Όποιος θέλει να συνεχίσει να ψάχνει, αντί να δέσει μια πέτρα στον λαιμό του και να φουντάρει, καλό είναι να έχει και μια ενθάρρυνση: ότι υπάρχει κάπου αυτό που ψάχνει, δεν το φαντάστηκε!
1 «Μου αρέσει»
Υπάρχουν διαμάντια και στα mainstream. Αλλά γενικά η έμφαση είναι να αρέσει στον πολύ κοσμο και οχι η απολυτή ποιότητα. Σε όλα τα είδη.
Δε με ενοχλεί που στα γλέντια και στις γιορτές (και στα mainstream media) παίζουν πολύ συγκεκριμένα πράγματα. Ίσως δεν θα έπρεπε να τα βαφτίζουν “παραδοσιακή μουσική” αλλά “μοντέρνα κρητικά”.
Μου αρέσει που υπάρχει παραγωγή νέων κομματιών. Υπάρχει και κόσμος που ασχολείται παραπάνω, μελετάει και ακούει και την πραγματική “παραδοσιακή” μουσική και πλεον βλέπουμε και πιο πολλά σχεδόν ξεχασμένα όργανα στις ορχήστρες (θιαμπολι, ασκομαντουρα, μπουλγαρί κτλ).
2 «Μου αρέσει»
Δε νομίζω ότι τα βαφτίζουν κάτι. Κρητικά απλώς, ή ουτε καν, απλώς «ποιος θα παίζει λύρα;».
Παραδοσιακά με την έννοια της δημοτικής παράδοσης δεν είναι βέβαια. Αυτό έχει νεκρωθεί προ πολλού, πιστεύω. Είναι ωστόσο παραδοσιακά εφόσον πατάνε σε κάποια συγκεκριμένα πατήματα της τοπικής παράδοσης: φόρμες (συρτός, κοντυλιά κλπ. από μουσική, μαντινάδα από στίχο…), όργανα…
Οπωσδήποτε. Η κρητική μουσική είναι από τις πιο δημιουργικές τοπικές μουσικές, τώρα στην παρούσα φάση που βρισκόμαστε. Αλλά βέβαια βγαίνει και πολλή σαβούρα.
Τώρα εδώ που τα λέμε αυτό δεν το βρίσκω μονόπαντα καλό. Συγκεκριμένα με τις ασκομαντούρες, που το έχω παρακολουθήσει, ήταν εντελώς ξεχασμένες και σχεδόν χαμένες μέχρι το μεγάλο μπαμ που έγινε γύρω στο 2005. Εμφανίστηκαν δυο-τρεις νέοι μουσικοί που κάπου τις είχαν ακούσει και γοητεύτηκαν και αποφάσισαν να τις πιάσουν, κι επειδή αυτοί είχαν επιτυχία ξαφνικά δημιουργήθηκε μια μόδα που διαδόθηκε εντυπωσιακά γρήγορα. Πλέον έχει εκατοντάδες ασκομαντουράρηδες, από τους οποίους κανείς δεν έχει πραγματικά ακούσει ασκομαντούρα, κανείς δεν έχει καταλάβει ή δεν έχει καν διερωτηθεί ποιος είναι ο ιδιαίτερος ρόλος και χαρακτήρας του οργάνου κι έχουν κρατήσει μόνο τον εντυπωσιακό ήχο, και κάποια εντελώς επιφανειακά στοιχεία «κρητικότητας» (βασικά το σχήμα με την ίσια καμπάνα και την ονομασία, που δεν είναι «τσαμπούνα»). Αυτό που εκπροσωπούσε η ασκομαντούρα τον καιρό που ήταν στα φόρτε της παραμένει εξίσου χαμένο τώρα όπως και πριν το 2000.
Μια από τις στάνταρ λεπτομέρειες που δείχνουν πόσο χωρίς βάση είναι αυτή η μόδα είναι ο ρόλος του ασκομαντουράρη-κρουστού στην ορχήστρα: όσο παίζει η λύρα, αυτός βαράει το νταούλι, πράγμα περιττό αφού έχουμε τουλάχιστον δύο λαούτα για τον ρυθμό. Όταν βγει η ασκομαντούρα, που μόνο εκεί χρειάζεται στ’ αλήθεια το κρουστό, παρατάει το κρουστό γιατί δεν έχει τέσσερα χέρια. Ακόμα και καταμεσίς του ίδιου κομματιού (μαλεβιζιώτης που ξεκινάει με λύρα-λαούτα-κρουστό και συνεχίζει με ασκομαντούρα-λαούτα, πολύ κλασικό, το βλέπεις παντού)!
