Ξερωντας το αληθινο ονομα του πιστευα μεχρι πρωτεινος οτι του δοθηκε το παρατσουκλι νταλγκας λογω των ακραιων συναισθηματων που εκπεμπε μεσα απο τους αμανεδες του… Σε μια προσφατη αναζητη στο ιντερνετ ειδα οτι το νταλγκας προηλθε απο την τουρκικη λεξη dalga η οποια σημαινει κυμα και του δοθηκε λογω της κυματιστης του φωνης… Τωρα ερχομαστε στο ζητουμενο που αλλαξε τη θεωρια μου πανω στο θεμα αυτο και μπαινουμε σε λεξιλογικα μονοπατια… Μπορει απο κει και περα η λεξη νταλγκας που χρησιμοποιουμε σημερα για να δηλωσουμε συναισθηματα οπως μερακι,καημος και ποθος να προερχεται απο το μεγαλειο και το συναισθημα αυτης της ‘‘κυματιστης’’ φωνης;
Την έκφραση “έχω νταλγκά” (στην καρδιά, στο μυαλό κλπ.) πάρ’ την περίπου σαν “έχω φούσκωμα”, όπως και η θάλασσα φουσκώνει και βγάζει κύματα. Έτσι, νομίζω, καλύπτεσαι και για τη σημερινή έννοια. Ναι, σίγουρα ο Νταλγκάς πήρε το προσωνύμιο αυτό από την άριστη επίδοσή του στα μικρομελίσματα που απαιτεί το είδος της μουσικής που υπηρέτησε. Από νωρίς (πρό Αντώνη Διαμαντίδη δηλαδή) και στα Τουρκικά η έκφραση gönlü (=καρδιά, ψυχή) dalgalanmak (=κυματίζω) έχει την έννοια “έχω καημό στην καρδιά, στην ψυχή μου. Η κυρίως σημασία της λέξης dalga πάντως, είναι κύμα, όταν μιλάμε για θάλασσα. Π.χ. ο μώλος του λιμανιού: dalga iskala*
(*: από το Ελληνικό Σκάλα)
1 «Μου αρέσει»
Εκτός από τον τραγουδιστή, δεν έχω ακούσει ποτέ τη λέξη νταλγκάς. Πάντα νταλκάς ακούω, διαβάζω και λέω. Και νταλκαδιάρης , νταλκαδιασμένος κλπ… Βέβαια δεν αποκλείεται η αρχική τούρκικη λέξη να είναι dalga και στα ελληνικά απλώς να παρεφθάρη και το γκ να έγινε κ, αλλά αυτό θα μας το πει ο Νίκος Π. ή κανένας άλλος τουρκογνώστης από την παρέα. Μήπως όμως έχουμε δύο διαφορετικές λέξεις που προέρχονται από δύο εξίσου διαφορετικές τούρκικες λέξεις;
Ε, όχι και τουρκογνώστης η αφεντιά μου, βρε Περικλή! Ούτε καν το “στους τυφλούς ο μονόφθαλμος” μπορώ να αποδεχτώ. Όσο για το ερώτημα, πράγματι μετά το λήμμα dalga και τα παραγωγά του, ακολουθεί το dalkavuk = 1: γλείφτης, κόλακας, 2: παρατρεχάμενος, τσάτσος, και αυτό με τα παράγωγά του. Άρα, σίγουρα προφορά γκ για το νταλγκά (= κύμα) αφού η εκφορά ως νταλκά (στα Τουρκικά) κινδυνεύει να παραπέμψει σε λέξη απαξιωτική για τον διακατεχόμενο από το συγκεκριμένο συναίσθημα. Αντίθετα, στα Ελληνικά η διαφορά μεταξύ κ και γκ (σε ξένης προέλευσης λέξεις) είναι σχεδόν αμελητέα.
— Νέο μήνυμα προστέθηκε στις 15:51 ::: Το προηγούμενο μήνυμα δημοσιεύθηκε στις 15:38 —
Βεβαίως ιταλική είναι η προέλευση της λέξης, αλλά οι Τούρκοι από την Ελληνική την πήραν, όπως πήραν πάρα πολλές λέξεις σχετικές με ναυτοσύνη γενικότερα, όπως π.χ. limani για το λιμάνι. Και πρόσεξε, limani και όχι limin: ό τι άκουγε το αφτί τους έπαιρναν, δεν ήξεραν να διαβάζουν αρχαίους συγγραφείς.
νταλκάς ο [dalkás] : (λαϊκ.) μεγάλη, δυνατή επιθυμία, μεράκι: Έχει μεγάλο νταλκά για μια γυναίκα.
