Ρεμπέτικη φρασεολογία και άγνωστες λέξεις

Πολύ σωστά λες για το “Ανατολικό”. Απλά να σημειώσω ότι όταν λέμε παλιότερα, δεν εννοούμε ούτε 30 ούτε 50 ή 80 χρόνια, αλλά πολύυυυ παλιότερα.

Δεν πρέπει να ισχύει αυτή η εκδοχή, δεδομένου ότι ανατολικά του Αχελώου είναι η μισή, σχεδόν, Ελλάδα. Άσε που δεν έχει και σχέση με το ποτάμι. Πάντως, εάν σας ενδιαφέρουν τα περί ονομασίας αιτωλικού, μπορώ να τα βρω.

Δεν είναι μόνο ο παλαμάς, “Αντλικό” ή “Αντι(ε)λκό” το λέει όλη η επαρχία μεσολογγίου, τοπική προφορά.

Και μια διόρθωση στο προηγούμενο μήνυμά μου.
Σέκερη: οδός στην Αθήνα όπου στην Κατοχή ήταν η έδρα της Γκεστάπο.

Στο βιβλίο του Χατζηδουλή ‘’ Βασίλης Τσιτσάνης,η ζωή μου,το έργο μου’’ υπάρχει εκτενές απόσπασμα από τις αφηγήσεις του Μπαγιαντέρα για τον Σακαφλιά.Ο Μπαγιαντέρας δηλώνει ότι δεν γνώρισε τον Σακαφλιά,αλλά μόνο τον φονιά του,τον Αντωνίτση,τον οποίο κι εκτιμούσε ιδιαιτέρως.Επίσης λέει ότι ο φόνος πρέπει να έγινε το 1927 και τον πληροφορήθηκε στις φυλακές Αιγίνης,όπου εκρατείτο τότε.
Στο τεύχος του Ιανουαρίου του 2004 του περιοδικού ‘‘Λαϊκό τραγούδι’’ παρατίθεται ένα ενδιαφέρον άρθρο της Καθημερινής του 1931,μάλλον προερχόμενο από το αρχείο του Χατζηδουλή.Σύμφωνα με αυτό το άρθρο ο Σακαφλιάς ή Χ.Χαραλάμπους ήταν παλιός διαρρήκτης και οδηγήθηκε στη φυλακή,γιατί σκότωσε τον σπιτονοικοκύρη του με τον οποίο είχε συχνούς καβγάδες,γιατί του χρωστούσε νοίκια.Έξι παιδιά και μια γριά μάνα είχε να θρέψει ο χήρος Σακαφλιάς…

Εχω την εντύπωση ότι η Γκεστάπο βρισκόταν στην οδό Μέρλιν,που είναι παράλληλη της Σέκερη.

Γιώργο, ίσως και να έχεις δίκιο. Θυμάμαι σίγουρα, στην περιοχή, όταν έμενα κοντά και κυκλοφορούσα πεζή, την εποχή πριν αρκετά χρόνια, όπου κατεδαφιζόταν το κτίριο της πρώην Γκεστάπο και οι χαρακτηριστικές, σιδερόφρακτες ξύλινες πόρτες του υπογείου βρίσκονταν σε κοινή θέα, στο δρόμο, πριν τις πάρουν για κάποιο μουσείο. Σέκερη ήταν; Μέρλιν ήταν; Μήπως το κτίριο είχε πρόσωπο και στους δύο δρόμους; Δεν το θυμάμαι πιά. Πάντως τα τραγούδια συνήθως δεν κάνουν λάθος, αποτυπώνουν την πραγματικότητα.

Πάντως το μνημείο του έφηβου με τα υπολειμματα της πόρτας της Γκεστάπο,βρίσκεται σίγουρα στην Μέρλιν.

Έτσι. Η Σέκερη είναι κάθετος στη Βασιλίσσης Σοφίας. Εκεί νομίζω πώς είναι τώρα η Βελγική Πρεσβεία.

