Σύντομα θα μπορέσω να δω αυτό το όργανο και από κοντά. Προς το παρόν, έχω μόνο μιά φωτογραφία του, που ανεβάζω παρακάτω. Κατά τις πληροφορίες, το όργανο αποκτήθηκε γύρω στα 1920.
Σίγουρα, τα στοιχεία από τη μελέτη του θα είναι πολύ σημαντικά! Από τη φωτογραφία και μόνο, φαίνονται οι ομοιότητες με τα όργανα άλλων μαστόρων της εποχής, όπως ο Σταθόπουλος η ο Ευαγγελίδης.
Ευτυχώς, γιά όσους μας ενδιαφέρει η μελέτη των παλιών οργάνων, που κάποια από αυτά κατόρθωσαν να επιβιώσουν μέχρι τις μέρες μας, μεταφέροντάς μας ζωντανά, πληροφορίες και ήχους της οργανοποιίας μιας άλλης εποχής.
Νομίζω ότι σήμερα το φόρουμ, για άλλη μια φορά γράφει ιστορία. Τόσο η φωτογραφία του μπουζουκιού του Κ.Γκέλη, που δημοσιεύει ο Νίκος, όσο και τα υπόλοιπα στοιχεία που βγήκαν σήμερα είναι μοναδικά και σίγουρα προσθέτουν πολλά στην ιστορία της λαϊκής μας παράδοσης.
Επιτελους βρεθηκε ενα οργανο του Γερο γκελη .
Ο πιο γνωστος οργανοποιος της δεκαετιας του 30 .
Νικο συγχαρητηρια θελω να σε ρωτησω αν ξερεις ,εχει ετικετα το οργανο ειμαστε σιγουρα οτι προκειται για οργανο του Γκελη,φαινεται πολυ διαφορετικοτερο απο οτι παλιο εχω δει μεχρι τωρα
Πράγματι…αυτός ο οργανοποιός ήταν κάτι σαν αστικός μύθος…όλοι τον είχαν ακούσει αλλά κανείς δεν είχε δει όργανο του…:082:
Κε Φρονιμόπουλε θα αναλάβεται την αποκατάσταση του εσείς?
[QUOTE
Κε Φρονιμόπουλε θα αναλάβεται την αποκατάσταση του εσείς?:)[/QUOTE]
Όχι, δε μου ζητήθηκε κάτι τέτοιο. Εγώ ζήτησα επισταμένως να το δω !
Δεν ξέρω άλλωστε αν χρειάζεται κάτι να αποκατασταθεί. Βέβαια, λόγω των χρόνων που έχουν περάσει, όλο και κάτι θα χρειάζεται…
Επί τέλους, σήμερα είδα και από κοντά το περίφημο σωζόμενο όργανο κατασκευής Κ.Γκέλη.
Θα επανέλθω σύντομα με κοντινότερες και καλύτερες φωτογραφίες .
Το έχω μετρήσει και αποτυπώσει με όσο μεγαλύτερη προσοχή μπορούσα. Δεν είναι σε κατάσταση να παίξει η να μείνει κουρδισμένο, πρώτα -πρώτα λόγω σκευρώματος της ταστιέρας του, αλλά κυρίως λόγω του ότι είναι ξεκόλλητα εσωτερικά κάποια καμάρια.
Είναι και αυτό οικογενειακό κειμήλιο -από παππού- που αγοράστηκε γύρω στα 1918.
Η όλη κατασκευή του, είναι σαφώς επιρρεασμένη από την κατασκευή του μαντολίνου.
Μεγάλο μουσικολογικό και οργανολογικό ενδιαφέρον παρουσιάζει το μήκος της χορδής του !
Μετά το όργανο Α.Σταθόπουλου (1910 ) με μήκος χορδής 63,5 cm έρχεται και αυτό το όργανο , με μήκος χορδής 61cm, να επιβεβαιώσει την άποψη ότι πολλά από τα παλιά μπουζούκια των αρχών του ρεμπέτικου, ήταν κατασκευασμένα σε μικρότερες κλίμακες ! Έτσι δικαιολογείται και το διαφορετικό τους άκουσμα, όπως ίσως και η δυνατότητά τους να παίζουν άνετα κουρδισμένα σε ψηλότερα ντουζένια.
Γιά να γίνει πιό κατανοητό τί σημαίνει ένα μπουζούκι να είναι φτιαγμένο σε μικρότερη κλίμακα, θα πω το εξής:
Αν ένα σύγχρονο μπουζούκι με κλίμακα 68 cm κουρδιστεί ένα τόνο χαμηλότερα, δηλαδή στο ντο αντί του ρε, τότε οι χορδές του θα έχουν περίπου την ίδια τάση με το μπουζούκι Γκέλη, κουρδισμένο κανονικά στο ρε.
Παρατηρούμε και στο μπουζούκι του Γκέλη, όπως και στον αναφερθέντα Σταθόπουλο (1910), αλλά και σε λαούτα της εποχής που οι φίλοι συλλέκτες και οργανοποιοί του φόρουμ έχουν παραθέσει φωτογραφίες τους κατά καιρούς, να λείπουν στο τέλος της φιγούρας (κατά την φορά της πένας) ολόκληρες και επιμήκεις ίνες από το καπάκι.