[τουρκ. dalga `αφηρημάδα, δόση ναρκωτικού΄ -ς ( [g > k] ;)]
Από το λεξικό του Ιδρ. Τριανταφυλλίδη. Παρατηρούμε ότι μέσα στην παρένθεση, που λέει ότι ο φθόγγος [g] της τουρκικής λέξης τράπηκε σε [k] στην ελληνική, υπάρχει ένα ερωτηματικό, που εκφράζει επιφύλαξη.
2 «Μου αρέσει»
Η πρώτη, βασική έννοια της λέξης dalga είναι κύμα. Μάλιστα, συνδυασμένο με τη λέξη boy (μέγεθος, ύψος, ανάστημα) χρησιμοποιείται για τον προσδιορισμό του μήκους κύματος ενός ραδιοφωνικού σταθμού. Ο ερωτικός νταλγκάς έχει την έννοια του φουντώματος, φουσκώματος, που παρατηρούμε σε ένα κύμα (μια φούντωση, μια φλόγα, που λένε…).
2 «Μου αρέσει»
Ο Αντώνης Διαμαντίδης σε διαφημιστική καταχώρηση της His Master’s Voice, το 1928, ως Νταλγκάς.
Και το 1933 ως Νταλκάς, σε διαφήμιση του “Γιαννάκη”. Δημοσιεύτηκε στο “Ελληνικόν Μέλλον” στις 31/12/1933.
Σε άλλη διαφήμιση για την ταβέρνα του “Γιαννάκη” στο “Έθνος”, 10 μέρες πριν την παραπάνω, δηλαδή στις 21/12/1933, χρησιμοποιείται το Νταλγκάς αντί του Νταλκά.
Αξίζει να σημειωθεί η “Ατσιγγάνικη” ορχήστρα. Ήταν η περίοδος που ο Αντώνης Διαμαντίδης, άφηνε το λαϊκό ρεπερτόριο προς όφελος της ελαφράς μουσικής.
3 «Μου αρέσει»
ΝταλΓΚάς ήταν ο Διαμαντίδης. Μπορεί καμιά φορά να παρεισέφρεε και το ΝταλΚάς, από λάθος ή μπέρδεμα (και σε εφημερίδα, όχι σε ετικέτα όπου σίγουρα θα ήταν πιο προσεκτικοί), αλλά αριθμητικά υπερτερεί σαφώς το ΓΚ.
1 «Μου αρέσει»
Αριθμητικά ναι Περικλή, υπερτερεί το ΓΚ.
Όμως και στις ετικέτες έχουμε το ίδιο φαινόμενο.
Ενώ στις περισσότερες αναγράφεται ως Νταλ-γκάς, υπάρχουν και κάποιες που γράφουν Νταλ-κάς.
Ας δούμε δύο ετικέτες με τον Νταλγκά.
Η πρώτη είναι του 1928 με το “Αλάνικο” του Ζάχου Θάνου.
rebetiko.sealabs.net - Αρχική Συζητήσεων ΑΛΑΝΙΚΟ
Και η δεύτερη με το “Ελένη Ελενάρα” του ίδιου του Αντώνη Διαμαντίδη (Νταλγκάς) από το 1929. Σε αυτή την ετικέτα, διαβάζουμε μέσα σε παρένθεση με Λατινικά το A.Dalga.
rebetiko.sealabs.net - Αρχική Συζητήσεων ΕΛΕΝΗ ΕΛΕΝΑΡΑ
Στην περίπτωση του δίσκου με το “Αϊσέ” του Γ.Καρρά, πάλι από το 1929, προτιμάται η αναγραφή Νταλκάς (Dalkas) και στα Ελληνικά και στα Λατινικά.
rebetiko.sealabs.net - Αρχική Συζητήσεων ΑΪΣΕ
Σαν επίλογο πρέπει να πούμε ότι χρησιμοποιήθηκαν, τόσο στον έντυπο τύπο όσο και στις ετικέτες των δίσκων, και οι δύο γραφές. Συχνότερα το Νταλγκάς και σποραδικά το Νταλκάς.
2 «Μου αρέσει»
Πριν δώσω λίγες ακόμη πληροφορίες για την παρουσία του Αντώνη Διαμαντίδη (Νταλγκάς) στην νυχτερινή Αθήνα, να επισημάνω την παρουσία του Ιωάννη Λειβαδίτη στην «Ταβέρνα του Γιαννάκη» που δημοσιεύτηκε στο «Έθνος» στις 22/12/1933 (το τελευταίο δημοσίευμα #7).
