Ασυνήθιστο ταμπουροειδές στη φτγρ του 4:15, που φαίνεται και στο thumbnail (το βίντεο πριν το βάλουμε να παίξει). Βήσσανη Ιωαννίνων - δε νομίζω να έχω ξανακούσει για ταμπουρά στην Ήπειρο.
“Φέρνει”, θαρρώ, χονδρικά με τον ταμπουρά της Μαρίας Κεφαλά από τις Σέρρες:
Αλλά ίσως και με τούτο:
1 «Μου αρέσει»
Στο 7.02 πάντως, εμφανίζεται και λύρα κλασικότερη, αν και με αρκετές ιδιαιτερότητες κι αυτή. Αλλά μόνο εμφανίζεται, δεν παίζεται.
(Το πολυσυζητημένο εδώ άρθρο, σε πιο εύκολη πρόσβαση: https://www.archaiologia.gr/wp-content/uploads/2011/07/92-9.pdf)
Στο καπάκι, ναι. Νομίζω ότι στο ηπειρώτικο, εκεί ακριβώς που κόβεται η φωτογραφία, διακρίνω αρχή κεφαλής, άρα πολύ πιο κοντό μανίκι, λίγο παραπάνω από το 1/2 του όλου μήκους. Ενώ στο Άγκιστρο είναι σαφώς μακρύτερο. Και πιο φαρδύ είναι το μανίκι στον ηπειρώτικο (=περισσότερες χορδές;; ).
Μιας και δεν τη βλέπω πουθενά, Νίκο, για κοίτα καλύτερα μήπως ξεγελάστηκες από ένα τελείως άσχετο αντικείμενο παρόμοιου σχήματος (μαγική εικών)!
Ο ταμπουράς του Αγκίστρου πρέπει να είναι ο ίδιος που βλέπουμε στο παρακάτω βίντεο, όχι να παίζει (δυστυχώς) αλλά, αν προσέξετε, να στέκει στον τοίχο, αριστερά από το καβαλέτο, πίσω από τον λυράρη. Έχει το ίδιο χαρακτηριστικό σχήμα σαν φουρνόξυλο και, σε μια εντελώς φευγαλέα στιγμή που η κεφαλή του δεν καλύπτεται από τον λυράρη, νομίζω ότι βλέπω δύο στριφτάρια.
Στο βίντεο παίζει μια βουλγάρικη μεταπαραδοσιακή μουσική ομάδα που, απ’ ό,τι έχω καταλάβει, αναζητεί τα ίχνη της παλιάς βουλγάρικης λαϊκής παράδοσης, πριν την ισοπεδωτική λαίλαπα του σοσιαλιστικού φολκλόρ.
Το Άγκιστρο είναι δίπλα στα σύνορα με Βουλγαρία, άρα θα μπορούσε κάλλιστα ο ίδιος ταμπουράς να παίζεται και στη Βουλγαρία, τουλάχιστον στις κοντινές εκεί περιοχές.
Στο βίντεο λένε ότι το κομμάτι είναι από το Μελένικο.
Άρα αυτή η λύρα παίζεται / παιζόταν στο Μελένικο. Για τον ταμπουρά δε μαθαίνουμε τίποτε.
Το Μελένικο (Βουλγαρία) με το Άγκιστρο (Ελλάδα) απέχουν μια ώρα με το αυτοκίνητο, βλέπω στους χάρτες Γκούγκλ. Αλλά αυτό δε μας βοηθάει!
καινουργιο ευρημα. μαλλον πινακας ειναι…
Emilios Prossalentis, The Bouzouki Player, 1907, Bonhams.
EMILIOS PROSSALENTIS (GREEK, 1859-1926)
The bouzouki player
signed in Greek and dated ‘907’ (lower right)
watercolour on paper
41 x 25 cm.
Συντονιστική σημείωση: το παρόν μήνυμα μαζί με τα δύο επόμενα μεταφέρθηκαν εδώ από το νήμα «Ταμπουράς του 1880».
3 «Μου αρέσει»
αφου το λέει Μιχάλη!
“watercolour on paper”
νερομπογιά σε χαρτί
1 «Μου αρέσει»
δεν ξερουν ολοι αγγλικα κυριε σπυρο…
Ο πίνακας πάντως είναι σχεδόν σύγχρονος με την νουβέλα του Χατζόπουλου (1909), ο τύπος θα μπορούσε κάλλιστα να είναι ένας από τους θαμώνες του βελουχιού.
