Γεια σας. Μελετώντας τους δρόμους στο μπουζούκι μου γεννήθηκε η εξής απορία: ποιά είναι η αρχική τονικότητα του κάθε δρόμου; Για παράδειγμα, στις κλίμακες ματζόρε της δυτικής μουσικής, η φυσική ματζόρε είναι η Ντο. Ποιά θεωρείται λοιπόν η “φυσική τονικότητα” για κάθε ένα δρόμο; Η τονικότητα Ρε φαντάζομαι θα είναι η φυσική του Kürdi… Ευχαριστώ εκ των προτέρων!!!
στην πραγματικότητα αυτό το ερώτημα δεν έχει απάντηση, με την έννοια ότι το ρεμπέτικο συνδύασε δυο ήδη υπάρχοντα συστήματα (μερικούς αιώνες μετά τον διαχωρισμό τους). έτσι δεν έχει ανάγκη να ορίσει βάσεις κλπ θεωρητικά. για όσους είχανε θεωρητική κατάρτιση (οι σμυρνιοί ή οι πολίτες) ας υποθέσουμε πως ακολουθούσαν το αραβικό, τούρκικο ή βυζαντινό σύστημα. γενικά έχω την εντύπωση πως εξυπηρετούσαν αρκετά τους τόνους των τραγουδιστών σε συνδυασμό με το κούρδισμα των οργάνων.
θα μπορούσαμε να βάλουμε τους δρόμους σε κάποια βολική βάση καθαρά για πρακτικούς λόγους. κατ’αρχήν στο ρε επειδή είναι ανοιχτή η χορδή, απο κει και πέρα αναλόγως το κούρδισμα, κοιτάμε να έχουμε ανοιχτή χορδή (καντίνι ή μεσαία) είτε στη βάση (πάντα βολεύει) είτε πιθανώς ένα τόνο πίσω για δρόμους που κλείνουν με τόνο (ουσάκ, χιτζάζ, σαμπάχ, κλπ). αυτό συμφωνεί και με την θεωρία συνήθως, στα κουρδίσματα του σαζιού ή της λάφτας. πχ βάση για ματζόρε (ραστ κλπ) το ντο/σολ, και για μινόρε (ουσάκ, κιουρδί κλπ) το ρε/λα. επίσης τα μινόρε ξεκινάνε καλά και από το πέμπτο τάστο (σολ στο μπουζούκι).
με βάση τα παραπάνω, στο ρε-λα-ρε παίζεις ωραία τα ουσάκ/χιτζάζ/σαμπάχ από σι (μεσαία) ή μι (καντίνι), αν εκμεταλλευτούμε το κλείσιμο σε τόνο, δηλ “προσαγωγέας” ανοιχτή-τονική πατημένη στο δεύτερο τάστο. επίσης πολλοί δρόμοι από σολ, λόγω του κλεισίματος ρε-σολ στο καντίνι.
στην κιθάρα αντίστοιχα, στο κλασικό κούρδισμα ταιριάζει πολύ στα καντίνια το λα χιτζάζ/σαμπάχ/καρτζιγάρ, το σολ ραστ/χουζάμ/σεγκιάχ. στην χαμηλή, αντίστοιχα βολεύει το μι ή το ρε όπως στο μπουζούκι.
για άλλα κουρδίσματα, διάβασε το θέμα για τα ντουζένια στο φόρουμ και στην κλίκα. τα έχει αρκετά πιο αναλυτικά.
και μην ξεχνάμε πάντα ότι τα κουρδίσματα είναι χτισμένα πάνω στις πέμπτες αρχικά και στις τέταρτες αργότερα (με τις ανοιχτές πάνω στις βάσεις της θεωρίας). αυτά υπάρχουν στην φύση, και εκεί πάνω είναι χτισμένη η μουσική και η θεωρία που την εξηγεί.