Αν θυμάμαι καλά στην ταινία “Πουλιά στο Βάλτο”, της Αλίντας Δημητρίου, αναφέρεται ως έδρα της Γεστάπο η οδός Μέρλιν.
Μια συγκλονιστική ταινία που πρέπει όλοι να δούμε… Περιέχει τις ζωντανές μαρτυρίες των ανθρώπων “χωρίς φωνή” στην ιστορία, των ανώνυμων γυναικών που πήραν ενεργό μέρος στην Εθνική Αντίσταση, καθώς και τις οδυνηρές συνέπειες για τη συμβολή τους στο κίνημα κατά των κατακτητών. :088:

Έχετε απόλυτα δίκιο.
Στην οδό Μέρλιν 6 στεγαζόταν η Γκεστάπο στα χρόνια της Κατοχής.
Εκεί παίρνονταν οι αποφάσεις για εκτέλεση μετά από φρικτά βασανιστήρια των κρατουμένων και από εκεί ξεκινούσαν τα φορτηγά για το στρατόπεδο στο Χαϊδάρι, όπου εκτελούνταν. Η οδός είχε το όνομα των Μέρλιν, Άγγλων εγκαταστημένων στη χώρα μας το 1839 όπου ήταν το σπίτι τους και γύρω από αυτό αρκετά μεγάλες εκτάσεις γης.
Μάλλον ο Μάρκος εννοεί πως ξεκινώντας τα καμιόνια από την οδό Μέρλιν περνούσαν από τη Σέκερη στο δρομολόγιο αυτό του θανάτου…

Προσθήκες:
(Για το έγκλημα στη Χαροκόπου)
Αθανασόπουλος Δημήτρης
: δολοφονήθηκε στο σπίτι του, στην περιοχή Χαροκόπου, στις 7 Γενάρη 1931, από την πεθερά του Άρτεμη Κάστρου, έναν ξάδελφο της γυναίκας του το Δημήτρη Μοσκιό και με τη βοήθεια της γυναίκας του Φούλας Αθανασοπούλου και της υπηρέτριας Γιαννούλας Μπέλλου.
Προσπάθησαν να κάψουν το πτώμα, αλλά επειδή θα τους πρόδιδε ο καπνός και η μυρωδιά, το τεμάχισαν, το έβαλαν σε σακούλες και πετάχτηκε στον Ιλισό, όπου βρέθηκε τυχαία.
Έτσι αποκαλύφτηκε το “έγκλημα του αιώνα”, όπως χαρακτηρίστηκε, σε εφημερίδες της εποχής,
http://photos1.blogger.com/blogger/2586/2414/1600/878.jpg
http://photos1.blogger.com/blogger/2586/2414/1600/881.jpg
οι οποίες γέμιζαν με ολοσέλιδες αναφορές και λεπτομέρειες για το έγκλημα αυτό.
Σύμφωνα με την απόφαση της δικαιοσύνης, πεθερά και σύζυγος καταδικάστηκαν σε θάνατο. Τελικά παρέμειναν στη φυλακή 10 χρόνια, μετά την απόφαση της κυβέρνησης Τσολάκογλου να απονείμει χάρη σε όλους τους βαρυποινίτες εκείνης της εποχής (ενώ αντίθετα δεν ίσχυσε η χάρη και για τους πολιτικούς κρατούμενους του Αναπλιού, τους οποίους παρέδωσε στους ίδιους τους κατακτητές…).

Κονδύλης Γεώργιος (1879 - 1936): στρατιωτικός και πολιτικός, συμμετείχε στους Βαλκανικούς πολέμους, στον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο, στις επιχειρήσεις του Μακεδονικού μετώπου και στη Μικρασιατική εκστρατεία.
Ίδρυσε το “Εθνικό Δημοκρατικό κόμμα” το οποίο μετονόμασε σε “Εθνικό Ριζοσπαστικό κόμμα” και εξελέγη δυο φορές πρωθυπουργός, το 1926 και το 1935, επαναφέροντας τη Μοναρχία.
Πέθανε ξαφνικά από ανακοπή καρδιάς το 1936.
(Από το “Όσοι γεννούν πρωθυπουργοί” του Μάρκου)

Αυτό μας έλειπε τώρα!!! :019:

Να προσέχουμε! Ο Νίκος το ‘χει γράψει σωστά. Το “πεζή” είναι επίρρημα και σημαίνει “περπατώντας”. Δεν είναι “η πεζή”.
Οχι τίποτ’ άλλο, αλλά για να το “γυρίσεις” σ’ αυτή την ηλικία με επιτυχία, πρέπει να ‘σαι ζάμπλουτος. Κι ο Νίκος απ’ όσο ξέρω δεν είναι. :slight_smile:

Μωρέ υπάρχουν και άλλοι, φτηνοί τρόποι, Άρη, αλλά πρέπει πρώτα να το θελήσεις (και ο ίδιος και κάποιοι άλλοι…).

Ένα πείραγμα είπα να κάνω. Δεν βγήκε.

