Στο μέτρο που δεν ξεκίνησαν ούτε από ωδείο ούτε από κάτι παρόμοιο, νομίζω ότι δεν κάνει διαφορά.
Μια σημείωση: Στο βιβλίο «Μινόρε Μανές» γίνεται πολύς λόγος για τη σχολή του Γιοβανίκα στη Σμύρνη. Μάλιστα η λέξη δεν είναι σχολή αλλά σχολείο. Η διδασκαλία γινόταν μεθοδικά, όχι «βλέπε και κλέβε», το δε ρεπερτόριο περιελάμβανε οτιδήποτε ήταν πιθανό να ακουστεί στη Σμύρνη, από σμυρναίικα μέχρι τούρκικα, Μπραμς, τσάμικα κλπ. Το βιβλίο όμως είναι μυθιστόρημα, και δεν ξέρω σε τι βαθμό διεκδικεί ιστορική ακρίβεια.
στο δειγμα του δισκου ακουμε ενα λα 440, ενω στο δειγμα του κυριου πολιτη, ενα σολ διεση ελαφρως χαμηλωμενο. η κιθαρα ομως στο ακκορντο του τονου εχει μια μπασα δεσποζουσα που αν ηταν σολ διεση κανονικα δεν θα υπηρχε, μονο αν ηταν λα, δλδ το μι μπασο. να υποθεσουμε οτι στην ηχογραφηση ειναι κουρδισμενοι σε 440? η κουρδισε η κιθαρα με το αυτι πανω στο μπουζουκι? ο μπαγλαμας παντως εχει ιδιο κορτι με το μπουζουκι ανοιχτα. επισεις οταν η κιθαρα παιζει το μπασο στη θεση του σολ, εχει την ιδια χροια που ακουγεται και στο μικρος αρραβωνιαστηκα. σκαρβελης δλδ με τα δαχτυλα? και αν ειναι οντως σκαρβελης με την μπασοκιθαρα που αποδεδειγμενα επαιζε, και μαλιστα με τα δαχτυλα, μηπως παιζουν σολ διεση 432, και χτυπαει το ρε υφεση στην εβδομη χορδη απο πανω? ιδου οι αποριες…
Πιο πιθανό μού φαίνεται να προέκυψε το 440 από επεξεργασία της ηχογράφησης (από την πλάκα των 78 στη σύγχρονη έκδοση, LP, CD, mp3 ή ό,τι κι αν ήταν), επειδή κάποιος, ακούγοντας Σολ# και μάλιστα ελαφρώς χαμηλωμένο, το θεώρησε λάθος και το διόρθωσε,…
…παρά η ίδια η αρχική ηχογράφηση να παίχτηκε με όργανα κουρδισμένα ακριβώς στο 440, ούτε καν 441 ή 439, και μετά κάποιος να το ψηφιοποίησε από γραμμόφωνο που έχανε στροφές.
Δεν υπαρχει καποια σαφη απαντηση εκτος απο την τελευταια. Εγω θα πω το εξης. Εχει καποιος κανενα προπολεμικο ακκορντεον η καμια μεσοφωνια, να μας πει που ειναι κουρδισμενο;
Εγώ νομίζω ότι για τέτοια όργανα (σταθερού κουρδίσματος) η απάντηση βρίσκεται πολύ απλά στις ηχογραφήσεις. Πόσο πια πιθανό είναι να χάνει στροφές το γραμμόφωνο;
Και για τα μη σταθερού κουρδίσματος, δηλαδή όλο έγχορδα, πάλι το ίδιο ισχύει. Απλώς εκεί (χωρίς να έχω κάνει καμία μέτρηση, κρίνοντας μόνο βάσει παράλληλων παραδειγμάτων και κοινής λογικής) πιστεύω πως η απάντηση θα είναι: στον αέρα.
