Γειά σας Φίλοι.
Long time no see.:106:
Στο τραγούδι “Στης Πόλης το Μεβλά Χανέ” υπάρχει η λέξη “κωτσάδες”.
Μήπως κανείς γνωρίζει το ακριβές περιεχόμενο της λέξης;
Έχω να κάνω μια παρουσίαση του ρεμπέτικου τραγουδιού στο Μουσικό Σχολείο Κέρκυρας και θα χρησιμοποιήσω και το εν λόγω άσμα.
Ευχαριστίες πολλές.
“…με τους πολλούς [b]Χοτζάδες[/b]…” λέει.
Πληθυντικός του Χότζα, του Τούρκου ιεροδιδάσκαλου.
http://www.facebook.com/profile.php?id=100001301141347
ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟ
Στης Πόλης, το Μεβλά Χανέ με τους καλούς οντάδες
στο μαστουρλούκι το 'ριξα με βέρους δερβισάδες. (δις)
Μαζί τους μπήκα στον τεκέ και φούμαρα χασίσι,
κι ένα χρυσό πεντόλιρο τους άφησα μπαξίσι
κι ένα χρυσό πεντόλιρο, βρ`αμάν αμάν, τους άφησα μπαξίσι.
Αυτά είναι τα λόγια του τραγουδιού, δεν αναφέρεται η λέξη για την οποία ρωτάς…
Ελένη: Πολύ σωστή η φίλη Πελαγία !!!
— Νέο μήνυμα προστέθηκε στις 12:19 ::: Το προηγούμενο μήνυμα δημοσιεύθηκε στις 11:58 —
Ελένη μου, παίζεται το οντάδες να είναι όπως έγραψες “Χοτζάδες” (αχνοφέγγει ένα “ζ”)…
Μόλις το βρήκα και “Χοτζάδες”…
Στην Πόλη στο Μεβλά Χανέ
Στης Πόλης το Μεβλά Χανέ με τους πολλούς χοτζάδες
στο μαστουρλούκι το 'ριξα με βέρους δερβισάδες ] 2x
Μαζί τους μπήκα στον τεκέ και φούμαρα χασίσι
κι ένα χρυσό πεντόλιρο τους άφησα μπαξίσι
κι ένα χρυσό πεντόλιρο, βρ`αμάν αμάν, τους άφησα μπαξίσι
Τους είδα που χορεύανε και παίζαν το ταμπούρι
και το χορό τους έπαιζε ο ξακουστός Τομπούλης ] 2x
Στης Πόλης το Μεβλά Χανέ, με τους πολλούς χοτζάδες,
στο μαστουρλούκι τό 'ριξα με βέρους δερβισάδες] x2
Μαζί τους μπήκα στον τεκέ και φούμαρα χασίσι
κι ένα χρυσό πεντόλιρο τους άφησα μπαξίσι] x2
Τους είδα που χορεύανε κι έπαίζαν το ταμπούρι
και το χορό τους έπαιζε ο ξακουστός Τομπούλης] x2
Υποψιάζομαι πως ακούς τους χοτζάδες ως κωτσάδες. Ξανάκουσέ το με προσοχή και πές μας.
Υ.Γ.: Την ώρα που έγραφα γράφτηκε παραπάνω και από την Πελαγία η ίδια εκδοχή των στίχων.