Γενικά η μόδα των πνευστών στην Κρήτη στηρίζεται στην άγνοια και στην αδιαφορία για τη γνώση. Η γνώση βρίσκεται όχι μόνο στις (λιγοστές ομολογουμένως) καταγραφές από Μπο-Μποβί, Καρά, Σαμίου, Λέιντι (αλλά και εκπομπές Βιτώρου, και κάτι ελάχιστες επαγγελματικές ηχογραφήσεις του Μπαξέ) αλλά και στο παράδειγμα των νησιών όπου η παράδοση της τσαμπούνας παραμένει ενεργή. Και σε καναδυοτρείς μπαρμπάδες που είναι ακόμη ενεργοί αλά παλαιά. Ποιος πήγε να τα ψάξει όλα αυτά; Μόνο οι 2-3 που το πρωτοξεκίνησαν. Υπάρχει και η μεγάλη παρανόηση με τον Θανάση Σταυρακάκη (Επήραν πάλι το Μαριώ…), που έπαιζε ουσιαστικά μια πνευστή λύρα, δηλαδή κάτι εύληπτο, και όλοι λες απ’ αυτόν πιάστηκαν.
4 «Μου αρέσει»
Να ρωτήσω εγώ ο άσχετος που περνούσα απ’έξω… Λέιντι είναι ο Ντέιλι;
Όχι, Roberto Leydi. Ιταλός. Έχει ποικίλο ερευνητικό έργο, και μεταξύ άλλων αυτός πρέπει να είναι, αν θυμάμαι σωστά, που έγραψε ένα κομμάτι που εμφανίστηκε (δεκαετίες αργότερα) σ’ ένα σιντί με σύγχρονες, κατά τα άλλα, ηχογραφήσεις:
(Η φωτογραφία του Βάρδα είναι άσχετη. Ο ασκομαντουράρης λέγεται Μανώλης Κασαπάκης / μαντουρομανώλης, Οροπέδιο Λασιθίου. Αργότερα, δηλαδή προ 5ετίας χοντρικά, εμφανίστηκε μια βιντεοκασέτα που ο ίδιος έπαιζε πεντοζάλη σε γάμο συγγενών του, και πρέπει επίσης να έχει ανέβει στο ΥΤ, δε θυμάμαι πια πώς βρισκεται. Η ασκομαντούρα του είχε ένα ροζ περιτύλιγμα κι ένα παράξενο ξεκούρδισμα που έκανε τις νότες να ακούγονται όχι φάλτσες, αλλά σε άλλα διαστήματα, καθόλου κακό άκουσμα αλλά για να βγάλεις τι έπαιζε ήθελε μετάφραση. Για να βρεις τι έπαιζαν οι ασκομαντουράρηδες τον καιρό της ασκομαντούρας θέλει όλη αυτή τη διαδικασία: εντοπισμό σπάνιων καταγραφών, μεταφράσεις διάφορες, κλπ. Και βέβαια, όποιος μπορεί να έχει επαφή μα κάποιον πραγματικό παλιό ασκομαντουράρη, όσους ζουν, να τον ακούσει χωρίς να τα ερμηνεύει όλα μέσα από το -αυτονόητο σήμερα, κακώς όμως- φίλτρο της παγκρήτιας επαγγελματικής μουσικής.
Και δεν είναι μόνο τι έπαιζαν, είναι και πώς το έπαιζαν: ο Μπαξές είχε ρεπερτόριο τρία κομμάτια, μια σειρά κοντυλιές που σε όλες τις καταγραμμένες παραλλαγές βγάζουν συνολικά 11 κοντυλιές -ποτέ και τις 11 μαζεμένες όμως-, έναν πηδηχτό κι έναν πεντοζάλη. Τι διαχείριση έκανε ώστε να βγάζει γλέντι με τρία κομμάτια; Συρτά γιατί δεν έπαιζε; (Ενώ τα ήξερε, και τα έπαιζε στο σφυροχάμπιολο.)
Η άλλη λύση είναι να κάτσεις να ξεδιαλέξεις απ’ όλους τους σκοπούς της λύρας ποιοι χωράνε στις 6 νότες της ασκομαντούρας, και να παίζεις πνευστή λύρα. )
Edit: Δεν ήταν και πολύ δύσκολο να το ξαναβρώ. Και δεν είναι απλώς ροζ η ασκομαντούρα, έχει και λουλουδάκια. Μαξιλαροθήκη;
Μια ματιά στους χορευτές δεν αφήνει το παραμικρό περιθώριο αμφιβολίας για το γνήσιο του πράγματος.
2 «Μου αρέσει»
Στίς μέρες μας κυκλοφορεί μιά κακοποιητική Κρητική μουσική,
γιατί πολλοί “καλιτέχνες” είναι οι κακοποιητές της !
