Οι παραδοσιακές εκτελέσεις στην εποχή μας πρέπει να επεξεργάζονται και να εξελίσσονται? Αν όχι ποιας εποχής εκτελέσεις πρέπει να μιμούμαστε, να αντιγράφουμε, να ηχογραφούμε?
Αυτί είναι ένα τελείως υποκειμενικό κριτήριο.Η παραδοσιακη μας μουσική έχει πολλά αυτό σχεδιαστικά στοιχεία. Επομένως δεν πρέπει κάποιος κατ’εμε να γίνεται δογματικος και ψυχρός εκτελεστής. Βέβαια υπάρχουν θέματα όπως η ορχήστρα. Για εμένα δεν υπάρχει χώρος για ηλεκτρικά όργανα. Διότι δεν προσφέρουν κάτι στην παραδοσιακη μουσική αντιθέτως της κατεβάζουν την ποιότητα. Τώρα από την άλλη δεν είναι κακό κάνεις να πειραματιζεται. Όμως φεύγει από την ταμπέλα του παραδοσιακού όπως ο Θανάσης παπακωνσταντινου. Το θέμα το οποίο αγγίζεις φίλε παραδοσιακέ έχει πολλές οπτικές γωνίες από τις όποιες μπορεί να το δει κανείς. Οπότε ο καθένας όπως νιώθει 
Επίσης η μιμιση αποτελεί σημαντικό σημείο για την εξέλιξη ενός μουσικού! Όταν κάποιος μελετάει μεγάλους παίκτες οπως ο Καψάλης η ο Ζωτος τότε είμαστε σε καλά χέρια! Όταν λες επεξεργαζονται τι εννοείς?
Εννοώ για τις μελωδίες π.χ. όταν τροποποιούνται ανάλογα με το πως ο καθένας τις αντιλαμβάνεται. Αλλιώς π.χ. έπαιζε ο Νίκος Ράρρας ‘‘Τα κλάματα’’ και αλλιώς ο Αλέξανδρος Αρκαδόπουλος σήμερα. Ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου νομίζω δεν ήταν ποτέ παραδοσιακός.
1 «Μου αρέσει»
Αυτό που εννοώ για τον παπακωνσταντινου είναι ότι παίρνει πολλά στοιχεία όχι ότι ήταν ποτέ παραδοσιακός. Και όπως αναφέρθηκα πριν ή παραδοσιακη μουσική έχει πολλά αυτό σχεδιαστικά στοιχεία. Το ότι ο καθένας παίζει οποίοδηποτε τραγούδι διαφορετικά, θες τα κλάματα η το ένα λεβέντης χόρευε η στην στράτα βγαίνει ο Αυγερινός είναι ακριβώς αυτό που υποτίθεται πρέπει να γίνεται. Ο κάθε εκτελεστής να προσεγγίζει λίγο διαφορετικά το ίδιο κομμάτι. Και ακούς οποία σουυ αρέσει. (δεν νομίζω ότι είναι το ίδιο με την Κρητική παραδοσιακη μουσική).
Εδώ και ένα παράδειγμα https://youtu.be/JP88rUGF2AU
https://youtu.be/Cf2aYd4pAsI
Ίδιο τραγούδι διαφορετική προσέγγιση (στις δύο περιπτώσεις και διάφορα στον στοίχο)
Φίλε Παραδοσιακέ, το μόνο που θα μπορούσα να προτείνω εγώ είναι να ακούμε με προσοχή και κατανόηση όλες τις παλαιότερες ηχογραφήσεις, όσες περισσότερες μπορούμε, να προσπαθούμε να τις φανταστούμε την κάθε μια στην εποχή της και να τις σεβόμαστε, δηλαδή να μην λέμε αψήφιστα «μα, αυτός εδώ δεν ξέρει να τραγουδάει, τί να μιμηθώ από δαύτον; Εγώ ξέρω καλύτερα». Φυσικά και μπορούμε να μιμούμαστε, να αντιγράφουμε, να εμπνεόμαστε από παλαιότερα πρότυπα, φυσικά και επιτρέπεται να πρωτοτυπούμε, να τολμάμε κάτι που κανείς ως τώρα δεν είχε κάνει, αρκεί να σεβόμαστε πάντα το εκάστοτε πρωτότυπο. Και αρκεί, βεβαίως, να εξασφαλίσουμε με την ποιότητα της δουλειάς μας την αποδοχή της, αλλά αυτό εξαρτάται αποκλειστικά από τη δική μας επάρκεια ή μη.
