Ε, όχι και πολλές… Σχετικά πρόσφατο είναι το φαινόμενο των “νεοκρητικών” τραγουδιών.
Τα νεοκρητικά δεν είναι καινούργια. Μουντάκης, Σκορδαλός και όλη εκείνη η παρέα που καθιερώθηκε να ονομάζονται «Πρωτομάστορες» έχουν μείνει κυρίως για τα δικά τους τραγούδια.
Βέβαια υποψιάζομαι ότι στα χρόνια της ακμής τους ο κόσμος δεν πρόσεχε τόσο πολύ αν το κάθε τραγούδι το έχει ξανακούσει ή είναι καινούργιο, όσο το ότι αυτός ο μουσικός, περισσότερο από άλλους, παίζει καλή λύρα ή είναι καλός διαχειριστής του γλεντιού.
Οπωσδήποτε, αν συγκρίνει κανείς τις ηχογραφήσεις τους με αυτό που ακούει σήμερα σ’ ένα γλέντι της σειράς, οι ηχογραφήσεις στάζουν ευγένεια και ποιότητα. Όμως αυτές οι ηχογραφήσεις ήταν ξεχασμένες και μισοάγνωστες μέχρι την ιστορική σειρά επανεκδόσεων «Οι Πρωτομάστορες», 1999 αν δεν απατώμαι.
1 «Μου αρέσει»
Χωρίς να έχει μεγάλη σημασία για την πορεία της κουβέντας, ωστόσο οι ΠΡΩΤΟΜΑΣΤΟΡΕΣ εκδόθηκαν για πρώτη φορά το 1982, ένας διπλός δίσκος βινυλίου με ηχογραφήσεις κρητικών τραγουδιών και σκοπών από τις 78 στροφές και το 1984 ένας ακόμα διπλός δίσκος με διάφορα παραδοσιακά από την υπόλοιπη Ελλάδα, 78 στροφών επίσης. Από εκείνο το διπλό μαύρο με τα κρητικά έμαθα και το “πεντοζάλι της νύχτας” με τον Καλογερίδη. Κι από τη διπλή κασέτα (εταιρίας) του κόκκινου διπλού δίσκου την “Μπρατσέρα” με Άννα κι Αιμιλία Χατζηδάκη.
Στη συνέχεια, περίπου 10 χρόνια αργότερα, κυκλοφόρησε η κασετίνα με τα 10 cd.
1 «Μου αρέσει»
Ναι, την κασετίνα με τα 10 εννοούσα. Αυτή ήταν, απ’ όσο έχω αντιληφθεί, που άλλαξε τα πράγματα. Έκανε γνωστές και στην Κρήτη και εκτός Κρήτης ηχογραφήσεις που είχαν καταστεί εντελώς δυσεύρετες, όσο κι αν τα ίδια τα τραγούδια και οι μουσικοί παρέμεναν (τουλάχιστον στο νησί) γνωστοί.
1 «Μου αρέσει»
Καλησπέρα, είχα πάρει αυτήν την κασετούλα εδώ και πάνω από 20 χρόνια από τα Χανιά. έχω να την ακούσω πολυυυυυυ καιρό τώρα μιας και δεν έχω πλέον κασετόφωνο, μα θα πάρω και θα την ακούσω, έχω και άλλες κασετούλες κυρίως Ρεμπέτικα, όπως μπαγιαντέρας, Μουφλουζέλης, Παπαιωάννου, Νταλγκάς, αυτές τις έπαιρνα περί το 2000 από έναν παππού κοντά στην ψαραγορά στην Αθηνάς, είχε έναν πάγκο-καρότσα, ρε ο πο@στης εγέρασα και εγώ γαμώ τον μωχαμέτη μου. Τίποτα απλά ήθελα να μοιραστώ την χαρά μου, για την κασέτα Πρωτομάστορες, που όταν την άκουγα μερακλωνόμουνα να με, εντύπωση μου είχε κάνει το κομμάτι << ο ψύλλος>>, την καλησπέρα μου!
1 «Μου αρέσει»
Α, και μάλιστα σαν να θυμάμαι ότι μια εποχή τη σειρά την έδινε δώρο μια εφημερίδα, οπότε έφτασε εύκολα και στ’ αφτιά ανθρώπων που δε θα την αναζητούσαν.
Αργότερα η εταιρεία έβγαλε και μια δεύτερη σειρά, νομίζω με μουσικούς που ήταν ακόμη εν ζωή ή, τέλος πάντων, μια χρονολογική συνέχεια της πρώτης. Αλλά δε νομίζω ότι περπάτησε τόσο, ούτε ότι επηρέασε τόσο, όσο η πρώτη.