Κουκλουτζάς: χωριό στα περίχωρα της Σμύρνης με καθαρά ελληνικό πληθυσμό από το 19ο αιώνα.
Η λέξη “κουκλουτζάς” πρέπει να σημαίνει περίπου “μυρωδιά” [ δεν το έχω ψάξει ακόμα, επιφυλάσσομαι…] μια και οι πρόσφυγες από την περιοχή αυτή, μετά τη μικρασιατική καταστροφή εγκαταστάθηκαν σε περιοχή της Θεσσαλονίκης, την οποία αργότερα από “Κουκλουτζά” μετονόμασαν σε “Εύοσμο”.
(Από το “Παποράκι του Μπουρνόβα”, παραδοσιακό ).

Γρίβας Θεόδωρος (1797-1862) : πολέμησε κατά την Επανάσταση του 1821 ως Χιλίαρχος στην αρχή στη Δυτική Ελλάδα, φθάνοντας και στον τίτλο του Στρατηγού, τίτλο που έφερε μέχρι το θάνατό του.
Ανυπότακτος και ασυγκράτητος συμμετείχε στο κίνημα της 3ης Σεπτεμβρίου 1843, υπέρ του Συνταγματικού Πολιτεύματος και εναντίον του Όθωνα. Η δράση του στην εξέγερση της Βόνιτσας στις 4 Οκτώβρη 1862, έφερε τελικά την εκθρόνιση του βασιλιά Όθωνα και ενώ ήταν έτοιμος να βαδίσει κατά της Αθήνας, να πολεμήσει και να διώξει τους Βαυαρούς και τους εναπομείναντες αυλικούς και να εγκαταστήσει δική του Κυβέρνηση τον φαρμάκωσαν.
Το γνωστό τραγούδι που αναφέρεται στη δράση του - δημιουργία ανώνυμου - (το έχουν ερμηνεύσει ο Γ. Παπασιδέρης το 1936 και η Γ. Μηττάκη το 1959) αφηγείται τη σύγκρουση με τον Όθωνα , τη διαταγή του τελευταίου να αφοπλιστεί και την περιφρόνηση του Γρίβα στη διαταγή αυτή.
Το τραγούδι βέβαια έχει κάποιες παραλλαγές, αλλά κοντά στην αρχική του μορφή οι στίχοι είναι:

"Μας ήρθε η άνοιξη πικρή, το καλοκαίρι μαύρο,
μας ήρθε κι ο χινόπωρος πικρός φαρμακωμέvος.
Μας ήρθε ο Φράγκος βασιλιάς, μας ήρθε Βαυαρέζος.
Παίρνει και γράφει διαταγές σ’ όλα τα βιλαέτια,
γράφει και μια ξεχωριστή του Θοδωράκη Γρίβα.

  • Γρίβα μ’, σε θέλει ο βασιλιάς,
  • Τι να με θέλει ο κερατάς,
    Τι να με θέλει ο Φράγκος;
    Εάν με θέλει για καλό,
    να πάω με τ’ άλογό μου,
    κι αν με θέλει για κακό,
    να πάρω τ’ άρματά μου".

Ίσως πρέπει να προστεθεί και το λήμμα “παραδόπιστος”, για να μη γίνει σύγχυση με την έννοια της παράδοσης, μια και
παραδόπιστος: είναι αυτός που πιστεύει πολύ στο χρήμα, που το αγαπάει υπερβολικά, ο φιλοχρήματος.
[ παράς + πίστη].

Μπεζεντάκος: τον Αύγουστο του 1931 σε μια σύγκρουση μεταξύ απεργών και αστυνομίας στη Δραπετσώνα, ο αστυφύλακας Γυφτόδημος τράβηξε το πιστόλι του σκοπεύοντας έναν εργάτη απεργό. Ο Μπεζεντάκος, μέλος του ΚΚΕ, μαζί με άλλους διαδηλωτές συνεπλάκη με τον αστυνομικό, ο οποίος τελικά σκοτώθηκε. Αν και αρκετοί είχαν εμπλακεί στο επεισόδιο, τελικά ο Μπεζεντάκος συνελήφθη, φυλακίστηκε και ενώ θα περνούσε από δίκη τον Απρίλη του 1932, όπου πιθανότατα θα του επιβαλλόταν η θανατική καταδίκη, δραπέτευσε από τη φυλακή στις 5 Μάρτη, γεγονός που έκανε αίσθηση.
Την απόδραση αυτή έκανε τραγούδι ο αείμνηστος Πάνος Τζαβέλλας.
"…Ο Μπεζεντάκος μας άφησε γεια.
Τον είχανε κλεισμένο,
διπλωμανταλωμένο
να τον δικάσουνε σε θάνατο.
Μ’ αυτός τρυπά τον τοίχο
χωρίς κανέναν ήχο
και βρίσκουν κούτσουρα στο θάλαμο…».

