Στις 24 Ιουλίου του 1936 στην εφημερίδα “Θάρρος” των Τρικάλων καταχωρείται η παρακάτω διαφήμιση:
ΑΠΟΨΕ ΕΙΣ ΤΟ “ΘΕΣΣΑΛΙΚΟΝ”
Αφίχθησαν εις την πόλιν μας ο κ. Δημ. Περδικόπουλος μετά τα του συμπατριώτου μας κ. Βασιλείου Τσιτσάνη, οι οποίοι θα παίξουν δι΄όλίγας ημέρας εις το καφενείον του σταθμού “Θεσσαλικόν”. Οι δύο καλλιτέχναι εκτελεσταί δίσκων γραμμοφώνων των εταιρειών “Κολούμπια” και “Οντεόν” υπόσχονται να ευχαριστήσουν τους Τρικκαλινούς ο μεν κ. Περδικόπουλος διά της ωραίας και γλυκειάς του φωνής συνοδευομένης υπό κιθάρας, ο δε κ. Τσιτσάνης διά του υπερόχου παιξίματος της μαντόλας.
Όπως μας πληροφορούν οι Θεόφιλος και Φωτεινή Αναστασίου στο (ακυκλοφόρητο) βιβλίο τους “Βασίλης Τσιτσάνης ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ” αυτή είναι η πρώτη διαφήμιση που καταχωρείται και έχει το όνομα του Τρικαλινού συνθέτη.
Πρέπει να πούμε ότι μέχρι τότε ο Τσιτσάνης είχε ηχογραφήσει ένα του τραγούδι, “Σένα ντεκέ σκαρώσαμε” με την Γεωργία Μηττάκη στα φωνητικά, ενώ συμμετείχε με το μπουζούκι του και στον “Αμαξά” του Δημήτρη Περδικόπουλου.
Η συμβολή του Δ. Περδικόπουλου στην μουσική εξέλιξη του Τσιτσάνη είναι χωρίς αμφιβολία καθοριστική. Ο Περδικόπουλος είχε δεκάδες ηχογραφήσεις γραμμοφώνου όταν βρίσκεται με τον Τσιτσάνη στα Τρίκαλα τον Ιούλιο του 1936. Είναι αυτός που ανακάλυψε τον Τσιτσάνη σε περιοδεία του το 1935 στην Θεσσαλία, και είναι αυτός που θα πάρει από το χέρι τον Τσιτσάνη όταν ο “Βλάχος” αποφάσισε τον Νοέμβριο του 1935 να κατέβει στην Αθήνα. Μαζί θα ηχογραφήσουν το πρώτο τραγούδι του Τσιτσάνη και μαζί θα πορευτούν στις επόμενες ηχογραφήσεις του Τρικαλινού. Τα περισσότερα από τα πρώτα τραγούδια του Β.Τσιτσάνη θα έχουν την φωνή του Δ.Περδικόπουλου.
Μάλλον η καταχώρηση της διαφήμισης πρέπει να έγινε από τους υπεύθυνους του “Θεσσαλικόν” οι οποίοι θα γνώριζαν μόνο την μαντόλα και όχι το μπουζούκι.
Όμως σε διαφήμιση στις 22 Αυγούστου και στις 11 Σεπτεμβρίου της ίδιας χρονιάς για την ταβέρνα των Καταφυγιώτη και Κοντογιάννη πάλι στα Τρίκαλα μεταξύ άλλων γράφουν ότι “Για τους πολύ μερακλήδες θα΄χουμε και το μπουζουκάκι του γνωστού Τσιτσάνη με τον Αμαξά”.
Τις δύο αυτές καταχωρήσεις, που όπως μας ενημερώνουν οι Θεόφιλος και Φωτεινή Αναστασίου μπήκαν στις εφημερίδες “Θάρρος” και “Αναγέννηση” των Τρικάλων, δεν τις έχω βρει. Συγκεκριμένα στην εφημερίδα “Θάρρος” στις ημερομηνίες που αναφέρονται δεν υπάρχουν καταχωρήσεις που να αναφέρονται στον Τσιτσάνη. Ενδέχεται να υπάρχουν στην “Αναγέννηση” όμως μέχρι τώρα δεν έχω βρει την συγκεκριμένη εφημερίδα εκείνης της περιόδου. Ελπίζω σύντομα να βρεθεί για να δούμε ολόκληρη την καταχώρηση.
