίμα η ελληνική μουσική να μην έχει δημοφιλή ντόπια ασυγκέραστα όργανα… ας πούμε ότι θέλω να παίξω ελληνικά παραδοσιακά τραγουδια σε ταμπουρά, το πιο προσιτό όργανο που θα βρω είναι το τουρκικό σάζι. Είδα στην ιστοσελίδα του οργανοποιείου ΙΑΠΕΤΟΣ (www.karellas.gr) ότι εκεί φτιάχνεται ταμπουράς… τι ταμπουρά φτιάχνει; Ποιος είναι ο «κανονικός» συγχρονος ελληνικός ταμπουράς; Χρησιμοποιείται ευρέως σε κάποια περιοχή της Ελλάδας; Μου άρεσε πολύ η πληροφορια για το μπουλγαρι.
ʼκουσα κάποια κομμάτια που παίζει ο Περικλής Παπαπετρόπουλος στο σάζι… ελληνικους παραδοσιακούς ρυθμούς.
Φίλε Βρυοπολίτη,εγώ θα έλεγα οτί το σάζι με το μπουλγαρίκαι κατ επέκταση με τον ταμπουρά δεν έχει καμία διαφορά.Τουλάχιστόν από ότι έχω καταλάβει εγώ(και όχι από ότι ξέρω).Από ότι σου είπα αυτό το μπουλγαρί που πήρα από τον Ερευνίδη ήταν κατασκευασμένο στην Κωνσταντινούπολη.Όταν το άκουσε ο τύπος που μου έκανε μάθημα ήθελε να το ανταλάξει με το δικό του.Είχε ένα μπουλγαρί κατασκευασμένο από ένα οργανοποιό απο το Ζαρό Κρήτης,το Στεφανάκη.Ο ήχος του δικού μου του άρεσε περισότερο.Σήμερα στην Κρήτη παίζουν κάποιοι μπουλγαρί αλλά κατά την ταπεινή μου άποψη και σύμφωνα με τα ακούσματα που έχω ο τρόπος που παίζουν και ο ήχος που βγάζουν θυμίζει πιο πολύ σάζι.Π.χ. ο Μιχάλης Ο Σταυρακάκης,ένας φοβερός μουσικός παίζει μπουλγαρί.Επίσης ο γιος του Ψαραντώνη ο Λάμπης αλλά και ο δάσκαλος που είχα ο Μανώλης ο Σαλούστρος.Στα Χανιά είναι ο Στέλιος ο Λαινάκης,ο οποίος ήταν δίπλα στο Φουσταλιέρη 10 χρόνια.Νομίζω οτί ξέρει αρκετά θεωρητικά στοιχεία.Στο όργανο πάνω δεν μπορώ να τον κρίνω.Και μια λεπτομέρεια:το μπουλγαρί του Φουσταλιέρη είχε σταθερα τάστα και πρέπει να ήταν κατασκευασμένο γύρω στο 1850.Αυτά τα σκόρπια και ολίγα.Γεια και χαρά.
@Vryopolitis , ταμπουρά “ελληνικό” είχα δει στο Μουσείο Λαϊκών Οργάνων του Φ.Ανωγειανάκη. Μοιάζει με μπουζούκι, έχει την τρύπα μπροστά, όχι στο πλάϊ ή στον πάτο, και έχει μήκος χορδής από 60 έως 80 εκατοστά. Τα σάζια είναι πολύ διαφορετικά.
Εγώ έχω έναν ταμπουρά κατασκευασμένο από τον Θεόφιλο Μπρά το 1987-88, εδώ στην Ελλάδα. Υποτίθεται πως ο Θ.Μ. έκανε μεγάλη έρευνα και πειραματίστηκε πολύ για να καταλήξει στο σχήμα του ηχείου, στα καμάρια, στο καπάκι και στο μέγεθος και σχήμα της τρύπας. Τελικά, έχει λεπτό καπάκι από έλατο και είναι πολύ πιό πρίμος και φωνακλάς από το σάζι. Δεν ξέρω τι άλλο θα μπορούσα να σου μεταφέρω. Μόνο να τον φωτογραφίσω και να να στείλω τα jpeg. Ισως ο Σωτήρης που είναι ο “δικός” μας οργανοποιός μπορεί να σου πει δυό λόγια παραπάνω.