1 «Μου αρέσει»
@Kanakis_Lilikakis κυκλοφορεί όμως γιατί έχει πολλούς “οπαδούς” και ακροατές και όσο θα συνεχίζουν να στηρίζουν αυτό το άκουσμα και ό,τι είναι γύρω από αυτό η δυναμική του θα αυξάνεται και κάποια στιγμή μπορεί και να εδραιωθεί. Ακόμα είναι κάτι που μπορεί να μετριαστεί και να βελτιωθεί.
στη Κρήτη εδω και δεκαετίες, γίνεται οτι έγινε στην υπόλοιπη Ελλάδα με τα “σκυλάδικα”.
θα επανέλθουν ! (ίσως)
1 «Μου αρέσει»
Ε, όχι και πολλές… Σχετικά πρόσφατο είναι το φαινόμενο των “νεοκρητικών” τραγουδιών.
Τα νεοκρητικά δεν είναι καινούργια. Μουντάκης, Σκορδαλός και όλη εκείνη η παρέα που καθιερώθηκε να ονομάζονται «Πρωτομάστορες» έχουν μείνει κυρίως για τα δικά τους τραγούδια.
Βέβαια υποψιάζομαι ότι στα χρόνια της ακμής τους ο κόσμος δεν πρόσεχε τόσο πολύ αν το κάθε τραγούδι το έχει ξανακούσει ή είναι καινούργιο, όσο το ότι αυτός ο μουσικός, περισσότερο από άλλους, παίζει καλή λύρα ή είναι καλός διαχειριστής του γλεντιού.
Οπωσδήποτε, αν συγκρίνει κανείς τις ηχογραφήσεις τους με αυτό που ακούει σήμερα σ’ ένα γλέντι της σειράς, οι ηχογραφήσεις στάζουν ευγένεια και ποιότητα. Όμως αυτές οι ηχογραφήσεις ήταν ξεχασμένες και μισοάγνωστες μέχρι την ιστορική σειρά επανεκδόσεων «Οι Πρωτομάστορες», 1999 αν δεν απατώμαι.
1 «Μου αρέσει»
Χωρίς να έχει μεγάλη σημασία για την πορεία της κουβέντας, ωστόσο οι ΠΡΩΤΟΜΑΣΤΟΡΕΣ εκδόθηκαν για πρώτη φορά το 1982, ένας διπλός δίσκος βινυλίου με ηχογραφήσεις κρητικών τραγουδιών και σκοπών από τις 78 στροφές και το 1984 ένας ακόμα διπλός δίσκος με διάφορα παραδοσιακά από την υπόλοιπη Ελλάδα, 78 στροφών επίσης. Από εκείνο το διπλό μαύρο με τα κρητικά έμαθα και το “πεντοζάλι της νύχτας” με τον Καλογερίδη. Κι από τη διπλή κασέτα (εταιρίας) του κόκκινου διπλού δίσκου την “Μπρατσέρα” με Άννα κι Αιμιλία Χατζηδάκη.
Στη συνέχεια, περίπου 10 χρόνια αργότερα, κυκλοφόρησε η κασετίνα με τα 10 cd.
1 «Μου αρέσει»
Ναι, την κασετίνα με τα 10 εννοούσα. Αυτή ήταν, απ’ όσο έχω αντιληφθεί, που άλλαξε τα πράγματα. Έκανε γνωστές και στην Κρήτη και εκτός Κρήτης ηχογραφήσεις που είχαν καταστεί εντελώς δυσεύρετες, όσο κι αν τα ίδια τα τραγούδια και οι μουσικοί παρέμεναν (τουλάχιστον στο νησί) γνωστοί.
1 «Μου αρέσει»
Καλησπέρα, είχα πάρει αυτήν την κασετούλα εδώ και πάνω από 20 χρόνια από τα Χανιά. έχω να την ακούσω πολυυυυυυ καιρό τώρα μιας και δεν έχω πλέον κασετόφωνο, μα θα πάρω και θα την ακούσω, έχω και άλλες κασετούλες κυρίως Ρεμπέτικα, όπως μπαγιαντέρας, Μουφλουζέλης, Παπαιωάννου, Νταλγκάς, αυτές τις έπαιρνα περί το 2000 από έναν παππού κοντά στην ψαραγορά στην Αθηνάς, είχε έναν πάγκο-καρότσα, ρε ο πο@στης εγέρασα και εγώ γαμώ τον μωχαμέτη μου. Τίποτα απλά ήθελα να μοιραστώ την χαρά μου, για την κασέτα Πρωτομάστορες, που όταν την άκουγα μερακλωνόμουνα να με, εντύπωση μου είχε κάνει το κομμάτι << ο ψύλλος>>, την καλησπέρα μου!
1 «Μου αρέσει»
Α, και μάλιστα σαν να θυμάμαι ότι μια εποχή τη σειρά την έδινε δώρο μια εφημερίδα, οπότε έφτασε εύκολα και στ’ αφτιά ανθρώπων που δε θα την αναζητούσαν.