Τέσσερα χρόνια μετά τις πρώτες επισκέψεις του Βασίλη Τσιτσάνη στην πατρίδα του τα Τρίκαλα, τον βρίσκουμε να επιστρέφει στον τόπο που γεννήθηκε. Συγκεκριμένα στις 4 Μαίου 1940, λίγους μήνες αφού είχε απολυθεί από τον Στρατό, ο Β.Τσιτσάνης διαφημίζεται στην τοπική εφημερίδα “Αναγένησσις”.
Την πληροφορία για το δημοσίευμα την πήρα από το βιβλίο “Βασίλης Τσιτσάνης ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ” των Θεόφιλου και Φωτεινής Αναστασίου.
Η πρώτη (ίδια) καταχώρηση προηγήθηκε στις 22 Ιουλίου 1936. Η διαφήμιση συνεχίστηκε μέχρι και τις 27/7/1936, μερικές μέρες πριν την δικτατορία του Μεταξά όπου βρήκε τον Τσιτσάνη και τον Περδικόπουλο στα Τρίκαλα. Ο Τσιτσάνης πρέπει να επέστρεψε στην Αθήνα προς το τέλος Σεπτεμβρίου 1936. Τον Οκτώβριο, κατάφερε να περάσει στις πλάκες γραμμοφώνου τα τραγούδια “Μαντήλι Χρυσοκεντημένο” και “Πικρός είναι ο πόνος μου” με την Ελβίρα Κάκκη. Ήταν το δεύτερο και τρίτο τραγούδι του αντίστοιχα στην δισκογραφία.
Ένα μήνα περίπου μετά την απόλυση του από τον Στρατό, ο Τσιτσάνης επισκέπτεται την ιδιαίτερη πατρίδα του, τα Τρίκαλα. και παίζει στο καφενείο της οικογένειας του. Ο Τσιτσάνης πρέπει να έπαιξε μόνο για λίγα βράδια σύμφωνα με την διαφήμιση. Η παρακάτω διαφήμιση στην τοπική εφημερίδα, δημοσιεύτηκε στις 4 και 5 Μαϊου 1940.
Μαντόλα (μάλλον μαντολίνο πρέπει να ΄ταν) είχε πάντως και ο πατέρας του Τσιτσάνη, που άλλαξε το μάνικο και το έκανε σαν μπουζούκι το οργανάκι. Σίγουρα λιγότερο επιρρεπής σε πιθανά μπλεξίματα ήταν η επιλογή μαντόλα, το 1936. Τέσσερα χρόνια μετά, ο Τσιτσάνης ήταν ήδη σταρ, και με μπουζούκι.
Έναν χρόνο μετά την πρώτη του επίσκεψη στα Τρίκαλα, με τον Δημήτρη Περδικόπουλο, ο Βασίλης Τσιτσάνης επέστρεψε ως μουσικός στον τόπο που γεννήθηκε και μεγάλωσε.
Αν και ήταν στην Αθήνα από τον Νοέμβριο του 1935, δεν είχε καταφέρει καλλιτεχνικά να εδραιωθεί στην νυχτερινή Αθήνα. Είχε περάσει επτά (7) δικά του τραγούδια στην δισκογραφία, όταν τον Ιούλιο του 1937 βρέθηκε στα Τρίκαλα.
Είχαν προηγηθεί 45 μέρες πριν, στην δική τους τουρνέ στα Τρίκαλα, ο Μάρκος, ο Μπάτης και ο Ρούκουνας.
Όπως πληροφορούμαστε από τις τοπικές εφημερίδες «Θάρρος» και «Αναγέννησις», ο Τσιτσάνης βρέθηκε στις αρχές Ιουλίου του 1937 στα Τρίκαλα και έπαιξε για μερικές μέρες, στο μαγευτικόν και δροσόλουστον κέντρο «Η Αύρα».