είδες, αλλα ρωτάς κι άλλα μαθαίνεις! ελπίζω να μην σε μπέρδεψα…
Δωρεάν φροντιστήριο by liga rosa!:088:
Πολύ σωστά όλα όσα ανέλυσε ο λίγκα. Όμως, ξεκίνησε με κάτι σωστό που ο ίδιος αργότερα παραβίασε: Το ερώτημα, όπως ετέθη, δεν έχει απάντηση. Δεν θα μπούμε βέβαια στις ιδιαιτερότητες των διαφόρων κουρδισμάτων, αλλά είναι πολύ σημαντικά δύο πράγματα: Ενα, οι λαϊκοί δρόμοι έχουν τις ρίζες στους στο τροπικό σύστημα, δηλαδή σε ένα σύστημα όπου κάθε τρόπος (κλίμακα χοντρικά) έχει την αμετακίνητη βάση του (π.χ. το ραστ ή πλάγιος του τετάρτου στο νη (ντο) και πουθενά αλλού, το ουσσάκ ή πλάγιος του πρώτου στο ρε και πουθενά αλλού, όμως αυτό έχει παραβιαστεί στην Κων/λη ήδη από τον ύστερο 19ο αιώνα, όταν η ανάγκη για προσαρμοστικότητα εισήγαγε την μέχρι τότε άγνωστη πρακτική του τρανσπόρτου. Και δύο, το μπουζούκι, ένα όργανο που αρχικά πάτησε στέρεα πάνω στην υπάρχουσα από χιλιετίες παράδοση, μέσα σε χρόνο μηδέν (δηλαδή σε 20 – 30 χρόνια) άφησε όλα τα γνωστά κουρδίσματα και υιοθέτησε αποκλειστικά το “ευρωπαϊκό” ρε λα ρε. Καθώς λοιπόν τα διαστήματα είχαν πλέον συγκεραστεί άρα επέτρεπαν εύκολα τρανσπόρτα και η τροπικότητα δεν ήταν πιά συνδεδεμένη με αποκλειστικές τονικότητες, οι μουσικοί άρχισαν σταδιακά να βρίσκουν όλο και περισσότερη ελευθερία να προσαρμόσουν τους δακτυλισμούς τους. Φυσικά, όπως και ο Νικόλας σημειώνει, τα κουρδίσματα παρέμειναν σε πέμπτες / τέταρτες, μόνο που ο συγκερασμός της τρίτης βαθμίδας μας χαλάει λιγάκι τη θεωρία…
Σχεδόν το ίδιο από λίγο διαφορετική οπτική γωνία:
α) Με βάση το κούρδισμα ρε-λα-ρε η βάση είναι ρε για όλους τους δρόμους και από κει και πέρα κάνεις ό,τι τρανσπόρτο θέλεις και μπορείς.
β) Με βάση την τροπική θεωρία (που σημεία της εξακολουθούν να εφαρμόζουν, ίσως και εν αγνοία τους, ακόμη και οι εντελώς ρε-λα-ρέδες μπουζουξήδες) γίνεται αυτό που λέει ο Νίκος Π.: Το Ραστ ξεκινάει από Ντο, το Ουσάκ από Ρε κ.ο.κ… Μόνο που ως «ντο» δεν εννοούμε κατ’ ανάγκην το πραγματικό ντο. Ανάλογα με το κούρδισμα του κάθε οργάνου και με λοιπές ανάγκες και δυνατότητες, μπορεί να γίνουν και πάλι διάφορα τρανσπόρτα. Όμως, προσοχή: δεν τρανσπορτάρουμε ένα κομμάτι ή έναν δρόμο, αλλά ολόκληρο το σύστημα των δρόμων και των βάσεων.
Έτσι, γίνεται το εξής:
Πάρε μια ακολουθία Ντο - Ρε - Μι - Φα - Σολ - Λα - Σι/Σιb - Ντο. Με βάση το Ντο έχεις την κλίμακα του Ραστ. Με βάση το Ρε την κλίμακα του Ουσάκ και του Χουσεϊνί. Με βάση το Μι (και δίεση στο Ρε λόγω έλξης) την κλίμακα του Σεγκιάχ. Με βάση το Φα, την κλίμακα του Τσαργκιάχ.
Βάζεις μια ύφεση στο Λα και έχεις: Ντο Σουζινάκ, Ρε Καρτζιγιάρ, Μι Χουζάμ.
Αλλάζεις το Ρε-Μι-Φα-Σολ σε Ρε-Μιb-Φα#-Σολ και έχεις Ντο Νιγρίζ και Ρε Χιτζάζ.