Δεν ξέρω τι θα μπορούσε να σημαίνει “κωτσάδες” και γιατί να γράφεται και με ωμέγα. Εγώ ακούω “Στης Πόλης το Μεβλά χανέ, με τους πολλούς χοτζάδες”, κάτι που ταιριάζει και με τους υπόλοιπους στίχους. Με συγχωρείς, όμως, παλιέ συμφορουμίτη Δαμιανέ, το κομμάτι αυτό δεν το βρίσκω καθόλου αντιπροσωπευτικό για μία παρουσίαση του ρεμπέτικου τραγουδιού σε μαθητές, είναι η υποπερίπτωση της υποπερίπτωσης, εκτός αν κάτι ιδιαίτερο έχεις κατά νουν. Η μουσική του σίγουρα είναι “δανεισμένη” από κάποιο τούρκικο σκοπό που μάλλον θα πρότεινε στη Ρόζα ο κλαριτζής του συγκροτήματος (πώς τον λέγανε; Σουγκρούτ … ;;; ή ο Τομπούλης) και ο λόγος που “ήρθε στη ζωή” ήταν η επιθυμία της Ρόζας να ηχογραφήσει κάτι χωρίς προβλήματα πνευματικών δικαιωμάτων, μια που της δόθηκε η ευκαιρία στην Πόλη. Η παρεμβολή, κατά τη διάρκεια της ηχογράφησης, κάποιου “παράγοντα” της εποχής, κολλητά στο μικρόφωνο, με τα λόγια “Μάχη μου, για σένα τραγουδάει η Ροζή τώρα! Μάχη μου, γειά σου στα Γιάννενα, Μάχη!” είναι χαρακτηριστική του κλίματος στο στούντιο. Και είναι και από μίαν εποχή που το κέντρο εξέλιξης και διαμόρφωσης του ρεμπέτικου ήταν η Αθήνα με τα μεγαθήρια της μεταπολεμικής άνθισης και όχι πια η Κων/λη. Εσύ θα κρίνεις, πάντως, πώς θα γνωρίσεις στους μαθητές του μουσικού σχολείου τη γέννηση, εξέλιξη και διαμόρφωση του ελληνικού αστικού τραγουδιού, όχι εγώ.
Σας ευχαριστώ όλους για τις πληροφορίες και τις υποδείξεις.
Είμαι υπόχρεως.:109:
Δαμιανός.
Για το αν ο Μεβλά Χανές έχει χοτζάδες (που μάλλον ακούω κι εγώ), οντάδες (το αποκλείω), ή κάτι άγνωστο, θα έπρεπε να ξέρουμε τι είναι ο Μεβλά Χανές. Η λέξη είναι άγνωστη στον Γούγλη, εκτός από το τραγούδι, όσο για τον αυτόματο μεταφραστή λέει «Mevla» (τουρκ.) = [i]Mawla /i, που δεν ξέρω ούτε εγώ ούτε ο αυτόματος τι σημαίνει στα ελληνικά. Άρα χρειάζεται κάποιος που να ξέρει στ’ αλήθεια!! Οι τουρκογνώστες της παρέας;
Καλά, απίθανη η αφιέρωση! Δεκαετίες πριν εφευρεθεί η κασέτα που γράφαμε τραγούδια από το ραδιόφωνο με τους παρουσιαστές να μας τα χαλάνε με τις κουβέντες τους!!
Βρήκα αυτα τα καρτ ποσταλ στο Google που μπορούν να μας πούνε κάτι. Φαίνεται πώς ήτανε ένας κύπος στη Σαλονίκη
http://postcards.delcampe.ca/page/item/id,4556122,var,SALONICA-1916-MEVLAHANE-garden-jardin,language,E.html
Όμος, το τραγούδι μάλλον μιλάει για κατι αλλο μεβλαχανέ. Γιά το παρακάτώ ήσως;
http://auctions.findtarget.com/detail_product/220888753374/TURKEY:_Ottoman_Old_Postcard/
Πιθανότερο, αφού τόσο το τραγούδι όσο και η εικόνα του λινκ αναφέρονται στην Κ’πολη.
Όμως στο λινκ τη μια γράφει Μεβλά Χανέ και την άλλη Μεβλανά Χανέ. Το Μεβλανά μας οδηγεί στον Τζελαλεδίν Ρουμί, γενάρχη των Μεβλεβήδων, που είχε το παρανόμι Μεβλανά (= «ο δάσκαλός μας», απ’ ότι διαβάζω). Άρα θα μπορούσε να πρόκειται για κάτι σαν μοναστήρι, ιεροδιδασκαλείο ή κάτι τέτοιο. Βέβαια τότε πού κολλάνε τα χασικλήδικα συμφραζόμενα; Εντάξει, οι χασισκλήδες λέγανε «τεκές» και «ντερβίσης», αλλά το να δανείζονται ολόκλρη την ορολογία των κανονικών ντερβισάδων, ή αντίστροφα να τους θεωρούν σαν κάτι παρόμοιο με τους εαυτούς τους, μου φαίνεται λίγο τραβηγμένο και δεν το 'χω ξανακούσει.