Είχε προηγηθεί η κατάταξη του στον στρατό, στο «Τάγμα Τηλεγραφητών» στην Θεσσαλονίκη. Κατάφερε όμως να πάρει αναβολή, καθώς την ίδια περίοδο ήταν φαντάρος και ο αδερφός του Χρήστος Τσιτσάνης. Γυρνώντας από την Θεσσαλονίκη, ο Β.Τσιτσάνης σταμάτησε στα Τρίκαλα για να δει την οικογένεια του. Εκμεταλλεύτηκε την μικρή του παραμονή και έπαιξε για μερικά βράδια στην «Αύρα».
Ας δούμε την πρώτη καταχώρηση από την εφημερίδα «Θάρρος», που ήταν και η μοναδική, στις 3/7/1937.
Μια βδομάδα μετά, (14/7/1937), ο Τσιτσάνης πρέπει να επέστρεψε στην Αθήνα όταν δέχτηκε επιστολή από την Columbia για να περάσει από τα γραφεία της και να πάρει τα ποσοστά από τα συνθετικά του δικαιώματα για τα δύο (2) πρώτα τραγούδια που είχε προλάβει να ηχογραφήσει στην εταιρεία των αδερφών Λαμπρόπουλοι.
Τον Φεβρουάριο του 1937 (σύμφωνα με τον Ch.Howard) είχε μπει στο στούντιο της Columbia και ηχογράφησε τα τραγούδια «Μαριώ και μανάβης» και «Γκουβερνάντα», με την φωνή του Δημήτρη Περδικόπουλου.
Στην επιστολή της Columbia, που δημοσίευσε ο Σώτος Αλεξίου στο βιβλίο του «Ο ξακουστός Τσιτσάνης» διαβάζουμε:
Παρακαλούμε όπως διέλθητε δια των γραφείων του εργοστασίου μας κατά τας εργασίμους ώρας ήτοι 9 π.μ.-12 προς διακανονισμών συνθετικών σας δικαιωμάτων Ιουνίου ε.ε.
Ο ίδιος ο Τσιτσάνης δήλωσε στον Σώτο Αλεξίου για τις δύο πρώτες του ηχογραφήσεις στην Columbia:
Θυμάμαι ότι έπαιξα σαράντα περίπου τραγούδια. Μου είπαν πως θα με ειδοποιήσουν. Σε μια εβδομάδα γυρίσαμε δύο τραγούδια με τον Περδικόπουλο, ένα συρτό και ένα καλαματιανό, που κυκλοφόρησαν τον Φεβρουάριο. Από εκεί και μετά πάλι περίμενα να με φωνάξουν, δεν ήταν εύκολο να περάσεις τραγούδι
Ο Τσιτσάνης ξαναηχογράφησε για την Columbia, κατά πάσα πιθανότητα τον Δεκέμβριο του 1937. Τα δύο τραγούδια ήταν τα «Για σένα ξενυχτώ» και «Τα χάνω σαν σε βλέπω» με την φωνή του Στελλάκη Περπινιάδη.
Κλείνουμε το σημερινό μας θέμα, με δύο διαφημιστικές καταχωρήσεις του καφενείου “Υιών Α.Τσιτσάνη” στα Τρίκαλα. Δεν μπορεί να βεβαιωθεί με σιγουριά αν το εν λόγω καφενείο ήταν το ίδιο με αυτό της οικογένειας του Βασίλη Τσιτσάνη.
Και οι δύο διαφημίσεις είναι προγενέστερες της παρουσίας του Τσιτσάνη στα Τρίκαλα. Ο ίδιος δεν φαίνεται να παίζει στο καφενείο της οικογένειας του, τόσο το 1936 όσο και το 1937.