Και ούτω καθεξής.
Τώρα, άμα γουστάρεις ή άμα επιβάλλεται, το παίρνεις όλο αυτό και το τοποθετείς κάπου ψηλότερα ή χαμηλότερα. Μπορείς να πεις ότι ως νότα-βάση του Ραστ θες το Σολ και όχι το Ντο. Οπότε το Ουσάκ θα πηγαίνει από Λα, κ.ο.κ…
Τελικά ο κάθε τρόπος ξεκινάει από οπουδήποτε μεν, αλλά υπό την προϋπόθεση ότι πάντα το Ουσάκ είναι ένα τόνο πάνω από το Ραστ, ίδιο τόνο με το Χιτζάζ, κλπ…
Θα παρατηρήσεις ότι αυτά εφαρμόζονται και στις συνθέσεις: πολλά Ραστ (το Χαρικλάκι, το Μυστήριο κλπ.) κάνουν περαστικές μετατροπίες σε Νιγρίζ από την ίδια βάση - όποια κι αν είναι αυτή. Από Ραστ σε Ουσάκ από την ίδια βάση δε θα δεις ποτέ. Από Χουσεϊνί σε Καρτζιγιάρ στην ίδια βάση, συχνά (Πέργαμος, Κατινάκι μου για σένα). Από Νιγρίζ ή Νιαβέντ σε Καρτζιγιάρ στην ίδια βάση, όχι (με τη χαρακτηριστική εξαίρεση του Ρίξε Τσιγγάνα που παραβιάζει αυτή την αρχή, πιθανώς λόγω της επικράτησης του κουρδίσματος Ρε Λα Ρε). Από Σαμπάχ σε Χιτζάζ στην ίδια βάση, παρ’ ότι τα διαστήματα είναι εντελώς διαφορετικά, ναι (Κουκλάκι, Κοκαϊνοπότης).
Ένα βασικό πλεονέκτημα του να σκέφτεσαι τροπικά είναι ότι ανακαλύπτεις τον ιδιαίτερο χαρακτήρα που έχουν ορισμένες νότες ανεξαρτήτως δρόμου. Ξεκινώντας από το Ντο ως βάση του Ραστ, η έβδομη είναι άλλοτε Σι και άλλοτε Σι ύφεση, ανεβοκατεβαίνοντας σύμφωνα με ορισμένους κανόνες. Στα ουσάκ / χουσεϊνί / χιτζάζ από Ρε, το Σι δεν είναι έβδομη, είναι έκτη, αλλά εξακολουθεί να παρουσιάζει την ίδια κινητικότητα σύμφωνα με τους ίδιους κανόνες!
μπράβο ρε περικλή, ανέλαβες να γράψεις συνοπτικά αυτό που δεν μπήκα στον κόπο να γράψω (και επειδή δεν το έχω τόσο συνολικά).
Για κοίτα! Αυτά δεν τα 'ξερα, αφού δεν ξέρω κιθάρα. Πολύ ενδιαφέρον ότι αυτό που πρακτικά, τεχνικά, βολεύει στην κιθάρα ακολουθεί την ίδια λογική με το παραδοσιακό τροπικό σύστημα, παρόλο που η κιθάρα είναι βασικά φτιαγμένη για να υπηρετεί την αντίθετη λογική.
(Σημείωση προς τους υπολοίπους: αυτό που ο Νίκος [Λίγκα] λέει σολ χουζάμ/σεγκιάχ είναι το ίδιο που εγώ λέω σι χουζάμ/σεγκιάχ).
εντάξει, και το κλασικό κούρδισμα κιθάρας σε τέταρτες είναι. η πλάκα είναι πως η εξαίρεση, το διάστημα 3ης μεγάλης στα καντίνια, εξυπηρετεί πολύ (συγκερασμένα, ως δρόμοι) το σαμπάχ και το ραστ -σίγουρα δεν φτιάχτηκε γιαυτό!
ναι, απαραίτητη διευκρίνηση. εγώ το έγραψα μπουζουκτσίδικα/κιθαρίστικα από την βάση της κλίμακας (σαν δρόμο), ενώ εσύ από τη βάση του τρόπου (σαν μακάμι).
