Από το τραγούδι: “Μας φέρθηκες μπαμπέσικα” (1941)
Στ.: Δημήτρη Σέμση, μουσ. - ερμην.: Γιώργος Παπασιδέρης.
“…Δυo χρόνια μας βασάνισες
με τη [i]μπαγαποντιά[/i] σου
κι ο κόσμος πια απόρησε
την τόση μπαμπεσιά σου…”
“…τι στραπάτσο και τι [i]νίλα[/i]
σου κατάφερε η αρβύλα…”
[i]μπαγαποντιά[/i] : πονηριά, απάτη, κατεργαριά, πανουργία.
[<ιταλ. vagabondo = αυτός που περιπλανιέται, που δε δουλεύει, ο άχρηστος]
[i]νίλα:[/i] καταστροφή, ζημιά, αποτυχία σε διαγωνισμό ή συναγωνισμό, συμφορά, πανωλεθρία.
[Άγνωστης ετυμολογίας η λέξη. (Αν και στα λεξικά, πιθανολογείται πως προέρχεται από τη μεσαιωνική λέξη: νίλα < λατ. nilum =τίποτε, ασήμαντο, χωρίς αξία)].
Σχετικό ρεμπέτικο: … και με κάνουν τσακωτό, με τραβούνε στο πλεχτό… (Μ. Βαμβακάρης «Χτες το βράδυ στο σκοτάδι»).
Είδες πώς κατάντησε ο Γιάννης, ύστερα από τρία χρόνια στο πλεχτό; Απόχτησε και τα τρία βίτσια της φυλακής: πούστης, χαφιές και χοντρός …
Υ.Γ. Να θυμίσω εδώ ότι υπάρχει η εφαρμογή crosslinking γλωσσαρίου, όπως και η δυνατότητα εμφάνισης σύντομης επεξήγησης.
Ενεργοποιώντας την εφαρμογή crosslinking, το σύστημα αναγνωρίζει τις λέξεις που πληκτρολογείτε -εφόσον είναι καταχωρημένες στο γλωσσάρι- και τις εμφανίζει υπογραμμισμένες, ακολουθούμενες από ένα μικρό εικονίδιο.
Ενεργοποιώντας την επιλογή εμφάνισης σύντομης επεξήγησης, στις υπογραμμισμένες λέξεις θα εμφανίζεται σύντομη επεξήγησή τους όταν περνάτε το δείκτη του ποντικιού σας επάνω τους.
Τα δύο αυτά χρήσιμα εργαλεία μπορείτε να τα ενεργοποιήσετε από την ενότητα βοηθήματα-επεξεργασία επιλογών, κάνοντας κλικ στα δύο τετραγωνάκιαπου υπάρχουν στο τέλος.
Η λέξη “πλεκτό” υπάρχει ήδη στο γλωσσάρι.
Θα προσθέσω αμέσως τώρα και την εναλλακτική της γραφή “πλε[u]χ[/u]τό” και έτσι θα εμφανίζεται αυτόματα και η σύντομη επεξήγησή της, όπως έχει καταχωριστεί στο γλωσσάρι.
Η λέξη κατσιρμάς που είναι διαδεδομένο επίθετο στην Ελλάδα τι σημαίνει;
Την είδα πρόσφατα σε μια παράθεση εδώ στο φόρουμ αλλά δεν μπορώ να την βρω πια! Η αναζήτηση δεν μου βγάζει τίποτα!
derman (τουρκ, από την παλιά περσική και μέση περσική darmān) =
στερεότητα, δύναμη, ισχύς, ρώμη, αντοχή καθώς και :
φάρμακο, θεραπεία, περίθαλψη, ανακούφιση
Άρα στην ελληνική :
ή γιατρειά ή αντοχή ή -και αλλού- ενέργεια (έχω ή παίρνω δύναμη)
* το περίπου πάει στο τι εννοεί ο ποιητής…
Μπορεί να λέει : “Και γιατρειά εγώ δεν έχω να θωρώ… που θωρώ… σαν θωρώ… ή κάτι άλλο”
ΥΓ:
Διόρθωσε αν θες, το Θωρώ… [και για… αισθητικούς λόγους !]
Από το τραγούδι: " Πορτ Σάιντ και Σκεντερία" (1937) του Τούντα με το Στ. Περπινιάδη:
Πορτ Σάιντ: Αιγυπτιακή πόλη στη μεσογειακή ακτή, στην είσοδο της διώρυγας του Σουέζ.
Πήρε το όνομά της από το Μουχάμαντ Σάιντ, αντιβασιλιά της Αιγύπτου που κυβέρνησε το 1854-1863.
Σκεντερία: η Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου.
Το όνομά της είναι παραφθορά του ονόματος του ιδρυτή της, Μ. Αλέξανδρου.