Μιλάω για τον μέσο ακροατή, που δεν έχει ούτε γραμμόφωνο ούτε πλάκες αλλά μόνο πρόσβαση σε ψηφιακές «ανατυπώσεις». Θεωρώ ότι η αρχική εγγραφή στην πρωτότυπη πλάκα είναι σίγουρα σε 78 σωστές στροφές, και από κει και πέρα το θέμα είναι σε τι στροφές έπαιζε το γραμμόφωνο εκείνου που έκανε την ψηφιοποίηση. Ε, γιατί να ήταν λάθος;
Πάντως εγώ θα έλεγα να μην θεωρούμε ότι επειδή τα μηχανήματα φτιάχτηκαν τόσο παλιά δεν είχαν ακρίβεια στις στροφές. Προσωπικά θεωρώ ότι χαράχτηκαν υποδειγματικά. Έχουμε πολλά παραδείγματα μηχανών με μεγάλη ακρίβεια της εποχής.
Όχι, εγώ δεν μιλούσα, παραπάνω, για τον μέσο ακροατή. Μιλούσα για το πόσο ακριβώς ετηρήτο το 78 (στροφές ανά λεπτό) στις ηχογραφήσεις. Ξεκινώντας λοιπόν απ’ αυτό, αναρωτιέμαι πόσο σίγουροι είμαστε ότι οι πλάκες έβγαζαν 78 στροφές με μεγάλη ακρίβεια. Ο Σπύρος υπαινίσσεται ότι η ακρίβεια δεν ήταν μεγάλη.
Έχω την αντίθετη εντύπωση, περίπου όπως τα λέει ο Λουκάς. Φτηνομηχανήματα δεν υπήρχαν.
Στη λόγϊα μουσική, το αν θα κουρδίσουμε στο 440 ή στο 432 ήταν σημαντικό σημείο διαφοροποίησης μεταξύ σχολών και κατευθύνσεων. Θα ερχόταν έτσι εύκολα η βιομηχανία δίσκων να καταργήσει ολωσδιόλου το ερώτημα, γράφοντας δίσκους στις «καμιά εβδομηνταπενταριά με ογδόντα» στροφές; Πάνω που επιτέλους, μετά από αιώνες, είχε δημιουργηθεί η δυνατότητα να ακούς μουσική χωρίς να χρειάζεται να έχεις μέγαρο στην πόλη σου; Δεν το νομίζω.
Υποθέτω δε ότι η τεχνολογία που προσδιόριζε ακριβώς τις στροφές πρέπει να ήταν συγγενής μ’ εκείνην της ωρολογοποιίας.
ενα γκουγκλάρισμα θσ σας βρει πολλές έρευνες για την ακριβή ταχύτητα. πχ
εδω αναφέρουν μεγαλη απόκλιση.
καπου ειχα διαβάσει και για ταχύτητα εγγραφής 92 rpm. αν το ξαναβρώ θα το ανεβάσω.
<speeds of between 72 and 85 rpm are quite common, >
Mάλιστα. Αυτό το κείμενο θεωρεί ότι οι ταχύτητες εγγραφής ήταν από 72 μέχρι 85 στροφές και μάλιστα, ήταν quite common αυτές οι αποκλίσεις! Φαντάζομαι, δεν μπορούμε εμείς σήμερα να ξέρουμε αν αυτό οφειλόταν σε κακό σχεδιασμό / παραγωγή των μηχανημάτων ή σε πλημμελή τήρηση του στάνταρ του 78.
γνωριζουμε σημερα τις αδυναμίες της τεχνικής χάραξης του τότε.
τα μοτερ ηταν AC (εξαρτημένα απο την τάση του δυκτίου).
αργότερα βελτιώθηκε η κατάσταση με τα Servo και DC μοτέρ.