1 «Μου αρέσει»
Ρε γμτ είμαι σχεδόν βέβαιος ότι κάπου έχει πάρει το μάτι μου τους δύο του Άγκιστρου μαζί, και ότι ήτανε μικρός/μεγάλος. Σε συνδυασμό με την πιθανότητα οι δύο του Λουτρακίου (επίσης δυο μπόγια) να ήταν ζυγιά στην κανονική ζωή τους, με κάνει να σκέφτομαι ότι ο «δίχορδος ταμπουράς» θα πρέπει να ήτανε δύο όργανα.
Εδώ ένα «καραντουζένι» 19ου από Βοσνία
https://carmentis.kmkg-mrah.be/eMP/eMuseumPlus?service=direct/1/ResultDetailView/result.tab.link&sp=10&sp=Scollection&sp=SfieldValue&sp=0&sp=0&sp=3&sp=SdetailView&sp=0&sp=Sdetail&sp=1&sp=F&sp=SdetailBlockKey&sp=3
Κι εδώ από το σάιτ ενός Βούλγαρου ταμπουρτζη
http://krassijeliazkov.com/en/bulgarian-tamboura/gallery-tambour/#
Ο τύπος με φαίνεται λίγο «ελληνοκεντρικός», αλλά έχει ενδιαφέρουσες φωτό από παλιούς ταμπουράδες δίχορδους και τρίχορδους κι έναν συνοδευτικό δωδεκάχορδο όπως του Μακρυγιάννη κι έναν αρχαίο μπαγλαμά πυκνά δεμένο (δυτικοποίηση ή μπατσοντουζένι;).
1 «Μου αρέσει»
Μία εικόνα από το 1782, από το βιβλίο Voyage pittoresque de la Grèce του Γάλλου Choiseul-Gouffier. Ο Choiseul-Gouffier έκανε ένα ταξίδι στην Ελλάδα το 1776, όπου μάλλον συνάντησε τις κυρίες της Τήνου:
3 «Μου αρέσει»
H Artemis Yagou σχολιάζει την εικόνα στο άρθρο A Dialogue of Sources: Greek Bourgeois Women and Material Culture in the Long 18th Century:
The musical instrument shown in “Dames de l’Ile de Tine” sets new challenges for research. The object may be identified as a stringed, pear-shaped tambouras, a member of the lute family that was widely used in pre-revolutionary Greece. The neck of such an instrument would typically be straight, but there were also cases of a slanted neck, similar to that of a lute, as is the case of the tambouras shown in this image.The tambouras was usually played without the support of other instruments and produced a “thin” and relatively weak sound that was particularly appropriate for accompanying singing or dancing by a small group. Consequently, tambouras music playing was more fitting to interior spaces; it would therefore suit women who were for the most part living in their private quarters.
The identification of a musical instrument as an object used by women during their leisure time suggests a cultivated background and a privileged existence. Although there are representations of and references to this instrument in accounts by western travellers, it is difficult to say to what extent such accounts have been influenced by the orientalist clichés that existed to satisfy the demands of the intended clientèle. Since no surviving instruments from that period have been identified, the best approximation to the tambouras under discussion would be the one owned and used during a later period by the Greek revolutionary fighter Yannis Makriyannis (1797–1864). This instrument, kept at the National Historical Museum in Athens (Inventory No 3729), was created in the 1820s to replace Makriyannis’s pre-revolutionary instrument that had been destroyed.
2 «Μου αρέσει»
για το
“A Dialogue of Sources: Greek Bourgeois Women and Material Culture in the Long 18th Century”
σε PDF εδω.
1 «Μου αρέσει»
Δεν θα συμφωνούσα με αυτή την προσέγγιση της συγγραφέως του άρθρου, αφού ως γνωστόν ο “ταμπουράς του Μακρυγιάννη” ήταν σχεδιασμένος για ηχητική συνοδεία τραγουδίσματος με εκμετάλλευση ανοιχτών χορδών, ενώ ο τύπος ταμπουρά που παρατίθεται στην εικόνα είναι κατάλληλος για μελωδική συνοδεία, και πράγματι οι κυρίες της κοινωνίας που συνάντησε και ζωγράφισε ο συγκεκριμένος περιηγητής, για τέτοια παιξίματα τον χρησιμοποιούσαν.