[“Αλέξανδρος”-> Αλεξάντερ -> Αλεσσάντρο -> Αλεχάντρο -> Σικάντερ -> Ισκάντερ-> Ισκεντέρ].
Σε μια εκτέλεση του “Απόψε κάνεις μπαμ” του Τσιτσάνη ακούγεται επίσης η ονομασία αυτή.
Συγκεκριμένα, “γιαχαμπίμπι Σκεντερία” = γλυκιά μου Αλεξάνδρεια.
“…Μια βραδιά στο Μόντε Κάρλο
πήγα να παρευρεΘώ
μες στους άσους της ρολίνας
να τους συναγωνιστώ…”
ρολίνα = η ρουλέτα, τυχερό παιχνίδι, συνήθως σε καζίνο.
Κάθε παίκτης στοιχηματίζει σε έναν ή περισσότερους αριθμούς ή και σε χρώμα ενός δίσκου με 37-38 αριθμημένα χωρίσματα σε μαύρο και κόκκινο χρώμα εναλλάξ, ο οποίος περιστρέφεται και στον οποίο ρίχνεται και κυλά με αντίθετη φορά μια μπίλια. Ο παίκτης κερδ΄ζει αν η μπίλια σταματήσει σε αριθμό ή και χρώμα στα οποία έχει στοιχηματίσει.
άσος:
εδώ, με τη μεταφορική σημασία, για κάποιον που είναι άριστος, πρώτος, που διακρίνεται σε έναν τομέα.
Επίσης, ο αριθμός ένα ή η πλευρά του ζαριού που είναι σημαδεμένη με μία μόνο βούλα ή το χαρτί της τράπουλας που έχει μόνο ένα χαρακτηριστικό σημάδι.
Στη φράση: “μένω στον άσο” = με εγκαταλείπουν όλοι και μένω μόνος, αποτυχαίνω, ή κάνω λάθος υπολογισμούς και μένω αδέκαρος.
4.Ή, “άσος κρυμμένος στο μανίκι” = κρυφό πλεονέκτημα που θα χρησιμοποιηθεί την κατάλληλη στιγμή.
[ ιταλ. asso, λατιν. as, assis, ρωμαϊκό νόμισμα]
Μια ακόμη πληροφορία για τις ρουλέτες,όσο αφορά τα 37-38 αριθμημένα διαμερίσματα:
Η ευρωπαϊκή ρουλέτα έχει 37 διαμερίσματα,απο το 0 μέχρι και το 36.
Η αμερικανική ρουλέτα έχει σαν μοναδική διαφορά ότι έχει και το 00 σαν διαμέρισμα για ποντάρισμα,οπότε είναι 38 τα διαθέσιμα πονταρίσματα (0-36 και 00).
Το ποντάρισμα όμως πληρώνεται επί 36 και όχι επι 37-38 οπως θα ήταν το σωστό. Επίσης το-α ζερό πληρώνει μόνο αν πονταριστεί σαν νούμερο. Τα υπόλοιπα πονταρίσματα (κόκκινο-μαύρο, στήλες, μονά ζυγά κ.λ.π) τα παίρνει η μπάνκα.
Έτσι όλοι γνωρίζουν πλέον (μια και έρχεται πρωτοχρονιά και θα φαγωθούν όσες περιουσίες δεν έφαγε η κρίση…) ότι η ρουλέτα δεν είναι αυτό που λέμε στα μαθηματικά “τίμιο” παιγνίδι!
Αν και είναι τιμιώτερο από τα άλλα (Black Jack, 31 κλπ)
Έ, από κάπου πρέπει να ζήσει και το ευαγές ίδρυμα που συντηρεί τη μπάνκα και πληρώνει τον κρουπιέρη. Κάπου πάντως ξεφύγαμε από το θέμα των άγνωστων λέξεων…
Από το “Όπου δεις δυο κυπαρίσσια”, τραγούδι το οποίο περιέχει 6 δίστιχα νοηματικά άσχετα μεταξύ τους και ηχογραφήθηκε το 1922 στις ΗΠΑ με τη Μ. Παπαγκίκα.
Η λέξη “Μπουρδούσενα” παραπέμπει σε γυναίκες των πορνείων και των χασισοότείων του 19ου αιώνα και των πρώτων δεκαετιών του 20ου.
Στην εφημερίδα “Ακρόπολις” 4/12/1889, υπάρχει η λαϊκή έκφραση “Ζω ως μπουρδούσης”, ζω δηλαδή σαν άσωτος.
Υπάρχει και ένα σατιρικό τραγούδι για έναν Μπουρδούση, επαίτη, δείτε [b][u]εδώ.[/b][/u]
Σύμφωνα με τον Πετρόπουλο, η Μπουρδούσενα ζούσε το 1925 σε μια παράγκα στα Βούρλα. Μάλλον ο άντρας της είχε τεκέ εκεί, όπου οι μάγκες έπιναν καφέ και όχι μόνο…