Λαύτα

Φίλη “Σμύρνη”, καλόπαιχτο το όργανο! Σκέψου και τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσεις χορδές κιθάρας (τις “νάϋλον”), που υπάρχουν παντού και δεν χρειάζονται γνώσεις διαμέτρου. Ένας γνωστός σου οργανοποιός (ή φίλος με γνώσεις) θα σου συστήσει αν το όργανο “σηκώνει” σκληρές χορδές (που δίνουν λαμπερότερο ήχο) ή μεσαίες ή μαλακές. Αλλά θα διαλέξεις χορδές καλής μάρκας, στις οποίες περιλαμβάνονται και οι Pyramid. Δεν υπάρχουν στην αγορά σετ χορδών για λάφτα, αλλά οι χορδές για ούτι ταιριάζουν. Μόνο που θα σου έρθουν ακριβά, γιατί πωλούνται ως σετ και θα πετάξεις αρκετές.

Αλέξανδρε, αυτά που γράφεις για τους μπερντέδες με κάνουν να υποθέσω ότι μιλάς για το λεγόμενο στεριανό (ή νησιώτικο) λαούτο, όχι το πολίτικο. Σε αυτό το όργανο πράγματι, μπερντέδες υπάρχουν μόνο στα συγκερασμένα διαστήματα και κανείς, σήμερα, δεν τους μετακινεί. Η ύπαρξη μπερντέδων και όχι μόνιμων τάστων σε αυτά τα όργανα είναι αποτέλεσμα “συντηρητισμού” των οργανοπαικτών και των κατασκευαστών, που δεν “τόλμησαν” να δοκιμάσουν ταστιέρα μόνιμη, όπως στα μπουζούκια από το 19ο κιόλας αιώνα.

Οι παίκτες πολίτικου λαούτου κάνουν όλοι, ανεξαιρέτως, χρήση των μικροδιαστημάτων και η μόνη διαφορά είναι η ύπαρξη, μέσα στο διάστημα ημιτονίου, δύο ή τριών επιπλέον μπερντέδων. Αυτό επαφίεται στην κρίση του κάθε οργανοπαίκτη. Εγώ π.χ. έχω μόνο δύο επιπλέον μπερντέδες, θεωρώντας ότι η διαφορά (ουσιαστικά μιλάμε για την εναρμόνια δίεση) είναι αμελητέα για το δικό μου αυτί και επιπρόσθετα, από τη δεύτερη θέση και προς τις οξύτερες, υπάρχει πρόβλημα χώρου για το δάχτυλο ανάμεσα στους μπερντέδες Όσο για τις “μελωδικές ιδιότητες” όχι, δεν κερδίζεις τίποτα αφαιρώντας τους ενδιάμεσους μπερντέδες. Χάνεις μόνο σε πλαστικότητα του ήχου που βγαίνει φυσικά “σκληρός”, αντί για τα “μαλακά” διαστήματα της ασυγκέραστης κλίμακας.

Καλημέρα,

επιπρόσθετους μπερντέδες σε στεριανά , νησιώτικα ή κρητικά λαούτα χρησιμοποιούν και σήμερα κάποιοι μουσικοί.

χαρακτηριστικό παράδειγμα ο Στέλιος Πετράκης , και όχι μόνο.

ευχαριστώ ~

Ε, όταν παίζεις ντουέτο με τον Ρος Ντέλη, δεν θα γινόταν αλλοιώς. Πάντως, ως εξαιρέσεις μόνο μπορούν να ιδωθούν τέτοιοι μουσικοί αλλά αυτό είναι ευχάριστο. Ευτυχώς υπάρχουν και κάποιοι που πειραματίζονται, και στο φόρουμ υπάρχουν ανάλογες δημοσιεύσεις. Η συντριπτική πλειοψηφία των λαουτιέρηδων όμως, και στην Κρήτη, συγκερασμένα παίζουν.

έχω την εντύπωση πως ο μπερντές βγάζει και άλλο ήχο σε σχέση με το τάστο. φαντάζομαι πως είναι κάτι αντίστοιχο με τις παλιές λαϊκές κιθάρες που είχαν τάστο αντί για κόκκαλο στους καβαλλάρηδες.

Κύριε Πολίτη ευχαριστώ πολύ για την απάντηση. Θα ήθελα να δοκιμάσω τις pyramid αλλά σε ένα site που έχει να παραγγείλω χρειάζονται λέει διάμετρο και εδώ δεν έχω κάποιο που να γνωρίζει για να μου πει τι μπορεί να σηκώσει το όργανο. Συνήθως εσείς τι βάζετε;
Ευχαριστώ.