Για τον Θεόφιλο Μπρα δεν έχω στοιχεία. Μετακόμισε (απ’ ότι άκουσα πρόσφατα) στην Ρόδο.
Ταμπουράδες σαν τον δικό μου, έχω δει στα χέρια του Κύπριου μπουζουξή Χρήστου Κωνσταντίνου, του Ross Daly, του Χρήστου Τσιαμούλη (παλιά “Δυνάμεις του Αιγαίου”). Εχω ακούσει τον Κωνσταντίνου και τον Τσιαμούλη που είναι μάστορες σ’ αυτό το όργανο. Το παίξιμο και ο ήχος είναι πάρα πολύ διαφορετικό από το σάζι. Αλλά και από το μπουζούκι.
Το παίξιμο του Περικλή Παπαπετρόπουλου είναι πολύ κοντά στο σάζι. Ισως γιατί παίζει με σάζι.
Α! Στο προ-προηγούμενο posting μου δεν απευθυνόμουν σε εσένα. Κάθε άλλο! Λυπάμαι αν διαφάνηκε κάτι τέτοιο. Την άποψη της παρέας μου μεταφέρω. Κατά διαολεμένη σύμπτωση είχαμε μια τέτοια κουβέντα προ καιρού.
Οι ταμπουράδες που έχω καταφέρει να δω μέχρι σήμερα έχουν κατασκευαστικά αρκετά κοινά στοιχεία με το μπουλγαρί και το σάζι αλλά ταυτόχρονα και αρκετές διαφορές στην ουσία αποτελούν προγόνους του σημερινού μπουζουκιού. Τα όργανα που έχω δει στην αγορά να πωλούνται σαν ταμπουράδες είναι μετασκευασμένα σάζια που απλώς τους ανοίγουν μια τρύπα στο καπάκι Σε φωτογραφία στο βιβλίο του Πετρόπουλου «Ρεμπέτικα τραγούδια» μπορούμε να δούμε έναν υπέροχο ταμπουρά ηλικίας πιθανόν κάνα δύο αιώνων σήμερα που δυστυχώς θάφτηκε με τον Στέφανο Μιλάνο (η λεζάντα κάτω από την φωτογραφία γράφει μπουζούκι από λάθος του συγγραφέα) άλλο ένα τέτοιο όργανο μου έφερε διαλυμένο ένας φίλος από το φόρουμ άλλα δεν μπόρεσα να το επισκευάσω γιατί ήταν ολοκληρωτικά κατεστραμμένο ενώ τρίτος στην σειρά είναι ο ταμπουράς του Μακρυγιάννη που βρίσκεται στο μουσείο λαϊκών οργάνων.
Αυτά τα τρία όργανα θεωρώ σαν ελληνικούς ταμπουράδες που έχω δει εγώ εξαιρώντας τον καταπληκτικό ταμπουρά του ΚΚ που είναι πιστό σύγχρονο αντίγραφο τους. Ολα τα παραπάνω όργανα έχουν σχετικά μικρό και αβαθές σκάφος , μήκος κλίμακας πάνω από 72 εκατοστά , αρμονικό επίπεδο και ταστιέρα στην ίδια ευθεία , δεσμούς, τρύπα στο καπάκι στολισμένη με διάδημα , στριφτάλια ,έντεχνα διακοσμημένα καράβολα (ο πιο φτωχός είναι του Μακρυγιάννη) και καβαλάρηδες δίχως κόκαλο ύψους 7-8 mm ο πάνω . Τα κλειδιά τους είναι πάντα οκτώ και χρησιμοποιούν τριπλές πάνω και κάτω χορδές και διπλή μεσαία κάτι που δεν συμβαίνει πάντα αλλά μάλλον το κανονίζει ο οργανοπαίχτης κατά το δοκούν δηλαδή έχουμε από έξι έως οκτώ χορδές αν και πιστεύω ότι θα υπήρχαν όργανα και με λιγότερες , πιθανόν τέσσερις σε κάποιες εκδοχές του οργάνου.