Μπεζεντάκος: τον Αύγουστο του 1931 σε μια σύγκρουση μεταξύ απεργών και αστυνομίας στη Δραπετσώνα, ο αστυφύλακας Γυφτόδημος τράβηξε το πιστόλι του σκοπεύοντας έναν εργάτη απεργό. Ο Μπεζεντάκος, μέλος του ΚΚΕ, μαζί με άλλους διαδηλωτές συνεπλάκη με τον αστυνομικό, ο οποίος τελικά σκοτώθηκε. Αν και αρκετοί είχαν εμπλακεί στο επεισόδιο, τελικά ο Μπεζεντάκος συνελήφθη, φυλακίστηκε και ενώ θα περνούσε από δίκη τον Απρίλη του 1932, όπου πιθανότατα θα του επιβαλλόταν η θανατική καταδίκη, δραπέτευσε από τη φυλακή στις 5 Μάρτη, γεγονός που έκανε αίσθηση.
Την απόδραση αυτή έκανε τραγούδι ο αείμνηστος Πάνος Τζαβέλλας.
"…Ο Μπεζεντάκος μας άφησε γεια.
Τον είχανε κλεισμένο,
διπλωμανταλωμένο
να τον δικάσουνε σε θάνατο.
Μ’ αυτός τρυπά τον τοίχο
χωρίς κανέναν ήχο
και βρίσκουν κούτσουρα στο θάλαμο…».[/quote]

Ο Μπεζεντάκος, μας άφησε γεια!
Η Μπεζεντάκου, ακόμα μας βασανίζει!
Έλεεεοοοοοςςςς!!!

Α[u]η[/u]δός είναι;
Δεν έχω την τιμή να την γνωρίζω…
:019:

Και άλλη μια λεξούλα:
Στάμπα: ειδικό σήμα που έραβαν οι Άγγλοι στην πλάτη του πουκάμισου των Ελλήνων αιχμαλώτων για να τους ξεχωρίζουν από τους Ιταλούς και Γερμανούς.
(Από την παραλλαγή του “Βάρκα γιαλό”)

Έτσι λέει! Μάλλον τιμή δική της, θα ήταν, αν τη γνώριζες. (σ.σ. Μ’ άρεσε το “αηδός”. Ακριβολόγος, όπως πάντα!)

Μιχάλης Μπεζαντάκος. Και δεν είναι μόνο αυτή η διαφορά του από την πατσαβούρα.

Μέγκλα:Λέξη που χρησιμοτοιούνταν απο τους ρεμπέτες (υπάρχει σε τραγούδι;), και σήμαινε οτι κάτι έιναι πολύ καλο ή άριστης ποιότητας.
Εικάζεται οτι η λέξη είναι μια συντμηση του "made in england", ετικέτα που τη συναντούσαν στα Εγγλέζικα κοστούμια.
Τα κοστούμια αυτά, λόγω και των φημισμένων Εγγλέζικων υφασμάτων (κασμίρι), θεωρούνταν ότι καλύτερο.
Οπότε κάπως έτσι “δημιουργήθηκε” η λέξη.

Το κασμίρι σε καμία περίπτωση δεν είναι εγγλέζικο ύφασμα, αλλά ινδικό (η περιοχή Kashmir καταλαμβάνει το βορειο-δυτικό άκρο της Ινδικής χερσονήσου). Λόγω Κοινοπολιτείας, οι Άγγλοι ρούφηξαν ως το μεδούλι όλα τα -άφθονα- προϊόντα που προέρχονταν από τις κατακτήσεις τους, συμπεριλαμβανομένου και του εξαιρετικού υφάσματος που προερχόταν από το μαλακό τρίχωμα της κατσίκας της συγκεκριμένης περιοχής. Στη Βικτωριανή εποχή, οι πολύ καλοί Άγγλοι μόδιστροι χρησιμοποίησαν κατά κόρον αυτό το ύφασμα, ράβοντας πανάκριβα ρούχα που απευθύνονταν κατ’ εξοχήν στην αριστοκρατία και από τότε έγινε γνωστό ως “εγγλέζικο ύφασμα”. Περισσότερα για την ετυμολογία της λέξης, [b]εδώ[/b].