Η σχέση μου με τους δρόμους. . ελάχιστη, οπότε επεμβαίνω όχι για να προσθέσω καινούργια πληροφορία απλά για να ρωτήσω για κάτι που έχει γραφτεί. Σε σχέση με μία υποσημείωση του pepe που αναφέρει ότι κάποιες νότες συμπεριφέρονται σαν αυτόνομες οντότητες (Σι) και παρουσιάζει συγκεκριμένες συμπεριφορές σε όποιοδήποτε περιβάλλον. Σε μένα αυτό φαίνεται (εκτός από αδιανόητο και) πολύ ενδιαφέρον αφού έχω υπόψη μου ότι οι νότες δεν είναι τίποτα άλλο παρά σχετικές οντότητες που παίρνουν κάποια διάσταση ανάλογα με το περιβάλλον που βρίσκεται (κλίμακα, δρόμος κ.α). Οπότε θα ήθελα μια περαιτέρω εξήγηση σχετικά με αυτό αφού είναι κάτι εντελώς καινούργιο για μένα.
αυτό συμβαίνει στη σι και στη μι, που στην φυσική κλίμακα είναι ελαφρώς χαμηλωμένες (ύφεση δύο κομμάτων, περίπου μισό ημιτόνιο-1/4 του τόνου). λόγω αυτής της ενδιάμεσης θέσης, εύκολα μετακινούνται μεταξύ (συγκερασμένα) μι/σι ύφεση και μι/σι αναίρεση.
συχνά παρασύρονται την πορεία της μελωδίας, προς τα πάνω όταν είναι ανοδική και προς τα κάτω όταν είναι καθοδική: όταν παίζουμε ασυγκέραστα μπορεί να μείνει στην φυσική της θέση (ύφεση 2 κομμάτων) ή να ανεβαίνει με αυτή και να κατεβαίνει με πλήρη ύφεση (αναλόγως το μακάμι και την περιοχή). όταν παίζουμε συγκερασμένα ανεβαίνουμε με αναίρεση και κατεβαίνουμε με ύφεση.
οι νότες δεν είναι τίποτα άλλο παρά σχετικές οντότητες που παίρνουν κάποια διάσταση ανάλογα με το περιβάλλον που βρίσκεται
αυτό ισχύει στο συγκερασμένο σύστημα, που έχεις 12 ολόιδια και ισότιμα ημιτόνια και κάνεις τρανσπόρτο όπου θες. στη φυσική κλίμακα όμως, έχεις ανόμοια διαστήματα και έτσι προκύπτουν οι βασικοί τρόποι ξεκινώντας από κάθε νότα.
από κει και πέρα προκύπτουν ένα σωρό μακάμια/ήχοι/δρόμοι με βάση το σύστημα των τετραχόρδων και των πενταχόρδων. ξεκινώντας από το σι και το μι που είναι ευμετάβλητα λόγω της ενδιάμεσης θέσης τους, αλλά και γενικά την λογική των έλξεων και της μελωδικής πορείας, καθώς και με αλλοιώσεις που μπαίνουν στην πορεία.
ok, για να δω αν κατάλαβα. το σι, ας πούμε, σε μια περίπτωση είναι η 6η και μπορεί να το βρίσκουμε σε ύφεση ή αναίρεση, ανάλογα με την πορεία της μελωδίας. Αν σε άλλη περίπτωση μια άλλη νότα, ας πούμε η ντο, έιναι η 6η σε ίδιο δρόμο με την πρώτη περίπτωση, αυτή η νότα δεν θα παρουσιάζει την ίδια συμπεριφορά;
Ναι, φυσικά. Αλλά θα είναι και πάλι ένα σι που το μεταφέραμε σε άλλο ύψος, ένα ντο με ψυχή σι!
Για να το θέσω αλλιώς: η νότα που είναι έβδομη στο Ραστ και το Νιγρίζ και έκτη στο Χιτζάζ και σε διάφορα άλλα, είναι πάντα αυτή που είναι και διατηρεί ορισμένα χαρακτηριστικά πάντοτε. Τη λέμε Σι για να συνεννοούμαστε. Αν παίξουμε το Ραστ από ρε, αυτή η εν λόγω νότα θα είναι στο ύψος του Ντο, αλλά αυτό δεν επηρεάζει την ουσία της.