Πάντως ειλικρινά, όσα κι αν βρούμε στο ίντερνετ, πρόκειται για ένα θέμα που εμένα τουλάχιστον μου είναι τόσο άγνωστο, σε συνδυασμό και με την άγνοια της γλώσσας, ώστε αν δεν έρθει κάποιος να μας πει «παιδιά εγώ ξέρω τι είναι ο Μεβλά Χανές της Πόλης και ξέρω και γιατί μπαινοβγαίνει η συλλαβή -νά» δε νομίζω να βγάλουμε άκρη.
Pepe σ’ ευχαριστώ για την απάντηση. Οι λέξεις “Μεβλά Χανέ” ίσως έχουν να κάνουν με κάποιο ιερό μέρος των μουσουλμάνων του τάγματος Μεβλεβί. Χανέ (hane) απ’ ότι μου έβγαλε το www.Tran στα Τούρκικα σημαίνει σπίτι. Δεν ξέρω αν είναι ορθό. Ίσως για το μέτρο του τραγουδιού να το κάνανε Μεβλά Χανέ. Σε μια φωτογραφία από την Wikipedia βρήκα την εξής λεζάντα: Whirling Dervishes perform in the Galata Mevlevihane (Mevlevi Lodge), Istanbul. "Περιστρεφόμενοι Δερβίσηδες κάνουν παράσταση στο Μεβλεβίχανε (Στοά Μεβλεβί) του Γαλατά.
Μεταφράζω από το άρθρο:
ΤΑΓΜΑ ΜΕΒΛΕΒΙ
Το Τάγμα Mawlaw’īyya / Mevlevi , ή το Mevlevilik / Meyleviye (Περσικά: مولويه Μολαβίγιε) είναι ένα τάγμα Σούφι που ιδρύθηκε στο Ικόνιο (στην σημερινή Τουρκία) από τους ακόλουθους του Jalal ad-Din Muhammad Balkhi-Rumi, Πέρση ποιητή του 13ου αιώνα, Ισλαμιστή νομικού και θεολόγου. Είναι γνωστοί επίσης ως οι Περιστρεφόμενοι Δερβίσηδες λόγω της περίφημης συνήθειας της περιστροφής σαν ένα είδος dhikr (ενθύμησης του Θεού). Δερβίσης είναι ένας κοινός όρος για ένα μυημένο στο δρόμο Σούφι· η περιστροφή είναι μέρος της τυπικής τελετής Σάμα και οι συμμετέχοντες είναι κανονικά γνωστοί ως semazen.
Το 2005, η UNESCO ανακήρυξε την τελετή “Μεβλεβί Σέμα” της Τουρκίας ανάμεσα στα Αριστουργήματα της Προφορικής και Άυλης Ανθρώπινης Κληρονομιάς.
Για περισσότερες πληροφορίες για Αγγλομαθείς το άρθρο εδώ: http://en.wikipedia.org/wiki/Sama_(Sufism).
Άρα η Ρόζα περιγράφει ότι πήγε σε μια τέτοια στοά των Σούφι, όπου μαστούρωσε καπνίζοντας χασίσι όπου περιστρέφονταν οι Δερβίσηδες και το ρυθμό έπαιζε ο Αγάπιος Τομπούλης. Ευχαριστήθηκε δε τόσο πολύ που άφησε και ένα πεντόλιρο για μπακσίσι. Μια θαυμάσια εικόνα. Θα μπορούσε να γίνει και πίνακας!
