Τώρα που στο φόρουμ «Παραδοσιακή Μουσική» έγιναν ανακατατάξεις, έρχομαι να εγκαινιάσω την ενότητα «Τοπικές παραδόσεις» με ένα αφιερωματάκι στο μοναδικό, ίσως, παραδοσιακό τραγούδι της ιδιαίτερης πατρίδας μου, του Βατραχονησιού (περιοχή του Παγκρατιού που με τα σημερινά τοπωνύμια συμπίπτει, άκρες μέσες, με τη λεγόμενη «Περιοχή Χίλτον» ή «Περιοχή Κάραβελ»): το τραγούδι της Αντριάνας.
Το τραγούδι το πρωτοάκουσα το 1992 στη μεγάλη συναυλία «Μέρες μουσικής» στο Παλλάς, όπου το ερμήνευσαν οι Γκολές-Αγάθων-Ξηντάρης. Αργότερα η συναυλία βγήκε σε δίσκο και το ξανάκουσα. Επί πολλά πολλά χρόνια δεν το είιχα ακούσει σε καμία άλλη εκδοχή. Τώρα τελευταία, χάρη στο ΓιουΤιουμπ, έμαθα ότι είχε παιχτεί και σ’ εκείνη την ιστορική σειρά για το ρεμπέτικο (πώς τη λέγαν όμως;).
Το είχα μάθει λοιπόν με τέσσερα συγκεκριμένα δίστιχα:
Πάρε με Αντριάνα μου να σε βοηθώ στην πλύση
και να σου κουβαλώ νερό απ’ το Βατραχονήσι.
Γιατί να βασανίζεσαι, ασπριδερή μου χήνα,
με λίγδες και με κάρβουνα μέσα εις την κουζίνα;
Ακούω τα πιάτα να βροντούν όταν τα θερμοπλένεις,
κι εγώ νομίζω πως σιγά τη σκάλα κατεβαίνεις.
Δεν είναι κρίμα κι άδικο, σε νια χαριτωμένη,
στο μαγερειό ξυπόλητη τον τεντζερέ να πλένει;
Φανταζόμουν βέβαια ότι θα υπάρχουν κι άλλα, αλλά δεν τα ήξερα. Αυτό που δε φανταζόμουν ήταν ότι το τραγούδι κρύβει ολόκληρη ιστορία. Ιδού όμως τι διαβάζω τώρα στον Λιάβα (Το Ελληνικό τραγούδι -κλπ., τό 'χω ξαναπαραπέμψει 100 φορές):
Η «ωραία Αντριάνα των Αθηνών» ήταν μια όμορφη και ζωηρή υπηρέτρια που εργαζόταν σε πλούσιο σπίτι της Πλάκας. Λέγεται πως η ερωτική της δραστηριότητα περιλάμβανε πολλούς επιφανείς Αθηναίους, πολιτικούς και βουλευτές της εποχής, έκανε ένα πλούσιο γάμο, που όμως διαλύθηκε λόγω των επανειλημμένων απιστιών της, και κατέληξε ερωμένη ενός Αιγύπτιου Πασά, ο οποίος της παραμόρφωσε το πρόσωπο σε μια κρίση ζηλοτυπίας. Έκτοτε δεν ξανάγινε λόγος για την τύχη της. Τα ερωτικά της κατορθώματα τα παρέλαβε η λαϊκή μούσα καθώς, σύμφωνα με τη συνήθεια της εποχής, «της βγάλανε τραγούδι»:
[Παράθεση πολλών διστίχων, από τα οποία μόνο δύο είναι κοινά με τα παραπάνω]
Το τραγούδι της ήταν από τα πιο δημοφιλή στην παλιά Αθήνα, ενώ πέρασε ακόμη και στο ρεπερτόριο του θεάτρου Σκιών όπου το τραγούδησε ο Καραγκιόζης στην Αγλαΐα. Διασώθηκε και στη δισκογραφία, όταν ηχογραφήθηκε το 1906 στην Αλεξάνδρεια από την Ελληνική Εστουδιαντίνα.
Επ, τι λέει εδώ; Ηχογραφήθηκε; Μωρ’ δεν κοιτάω μήπως το έχει ανεβάσει κανένας καλός άνθρωπος στο ΥΤ;
Και ναι, βρέθηκε ο καλός άνθρωπος. Μόνο με μια διαφορά στην αναφερόμενη χρονολογία ηχογράφησης. Από τις αρχές του παρελθόντος αιώνος και από τα χώματα που πολύ αργότερα με γέννησαν και με μεγάλωσαν, κατευθείαν στους δέκτες σας, η Ωραία Αντριάνα των Αθηνών. Απολαύστε την:
(και οι δύο μεταγενέστερες ηχογραφήσεις που ανέφερα: εδώ και εδώ).
