Καλησπέρα,
έχω στην κατοχή μου δύο στεριανά λαούτα κ θα ήθελα να αρματώσω το ένα με χορδές κρητικού.
Γνωρίζει κάποιος αν θα έχω πρόβλημα με το μανίκι?
το μήκος της ταστιέρας είναι 71 cm στο ένα και 72 cm στο άλλο.
Φίλε Κολτσιβέτ,
δε συνίσταται.
Δε γνωρίζω να σ’ το τεκμηριώσω με όρους φυσικής (τάσεις κλπ.), αλλά δεν είναι τυχαίο ότι υπάρχουν δύο ξεχωριστοί τύποι λαούτων. Μπορεί οι διαφορές να είναι τόσο μικρές ώστε έμπειροι λαουτιέρηδες να ρωτάνε «κρητικό είναι αυτό ή στεριανό;», αλλά κι αυτές οι μικρές έχουν τη σημασία τους.
Επειδή έχω πολλές φορές μπλέξει με μουσικές που απαιτούν διαφορετικό κούρδισμα, ζητώντας συμβουλές για διάφορες περιπτώσεις (κυρίως από τον μάστορη του λαούτου μου, ο οποίος με γνωρίζει μουσικά πολύ καλά) έχω καταλήξει στην εξής γενική αρχή:
Το κρητικό λαούτο είναι κρητικό, Μιλαρεσόλ, το στεριανό είναι στεριανό Λαρεσολντό. Υπό ορισμένους όρους μπορείς να πας λίγο πιο πάνω ή λίγο πιο κάτω το κούρδισμα, αν π.χ. έχεις ένα λαούτο που είναι σχετικά μικρό για κρητικό (η περίπτωσή μου) ή σχετικά μεγάλο για στεριανό. Με άλλες χορδές μπορείς αυτό το περιθώριο αλλαγής κουρδίσματος να το πας ακόμα λίγο πιο πέρα, θα είναι όμως και πάλι χορδές του ίδιου τύπου, απλώς κάνα νούμερο λεπτότερες ή χοντρύτερες αναλόγως. Το να γεφυρώσεις πλήρως το χάσμα μιας 4ης που χωρίζει τα δύο λαούτα δε γίνεται.
Δεν έχω πειραματικά τεστάρει αν παραβαίνοντας αυτούς τους κανόνες θα έρθει η ολική καταστροφή, και δε σκοπεύω κιόλας.
Γιατί δε βγάζεις μια αγγελία «ανταλλάσσεται στεριανό λαούτο με κρητικό»;
Αν θες πρώτα να εξαντλήσεις κάθε περιθώριο μπας και η ιδέα σου είναι εφικτή, να πάρεις τη γνώμη κάποιου που γνωρίζει πολύ καλά από χορδές. Ο μάστορής σου τι λέει; Υπάρχει κατ’ αρχάς μάστορης;
Σε ευχαριστώ πολύ για την απάντηση,
το ένα λαούτο είναι καινούργιο από τον Αντώνη(Λαρισαίο). Φυσικά δεν σκέφτομαι καν να τον ρωτήσω γιατί θα με κράξει… Ξέρω ότι ο Αντώνης δεν γνωρίζει από Κρητικά λαούτα.
Το άλλο όργανο είναι πολύ παλιό, με φοβερή ταστιέρα και το ταμπελάκι γράφει Κατασκευή Ιωάννης Γ. Γομπάκης Κολοκοτρώνη 47Α ΑΘΗΝΑΙ το οποίο μάλλον δεν ισχύει… ο μαστραντώνης μου είπε ότι το όργανο είναι από μάστορα(όσοι τον ξέρουνε καταλαβαίνουνε).
Δεν θέλω να δώσω κανένα λαούτο. Απλά σκέφτηκα ότι αν η τάση χορδών είναι μικρότερη στο Κρητικό θα μπορούσα να δοκιμάσω κ ας φύγει κ λίγο πίσω το μανίκι.
Ξέρω ότι σκέφτομαι βλακείες αλλά δεν χάνω τίποτα να κάνω μια ερώτηση.