γράφαμε ταυτόχρονα και τώρα είδα την ερώτησή σου. όπως λέει ο περικλής παραπάνω (πολύ παραπάνω, όλοι μαζί πέσαμε), στο ασυγκέραστο σύστημα κάθε μακάμι προκύπτει από συγκεκριμένη βάση, άρα δεν υπάρχει η έννοια της μετατροπίας ακριβώς όπως την ξέρουμε.
τώρα, αν κάνουμε μετατροπίες στο συγκερασμένο σύστημα, κουβαλάμε μαζί όλη την συμπεριφορά του δρόμου στην καινούρια βάση. άρα καλά κατάλαβες, εφόσον μιλάμε για μπουζουκοκίθαρα.
Δημιουργείται ένα μπέρδεμα στη συνεννόηση, λόγω τον ονομασιών των νοτών. Αν είχαμε ένα σύστημα ονομασιών σαν το βυζαντινό ή το οθωμανικό, όπου Νη-Πα-Βου / Ραστ-Δουγκιάχ-Σεγκιάχ σημαίνει μόνο βαθμίδες και συμπεριφορές και όχι τονικά ύψη, και φυλάγαμε τις λέξεις Ντο-Ρε-Μι μόνο για όταν εννοούμε απόλυτα τονικά ύψη, θα ήταν σαφέστερο το πράγμα.
Δηλαδή, τελικά όταν λέγατε Σι, ονομάσατε αυθαίρετα (όχι με την κακή έννοια) μια συγκεκριμένη βαθμίδα, επειδή ο συγκεκριμένος δρόμος εκφραζόταν σε συγκεκριμένη τονικότητα. (
ναι, ξεκινώντας την φυσική κλίμακα από το ντο.
επειδή ο συγκεκριμένος δρόμος εκφραζόταν σε συγκεκριμένη τονικότητα. (
όπου τονικότητα, βάλε βαθμίδα από όπου ξεκινάει ο τρόπος (και κατά συνέπεια προκύπτει δρόμος/μακάμι κλπ).
Άσχετο αλλά το κάνουν οι αγγλόφωνοι χρησιμοποιόντας τα ντο ρε μι κλπ για τις βαθμίδες της κλίμακας (σολφέζ με μέθοδο κινητού ντο) και τα A B C για τα απόλυτα τονικά ύψη. Έχω δει παλιές παρτιτούρες όπου για όσους δεν μπορούν να διαβάσουν παρτιτούρα, η μελωδία είναι γραμμένη με τα σύμβολα του σολφέζ: d r m d m m r d m κλπ, γι αυτό και λεν ti αντί si, για να μη συγχίζεται με το σολ.
Ας πούμε, οι παρτιτούρες οθωμανικής μουσικής είναι πάντα γραμμένες στις θεωρητικές τονικότητες (όπου το Ραστ είναι Ντο*). Αν το κομμάτι παιχτεί σε άλλη τονικότητα, ορισμένα όργανα που είναι εντελώς ακατάλληλα για τρανσπόρτα, όπως το νέι, απλώς αντικαθίστανται από ίδιο όργανο άλλης τονικότητας (ο κάθε νεϊτζής κουβαλάει πάντα ολόκληρη συλλογή από νέγια για κάθε τονικότητα). Οπότε ο μουσικός κάνει τις ίδιες δαχτυλιές που θα έκανε και για την πραγματική γραμμένη τονικότητα. Για τα όργανα όμως που μπορούν να παίξουν σε πολλές τονικότητες, ο μουσικός κάνει π.χ. δακτυλισμούς Ρε, ακούγεται Ρε, αλλά διαβάζει Ντο, και αν του πεις «τι έπαιξες στο τάδε σημείο;» θα απαντήσει με τις θεωρητικές νότες, σαν να ήταν από Ντο.
(Άλλωστε, αν δεν απατώμαι, και στα όργανα της κλασικής ευρωπαϊκής μουσικής το ίδιο γίνεται: η παρτιτούρα του πιανίστα είναι στην πραγματική τονικότητα, αλλά του κλαρινετίστα στην τονικότητα που αντιστοιχεί στους δακτυλισμούς του.)
