Ταμπουράδες και πρώιμα μπουζούκια - Πηγές πληροφοριών

https://youtu.be/o5NdSt4xhJg

Σε αυτή την φωτογραφία που κυριαρχεί στο παραπάνω βίντεο βλέπουμε ένα φουρνόξυλο ή ένα ταμπουρά όπου η οπή του έχει σχήμα σταυρού?

Από συντονιστική ομάδα: το παρόν μήνυμα και τα 5 επόμενα μεταφέρθηκαν εδώ από τη συζήτηση «Για Σάζι και ταμπουρά»

για ταμπουράς δεν μου κάνει με τίποτα, με φουρνόξυλο μοιάζει. μάλλον θα είναι από τίμιο ξύλο, εξ ου κι ο σταυρός!

Κατ’ αρχήν, η σύγκριση με τις κανάτες δείχνει ότι πρόκειται για αντικείμενο μήκους κάποιων δεκάδων εκατοστών. Ένα φουρνόξυλο, για να φτάσει στην άκρη του φούρνου δεν γίνεται να είναι κοντύτερο από ένα, ενάμισυ μέτρο, για επαγγελματικό δύο ή τρία. Αλλά και 20 εκατοστά μήκος να έχει, τέτοια μεγέθη τιμίου ξύλου δεν κυκλοφορούσαν ποτέ στην αγορά, άσε που αν είναι ένα και μόνο ένα ξύλο που δεν χρειάζεται να χαραχτεί απάνω του το σημείο του σταυρού για ν’ αγιάσει, είναι το ίδιο το (γνήσιο) τίμιο ξύλο, μόνο που σίγουρα έχει “εξαντληθεί” εδώ και αιώνες.

Στο άκρο του μπράτσου βλέπω κάτι σαν ένα μόνο μεγάλο στριφτάρι και κάτω από τον “σταυρό” δύο τρυπούλες που μπορεί να έγιναν σε μίαν αυτοσχέδια προσπάθεια για ιδιοκατασκευή καβαλάρη. Πάνω απ’ το σταυρό δύο αντίστοιχες μικρότερες τρυπούλες. Μήπως πρόκειται για παιδικό παχνίδι ή για τοπικό μονόχορδο όργανο, επιβίωμα ίσως και χιλιετηρίδων; κάποιος ντόπιος ίσως ξέρει. Στη Σερβία πάντως επιβιώνουν μονόχορδοι ταμπουράδες (σε σύγχρονο ωοειδές σχήμα, όχι τραπεζοειδές όπως αυτό), τα γνωστά Γκιουσλέ.

Επειδή έχω το δίσκο από τον οποίο προέρχεται η εικόνα, και έχω διαβάσει το φυλλάδιο στο οποίο γίνεται πολύς λόγος για μακεδονικούς ταμπουράδες, πιστεύω ότι ταμπουράς είναι αυτός στην εικόνα.

Άλλωστε στη μεγάλη εικόνα νομίζω ότι διακρίνω και τις χορδές, ψηλά στην αρχή του καπακιού.

Μπορεί να είναι δίχορδος, σαν του Άγκιστρου, και το δεύτερο στριφτάλι να είναι ανφάς και να μη διακρίνεται.

Το μονόχορδο Γκούσλε δεν το λες εύκολα ταμπουρά, είναι αρκετά διαφορετικό όργανο (δερμάτινο καπάκι, δοξάρι).

Ναι Περικλή, κι εγώ νομίζω ότι διακρίνω δύο χορδές (άμα σιγουρευτείς για τη μεγάλη εικόνα, τις βλέπεις και στη μικρή). Πολύ ενδιαφέρουσα, πάντως, η επιβίωση του τραπεζοειδούς σχήματος του σκάφους (σκάφης, μάλλον) που στην υπόλοιπη βαλκανική φαίνεται να υποκαθίσταται πολύ νωρίς από το σχήμα σταγόνας / δακρύου.

οκ, γράψτε λάθος… της νύχτας τα καμώματα…

Από συντονιστική ομάδα: το παρόν μήνυμα μαζί με τα 5 προηγούμενα μεταφέρθηκαν εδώ από τη συζήτηση «Για σάζι και ταμπουρά»

" Archaeomusicology of the Ancient Near East".

Θα πήγαινε πολύ, κάποιος που δεν δυσκολεύεται με τα αγγλικά και που διαθέτει και χρόνο, να μας μεταφέρει στοιχεία από το βιβλίο αυτό;

Άλκηστη, το βιβλίο έχει 560 σελίδες. Κάνε μία αντιγραφή του συγκεκριμένου χωρίου που εντόπισες και όποιος μπορέσει θα βοηθήσει, αν δεν χρειάζεται να παρατήσει τα πάντα για μέρες. Ίσως θα χρειαστεί κατέβασμα ολόκληρου του βιβλίου, γιατί έτσι όπως είναι, μόνο ολόκληρη σελίδα μπορείς να αντιγράψεις.

