Η φώτο ίσως είναι γνωστή σε πολλούς.
Απεικονίζεται ρουμελιώτης χωρικός με τον ταμπουρά και τα κουμπούρια του.
Λεβεντόπαιδο ο τύπος.
2 «Μου αρέσει»
Ταμπουραδες είναι γνωστοί μάλλον απο εκείνη την εποχή, όπως και του Μακρυγιάννη.
Από παλιότερες εποχες έχουμε εικόνες, στοιχεία κλπ. γι΄αυτό το ωραίο στον ήχο του οργανο; :241:
Πρόσφατα ανακάλυψα και ένα ποντιακό τραγούδι αφιερωμένο στον αυτοκράτορα Τσιμισκή (969-976), το οποίο αναφέρεται στον ταμπουρά και μάλιστα σε μυθικές λεπτομέρειες κατασκευής του:
«…Οξέαν ξύλον έκοψεν, της δάφνης την καρδίαν,
ταμπούραν εκατόρθωνεν, ταμπούραν κατορθώνει,
οφείδια κόρδας έβαλεν, στραφτάρας κοβατσούτσας…
τσάλια, τσάλια την ταμπούραν και κελαηδεί μαγείας…»
[στραφτάρα=στριφτάρια, κόρδες=χορδές, τσάλια=κρούει, κοβατσούτσας=σαύρες]
1 «Μου αρέσει»
πολύ καλό…
Το μοτίβο αυτό υπάρχει, ελαφρά παραλλαγμένο, και σε άλλα ακριτικά τραγούδια ή παραλογές, αλλά δεν μπορώ αυτή τη στιγμή να ψάξω.
Στο έπος του Διγενή Ακρίτη, διασκευή Εσκοριάλ, στίχοι 826-834:
Καὶ ἀφότου ἀποδείπνησεν, ἐμπαίνει εἰς τὸ κουβούκλιν
καὶ ἐπῆρεν τὸ θαμπούριν του καὶ ἀποκατάστησέν το.
Ὄφιων δερμάτια ἔσχισεν,
<προβάτων ἔκλωσε ἔντερα> καὶ ἐποίησεν του τὰς κόρδας
<καὶ ἐποίησεν> καὶ τὰ δόντια των πανέμνοστα τριπάρια.
Γοργὸν καθυποδέθηκεν, ’ς τὸν στάβλον κατεβαίνει,
πηδᾶ καὶ ἐκαβαλίκευσεν καὶ ἐπῆρεν τὸ σπαθίν του
[καὶ ἐπῆρεν τὸ θαμπούριν του καὶ ἀποκατάστησέν το]
καὶ ἔκρουεν τὸ λαβοῦτον του καὶ ἀηδόνει καὶ ἐτραγούδει,
ἀηδονικὰ ἐτραγούδησεν καὶ χαμηλὰ τὸ κρούει
καὶ ἐκίνησεν τὴν στράταν του καὶ ὑπάγει εἰς τὸ κοράσιον.
1 «Μου αρέσει»
Βέβαια, Βρυοπολίτη, ευχαριστώ κι ας άργησες τριάμισυ χρόνια! Πάντως, το μοτίβο της κατασκευής οργάνου υπάρχει και σε αρκετά ακόμα τραγούδια και μάλιστα, δείχνει ότι και πριν από αιώνες οι άνθρωποι κάτι ήξεραν από οργανοποιία: και από τι μέρος του κορμού πρέπει να πάρουν ξύλο, και ότι το φιδόδερμα είναι (ήταν) το πιο κατάλληλο για χορδές, και για το ότι αν δεν υπάρχει φίδι ή χοντρό έντερο, η δουλειά γίνεται και με προβάτινο, μόνο που τότε χρειάζονται δυο - τρία εντεράκια κλωσμένα σε ενιαίο σύνολο, ώστε να αντέχουν την τάση. Επίσης, δείχνεται με αυτούς τους στίχους πόσο σημαντικό ρόλο έπαιζε το τραγούδι στη ζωή των ανθρώπων: ξεκινώντας για τον πόλεμο, δίπλα στο άλογο και στο σπαθί του πολεμιστή μπαίνει και το μουσικό όργανο. Όπως και με τα κουμπούρια στη φωτογραφία του Γιάννη Τ.
Νομίζω ότι εδώ το τραγούδι εννοεί κυριολεκτικά φίδι, όχι φιδόδερμα. Η ιστορία είναι η εξής: Ο Γιάννης έκανε ένα περίλαμπρο γάμο, στον οποίο κάλεσε όλη την οικουμένη εκτός από τον Τσιμισκή. Ο Τσιμισκής θύμωσε. Βγήκε στα βουνά, μάζεψε υλικά, και έφτιαξε ένα μαγικό όργανο. Πήγε ακάλεστος στο γάμο, άρχισε να παίζει τον μαγικό ταμπουρά και τους γήτεψε όλους, και κυρίως τη νύφη. Στο τέλος η νύφη τον ακολούθησε, κι έτσι πήρε την εκδίκησή του.
Το να βάλει κανείς φίδια για χορδές σ’ ένα μαγικό όργανο μού φαίνεται ανάλογο με τη Μέδουσα που είχε φίδια για μαλλιά, ή με τις διάφορες συνταγές για μαγικά φίλτρα που περιλαμβάνουν νύχια από νυχτερίδες, δόντια από σαλαμάνδρες και δε συμμαζεύεται (ολόκληρη λογοτεχνική παράδοση, που έλκει την καταγωγή της από συγκεκριμένο χωρίο του Σέξπιρ). Παραμύθι είναι. Βέβαια, αν υπάρχει κάπου μαρτυρία ότι το φιδόδερμα όντως χρησιμοποιείται για χορδές, τότε αλλάζει το πράγμα.
Ναι, στο συγκεκριμένο τραγούδι πιθανότατα το φίδι χρησιμοποιείται ολόκληρο (και προφανώς ζωντανό), με μυθολογικές προεκτάσεις. Όμως, λίγο παραπάνω στο θέμα, αναφέρεται σχίσιμο οφιανών δερμάτων, που συνδυάζονται και με κλώσιμο προβάτινων εντέρων (αφού τα βοδινά έντερα που θα ήταν ανθεκτικότερα, είναι πιο δυσεύρετα), για κατασκευή χορδών. Όταν θα ανακαλυφθεί κανένα “εγχειρίδιον κατασκευής μουσικών οργάνων” παλαιοτέρων αιώνων, θα διαφωτιστούμε…
Εδώ το όργανο της αρχικής φωτό σε πιο ανάλυση
Κι εδώ κάποια με ομοιότητες. Ο ταμπουράς της Μασσαλίας
Ο ταμπουράς του έτερου Σταθόπουλου από το άρθρο του Μουστάκα για τα καμάρια
Από το ίδιο άρθρο ταμπουράς από το βιβλίο της Holst
Και ένας που βρήκα στο πίντερεστ
1 «Μου αρέσει»
η φωτογραφία αυτη του οπλίτη/μουσικού με φουστανέλα, σχολιάστηκε το 2018 και στο greek luthiers community.