Να είστε όλοι καλά παιδιά. Και μη με παρεξηγείτε που απουσιάζω για τόσο μεγάλα διαστήματα. Έχω κι εγώ τα προβλήματά μου.
Να είστε πάντα καλά και να έχετε αιωνίως υγεία και δύναμη (άντε και αρκετά λεφτά).
Φιλιά.
Δεν το έχω σε καθαρή εκτέλεση και έτσι δεν μπορώ να πω με σιγουριά απόλυτη αν ακούγεται “οντάδες” ή “Χοτζάδες”.
Πάντως, για το Μεβλά Χανέ έχουμε μια πληροφορία από τον Τομπούλη πως έπαιξε εκεί και ότι ήταν τεκές φημισμένος στην Πόλη.
Σύμφωνα με τα on-line λεξικά, Mevla σημαίνει όχι ακριβώς “δάσκαλος”, αλλά “προστάτης”, “βοηθός” και “hane” "σπίτι¨.
Τεκές με ποια από τις δύο έννοιες;
Τώρα βρήκε να εξαφανιστεί το βιβλίο μου “Οι Δερβίσσαι”, όπου θα έβρισκα τα πάντα για τους Μεβλεβί δερβισάδες και πάρα πολλά άλλα σχετικά με τις απορίες που έπεσαν. Σίγουρα πάντως, θυμάμαι το βιβλίο να μιλάει για Μεβλά Χανέ στην Πόλη, ως ενδιαίτημα των Μεβλεβί, μοναστήρι και ιεροδιδασκαλείο. Ως μη Τουρκολόγος αδυνατώ να δικαιολογήσω τις διαφορές μεταξύ Μεβλά και Μεβλανά, αλλά πρόκειται για λέξεις που έχουν βεβαίως άμεση σχέση με την αίρεση των Μεβλεβί. Η λέξη Χανέ σημαίνει πράγματι οίκος, ενδιαίτημα κλπ. (εξ ού και το ελληνικό χάνι). Το Μεβλεβί Χανέ στον Γαλατά δεν είναι στοά, είναι τεκές των Μεβλεβήδων και έχω παρακολουθήσει εκεί συναρπαστική παράσταση περιστρεφόμενων δερβισάδων (χωρίς χρήση χασίς!), πριν λίγα χρόνια.
Όλες οι μυστικιστικές θρησκείες της Ανατολής, των Μεβλεβί περιλαμβανομένων, έκαναν χρήση ευφορικών ουσιών, από την ανατολική Μεσόγειο ως την Καμτσάτκα. Το λέει και ο στίχος: “Το πουλάν οι δερβισάδες στους επάνω μαχαλάδες”. Όταν πήγε η Ρόζα στην Πόλη μεταπολεμικά, πάντως, δεν είχαν ακόμα επιτραπεί οι τελετές των περιστρεφόμενων δερβίσηδων που απαγόρεψε ο Κεμάλ και μόνο στην Κύπρο, αφού οι Άγγλοι δεν τους είχαν πειράξει, υπήρχαν τέτοια “τάγματα”. Τώρα, μέχρι και στην Αλβανία έχουν επανεμφανιστεί.
Τεκές Μεβλεβήδων, Περικλή. Άρα, και με τις δύο έννοιες.
Η λέξη στοά ήταν η πλησιέστερη προς την Αγγλική λέξη lodge του άρθρου. Θα μπορούσα να είχα χρησιμοποιήσει την λέξη ενδιαίτημα. Στα Αγγλικά ο τεκές θα μπορούσε να αποδοθεί ως hashish den ή κάτι τέτοιο, αλλά όχι lodge.
Κανά συνέπεια νομίζω ότι φθάσαμε σε ασφαλές κατά ένα μεγάλο ποσοστό συμπέρασμα.
Φίλοι μου είμαι υπόχρεως για την συμβολή σας.:109:
Γειά σας.
Μάλλον θα εννοείται η μασσονική στοά, η οποία βεβαίως είναι και αυτή πολύ κοντά στην ερμηνεία ενδιαίτημα.
