ένα περίεργο πράγμα, έχουν εξαφανιστεί τα άπαντα του καββαδία από την βιβλιοθήκη μου. οπότε πάμε στην άλλη πηγή, τον βαγγέλη τον κορακάκη που παίζει στο συγκεκριμένο βίντεο. αν θυμάται φυσικά μετά από 30 χρόνια…
Σκαντζάρω = αλλάζω
Σκάντζα = αλλαγή, π.χ. σκάντζα βάρδιας
Χρησιμοποιούνται ευρύτατα από τους ναυτικούς μέχρι και σήμερα.
Τα δίστιχα:
“Τι να σου κάνω πρώτε μου
δεν είναι από τα μένα
που 'ναι τα κάρβουνα ψιλά
τα τούμπα βουλωμένα”
και το άλλο, που δεν ακούγεται πολύ καθαρά, δεν είναι του Καββαδία.
Τα πρόσθεταν αυτοσχεδιάζοντας στα πάλκα, ναυτικοί, κατά πάσα πιθανότητα.
“Σκίππερ στραντ” ήταν και τίτλος ταινίας και σήμαινε “Το σπίτι του Καπετάνιου”, αν αυτό μπορεί να βοηθήσει και στηριζόταν στο έργο του Καββαδία, συγκεκριμένα στο μυθιστόρημά του “Βάρδια”.
Μάλλον: σπάτσα οι καθρεφτες του καζανιου
Από τα παραπάνω το γλωσσάρι του Γ. Τράπαλη στο έργο του Καβαδία (εκδ. 1992) έχει:
Μπονεζάρι: πιθ. το Μπουένος Άιρες (γαλλ. Bons Airs) (Βαρ. 51)
Cardiff: πρωτεύουσα της Ουαλίας (Βαρ. 159)
Skipper Straad (Straat;): “Ο δρόμος του Καπετάνιου” στην Αμβέρσα
σπάτσα, η: < ιταλ. spazzare: καθαρίζω, ξεκαθάρισμα, τελείωμα (Βαρ. 25)
ρεφόρτσο, το: < ιταλ. rinforzo: ενδυνάμωμα, ενίσχυση των σχοινιών, σφίξιμο των σφηνών του τιμονιού (Βαρ. 37)
λαμαρίνα, η: <βεν. lamarin: η λαμαρίνα, λεπτό μεταλλικό έλασμα (Βαρ. 14) || αρρώστια που προσβάλλει και τρελαίνει τις γάτες στα φορτηγά πλοία (Τ 17)
οπότε μάλλον είναι:
Το Μπονεζαρι να καει
Το Καρντιφ να βουλιαξει
Μα το καλο το Σκιπερ Στραντ
Θεος να το φυλαξει
Σπατσα οι καθρεφτες του καζανιου
Στ αμπαρι στη σεντινα
Και τα ρεφορτσα του τιμονιου
Στραβωσε η λαμαρινα
Όσο για το καζάνι, μπορεί και να’ναι (λέω υποθετικά) όχι καζάνι του στόκολου αλλά καζάνι της σεντίνας.
Ενδιαφέροντα τα επείσακτα στιχάκια και μπράβο στον συστέμη που το ανακίνησε
Το πρώτο τετράστιχο («Το Μπονεζάρι κλπ») είναι του Καββαδία και είναι παρμένο από τη «Βάρδια».
Το δεύτερο τετράστιχο είναι επινοημένο, ως φαίνεται, από τους συντελεστές της εν λόγω εκτέλεσης του τραγουδιού του Μπάτη. Έχει γίνει καλή προσπάθεια προσομοίωσης της Καββαδιακής γλώσσας. Πιθανολογώ ότι αυτός που το σκάρωσε πήρε σκόρπιες λέξεις από το Καββαδιακό corpus (κυρίως από τη «Βάρδια», ως φαίνεται) και έτσι αρμολογήθηκε το δεύτερο τετράστιχο.