Ποιος είναι ο Ι.Λειβαδίτης και γιατί αναφέρομαι σε αυτόν;
Είναι αυτός που συμμετείχε στην ηχογράφηση των τραγουδιών «Τα δίστιχα του μάγκα» και «Καλέ μάνα δεν μπορώ», στα οποία χρησιμοποιείται για πρώτη φόρα μπουζούκι στην Ελληνική δισκογραφία από τον Γιώργο Μανέτα. Στα φωνητικά των δύο τραγουδιών ο Γιάννης Σπαχάνης.
rebetiko.sealabs.net - Αρχική Συζητήσεων
Ο Γιάννης Λειβαδίτης συμμετείχε σε μερικές ακόμη ηχογραφήσεις τραγουδιών σε δίσκους 78 στροφών.
Στις συνολικά οκτώ (8) ηχογραφήσεις του που διαθέτει το sealabs, οι πέντε (5) είναι με τον Νταλγκά. Γνωρίζονταν δηλαδή από την δισκογραφία πριν συνεργαστούν και στο πάλκο.
Τσιγγάνικη ορχήστρα φαίνεται να χρησιμοποιεί ο Αντώνης Διαμαντίδης ήδη από το 1931, όπως προκύπτει από την διαφήμιση του Ζυθεστιατορίου «ΠΟΥΠΕ» στις 28/7/1931 στο «Έθνος» αλλά και τις επόμενες μέρες σε άλλες εφημερίδες της εποχής.
Τσιγγάνικη ορχήστρα χρησιμοποιεί και το 1935, σύμφωνα με ρεπορτάζ του «Έθνους» στις 9/2/1935.
Κατά τον δημοσιογράφο, ο Νταλγκάς τραγουδεί σπανιόλικες καντσονέτες και γλυκανάλατα ταγκό! Το σαντούρι που ήταν ο αχώριστος σύντροφος του έγινε τώρα ακκορντεόν! Το μπαγλαμαδάκι μεταμορφώθη εις μπάντζο!
Σημείωνε δε ότι ο Νταλγκάς έχει απολύτως συμμορφωθή με το σικ περιββάλον που τον πλαισιώνει.
Στο δημοσίευμα παρατίθεται και φωτογραφία του Αντώνη Νταλγκά με την ορχήστρα του.
Η φωτογραφία αυτή του «Έθνους» στις 9/2/1935, δημοσιεύτηκε χωρίς το κείμενο στα «Σπάνια κείμενα για το Ρεμπέτικο» του Κ.Βλησίδη (εκδ.του Εικοστού Πρώτου-2018-σελ42).
Όλο το δημοσίευμα εδώ.
ΕΘΝΟΣ 9-2-1935.pdf (587,9 KB)
Τέλος να ανεβάσω και δύο ετικέτες με τον Αντώνη Διαμαντίδη να αναγράφεται ως Νταλγάς αλλά και ως Ντλγκάς.
rebetiko.sealabs.net - Αρχική Συζητήσεων ΠΟΥ ΝΑ ΒΡΩ ΓΥΝΑΙΚΑ ΝΑ ΣΟΥ ΜΟΙΑΖΗ
rebetiko.sealabs.net - Αρχική Συζητήσεων ΤΟ ΜΠΑΓΛΑΜΑΔΑΚΙ ΣΠΑΣΕ
3 «Μου αρέσει»
βιογραφικά στοιχεία.
Mε την «ανάσυρση» του θέματος, το ξανακοίταξα.
Τώρα που μαθαίνω Τουρκικά άρα, μονόφθαλμος θα μπορούσα να λογιέμαι, πλέον, μια παρατήρηση:
Να με συγχωρήσει πολύ το Ίδρυμα Τριανταφυλλίδη, αν βέβαια είναι σωστή η πιο πάνω ανάρτηση, αλλά η λέξη dalga σημαίνει, στα Τουρκικά, κύμα, καλαμπούρι, ρεύμα, βρώμικη υπόθεση, κυματάκι, κυματώδης και με τίποτα αφηρημάδα, δόση ναρκωτικού.
Και βέβαια σημαίνουν και αυτά που αναγράφει το Λεξικό Τριανταφυλλίδη:
Στο κλασικό δίτομο τουρκικό λεξικό Türkçe Sözlük (Türk Dil Kurumu), Άγκυρα 1998, στο λήμμα dalga, διαβάζουμε ως έβδομη σημασία (στην αργκό): αφηρημάδα, και ως 8η σημασία (στην αργκό): χασίς, ηρωίνη
(τα έντονα, δικά μου)
Αυτό καταδεικνύει κάτι σημαντικό, και όλοι μας ξέρουμε τί. Η λέξη dalga δεν σημαίνει ούτε χασίς / ηρωίνη, ούτε αφηρημάδα, κύμα σημαίνει, τελεία και παύλα.