Κύριε Νίκο και Liga Rosa ευχαριστώ και εγώ
Aλλη ερώτηση

Μπορεί το στεριανο-νησιώτικο να παιχτεί ως άταστο όργανο; η απόσταση χορδής-ταστιέρας και οι μεταλλικές χορδές θα επέτρεπαν την χρήση του οργάνου χωρίς τα τους μπερντέδες;
Αν οι αποστάσεις απλά σημειωθούν στο μανίκι για την ευκολία του μουσικού, χωρίς να υπάρχουν οι μπερντέδες, αυτό θα μπορούσε να δουλέψει;

Σμύρνη, εγώ χρησιμοποιώ χορδές κλασικής κιθάρας. Συνήθως Savarez, fort tirant, γιατί αυτές βρίσκω στη γειτονιά μου. Διαφορές της τάξεως του ενός τόνου (π.χ. από μι σε ρε) δεν δημιουργούν πρόβλημα. Είναι μπελάς, αν βρίσκεται κανείς σε σχετικά μεγάλη πόλη, να παραγγέλνει χορδές από το διαδίκτυο, σε μικρές ποσότητες.

Alk, δεν νομίζω ότι το λαούτο μπορεί να παιχτεί ως άταστο, εκτός αν γίνει παραγγελία με κατάλληλα διαμορφωμένο το μπράτσο και τους καβαλάρηδες. Όμως, είναι σχετικά εύκολο για έναν οργανοποιό να αντικαταστήσει τους υπάρχοντες μπερντέδες με καινούργιους, περισσότερους ώστε να πιάνουν και τα μικροδιαστήματα. Όσο για τη σημείωση των θέσεων στο μάνικο, φοβάμαι ότι γρήγορα θα εξαφανιστούν απ’ τη χρήση. Πάντως, με τα πάντα μπορεί κάποιος να πειραματιστεί, ακόμα και με μεταλλικές χορδές σε πολίτικο λαούτο.

Από την μικρή εμπειρία που έχω από άταστα Κρητικά όργανα, μπορώ να επιβεβαιώσω αυτά που λέει ο Νίκος. Ο λόγος για τον οποίο συνεχίζουν να κατασκευάζουν τα λαούτα, πχ, άταστα είναι περισσότερο για να έχει μαλακό παίξιμο και για να αποφεύγουν τον μεταλλικό ήχο, παρά για την δυνατότητα χρήσης άλλης κλίμακας. Πρακτικά οι μπερντέδες δεν μετακινούνται. Σίγουρα σε ένα τυπικό λαούτο είναι πολύ πιο σφιχτά περασμένοι και πολύ πιο παχιοί από άλλα καθαρόαιμα ασυγκέραστα νυκτά, όπως τη λάφτα. Δεν θα συνιστούσα πειράματα, λοιπόν, σε λαούτα.

Γιατί, Πάνο μου; Δεν μπορώ βέβαια να ξέρω τι ακριβώς έχει στο μυαλό του ο Αλέξανδρος (ή ο όποιος άλλος), αλλά οπωσδήποτε θα μιλάμε για επέμβαση από οργανοποιό ή, εξ αρχής καινούργια κατασκευή. Με μια προσεγμένη επέμβαση, όπου θα κοπούν οι υπάρχοντες μπερντέδες και θα τοποθετηθούν καινούργιοι, αφού φυσικά λειανθεί (αν είναι απαραίτητο) το μπράτσο, δεν φαντάζομαι ότι θα γίνει ζημιά στο όργανο. Το τι θα βγάλει το πείραμα, εξαρτάται βέβαια και από τους συγκεκριμένους στόχους για την αλλαγή, αλλά ωραιότατα μπορεί το όργανο να επανέλθει, αν είναι επιθυμητό, στην προηγούμενη κατάσταση.

Δεν εννοούσα, βέβαια, επέμβαση από τον οργανοποιό, αλλά πειράματα στο… σπίτι!

Άταστο λαούτο νομίζω ότι παίζει ο κ Σπύρος Κολιοβασίλης, που είναι και μέλος του φόρουμ.

Ασφαλώς είναι ειδική κατασκευή~

να πω λοιπόν τι έχω στο μυαλό μου αφου πηγε εκεί η κουβέντα
Καμία σοβαρή παρέμβαση απο οργανοποιό και όχι νέα κατασκευή. Σκεφτηκα οτι μπορω απλά να αφαιρέσω τους μπερντέδες και να μειώσω την απόσταση ταστιέρας-χορδής τοποθετόντας απλά μια πολύ λεπτή…ταστιέρα πάνω στην ταστιέρα του οργάνου, στο πάνω μέρος της οποίας θα μπορούσα να σημειώσω τα συγκερασμένα ημιτόνια. Η επιπρόσθετη ταστιέρα θα μπορούσε να δεθεί με λίγο απο το υλικό του μπερντέ στην αρχή και στο τέλος της, αν χαρακτούν μικρά αυλάκια για να μην εξέχει .Αν το πάμε ακόμια ποιό μακρυά, θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε την τεχνική κατασκευής άταστων μπάσσων που ουσιαστικά έχουν τάστα τα οποία όμως δεν είναι ψηλοτερα απο την ταστιέρα αλλα στο ίδιο ύψος. Μετά θα δοκίμαζα ότι μαλακές χορδές υπάρχουν στο εμποριο για να καταλάβω:
Πόσο μπορώ να κρατήσω το όργανο στον συνοδευτικό του- συγκερασμένο ρόλο και παράλληλα να διευρύνω τις δυνατότητές του . Δεν νομίζω οτι μπορεί κανείς με βεβαιότητα να πεί τι θα συμβεί, τι ήχο θα παράγει ή ακόμα και αν μπορούν να βρεθούν κατάλληλες χορδές.
Με βεβαιότητα όμως μπορώ να πω οτι δεν έχω σκοπό να χαλάσω τίποτα (παρα μόνο τον χρόνο ίσως) μου αν ποτέ αποφασίσω να κάνω κάτι τέτοιο.