Δεν υπάρχει κανένας κανόνας για το ποιας εποχής εκτελέσεις να προτιμούμε να μιμηθούμε ή να αντιγράψουμε. Εντάξει, αν θέλουμε να κάνουμε ένα ρημέηκ της «Ιτιάς» ε, δεν θα διαλέξουμε να μιμηθούμε το ύφος του σκυλοδημοτικού δεκαετίας 70 – 90 με αρμόνιο, μπασογραμμές ηλεκτρικής κιθάρας, τουμπελέκι κλπ. Όλα παίζουν αρκεί, το ξαναλέω, να σεβόμαστε το ύφος του κάθε κομματιού και να έχουμε και την επάρκεια να πούμε αποφασιστικά «ναι, τώρα έχω φτάσει στο σημείο να μπορέσω να το τολμήσω» .
4 «Μου αρέσει»
Σ’ όλες τις προηγούμενες εποχές πάντως αυτό γινόταν. Ίσως στη δική μας έφτασε πια ο καιρός να σταματήσει αυτό το χάλι και να σταθεροποιηθούν οι εκτελέσεις.
(Εδώ θα απαντήσω χωρίς πλάκα) Της δικής μας.
Αν το Χ χωριό έβγαλε τον Ψ μεγάλο κλαριντζή ή τραγουδιστή που έγραψε προπολεμικά κάποιες σπουδαίες ηχογραφήσεις, και έκτοτε τα τραγούδια συνέχισαν να δουλεύονται και να εξελίσσονται και έφτασαν κάπου αλλού από κει που ήταν προπολεμικά, και στο διάστημα αυτών των εξελίξεων ανδρώθηκαν τρεις γενιές ακροατών, κι έρθω εγώ να κάνω μεταβολή στον χρόνο και να ξαναπαίξω όπως έπαιζαν τον καιρό που κανείς τότε ζωντανός δε ζει πια, οι άνθρωποι δε θ’ ακούσουν τη δικιά τους μουσική, αυτή με την οποία μεγάλωσαν, θ’΄ακούσουν μια πιστή επανεκτέλεση ενός δίσκου.
Θα μου πεις: μα αν οι σημερινές είναι σκυλάδικες; Ε, πολύ απλά: όχι αυτές! Βγάλε το έκο και το οκτάβερ, βγάλε τα ντραμς και την ηλεκτρική κιθάρα, ξεφλούδισε τη σημερινή εκτέλεση μέχρι να βρεις τι έχει μέσα της που αξίζει να το κρατήσεις, αλλά πάντως παίξε σημερινά, όχι «ιστορικές εκτελέσεις». Το να υπάρχουν σκυλάδες σήμερα δε σημαίνει ότι αν δεν είσαι σκυλάς δεν είσαι σημερινός.
Οι ιστορικές εκτελέσεις μπορεί να έχουν θέση σε μια συναυλία ειδικού τύπου, σ’ ένα αφιέρωμα, και φυσικά στη μελέτη (για να συνειδητοποιούμε ότι η σημερινή εκτέλεση δεν έπεσε από τον ουρανό, σέρνει ένα παρελθόν που καλό θα είναι να το γνωρίσουμε), όχι όμως στις περιστάσεις όπου η παραδοσιακή μουσική επιτελεί ρόλο παραδοσιακής μουσικής.
3 «Μου αρέσει»
Αυτό είναι το λιγότερο… Όταν κάποιος σημερινός μουσικός που θέλει να δεί πώς βίωναν την παραδοσιακή μουσική και πώς την αποτύπωσαν (όσοι το κατάφεραν…) οι μουσικοί σε παλαιότερες εποχές, ακούσει κάτι σαν αυτό
πολύ φοβάμαι ότι θα απορρίψει αυτό το ύφος γιατί απλά δεν του αρέσει, έχει ακριβώς συνηθίσει και ξέρει όχι το ύφος (π.χ.) του Παπασιδέρη, που ήδη είναι μια γενιά μετά τον Στασινόπουλο, αλλά το ύφος που δημιουργήθηκε και επικράτησε τις λίγες τελευταίες δεκαετίες, με την «αναβίωση» της δημοτικής μουσικής, μέσα όμως από το «πρίσμα» της μικρασιάτικης παράδοσης. Βέβαια, αυτό είναι άλλη μεγάλη ιστορία που πρέπει να τη συζητήσουμε κι αυτήν…
Έθεσα τα ερωτήματα όχι τόσο για να λύσω τις δικές μου απορίες, αλλά για να ακουστούν απόψεις γενικότερα. Μου έχουν πει κάποιοι ότι σε κάποιες γειτονικές χώρες έχουν καταγράψει τη μουσική τους. Δεν ξέρω πως γίνεται αυτό, αλλά φαντάζομαι θα έχει και τα αρνητικά του. Στην Ελλάδα π.χ. μπορείς να ακούσεις το ίδιο τσάμικο, αλλά και άλλους ρυθμούς και με τρεις διαφορετικούς τρόπους, όπως αυτοί:
Πιστεύω ότι τροποποιήσανε τη μελωδία ανάλογα με το μοτίβο της κάθε περιοχής. Το τραγούδι, όπως του Στασινόπουλου σε τόνο μι (
φαντάζομαι θα ήταν εξαίρεση από κάποιους επαγγελματίες. Οι πιο πολλοί δε νομίζω να τραγουδούσαν σε τόσο υψηλούς τόνους.