Γιατί ο Γομπάκης δεν ήταν μάστορας? Σου είναι εύκολο να ανεβάσεις καμία εικόνα απο αυτό?
Ευχαριστώ.
απλά είναι πολύ πολύ παλιός…
θα ανεβάσω σύντομα
θα ήθελα να μην ξεφύγουμε από το θέμα κ να πάρω μία πιο συγκεκριμένη απάντηση
Το κρητικό με το στεριανό λαούτο διαφέρουν σε τρία σημεία (αν όχι και σε άλλα, αλλά αυτα τα τρία μας ενδιαφέρουν εδώ):
-μήκος: μεγαλύτερο στο κρητικό
-κούρδισμα: χαμηλότερο στο κρητικό
-διαμέτρημα χορδών: μεγαλύτερο στο κρητικό
Αν μπορούσαμε να έχουμε δύο λαούτα που να διαφέρουν μόνο στο ένα από τα τρία αυτά σημεία, θα προέκυπτε το εξής:
-με ίδιες χορδές, ίδιο κούρδισμα, μεγαλύτερο μήκος –> οι τάσεις αυξάνονται
-με ίδιες χορδές, ίδιο μήκος, χαμηλότερο κούρδισμα –> οι τάσεις μειώνονται
-με χοντρύτερες χορδές, ίδιο μήκος, ίδιο κούρδισμα –> οι τάσεις αυξάνονται
Όταν όμως διαφοροποιούνται ταυτόχρονα δύο ή και τα τρία μεγέθη, το πράγμα περιπλέκεται. Για να ξέρει κανείς πώς να διατηρήσει τις τάσεις στα επίπεδα που πρέπει, θα χρειαστεί είτε ακριβείς εργαστηριακές μετρήσεις που να δίνουν συγκεκριμένη τιμή σε κάθε τάση (πρακτικά μάλλον απίθανο), είτε την πρακτική εμπειρία του τι γίνεται σε κάθε περίπτωση. (Και σημειωτέον, δε γνωρίζω καθόλου μήπως στην πραγματικότητα τα δύο λαούτα έχουν διαφορετικές τάσεις, και έχουν και αντίστοιχα διαφορετική κατασκευή ώστε να τις αντέχουν: αν ισχύει κάτι τέτοιο, τότε τα εμπλεκόμενα μεγέθη είναι τέσσερα -προστίθεται και η τάση που μπορούν να αντέξουν τα ξύλα του χεριού, του καπακιού, των καμαριών κλπ.).
Τώρα το ερώτημα είναι: με ίδιο μήκος και χαμηλότερο κούρδισμα, τι διαμέτρημα πρέπει να έχουν οι χορδές ώστε οι τάσεις να παραμείνουν οι ίδιες;
Δεν ξέρω πώς θα το βρεις αυτό. Την ακριβή εργαστηριακή μέτρηση την αποκλείω. Επόμενες επιλογές είναι:
α) παίρνεις τη γνώμη κάποιου που να έχει την πρακτική εμπειρία και να σου πει εγγυημένα «το έχω δοκιμάσει, θέλει τάδε χορδές και το αποτέλεσμα είναι ικανοποιητικό» ή «το έχω δοκιμάσει, έβαλα δείνα χορδές και συνέβη το τάδε παρατράγουδο»
β) παίρνεις τα ρίσκα σου.
Πάντως δε βλέπω γιατί η τάση των χορδών να είναι μικρότερη στο κρητικό. Τις έχεις δει τις χορδές; Είναι πολύ χοντρές, η Ρε μπουργάνα είναι σαν το δάχτυλό σου (σχεδόν). Μπορεί να κουρδίζονται μια 4η πιο χαμηλά αλλά έστω κι εκεί απαιτείται αρκετή τάση. Εμένα μάλλον η ανησυχια μου θα ήταν η αντίθετη, μήπως οι τάσεις είναι μεγάλες και το όργανο έρθει μπροστά! Και αν έρθει απλώς μπροστά έχει καλώς, αν όμως τραβήξει κανέναν καβαλάρη, κανένα καπάκι…;