Μια και έγινε συστημική ανακίνηση περί Μεβλά Χανέ, βρίσκω ότι πρόκειται για τοποθεσία στα περίχωρα της Κων/πολης:
«Outside the city walls, and beyond the harbour and the Bosphorus, are several towns and villages, which may be called the suburbs of Constantinople. Immediately adjoining the wall, to the west ward of the city, are the villages of Eyoub, Otakdgiler, Mevla-hane, Balukli, kutchuk - Balukli, and Buyuk-Sal-hane» (“System of Universal Geography: Founded on the Works of Malte-Brun and Balbi”, 1842)
Επίσης, σε χάρτη που υπάρχει στο βιβλίο του G.B. Lechevalier (“Voyage de La Propontide et du Pont-Euxin”,1800), βλέπω να καταγράφεται η τοποθεσία Mevla-hane ακριβώς «Immediately adjoining the wall, to the west ward of the city» όπως αναφέρεται παραπάνω.
“Περίχωρα” βέβαια, το 1842, σήμερα κέντρο κατάκεντρο!..
Στο μεταξύ, βρήκε να ξαναεμφανιστεί το βιβλίο (Βλαδιμήρου Μιρμίρογλου, Οι Δερβίσσαι, Εκάτη) και:
[Ευρετήριο: Μεβλαχανέ (Τεκές) 313, 315]
[σ. 313: … ] Τον Μεχμέτ Ρεσάτ περιέζωσε το ξίφος ο Τσελεμπής των Μεβλεβήδων. Τόσον δε υπήρχεν ούτος αφωσιωμένος εις το Τάγμα τούτο, ώστε τον εν Γενή – καπού Μεβλεβηχανέν (Μοναστήριον των Μεβλεβήδων), αποτεφρωθέντα κατά την μεγάλην πυρκαϊάν της εποχής του, την αποτεφρώσασαν μέγιστον μέρος της Σταμπούλ, ανωκοδόμησεν ιδία αυτού δαπάνη, διαθέσας εκ του ιδιαιτέρου αυτού ταμείου 12.000 λίρας χρυσάς. [ … ] Δύο δε έτη μετά την εκ βάθρων ανοικοδόμησιν του Μοναστηρίου τούτου, αυτός ούτος ο Σουλτάνος Μεχμέτ Ρεσάτ, συνοδευόμενος [ … ] ετίμησε δια της παρουσίας του το Μοναστήριον, προϋπαντηθείς υπό του Σεΐχη του Μοναστηρίου τούτου, κρατούντος συμφώνως προς το Μεβλεβικόν έθιμον εις χείρας του, καίον λιβανωτόν θυμιατήριον [ … ].
[στην σ. 315 περιγράφεται το Μαυσωλείον Μεβλανά στο Ικόνιο, ως “μνημείον Μεβλά”]
(διατήρησα την ορθογραφία, εκτός πνευμάτων, οξειών, βαρειών, περισπωμένων και υπογεγραμμένων)
Μάλιστα, άρα ο Μεβλά-Χανές είναι περιοχή της Πόλης. Αν υποθέσουμε ότι στο τραγούδι η ακρόαση «με τους πολλούς χοτζάδες» είναι η σωστή, που σωστή μού φαίνεται, άρα ίσως να είναι περιοχή όπου υπήρχε μεβλεβήδικο μοναστήρι (ή ιεροδιδασκαλείο…) και από κει να ονομάστηκε, αφού, αν καταλαβαίνω καλά εδώ…
…, το Μεβλανά εμφανίζεται όντως και στη μορφή «Μεβλά». Αν και παραμένω μπερδεμένος ως προς τη σχέση των λέξεων Μεβλά/Μεβλανά αφενός και Μεβλεβί αφετέρου. (Ποια η σχέση ανάμεσα στον Μεβλεβηχανέ - μοναστήριον των Μεβλεβήδων, στην Πόλη, και στο Μαυσωλείο Μεβλα(νά) στο Ικόνιο;)