Κατά τη γνώμη μου η πραγματική συνέχεια της πρώτης σειράς Πρωτομαστόρων ήταν, το 2016, η έκδοση «Μίλειε μου Κρήτη απ’ τα παλιά»: οχτώ σιντί με οτιδήποτε από 78 στροφές δεν είχε μπει στους Πρωτομάστορες, και λεύκωμα με πλούσιο πληροφοριακό και φωτογραφικό υλικό. Βέβαια εντελώς άλλη παραγωγή, άλλοι άνθρωποι εργάστηκαν, άλλη εταιρεία.
1 «Μου αρέσει»
Ναι το έργο Μίλειε μου Κρήτη απ’τα παλιά είναι εξαιρετικό, όταν ένα καλοκαίρι το διάβαζα και ταυτόχρονα άκουγα και τα cd ήταν μαγεία, Μακάρι να βγει και δεύτερος τόμος, και το λέω αυτό γιατί έτσι είχε ειπωθεί.
Αυτή η κασέτα είναι αντίστοιχη με κάποιο από τα cd, βλέποντας το 9 κάτω δεξιά.
Εγώ μιλάω για αυτές:
Αυτές ειναι μετα κρητικά, πανομοιοτυπες, σε κόκκινο χρώμα είναι οι άλλες δύο με τα παραδοσιακά. Εννοείται πως κι οι αντίστοιχοι δίσκοι βινυλίου είχαν το ίδιο χρώμα.
Ένας καλά καλός φίλος είχε, από δώρο, κι αυτό το δίσκο
Του τον είχαν φέρει από την Ιταλία. Μιλάμε τώρα για 35+ χρόνια πίσω.
Η ουσία είναι πως αυτές οι εκδόσεις ακολουθήθηκαν από τις επόμενες, πιο πλήρεισ και περιεκτικές εκδόσεις, οι οποίες επανέφεραν στο προσκήνιο ένα τεράστιο πλούτο ηχογραφήσεων.
Στο ιταλικό, στα γραμματάκια κάτω κάτω, διακρίνω Roberto Leydi, Tullia Magrini και Στέλιος Λαϊνάκης. Οι δύο πρώτοι είναι εθνομουσικολόγοι, με μπόλικο έργο ακριβώς για την Κρήτη. Ο Λαϊνάκης, τον ξέρουμε βέβαια, ήταν συνεργάτης τους, δεν ξέρω ακριβώς σε τι αλλά μπορώ να υποθέσω μεταξύ άλλων ότι θα ήταν ο σύνδεσμος που τους έφερε σε επαφή με τους πληροφορητές.
Είναι λοιπόν άλλου είδους δίσκος: επιτόπιες καταγραφές δειγμάτων της ζωντανής λαϊκής παράδοσης. Εδώ έχουμε το τι γινόταν στα γλέντια τότε, ενώ στους Πρωτομάστορες έχουμε αναδρομή στην επαγγελματική δισκογραφία προηγούμενων γενεών. Στοχεύουν σε διαφορετικό κοινό, οι μεν καταγραφές ενδεχομένως διεθνές αλλά εξειδικευμένο, οι δε ανατυπώσεις παλιών δίσκων σε Κρητικούς ή γενικότερα Έλληνες αλλά από το ευρύ ακροατήριο.
Από το ίδιο τιμ έχω έναν άλλο δίσκο, κυρίως με ριζίτικα:
1 «Μου αρέσει»
Όχι μόνο. Υπάρχουν και παλιές ηχογραφήσεις. Όπως επίσης υπάρχει και ο ίδιος ο Τζέγκας, που τραγουδάει α καπέλα “όταν θα κατεβάζουνε τον Τζέγκα εις τον Άδη”
Τέλος πάντων, υπάρχει όλος ο δίσκος
Εννοείς ότι ο ιταλικός δίσκος, εκτός από καταγραφές της συγκεκριμένης έρευνας, έχει και παλιές δισκογραφικές ηχογραφήσεις;
Πέρασε μία πηχτή εβδομάδα, αλλά κάλιο αργά παρά αργότερα.
Ναι, αυτό εννοώ. Υπάρχουν και παλιές δισκογραφικές ηχογραφήσεις.
Στο γιουτούμπι υπάρχει ολόκληρος ο δίσκος.
1 «Μου αρέσει»