Η κατασκευαστική του διαφορά από το σύγχρονο εξάχορδο μπουζούκι έγκειται στην ύπαρξη μεγαλύτερων τάσεων στο μπουζούκι δηλαδή έχουμε ένα πιο στιβαρό όργανο με τρία καμάρια κάτω από το καπάκι για στήριξη αντί για ένα που έχει ο ταμπουράς με ταστιέρα που υψώνεται 6-8 mm πάνω από το αρμονικό επίπεδο ,πάνω καβαλάρη με ξύλο και κόκαλο και συνολικό ύψος 12-14 mm και σκέτο κόκαλο στον κάτω καβαλάρη. Η τρύπα του ηχείου βρίσκεται στην ίδια θέση άλλα δεν έχει πια διάδημα ενώ υπάρχει φιγούρα ένθετη στο καπάκι , τα κλειδιά είναι μεταλλικά και υπάρχουν σταθερά τάστα και διακόσμηση ταστιέρας με τους λεγόμενους «τσαμπουκάδες» στις καθαρές νότες. Με λίγα λόγια ένα έξάχορδο είναι ένας βροντόφωνος ταμπουράς ενισχυμένος για να αντέχει το ευρωπαικό κούρδισμα ,διαιρεμένος με την συγκερασμένη κλίμακα και προσαρμοσμένος στην δυτική πολυφωνία.
Το σάζι και το μπουλγαρί είναι όργανα πολύ πιο χαμηλόφωνα και απ αυτόν τον ταμπουρά με κυριότερες διαφορές το σχήμα του ηχείου και ειδικά το βάθος του που είναι μεγαλύτερο (συγκριτικά για το μπουλγκαρί που έχει μέγεθος τζουρά) την θέση της τρύπας που είναι πάνω στο ηχείο (γιούφ) και στην πίσω πλευρά του οργάνου και την έλειψη διακόσμησης σε οποιδήποτε σημείο του οργάνου.
Τα υπόλοιπα στοιχεία των τριών αυτών οργάνων είναι παράλληλα αν όχι κοινά.
Για να μην τρέχει ο κόσμος αλλού για αλλού, ο ταμπουράς του Μακρυγιάννη είναι στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο.
ΥΓ
Απορία προς τον Σάκη. Π.:στη βιογραφία του Χιώτη που έβαλε στο rebetiko.gr μας λέει να πάμε να δούμε τετράχορδα του 1870 στο Μουσείο Ανωγειανάκη. Πριν μας στείλει, πήγε ο ίδιος και είδε τέτοια πράγματα;
Ενδιαφέρον το μήνυμα σου… αλλά για άλλη μια φορά θα προσπαθήσω να εκφράσω την απορία μου με πιο σαφή τρόπο. Οι ταμπουράδες που ανέφερες (αν κατάλαβα καλά) ανήκουν είτε σε συλλογές μουσείων, είτε σε μεμονωμένα άτομα που ασχολουνται με την έρευνα γύρω από την λαϊκή ελληνική παράδοση. Πιο πολύ με ενδιαφέρει να μάθω για τη ζωντανή παραδοση, δηλαδη ταμπουραδες (με μετακινουμενα ταστα) που παιζονται απο λαικους οργανοπαικτες. Όχι πως δεν με ενδιαφερουν και αυτα που λες, καθε αλλο! Μη νομιζεις πως δεν δινω σημασια στα μηνυματα σου… οσο πεισματαρης κι αν φαινομαι απο τα αλλεπαλληλα μηνυματα που στελνω … Όσο για τον Θ. Μπρα, εχω διαβασει και αλλα (πολυ ωραια) λογια σ’αυτο το φορουμ για τα μπουζουκια που κατασκευαζει. Λες να υπαρχει τροπος καποτε να του παραγγειλω ταμπουρα; Αν ειναι να αγορασω ταμπουρα, τι προτεινεις; Λυπαμαι που ειμαι τοσο μακρια απο την Ελλαδα, και ετσι δεν εχω την προοπτικη να αγορασω τετοιο οργανο στο εγγυς μελλον…