Ωστόσο, μέχρι κάποιο σημείο, υπάρχει και αντιστοιχία με πραγματικές νότες. Τα όργανα που δεν κάνουν τρανσπόρτο δε βγαίνουν σε κάθε πιθανή τονικότητα, αλλά μόνο σε ορισμένες, τις πιο συνηθισμένες. Και εκείνα που κάνουν, δεν κάνουν άπειρα τρανσπόρτα αλλά μόνο κάποια βασικά. Ε, σκέψου ότι παλιότερα αυτό ήταν ακόμη πιο περιορισμένο. Θεωρητικά ίσως υπήρχε κάποια εποχή όπου το Ντο να ήταν αποκλειστικά και μόνο Ντο.
Στη δημοτική μουσική, όπου εφαρμόζεται μια απλούστερη αλλά σχετική πάλι μορφή του τροπικού συστήματος, έχω δει πολλές φορές στα όργανα (π.χ. λύρες) που κάθε δρόμο τον παίζουν από μια μοναδική θέση, αν τους πεις «δεν μπορώ να τραγουδήσω, πάρ’ το πιο ψηλά/χαμηλά», να ανεβάζουν ή να κατεβάζουν ολόκληρο το κούρδισμα και να ξαναπαίζουν με τους ίδιους ακριβώς δακτυλισμούς -αφού άλλους δε διαθέτουν έτσι κι αλλιώς- δίνοντας άλλες απόλυτες νότες.
Τώρα, για τα μπουζούκια που ήταν η αρχική ερώτηση:
Τα ντουζένια δεν τα έχω μελετήσει. Ξέρω ότι ορισμένα (π.χ. αυτό που είναι όλο πέμπτες - που υπάρχει και στο σάζι και το ξέρω από εκεί) παίζουν όλους τους δρόμους από βάσεις που κρατάνε τη μεταξύ τους σχέση, έτσι όπως την λέει η θεωρία, + (ίσως) μια δεύτερη εναλλακτική, όλα μια 4η απάνω. Αν κουρδίσεις Ρε (καντίνι) - Σολ - Ντο, παίζεις το Ραστ από Ντο, καθώς και (ίσως) το Ραστ από Φα. Τώρα, υποθέτω ότι για την περίπτωση που δε σε βολεύει κανένα στη φωνή, θα εξυπηρετηθείς από άλλα ντουζένια, που παίζουν ορισμένους δρόμους από άλλες βάσεις.
Έτσι κι αλλιώς η βάση είναι μια θέση πάνω στο όργανο, ένας δακτυλισμός, όχι ένα απόλυτο τονικό ύψος. Όταν κρύβαν το μπαγλαμαδάκι στο σακάκι για το φόβο της αστυνομίας, δεν έφερναν μαζί τους κι ένα πιάνο για να πάρουν τόνο να κουρδίσουν! Η ίδια η έννοια του απόλυτου τόνου, ότι το λα είναι 440 ΗΖ και επομένως το δικό μου πιάνο παίζει ίδια με το πιάνο ενός στην Κίνα, δεν υπήρχε στις λαϊκές μουσικές. Όταν λέμε «Ρε - Σολ - Ντο στο μπουζούκι» το εννοούμε στο περίπου. Μπορεί να είναι και μισό ή ένα τόνο απάνω, ή κάτω. Το ίδιο το όργανο, καθώς και η μακροχρόνια συνήθεια, θα σε οδηγήσει να μην κουρδίσεις εντελώς αλλού, ασφαλώς όμως δεν υπήρχε απόλυτο μέτρο του ύψους -όχι μόνο στην πράξη αλλά ούτε καν στη σκέψη των μουσικών. Γι’ αυτό άλλωστε και οι λαϊκοί μουσικοί δεν ονόμαζαν τις νότες, ακόμη κι αν ονόμαζαν τα ντουζένια, τους δρόμους, τους ρυθμούς κλπ. -εννοώ, ακόμη κι αν είχαν κάποιο βαθμό θεωρητικής σκέψης.
Υποθέτω λοιπόν ότι όταν έχεις εξαντλήσει όλα τα περιθώρια που σου δίνει ένα ντουζένι (εννοώ όλα τα λίγο πάνω - λίγο κάτω) και ακόμα δεν έχεις βρει τόνο που να σε βολέψει στη φωνή, εκεί επιστρατεύονται τα πιο εξειδικευμένα ντουζένια.