Σκέφτομαι ότι ίσως η ετυμολόγηση είναι πιο κοντά στο παν και τη δωρική-πρωτοδωρική ρίζα δωρ,ή Δουρ-(στην Ιωνική,) που σημαίνει ξύλο(δούρειος ίππος)

Βεβαίως και δεν είναι εύκολο, όπως λέει και ο Νίκος, να μεταφερθεί ολόκληρο βιβλίο τόσων σελίδων.
Απλά, μπορούμε να το αποθηκεύσουμε και να το μελετάμε, έστω τμηματικά, άλλωστε θέμα διαθεσιμότητας χρόνου όλοι λίγο - πολύ έχουμε.

Όσο για την ετυμολογία, εφόσον η έρευνα επιβεβαιωμένα αποδεικνύει την ύπαρξη λαουτοειδών, για πρώτη φορά στην ιστορία, στους Σουμέριους 4.500 χρόνια πριν από την εποχή μας, από τη ρίζα pan + tur αυτού του λαού λογικά θα προήλθε και η ονομασία, η οποία με δάνεια πέρασε και στους υπόλοιπους λαούς.

Ναι Γιάννη, αλλά όταν ακόμα και οι ελληνικές πηγές ετυμολογούν την πανδούρα από τη Μεσοποταμία, αποδίδοντας στους Ασυρρίους και την εφεύρεση του οργάνου : “ … τρίχορδον, όπερ Ασσύριοι πανδούραν ωνόμαζον, εκείνων δ’ ήν και το εύρημα.” (Πολυδεύκης, 2ος μ.Χ. αι.), γιατί να πάμε εμείς στους Δωριείς, που δεν εφηύραν καν το όργανο, επειδή δωρ στα πρωτοδωρικά σημαίνει ξύλο; και τι σημαίνει παν + ξύλο; οτιδήποτε ξύλο; μα τότε μπορεί να είναι και κουπί, δοκάρι, φουρνόξυλο, κορμός, πόρτα, ό, τι θέλεις. Γιατί να είναι και καλά και μόνο μακρυμάνικο λαουτοειδές νυκτό;

Τις πηγές τις ξέρω και εγώ.Μια σκέψη έκανα.Φιλόλογος γαρ.

Ωραία. Μένει να δούμε και την ετυμολογία της λέξης μπουζούκι.

Δες εδώ:
https://klika.gr/index.php/arthrografia/arthra/212-apo-tin-pandoyra-kai-to-trixordon-sto-bouzoyki.html

Τρία ταμπουροειδή από το Μουσείο Μουσικών Οργάνων των Βρυξελλών:


Tanbur από την Τουρκία, προ του 1880.
Bugaria από τη Βοσνία, προ του 1899.


Bulgarina από τη Βουλγαρία, προ του 1900.

Λυπάμαι για τη φτωχή ποιότητα των φωτογραφιών. Μέσα στο μουσείο επιτρέπεται η φωτογράφηση αλλά χωρίς φλας, και γενικά επικρατεί ημίφως. Είναι ό,τι καλύτερο μπορούσα.

1 «Μου αρέσει»

Μάλιστα, πολύ ενδιαφέρον. Ενισχύεται λοιπόν η πιθανότητα το μπουλγαρί της Κρήτης (μήπως δεν ήταν μόνο η Κρήτη;:wink: να κρατάει την ονομασία του από το Βουλγαρία, κάτι που το διάβαζα παντού αλλά μου παραήταν μεγάλη η απόσταση…

Το tanbur είναι το δεξιά τω βλέποντι, ή το αριστερά;

Αριστερά, δηλ. το πρώτο. Τα δύο «μπουλγαριά» είναι αυτά που μοιάζουν περισσότερο μεταξύ τους. Δίνεται η εντύπωση ότι το ταμπούρ πρέπει να είναι πιο αρχοντικό, σαλονίσιο όργανο, ενώ τα μπουλγαριά πιο λαϊκά.

Η παράξενη διάταξη των τάστων στα μπουλγαριά μού θυμίζει εκείνην που είχαμε δει σ’ ένα βίντεο με αλβανικό τσιφτελί (μια περίπου διατονική κλίμακα με τόνους, ημιτόνια και κάποια διαστήματα 3/4 του τόνου, όπου για τις υπόλοιπες νότες εκτός κλίμακας δεν υπήρχε τάστο).

Πράγματι, το ταμπούρ είναι πιό περιποιημένο, αλλά πώς ήταν η πραγματικότητα στη Βουλγαρία, όχι στο μουσείο των Βρυξελλών; Πλάκα έχει το μικρό τελευταίο ταστάκι στη μπουλγαρίνα, χρήσιμο μόνο για το καντίνι, η μπουργάνα δεν φτάνει να πατηθεί με τον αντίχειρα εκεί (και φυσικά, δεν χρειάζεται κιόλας!).

http://www.youtube.com/watch?v=IM8rzXWRWzY να κι ο ταμπουρας!0.23:088:

Πως πάχυνε έτσι ο ταμπουράς!