Έχω 2 συσχετιζόμενες ερωτήσεις σχετικά με τη λάφτα.
Η μία είναι αν κανείς χρησιμοποιεί εντέρινους μπερντέδες αντί για τους κλασικούς από νάυλον και ποια η γνώμη του ηχητικά, από άποψη αντοχής, αίσθησης κλπ.
Η άλλη είναι για λάφτα χωρίς καθόλου μπερντέδες. Το τελευταίο διάστημα έχω ερωτευτεί τον ήχο των τελείως άταστων οργάνων. Δηλαδή να χτυπάει η χορδή κατευθείαν πάνω στο ξύλο. Και θα ήθελα να ρωτήσω αν είναι πρακτικό ή αν έχει δοκιμάσει κανείς λάφτα χωρίς καθόλου μπερντέδες. Θα πει ίσως κάποιος να παίξω απλά ούτι. Όμως πέραν της διαφορετικής φιλοσοφίας, της αλλαγής κουρδίσματος, παιξίματος κλπ, είναι κι άλλα ηχητικά ζητήματα που μ’αρέσουν πιο πολύ στη λάφτα. Οπότε λοιπόν: λάφτα χωρίς μπερντέδες;
Και να φανταστείς έχω διαβάσει τόσες φορές εκείνη τη συζήτηση, ξέχασα την ύπαρξή της, ώστε να ρωτήσω από κάτω. Δεν πειράζει, ας είναι νέο θέμα ειδικό, παράλληλα με την άλλη ερώτηση. Καλώς σας βρήκα!
Φίλος απ’ τον ευρωπαϊκό βορρά, πολύ καλός γνώστης του ρεμπέτικου αλλά και της αναγεννησιακής μουσικής, στο αναγεννησιακό του λαούτο χρησιμοποιούσε (πριν μπόλικα χρόνια) εντέρινες χορδές. Με είχε συμβουλέψει κι εμένα για τη λάφτα μου, στη δε αυθόρμητη ερώτησή μου «μα, θα βαρούν αρκετά δυνατά;» είχε απαντήσει «τόσο, όσο δεν φαντάζεσαι». Τώρα, στο άλλο θέμα, για λάφτα χωρίς μπερντέδες, φοβάμαι μήπως αλλάξει το ηχόχρωμα του οργάνου. Δεν έχεις όμως, παρά να πειραματιστείς: αν κόψεις με ξυραφάκι τους μπερντέδες μιας λάφτας, το κόστος του δεσίματος καινούργιων μπερντέδων αν ξαναχρειαστούν, δεν είναι και απαγορευτικό.
Είναι ενδιαφέρον θέμα
Το καλύτερο που έχεις να κάνεις είναι να μάθεις να δένεις περντέδες.Δεν δείχνει τρομερά δύσκολο πιστεύω αν και ομολογώ δεν είμαι ο καλύτερος.
Τα έντερα φθείρονται και ξεχειλώνουν περισσότερο απο τα συνθετικά υλικά οπότε αν κάνεις τέτοια αλλαγή μάλλον θα χρειαστεί να δένεις πιο συχνά.
Υπάρχει κόσμος που παίζει χωρις περντέδες, όπως η Αθηνά Λαμπίρη
Το πως παίζεται και πως κρατιεται η λαύτα είναι μια κουβέντα πολύ σύνθετη γιατι δεν υπάρχουν πολλά ιστορικά στοιχεία.Κυρίως δεν υπάρχουν ηχογραφήσεις πέρα των 2 του Cemil Bey.
Υπάρχουν λίγες φωτογραφίες του Λάμπου και των 2 (εκ των τριών) Κυριαζήδων να παίζουν. Άραγε παίζαν κυρίως βούρτσες; Παίζαν μελωδικά σαν ούτια και ταμπούρ; Παίζαν κάτι ενδιαμεσα; Ξέρουμε πως η τεχνική τους στο κράτημα του οργάνου διαφοροποιείται απο το ούτι και υπάρχουν και κάποιες μαρτυρίες για διαφορετικό κράτημα πένας.
Απο κει και πέρα το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να δούμε το ίδιο το όργανο ως κατασκευή και να βγάλει ο καθενας τα συμπεράσματα του.
Το κακό με αυτό είναι πως οι περισσότεροι που επιχειρούν να αγγίξουν αυτό το όργανο, αναπόφευκτα το συγκρίνουν με κάποιο άλλο που τους είναι πιο γνώριμο.Οι ουτίστες θα το παιξουν σαν ουτι ,οι ταμπουρί ως ταμπούρ κλπ. Και εσύ άλλωστε ρωτάς αν παιζεται σαν ουτι.
Εδώ θα αρχίσω με επιφύλαξη να αναφέρω τα δικά μου προσωπικά συμπερασματα, αν και η επαφή μου με το όργανο είναι ακόμα μικρή.
Η λαύτα δέχεται τεχνικές απο αλλα όργανα αλλά έχει επισης δικά της στοιχεία που τη διαφοροποιούν έντονα.Το κυριότερο ειναι πως δουλεύει με αρμονικούς συντονισμούς που παραμένουν στο ηχείο και μεγενθύνουν άλλες νότες. Για να τους παράγεις, χρειάζεσαι τους περντέδες ως σκληρό σημείο επαφής.