Αργότερα η εταιρεία έβγαλε και μια δεύτερη σειρά, νομίζω με μουσικούς που ήταν ακόμη εν ζωή ή, τέλος πάντων, μια χρονολογική συνέχεια της πρώτης. Αλλά δε νομίζω ότι περπάτησε τόσο, ούτε ότι επηρέασε τόσο, όσο η πρώτη.
Κατά τη γνώμη μου η πραγματική συνέχεια της πρώτης σειράς Πρωτομαστόρων ήταν, το 2016, η έκδοση «Μίλειε μου Κρήτη απ’ τα παλιά»: οχτώ σιντί με οτιδήποτε από 78 στροφές δεν είχε μπει στους Πρωτομάστορες, και λεύκωμα με πλούσιο πληροφοριακό και φωτογραφικό υλικό. Βέβαια εντελώς άλλη παραγωγή, άλλοι άνθρωποι εργάστηκαν, άλλη εταιρεία.
1 «Μου αρέσει»
Ναι το έργο Μίλειε μου Κρήτη απ’τα παλιά είναι εξαιρετικό, όταν ένα καλοκαίρι το διάβαζα και ταυτόχρονα άκουγα και τα cd ήταν μαγεία, Μακάρι να βγει και δεύτερος τόμος, και το λέω αυτό γιατί έτσι είχε ειπωθεί.
Αυτή η κασέτα είναι αντίστοιχη με κάποιο από τα cd, βλέποντας το 9 κάτω δεξιά.
Εγώ μιλάω για αυτές:
Αυτές ειναι μετα κρητικά, πανομοιοτυπες, σε κόκκινο χρώμα είναι οι άλλες δύο με τα παραδοσιακά. Εννοείται πως κι οι αντίστοιχοι δίσκοι βινυλίου είχαν το ίδιο χρώμα.
Ένας καλά καλός φίλος είχε, από δώρο, κι αυτό το δίσκο
Του τον είχαν φέρει από την Ιταλία. Μιλάμε τώρα για 35+ χρόνια πίσω.
Η ουσία είναι πως αυτές οι εκδόσεις ακολουθήθηκαν από τις επόμενες, πιο πλήρεισ και περιεκτικές εκδόσεις, οι οποίες επανέφεραν στο προσκήνιο ένα τεράστιο πλούτο ηχογραφήσεων.
Στο ιταλικό, στα γραμματάκια κάτω κάτω, διακρίνω Roberto Leydi, Tullia Magrini και Στέλιος Λαϊνάκης. Οι δύο πρώτοι είναι εθνομουσικολόγοι, με μπόλικο έργο ακριβώς για την Κρήτη. Ο Λαϊνάκης, τον ξέρουμε βέβαια, ήταν συνεργάτης τους, δεν ξέρω ακριβώς σε τι αλλά μπορώ να υποθέσω μεταξύ άλλων ότι θα ήταν ο σύνδεσμος που τους έφερε σε επαφή με τους πληροφορητές.
Είναι λοιπόν άλλου είδους δίσκος: επιτόπιες καταγραφές δειγμάτων της ζωντανής λαϊκής παράδοσης. Εδώ έχουμε το τι γινόταν στα γλέντια τότε, ενώ στους Πρωτομάστορες έχουμε αναδρομή στην επαγγελματική δισκογραφία προηγούμενων γενεών. Στοχεύουν σε διαφορετικό κοινό, οι μεν καταγραφές ενδεχομένως διεθνές αλλά εξειδικευμένο, οι δε ανατυπώσεις παλιών δίσκων σε Κρητικούς ή γενικότερα Έλληνες αλλά από το ευρύ ακροατήριο.
Από το ίδιο τιμ έχω έναν άλλο δίσκο, κυρίως με ριζίτικα:
1 «Μου αρέσει»
Όχι μόνο. Υπάρχουν και παλιές ηχογραφήσεις. Όπως επίσης υπάρχει και ο ίδιος ο Τζέγκας, που τραγουδάει α καπέλα “όταν θα κατεβάζουνε τον Τζέγκα εις τον Άδη”
Τέλος πάντων, υπάρχει όλος ο δίσκος
Εννοείς ότι ο ιταλικός δίσκος, εκτός από καταγραφές της συγκεκριμένης έρευνας, έχει και παλιές δισκογραφικές ηχογραφήσεις;
Πέρασε μία πηχτή εβδομάδα, αλλά κάλιο αργά παρά αργότερα.
Ναι, αυτό εννοώ. Υπάρχουν και παλιές δισκογραφικές ηχογραφήσεις.
Στο γιουτούμπι υπάρχει ολόκληρος ο δίσκος.
1 «Μου αρέσει»