Όμως το άρθρο λέει: προμηθευτείτε μια συσκευή αναπαραγωγής με ρυθμιζόμενη ταχύτητα, ώστε να παίζετε τον κάθε δίσκο στις σωστές στροφές. Αυτό μοιαζει να προϋποθέτει ότι ξέρουμε ποιες είναι οι σωστές στροφές. Πώς το ξέρουμε;
Μήπως όταν οι στροφές είναι άλλες εκτός από τις στάνταρ 78, αυτό αναγράφεται; Που πάει να πει: μήπως οι 72 π.χ. ή οι 85 στροφές δεν ήταν λάθος αντί για 78, αλλά απλώς μια άλλη εκδοχή (όπως υπάρχουν εκδοχές για το κούρδισμα του Λα), που τελικά δεν κυριάρχησε;
Μετά: οι συσκευές με ρυθμιζόμενη ταχύτητα, γιατί υπάρχουν; Το δικό μου πικάπ έχει ένα μοχλό που «κουμπώνει» στις 16, 33 1/3, 45 και 78 στροφές, αλλά το σταματάς και σε οποιοδήποτε ενδιάμεσο σημείο θέλεις, μόνο που τότε δεν ξέρεις το νούμερο. Το έχω χρησιμοποιήσει για να κουρδίζω κομμάτια όταν θέλω να παίξω από πάνω, αντί να κουρδίζω το όργανο, αλλά ποτέ δε διερωτήθηκα ποιος είναι ο κανονικός προορισμός αυτής της επιλογής. Βέβαια το εργαλείο δεν είναι προπολεμικό, είναι -προφανώς- της εποχής που υπήρχαν ήδη δίσκοι 33 1/3 στροφών (βασικά νομίζω δεκαετίας '70), και δεν ξέρω αν στην εποχή του γραμμοφώνου υπήρχε πάλι αυτή η επιλογή για λίγο πάνω - λίγο κάτω από τις 78, με ή χωρίς ένδειξη.
Αν μεν υπήρχε, πάει να πει ότι οι δίσκοι γράφονταν σκοπίμως σε ποικίλες ταχύτητες και προορίζονταν, φυσικά, να παίζονται στην ίδια όπου γράφτηκαν, την οποία θα έπρεπε με κάποιο τρόπο να γνωρίζει ο ακροατής. (Δηλαδή ότι όπως οι δίσκοι βινυλίου είναι είτε 33άρια είτε 45άρια, κάτι αντίστοιχο υπήρχε με τις πλάκες αλλά με πολύ μικρότερο ποσοστό απόκλισης.) Αν πάλι δεν υπήρχε, τότε όλοι οι δίσκοι προορίζονταν για 78 στροφές, μόνο που μερικοί φτιάχνονταν κατά λάθος σε ξεκούρδιστο / παρακουρδισμένο εργαλείο.
ολοι αυτοι οι δίσκοι εφραφαν στην ετικέτα 78 στροφών, μόνον που δεν το “πετύχαιναν” ολοι για διάφορους τεχνικούς λόγους των μοτέρ στα διαφορα στάδια παραγωγής.
Έχω πετύχει ηχογραφήσεις μπομπίνας με προβλήματα λόγω αστάθειας του ρεύματος ή πεσμένων μπαταριών. Μία που θυμάμαι χαρακτηριστικά, έγινε προφανώς την ώρα που οι μπαταρίες άφηναν την τελευταία τους πνοή, οι στροφές όλο και πέφτουν, και κατά την αναπαραγωή γίνεται το αντίστροφο, τόνος και ταχύτητα ανεβαίνουν μέχρι που φτάνουν σ’ έναν παροξυσμό που θυμίζει μουσική από κινούμενα σχέδια.
Αλλά αυτά τα πάθαιναν καταγραφείς που τρέχαν με το Νάγκρα σε δυσπρόσιτα χωριά χωρίς ρεύμα ή χωρίς πολύ καλό ρεύμα. Και ασφαλώς δεν τα έβγαζαν σε δίσκο αν ήταν σ’ αυτή την κατάσταση. Και να μάθω τώρα ότι σχεδόν το ίδιο πάθαιναν κοτζάμ δισκογραφικές εταιρείες, εργοστάσια με την τελευταία λέξη της τεχνολογίας; !!!