Οι περντέδες δεν κόβουν σε έκφραση ούτε περιορίζουν σε δυνατότητες διαστημάτων. Στη λαύτα θα βρεις οτι διάστημα χρειάζεσαι για να παίξεις όλο το μακάμ. Οτιδήποτε λείπει, δεν το χρειάζεσαι. Οτιδήποτε ακούγεται λίγο στραβό, φτιάχνεται με τεχνική.
Η αλήθεια είναι πως η σκέψη μου ήταν πάνω στο ζήτημα του ηχοχρώματος που προκύπτει από τη δόνηση της χορδής πάνω στο ξύλο απ’ ό,τι πάνω σε οτιδήποτε άλλο (μπερντές, τάστο κλπ). Όντως αλλάζουν διάφορα από τεχνικής άποψης με την αφαίρεση των μπερντέδων όσον αφορά στην “αυθεντική” λάφτα του 19ου-20ού αιώνα, αλλά κι άλλα τόσα παραμένουν ίδια, ανεξαρτήτως. Πιο πολύ θα έλεγα πως το εναρκτήριο λάκτισμά μου ήταν η διαφορά στον ήχο από μπάσο με τάστα σε μπάσο χωρίς τάστα (άλλος κόσμος βέβαια, δε συγκρίνω όργανα καθαυτά). Εκεί άρχισε η απορία και έπειτα συνειδητοποίησα πως αυτά τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του ήχου χορδής πάνω σε ξύλο τα έχει και το ούτι, όταν άρχισα να το παρατηρώ πιο πολύ. Επομένως σκέφτηκα πως ως ένα βαθμό ένα όργανο παραμένει παραλλαγή του εαυτού του αν αφαιρεθούν τα κάθε λογής τάστα, αποκτώντας αυτό τον ιδιαίτερο ήχο που ψάχνω.
Αλέξανδρε, το λαούτο που παίζει η Αθηνά φοράει κανονικά περντέδες, απλώς δεν φαίνονται στη βίντεο λήψη (τουλάχιστον έτσι νομίζω)…
Καλημέρα απο Σαλονίκη!
@tasos_theodwrakis καλημέρα
η ίδια γράφει στην περιγραφή:
παιγμένο σε άταστη λάυτα-played on freless lavta
η αλήθεια είναι οτι δεν ακούω κάτι διαφορετικό…απλά την πίστεψα🙂
δεν είμαι βέβαιος τι και πόσους μπερντέδες φορούσαν πριν το 1900 τα όργανα.Αν πχ παίζαν κυρίως βούρτσες μήπως φορούσαν λιγότερους;
Εγώ τους βλέπω κανονικά τους μπερντέδες. Μήπως όμως δεν είναι μπερντέδες αλλά σημάδια από όταν υπήρχαν μπερντέδες;
Ναι αλλά του μπάσου τα τάστα είναι μεταλλικά. Η διαφορά με και χωρίς θα πρέπει να είναι πολύ μεγαλύτερη από τη διαφορά με και χωρίς μπερντέδες από μαλακό υλικό.
Ναι, αλλά δεν είναι και ο μόνος παράγοντας. Αν ακούσεις διάφορα τελείως άταστα όργανα, όπως πχ είναι η αλγερινή kwitra (για να μη μείνουμε μόνο στο ούτι) έχουν τη συγκεκριμένη διαφορά μεταξύ τάστων οποιασδήποτε μορφής ή υλικού από τη μία, και καθόλου τάστων από την άλλη. Άρα το ζήτημα δεν είναι η ποσοτική, παρά η ποιοτική διαφορά. Έτσι το αισθάνομαι. Τέλος πάντων, νομίζω η λύση τέθηκε από αλλού, να κόψουμε τους μπερντέδες και θα φανεί
Λοιπόν σχετικά με τα δύο βίντεο της Αθηνάς, για να λυθεί η απορία μίλησα με την ίδια!
Στο λινκ που ανέβασα, το λαούτο είναι κανονικά με περντέδες! Στο λινκ του Αλέξανδρου, το ίδιο λαούτο είναι χωρίς περντέδες, αλλα όχι σκόπιμα… Το είχε δώσει σε φίλο της να το επιδιορθώσει, και αυτός δεν ήξερε να δένει περντέδες!.. Κι έτσι έμεινε χωρίς να το παίζει ποια.
Φίλε Δημήτρη Χατζ.
Αν τελικά έχεις σκοπό να αφαιρέσεις τους περντέδες απο το λαούτο που είδα και σου είχα ρυθμίσει το κοκαλάκι, τότε θα σου συνιστούσα πρώτα να “μαλακώσει” το όργανο. Γιατί αν είναι ψιλά οι χορδές χωρίς περντέδες, ο ήχος θα γίνει πιο μουντός δίχως διάρκεια!
Σίγουρα όχι από εκείνο, Τάσο. Είναι το βασικό μου και δε θα κάνω κάποια έντονη παρέμβαση. Ο πειραματισμός θα γίνει σε άλλο όργανο. Ευχαριστώ για τη συμβουλή.
Είναι το βασικό μου και δε θα κάνω κάποια έντονη παρέμβαση. Ο πειραματισμός θα γίνει σε άλλο όργανο. Ευχαριστώ για τη συμβουλή.