Επικαιροποιώ, μέσα από την αναθεωρημένη και συμπληρωμένη β΄ έκδοση του Τράπαλη (2003), κάποια λήμματα:
Skipper Straad (σωστή γραφή: Schipper Straat): δρόμος με πορνεία στην Αμβέρσα. Από εκεί ονομάστηκε και η γύρω περιοχή Schipperskwartier
Ως προς το «σπάτσα», ο Τράπαλης έχει τη φράση «σπάτσα κουβέρτα: καθαρό κατάστρωμα». Η φράση βλέπω ότι απαντά στη «Βάρδια» («Τέτοια κατραπακιά δεν την περίμενα. Τέτοιο στραπάτσο. Κι ήμουνα νέτος, σου λέω. Σπάτσα κουβέρτα που λέμε»). Σε άλλο Γλωσσάρι (ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΗ ΕΣΤΙΑ 1963) βρίσκω ότι «σπάτσα κουβέρτα: τέλος το ξεφόρτωμα της κουβέρτας». Υποθέτω ότι μεταφορικά στο παράθεμα της «Βάρδιας» σημαίνει «ταπί και ψύχραιμος/τέρμα («σπάτσα») τα δίδραχμα.
Αυτά ως προς την παραπάνω φράση. Ως προς σκέτο το «σπάτσα» που διαβάζουμε στο επινοημένο τετράστιχο («σπάτσα οι καθρέφτες»), υποθέτω ότι σημαίνει πάπαλα οι καθρέφτες του καζανιού. Ωστόσο «καθρέφτες» τι είναι δεν βρήκα.
«ρεφόρτσα του τιμονιού». Αυτό το βρίσκουμε σε παράθεμα από τη «Βάρδια» («Όλα καταπώς είπες. Οι σφήνες φέρµα. Κανά δυό ζωντανές κυλήσανε τον πάχτωνα. Τονε σιγουράραµε. Πήγα πρύµα κείνα τα ρεφόρτσα του τιµονιού. All right. Πατηµένος και ξενερίζει. Πού ακούστηκε! Κι όσο πάει φορτσάρει.»)
Ο Τράπαλης στο λήμμα «ρεφόρτσο»: ενδυνάμωση, ενίσχυση των σκοινιών ή του τιμονιού με ειδικά σίδερα
«λαμαρίνα». Τη λέξη τη βρίσκουμε κάποιες φορές στη «Βάρδια». Ο Τράπαλης μας δίνει τις σημασίες: «α) μεταλλικό έλασμα, β) το κατάστρωμα και κατ’ επέκταση το πλοίο, γ)αρρώστια που προσβάλλει και τρελαίνει τις γάτες στα φορτηγά πλοία.» Οπότε στην περίπτωση του επινοημένου τετράστιχου δύο υποθέσεις μπορεί να κάνουμε: ή ότι στράβωσε κάποιο μεταλλικό έλασμα (αλλά τότε δεν θα έλεγε νομίζω Η λαμαρίνα…) ή ότι στράβωσε σε κάποιο σημείο το κατάστρωμα…
1 «Μου αρέσει»
Nαι, αλλά με την έννοια του «άδειασε η κουβέρτα, σενιαρίστηκε καθάρισε».
Απαντά τέτοια έννοια και σε άλλα κείμενα; Το ιταλικό spazzare αρχικά σημαίνει σκουπίζω, βουρτσίζω και κατ’ επέκτασιν βεβαίως, και καθαρίζω, σενιάρω. Αλλά η έννοια «τέρμα» (τα δίφραγκα) είναι «μέχρις εδώ, από δώ και πέρα χρειάζεται και άλλο δίφραγκο, αν θες να συνεχίσεις». Άλλο το ένα, άλλο το άλλο.