*Για να το κάνουμε ακόμα πιο μπερδεμένο, υπάρχει και η άλλη σχολή, που λέει ότι το Ραστ είναι στο Σολ!
δεν ξέρω αν κατάλαβα καλά, αλλά νομίζω αντίστροφα πάει. παλιά οι άραβες είχαν τρείς ασαφείς θέσεις (χαμηλά, μεσαία, ψηλά) που τοποθετούσαν την ωφέλιμη έκταση της μουσικής τους (δις διαπασών=δύο οκτάβες, η έκταση της ανθρώπινης φωνής). άσε που δεν υπήρχε τρόπος να μετρηθεί απόλυτο ύψος. ενώ σήμερα, έχουμε ορίσει όλοι Α=4440Hz και σε λίγο θα ισχύει ακόμα και για τις τσαμπούνες!
edit: μάλλον κατάλαβα. αναφέρεσαι στο αν εννοούμε τονικό υψος (ραστ=ντο), ή απλά βαθμίδες (ραστ=βάση κλίμακας). νομίζω και στις δύο περιπτώσεις πάμε προς το πρότυπο ραστ=ντο=256Hz.
Τα ντουζένια δεν τα έχω μελετήσει. Ξέρω ότι ορισμένα (π.χ. αυτό που είναι όλο πέμπτες - που υπάρχει και στο σάζι και το ξέρω από εκεί) παίζουν όλους τους δρόμους από βάσεις που κρατάνε τη μεταξύ τους σχέση, έτσι όπως την λέει η θεωρία, + (ίσως) μια δεύτερη εναλλακτική, όλα μια 4η απάνω. Αν κουρδίσεις Ρε (καντίνι) - Σολ - Ντο, παίζεις το Ραστ από Ντο, καθώς και (ίσως) το Ραστ από Φα. Τώρα, υποθέτω ότι για την περίπτωση που δε σε βολεύει κανένα στη φωνή, θα εξυπηρετηθείς από άλλα ντουζένια, που παίζουν ορισμένους δρόμους από άλλες βάσεις.
γενικά τα ντουζένια του μπουζουκιού είναι χτισμένα πάνω στους δρόμους, με συγκεκριμένη τονική κάθε φορά (αραμπιέν σολ/σι, συριανό σιb, καραντουζένι λα). υπάρχουν και κάποια πιο all-around, όπως είναι το ρε-λα-ρε, το ρε-σολ-ντο, το ρε-σολ-σολ, το ρε-σιb-σιb, που σου δίνουν τη δυνατότητα να παίξεις μερικούς δρόμους από άλλο κέντρο.
Σας ευχαριστώ για τις απαντήσεις, βέβαια όπως είπες liga rosa, “αλλα ρωτάς κι άλλα μαθαίνεις! ελπίζω να μην σε μπέρδεψα…” Μια και που το έφερε η κουβέντα, ως πιανίστας δεν μπορώ να χορδίσω όπως με συμφέρει το καλοσυγκερασμένο μου κλαβεσίνο, οπότε κάνω τρασπόρτα αβέρτα (βέβαια αν μπορούμε να αποφύγουμε μια Φα#, την πάμε σολ, για 1 ημιτόνιο βρε αδερφέ!). Δεν το ήξερα όμως οτι υπάρχουν νέι κουρδισμένα σε συγκεκριμένο τόνο! Τι μαθαίνει κανείς!!!
Τώρα, η απορία μου λύθηκε αλλά έχω 2 ερωτήσεις:
- Ο φυσικός τόνος στο Ραστ, Νιαβέντ, Νικρίζ κατάλαβα πως είναι το Ντο, Ουσσάκ, Καρτζιγάρ, Χουσεϊνί και Μινόρε στο Ρε, Σεγκιά, Χουζάμ στο Μι. Για Χιτζάζ, Χιτζαζκάρ και Σαμπά τι γίνεται;
- Οι δρόμοι Σουζινάκ και Τσαργκιάχ τι διάταξη έχουν στα συγκερασμένα όργανα;
Σας μερσώ, ωρέν ντουβαρ (που λέει και ο Ζήκος)…