???
Αφού σημαίνει τουλάχιστον οχτώ διαφορετικά πράγματα. Από τα οποία, τουλάχιστον δύο είναι αργκοτικές σημασίες.
Στο ωραίο βιβλιαράκι του 1915 Οι χασισοπότες του Χασάν Μπαχρή (ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ 2023) οι μεταφραστές (οθωμανολόγοι) επισημαίνουν: “ο αναγνώστης καλείται ακόμη να μη συγχέει τον νταλκά (dalga), που σημαίνει “κύμα”, αλλά και τη μέθη που προκαλεί το χασίς -το “φλασάκι” του χασισοπότη όπως αποκαλείται στις μέρες μας- με την κρατούσα σήμερα στα ελληνικά έννοια του σεβντά”.
Η λέξη dalga σημαίνει και χασίς / ηρωίνη και τη μέθη από το χασίς και αφηρημάδα και κύμα και σεβντάς, και άλλα τινα
Άλλη κουβέντα εάν το Λεξικό Τριανταφυλλίδη έπρεπε να περιλάβει πρωτίστως τη σημασία “κύμα” και άλλη κουβέντα (αβάσιμη όπως αποδείχθηκε) ότι “δεν σημαίνει με τίποτα αφηρημάδα, δόση ναρκωτικού”
Σε τούρκικες ταινίες και σήριαλ ακούς αρκετά συχνά φράσεις όπως “Benimle dalga geçme!” που σημαίνει περίπου “Μην με κοροϊδεύεις!” Δηλαδή το ουσιαστικό dalga και το ρήμα geçmek , που έχει αρχική σημασία “περνώ” (π.χ. στη φράση “Geçmiş olsun!”/Περαστικά) παίρνουν μία ειδική σημασία όταν συνδυάζονται σε μία φράση.
Δεν είμαι γνώστης των τουρκικών, αλλά αυτά μου λέει το chatgpt, που δίνει και μερικά άλλα παραδείγματα της φράσης:
- Seninle dalga geçiyorum, ciddiye alma.
Σε πειράζω, μην το παίρνεις στα σοβαρά. - Arkadaşlarıyla sürekli dalga geçiyor.
Συνεχώς κάνει πλάκα με τους φίλους του. - Onun söyledikleriyle dalga geçtiler.
Κορόιδεψαν αυτά που είπε. - Beni kandırmaya mı çalışıyorsun, yoksa sadece dalga mı geçiyorsun?
Προσπαθείς να με ξεγελάσεις ή απλά κάνεις πλάκα;
Βέβαι, αυτά δεν έχουν καμιά σχέση με τον τραγουδιστή! Η δικιά μου εμπειρία είναι ότι η λέξη νταλγκάς στα ελληνικά κυρίως αναφέρεται σε μία μεγάλη επιθυμία, στεναχώρια ή καημός.
Ε όχι Περικλή μου,εδώ στην Νίκαια,οι παλιοί Μικρασιάτες έλεγαν Νταλ(γ)κάς,Μπα(γ)κιρτζής,όπως λένε οι Θεσσαλονικείς ακόμη και σήμερα (μ)Πάοκ ,κλπ.
1 «Μου αρέσει»
Εντάξει, δε λένε ακριβώς Μπάοκ. Έτσι τους κοροϊδεύουν οι Αθηναίοι.
Εν πάση περιπτώσει τη λέξη μάλλον δεν την έχω ακούσει ολωσδιόλου από παλιούς Μικρασιάτες, την ξέρω όπως πέρασε (από τους Μικρασιάτες βέβαια) στην κοινή γλώσσα. Δεν είπα ότι δεν υπάρχει και με γκ, αλλά ότι δεν την έχω ακούσει εγώ.
Και γιατί ήθελα να το τονίσω αυτό:
Όχι γιατί αν κάτι δεν έτυχε να το ακούσω δεν υπάρχει, αλλά γιατί για τέτοιες λέξεις, που προέρχονται άμεσα από τοπικά ιδιώματα και απώτερα από ξένες γλώσσες και άρα δεν είναι προφανής η ετυμολογία τους, και επιπλέον το νόημά τους είναι έντονα συναισθηματικό, συμβαίνει πολλές φορές να τις αλλοιώνουμε έτσι, από… συναισθηματική φόρα (βάλε ένα γκ να είναι πιο γεμάτο)!
Αν βέβαια το λέει ο ίδιος ο Μ/ασιάτης με γκ, αυτό δεν είναι αλλοίωση, ίσα ίσα που είναι το σωστό. (Ή έστω, είναι ΚΑΙ αυτό σωστό.)