Ούτε μαντόλα, ούτε μαντολίνο. Μπουζούκι ήταν κι ας γράφεται μαντόλα στο άρθρο. Υπάρχουν διάφορα ντοκουμέντα που δείχνουν ότι μέχρι την πλήρη καθιέρωση του μπουζουκιού, συναντάμε τον όρο μαντόλα εκεί που θα περιμέναμε μπουζούκι. Πιστεύω πως αυτό συνέβαινε τόσο γιατί το όργανο δεν ήταν γνωστό παντού όσο και από μια προσπάθεια να διαχωριστεί ο εκάστοτε παίχτης μπουζουκιού από την κακή φήμη του οργάνου. Επίσης, δεν ξέρω μήπως υπήρχε σε ορισμένες περιπτώσεις και γραφειοκρατικός λόγος γι’ αυτήν την αντικατάσταση όρων αφού ο Σύνδεσμος Μουσικών “Η Αλληλοβοήθεια” εγγράφει στο μητρώο του μουσικούς που ξεκάθαρα έπαιζαν μπουζούκι με την ένδειξη ότι ειδικότητά τους είναι η Μανδόλα. Και μάλιστα σε μια εποχή που το μπουζούκι είναι καθ’ όλα γνωστό και αγαπητό πια. Για παράδειγμα, ο Μάρκος και ο Μητσάκης που εγγράφονται το 1944 σημειώνονται έχοντες ειδικότητα Μανδόλα. Κι όχι μόνο αυτοί οι δυο, όλοι όσοι έπαιζαν μπουζούκι. Και σίγουρα οι της Αλληλοβοήθειας θα ήξεραν τη διαφορά μεταξύ των δύο οργάνων.
Ναι, συμφωνώ κι εγώ ότι η «μαντόλα» ήταν ο τρόπος που είχαν βρει για να μην μπαίνουν «καρφί στο μάτι της εξουσίας», το λέω και στην παράθεσή σου. Και σίγουρα, αυτή η συνήθεια κράτησε και αργότερα, όπου βεβαίως όλοι τους ήξεραν γιατί τους κατέγραφαν ως έχοντας ειδικότητα «Μανδόλα». Μάλιστα, αν θυμάμαι καλά, και ο Καλαμαράς που έπαιξε στο Γκέρλιτς της τότε Γερμανίας και τραγούδησε ο Παπαδιαμάντης τη «Χήρα», είναι καταγεγραμμένος στο βιβλίο των ηχογραφήσεων με όργανο «Μandoline», κι ας λέμε εμείς “Η πρώτη ηχογράφηση με μπουζούκι!”, γιατί προφανώς αυτό θα είπε, στρατιώτης άνθρωπος….
Είσαι αστοιχείωτος! Ο καφές Βιενουά εισήχθη στην πόλη από τον Σουλεϊμάν τον Μεγαλοπρεπή, όταν αποφάσισε να την κατακτήσει όχι στρατιωτικά, αλλά διπλωματικά. Την εποχή του Μεγαλέξαντρου, τον καφέ τον έτρωγαν μόνο τα πρόβατα της Ευδαίμονος Αραβίας! (ωμό, φυσικά, και έχαναν και τον ύπνο τους….)
Προφανώς μελανοδοχείο (χαρτί και καλαμάρι… / καλαμαράδες…), όχι ομοίωμα κεφαλοπόδου, αν και κάποιος άλλος κέρδισε σε άλλο αγώνισμα μελανοδοχείο που ονομάζεται κανονικά “μελανοδοχείο”.
τον πατερα του βασιλη τσιτσανη τον ελεγαν κωστα αρα το Α μαλλον προκειται για αλλον τσιτσανη διοτι υπαρχει ακομα αυτο το ονομα στα τρικαλα χωρις να εχει συγγενεια ομως με την γνωστη οικογενεια. αλλωστε κανονικα ο γνωστος τσιτσανης λεγοταν τσατσανης… τωρα ποτε το αλλαξαν και γιατι δεν ξερω νομιζω ο πατερας του το αλλαξε… καποιοι παλιοι ομως της γενιας του τον αποκαλουσαν ακομα τσατσανη. ισως ο αλεξιου στα βιβλια του να αναφερει κατι…