Εδώ και πολλά χρόνια η κυριολεκτική σημασία του “τέρμα τα δίφραγκα” έχει εγκαταλείψει τα τότε τραμ κλπ και έχει αποκτήσει τη μεταφορική σημασία του “τέλος/τέρμα/πάπαλα” κλπ παρόμοια
Ναι, αλλά αυτό είναι διαφορετικό από το ταπί και ψύχραιμος. Ο ταπής και ψύχραιμος ναι μεν δεν έχει άλλα δίφραγκα, εντελώς κυριολεκτικά, αλλά δεν έχω ακούσει να το λένε ποτέ με αυτές τις λέξεις.
Εγώ πάλι το ακούω 40 και βάλε χρόνια 
Εννοείς να λένε «τέρμα τα δίφραγκα» εννοώντας «δεν έχω άλλα λεφτά»; Για μένα η έκφραση σημαίνει μάλλον κάτι σαν «δε θα σου κάνω άλλο τη χάρη» ή «δε θα είναι πια τα πράγματα εύκολα όπως μέχρι τώρα».
Κάτι παρόμοιο βρίσκω κι εδώ:
για να δηλώσουμε ότι κτ. τελείωσε οριστικά ή ότι έχει παρθεί κάποια οριστική απόφαση
Αυτό το κάτι που τελείωσε μπορεί βέβαια να είναι και τα λεφτά, αλλά όχι κατεξοχήν.
“Κατ’ εξοχήν” υποθέτω εννοεί ο Μπαμπινιώτης (Ε΄ έκδοση 2019), εφόσον έχει ως πρώτη σημασία του “τέρμα τα δίφραγκα”: “τελείωσαν τα χρήματα”
Νε αυτήν κατεξοχήν την έννοια είναι πρώτη φορά που το ακούω. Τέτοιες πρωτιές δεν είναι σπάνιες για Μπαμπινιώτη, αλλά τέλος πάντων, για να μην ξεχνιόμαστε, καταλήγουμε ότι σπάτσα κουβέρτα σημαίνει ότι τέλειωσαν τα χρήματα, ενώ το σκέτο σπάτσα σημαίνει είτε τέλος είτε κάτι σχετικό με καθαριότητα;
Το «σπάτσα οι καθρέφτες» όμως και πάλι δεν το καταλαβαίνω, κι ας βρήκαμε τι ίσως να είναι οι «καθρέφτες» του καζανιού.
Ίσως το συνολικό νόημα του διστίχου να βοηθήσει, αλλά προσωπικά έχω μπερδευτεί. Είναι ακατανόητη ναυτική γλώσσα, ιδρώσαμε μόνο για να ακούσουμε σωστά τις λέξεις, βρέθηκαν και κάποια ερμηνεύματα αλλά σκόρπια μέσα σε διαφορετικά μηνύματα, οπότε εγώ δεν είμαι σε θέση να πάω παραπέρα.
Αυτό, εσύ το λές, δεν το λένε όλοι.
Τον Μπαμπινιώτη ας τον αφήσουμε απ’ έξω, καλύτερα… Μόνο Σαραντάκο να διαβάσεις, φτάνει. Και δεν είναι μόνο το λεξικό: πριν λίγο καιρό ρώτησα τον αδερφό μου αν ξέρει κάποιο βιβλίο για γλωσσολογία, γιατί το μόνο που είχα βρεί είναι του Μπαμπινιώτη. Μου είπε «μην το πάρεις, τον καιρό σου θα χάσεις και δεν θα καταλάβεις και τί θέλει να πει». Και είχε απόλυτα δίκιο…
Κάηκα άμα διαβάσω Σαραντάκο αντί άλλων αρμοδίων, ένεκα που πτυχιούχος αγγλικής φιλολογίας ο Σ.
Τέρμα τα δίφραγκα, επί του προκειμένου, από μένα 
Διάβασε άλλους, λοιπόν! Έχει αρκετούς… Αλλιώς, απ’ εδώ και πέρα να αγοράζεις Συνέχεια, όχι Ομόνοια, θα σε πηγαίνει μέχρι κανονικό τέρμα.