Επειδή με παραξένευε αυτό μια και η κλίση της πένας είναι προς τα “πάνω”, ώστε να δικαιολογεί τέτοιο “κάρφωμα” που να φτιάχνει αυλάκι παράλληλα στα “νερά”, αναρωτιόμουν αν ο δικός μου ο παππούς δεν έπαιζε με πένα. Σε πρόσφατη επίσκεψη στο χωριό καταγωγής, γέρων που τον θυμόταν καλά με διαβεβαίωσε ότι χρησιμοποιούσε πάντα κάποιο σκληρό φτερό.
Οφείλεται άραγε σ’ αυτό; Ο αρχικός ιδιοκτήτης (παππούς) του παρουσιαζόμενου εδώ μπουζουκιού χρησιμοποιούσε κι’ αυτός φτερό σαν τους λαουτιέρηδες;
Ειναι πολυ πιθανον Γρηγορη.
Σε αρκετα Σταθοπουλου μπουζουκια που περασαν απο τα χερια μου ειδα ακριβως το ιδιο πραγμα κοντα στην τρυπα να εχει φαγωθει το ξυλο απο το πολυ παιξιμο και μου ηταν ανεξηγητο και εμενα το γεγονος .Τωρα με αυτο που ανεφερες μου λυθηκε η απορια, προφανως φτερο παιζαν ,οποτε ειναι πολυ ενδιαφερον και το τι παιζαν και οτροπος με τον οποιο παιζαν , το φτερο υπαρχει και στην διαφημιση του Καραμπα μεσα απο το μπουζουκι την ετικετα απο το 1911 ως αποκλειστικος τροπος παιξιματος του μπουζουκιου.
Να συμπληρώσω και εγώ ότι και σε ένα μαντολίνο του Κοντόρη που έχω (αρχές 1900) υπάρχει ακριβώς το ίδιο πράγμα…δηλαδή φαγωμένο ξύλο παραλλήλως των νερών του καπακιού…Μα να παίζαν και μαντολίνο έτσι? Υπάρχει πιθανότητα?:082:
Πιστεύω ότι η πραγματική ζημιά που γίνεται στο καπάκι από την πέννα δεν οφείλεται στο σκληρό υλικό της πέννας, αλλά στην άσχημη κατεργασία της πέννας από το οργανοπαίχτη.
Οι παλιοί οργανοπαίχτες πολλές φορές έφτιαχνάν μόνοι τους τις πέννες, γιατί και να ήθελαν έτοιμες δεν θα έβρισκαν εύκολα. Αυτό συμβαίνει και σήμερα κι ας παίζουν τώρα πια περισσότερο με συνθετικές πέννες.
Πάντα “σκαλίζει” κανείς την πέννα του (και καλά κάνει) για να τον βολεύει, και να βρει το ήχο που του αρέσει.
Υπεύθυνο για το φάγωμα του καπακιού είναι και το άτσαλο παίξιμο ορισμένων μουσικών, και τα φυσικά βερνίκια που είναι περισσότερο ανήμπορα να αντιστέκονται στα ατελείωτα χτυπήματα της πέννας, σε σχέση με τα χημικά.
Το βασικό υλικό για τις πέννες των εγχόρδων (κυρίως κλασικών) εδώ και αιώνες ήταν το καύκαλο χελώνας.
Πιο συγκεκριμένα από τον 19αιώνα και μετά στην ανατολή και στην χώρα μας γνωστό υλικό για πέννες (κυρίως στα λαουτοειδη) είναι το φτερό γύπα, το κόκαλο, το κέρατο, το ξύλο κερασιάς και το καύκαλο χελώνας επίσης, τώρα πια κυρίως από ασετόπαστα.
Τα φυσικά υλικά για την πέννα χρειάζονται συγκεκριμένη επεξεργασία για να μαλακώσουν, με καλό βράσιμο, με αποθήκευση μέσα στο λάδι για καιρό, καλό γυαλόχαρταρισμα, γυάλισμα κ.τ.λ.
Με την ευκαιρία να πω κάτι για τις ασετόπαστες, οι συνθετικές πέννες και τα συνθετικά μιζραπλίκια (εκεί που χτυπάει η πέννα ) χρησιμοποιούνται εδώ και εκατό περίπου χρόνια, δέν είναι κάτι το καινούργιο.
Άρα στο φάγωμα του καπακιού, στο μπουζούκι δεν φταίνε μόνο τά σκληρά φτερά όπως λέτε, αλλά και οι συνθετικές πέννες.
Στις περισσότερες φωτογραφίες του φόρουμ που υπάρχουν όργανα του Σταθόπουλου, λαούτα και μπουζούκια (συμπεριλαμβανομένου και το δικό μου μπουζουκιού Σταθόπουλου) τα μιζραπλίκια τους είναι από συνθετικό υλικό.
Διακρίνω στις άκρες του καβαλάρη, που δεν νομίζω (ο καβαλάρης) να είναι ένα αυθεντικό μέρος του οργάνου, στο καπάκι δύο στρογγυλά σημαδάκια.
Υποθέτω θα είχε κολλημένα καρφάκια ακουστικής κιθάρας, αυτά που συγκρατούν τις χορδές. Η τοποθέτηση τους γίνεται είτε με τρύπημα στο καπάκι και περασμένα μέχρι μέσα, είτε κομμένα και κολλημένα μόνο τα κεφαλάκια τους.
Φαίνεται αυτός ο τρόπος διακόσμησης των μαντολίνων μεταδόθηκε και στα πρώτα μπουζούκια, αλλά και στα παλιά λαούτα, ανάμεσα στα ξύλινα τάστα τους στο καπάκι.
Ώρες ώρες στεναχωριέμαι, που άλλαξε τόσο πολύ η εμφάνιση και ο ήχος των σύγχρονων μπουζουκιών…