Επεξεργασία: Γιατι στα Ελληνικά δεν γίνεται ο διαχωρισμός fretboard-fingerboard όταν μιλάμε για ταστιέρα; υπάρχει λέξη για …άταστη…ταστιέρα;

…αταστιέρα, όπως τοστιέρα (κι αυτή γραμμές έχει)… καλή παρατήρηση πάντως, ακόμα και στα βιολιά ταστιέρα λένε!

πέρα από την πλάκα, όπως υπάρχουν άταστες κιθάρες θα μπορούν να φτιαχτούν και άλλα όργανα έτσι. μια κι είσαι στην αγγλία, θα μπορούσες να ρωτήσεις σε κάποιο κατάστημα οργάνων με τζαζ προσανατολισμό (νομίζω εκεί χρησιμοποιούνται οι άταστες κιθάρες συνήθως).

Για τη συγκεκριμένη ιδέα, θα συμφωνήσω με τον Πάνο: δεν είναι και τόσο απλό αυτό που προτείνεις, γιατί μάλλον δεν θα καταφέρεις να έχει στέρεη στήριξη αυτό το “φιλετάκι” που θα προσθέσεις και δεν θα βγαίνει σωστός ήχος. Άσε που, αν θέλεις να πετύχεις την απόσταση χορδών – ταστιέρας που είχες πριν, θεωρητικά το φιλετάκι αυτό θα έπρεπε να ήταν ένα κομμάτι καπλαμάς, στο πάχος ενός μπερντέ, γυαλοχαρταρισμένος δηλαδή, σχεδόν διαφανής. Δεν σου εύχομαι καλή τύχη, αφού φοβάμαι ότι δεν θα την έχεις…

Για τις ονομασίες, αν χρησιμοποιήσουμε τη συλλογιστική του Εγγλέζου που έφτιαξε τις λέξεις, θα έπρεπε να μιλάμε για “δαχτυλιέρα” ή, αν η λέξη είχε γίνει το 19ο αιώνα, “δακτυλοθέσιον”. Μου φαίνεται τώρα ότι σαν να την έχω δει κάπου αυτή τη δεύτερη λέξη…

Εϊναι αστείο τελικά το οτι δεν έχω πιάσει λαούτο στα χέρια μου και το πρώτο πράγμα που σκεφτομαι είναι να πειραματιστώ παρά να κατανοήσω το πως λειτουργει…
Προφανώς οι σκέψεις μου είναι απλά (οχι ιδιαίτερα επιστημονική) φαντασία και όχι, φυσικά δεν έχω σκοπό να “πειράξω” το δικό μου λαούτο…

Δακτυλοθέσιο! Μ’αρέσει!
Η λέξη ταστιέρα δεν είναι λάθος, απλά δεν υποδηλώνει απαραίτητα την χρήση…τάστων.
Η λέξη ταστο στα ιταλικά σημαίνει, αγγίζω, νιώθω.
tastiera λέγεται και το πληκτρολόγιο αλλα και το…δακτυλοθέσιο του βιολιού.
Νομίζω η λέξη τάστο όπως χρησιμοποιείται σήμερα πρέπει ίσως να μετονομαστεί. Οι εγγλέζοι τα αποκαλούν frets το οποίο ίσως είναι ποιό σωστό.

Αν ακολουθήσει κάποιος τις θεωρίες για χαμηλωμένα μι και σι κατά 1/6 του τόνου, θα μπορούσε να μετακινήσει το δεύτερο μπερντέ αναλόγως. Το κούρδισμα της λαύτας σε λα ρε λα ρε είναι και πιο λογικό για κάτι τέτοιο.

Χαίρετε,

Ενδιαφέρομαι να μάθω λαύτα και θα ήθελα να ρωτήσω γι ένα άτομο που ασχολείται με ταμπουρά/σάζι είναι πιο εύκολο να και πιο γρήγορο να το μαθει; Ρωτάω επειδή ασχολούμαι εδώ και κάποιο καιρό με σάζι.

Ευχαριστώ!

αν μπορω να βοηθήσω, θα έλεγα πως ολα τα όργανα ειναι “εύκολα”.
η μουσική ειναι “δύσκολη” και
απαιτεί πολύ σπουδή.

1 «Μου αρέσει»

Συμφωνώ απόλυτα και το θεωρώ δεδομένο.
Η ερώτηση μου κινείται κυρίως στο πρακτικό κομμάτι της τεχνικής, καθώς όπως το σάζι έχει κι αυτό μπερντέδες.
Υπάρχει κάποιος που να ασχολείται και με τα δυο;