Δεν το καταλαβαίνω αυτό. Πρώτον, πώς ξέρουμε για τι μουσική δουλειά ήταν φτιαγμένο το όργανο στην γκραβούρα του βιβλίου του Σουαζέλ-Γκουφιέ;
Δεύτερον, έχουμε κάποια βάση για να υποθέσουμε ότι ο ταμπουράς έκανε ποτέ κάτι άλλο εκτός να παίζει μελωδία με αυτοσυνοδεία, είτε ως σόλο όργανο είτε για να συνοδεύει το τραγούδι;
Μα, προφανώς, για να συνοδεύει το άσμα των κυριών που κάθονται παραδίπλα του. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι στο στήσιμο τοποθετήθηκε και ταμπουράς.
Στο βιβλίο του ο Φρονιμόπουλος εξηγεί αναλυτικά και παραστατικά ότι, ταμπουράδες τύπου «Μακρυγιάννη» ήταν σχεδιασμένοι για πολύχορδο παίξιμο. Όμως ο ταμπουράς παραδίπλα απ’ τις κυρίες έχει λιγότερα στριφτάρια, άρα είναι για μελωδική κυρίως συνοδεία. Οι καθωσπρέπει κυρίες έπαιζαν πολύ μαλακότερα από τον τρόπο με τον οποίον έπαιζαν ο Μακρυγιάννης, ο Κασομούλης και οι λοιποί.
Δεν είμαι τόσο μέσα στα οργανολογικά πράγματα για να απαντήσω στις απορίες, αλλά έκανα μια άλλη σκέψη σχετικά με τη χρήση του ταμπουρά και ίσως άλλων οργάνων από γυναίκες. Σ’ ένα βιβλίο για το οθωμανικό tanbur, διάβασα το εξής για το σουλτανικό χαρέμι:
The reign of the music-loving Sultan Mehmed IV (r. 1648-1687) shows a ‘revival’ in music. Around the same time, the musical training of talented câriyes (concubines) in the Harem-i Hümayun (Imperial Harem) of the tanbûr, çöğür, ney, mıskal, çeng, kanûn, santûr, and kemânçe started. One of the miniature paintings in a costume album (1650-1660) from the Corner Museum in Venice shows Sultan Mehmed IV entering the harem with his son, while a black eunuch introduces them to çâriyes playing six-stringed tanbûrs (şeştârs) and a kemânçe. The teachers in the Harem-i Hümayun also instructed câriyes in their homes. Topkapı Sarayı Arşiv documents list teachers and their names, salary, and sometimes the names of the câriyes they instructed. Osman Ağa, a çöğür teacher, instructed women in the Harem-i Hümayun as well as at his home for which he received a monthly payment. Women playing the instructed musical instruments, among which six- and eight-stringed tanbûrs, are depicted on the so- called ‘bazaar’ miniature paintings, a genre that flourished since the reign of Sultan Mehmed IV.
Και άλλο χωρίο:
Some talented concubines were virtuoso Ottoman tanbûr players while others played instruments such as the çöğür and teltanbûrası to accompany popular songs. They studied under the great masters who were active not only in the palace but also in the homes of the wealthy Ottoman elite performing Ottoman art music in an ensemble including the Ottoman tanbûr. Certain instruments, such as the zenné tanbûr (the girl’s tanbûr) and the zenné ‘ûd (the girl’s ‘ûd), were adapted to the female anatomy. Little is known about the 17th-, 18th-, and early 19th-century lives and works of female composers of the Ottoman art music. Dilhayat Kalfa (d. c. 1737) was one of the most important female composers of the Ottoman era composing highly sophisticated music. She was a skilful Ottoman tanbûr player serving at the Ottoman court since 1677. Her life in the palace ended before or shortly after 1730 when Sultan Ahmed III was forced to abdicate after the Patrona Halil Rebellion.
https://www.archaeopress.com/Archaeopress/Products/9781803271064
Μήπως το παίξιμο του ταμπουρά ήταν μία “μόδα” στις δεσποινίδες/κυρίες της τότε κοινωνίας (με παράδειγμα η σουλτανική αυλη), όπως το πιάνο σε μεταγενέστερες εποχές;