Προ μικροφώνων, σαφώς και τραγουδούσαν κι εκεί και πιο ψηλά. Ψάξε ν’ ακούσεις Χάρχαλη (Χανιώτης βιολάτορας, τραγουδούσε κιόλας). Σήμερα για να βρεις ακόμη και γυναίκα να πιάνει αυτούς τους τόνους θα πρέπει να ψάξεις στην όπερα.
Δεν βλέπω να τροποποιήθηκε η μελωδία, η ίδια είναι και στις τρεις εκτελέσεις. Το τέμπο αλλάζει, κάτι που κυρίως εξαρτάται από το ποιος παραγγέλνει το τραγούδι ή, για ηχογραφήσεις, από τη στόχευση για συγκεκριμένη αγοραστική πελατεία. Μην ξεχνάμε πάντως ότι και στις τρεις περιπτώσεις πρόκειται για «φωτογραφία» παρμένη κάποια στιγμή της ζωής του συγκεκριμένου καλλιτέχνη. Κάποιαν άλλη στιγμή, υπό άλλες συγκεκριμένες συνθήκες, θα το πάρει ο ίδιος πιο γρήγορα ή πιο αργά, πιο ψηλά ή πιο χαμηλά. Τώρα, ο τόνος που ο κάθε διευθυντής ορχήστρας επιλέγει για τη συγκεκριμένη ηχογράφηση, συνδέεται άμεσα με το εύρος συχνοτήτων του κάθε τραγουδιστή και δεν έχει καμμία άλλη σημασία, μουσικολογικά, απλά ένα «σονάρισμα» επιδιώκεται, κάτι που την εποχή που ηχογραφούσε ο Στασινόπουλος ήταν μάλλον παντελώς άγνωστη διάσταση. Είναι πασίγνωστο ότι οι υψηλότεροι τόνοι επιτρέπουν καλύτερη τοποθέτηση της φωνής. Το αν θα επιλεγεί μι, ρε, ντο ή οτιδήποτε, και πάλι ελάχιστη σημασία έχει, μουσικολογικά. Δεν είναι εκεί, που βλέπουμε τεράστιες διαφοροποιήσεις στο ύφος της ερμηνείας, τόσο από τον τραγουδιστή όσο και από την ορχήστρα, αν συγκρίνουμε εκτελέσεις διαφόρων χρονολογικών περιόδων.
Και με τις θέσεις που εξυπηρετούν τα όργανα. Για τα περισσότερα παραδοσιακά όργανα, τουλάχιστον με τις τεχνικές που παίζονταν παλιότερα, υπάρχει κάποιος περιορισμός στις επιλογές. Αν π.χ. το θες ψηλότερα, συχνά θα πρέπει να πας μια 4η ψηλότερα και όχι έναν ή ενάμιση τόνο.
Δε νομίζω. Ακόμη και χωρίς ιδιαίτερες μουσικές γνώσεις, μπορεί κανείς ν’ αναγνωρίσει ότι ο Χ τραγουδιστής, που μπορεί να πει το τραγούδι κι από αυτό τον τόνο κι από εκείνο κι από τον άλλο και να είναι πάντα σωστό και χωρίς να φτάνει σε σημεία που δεν τα βγάζει, ωστόσο ακούγεται καλύτερα εδώ παρά εκεί.
Αλλά πάντως, όσο πιο πίσω πάμε, είτε σε παλιότερες περιόδους είτε σε λιγότερο επαγγελματική-ακροαματική θεώρηση της μουσικής, τόσο ο τραγουδιστής γίνεται λιγότερο σημαντικό κριτήριο επιλογής τόνου.
Μην ξεχνάμε ότι η ίδια η ιδέα του τραγουδιστή είναι σχετικά καινούργιο πράγμα. Ακόμη και σήμερα υπάρχουν παραδόσεις όπου τα συγκροτήματα περιλαμβάνουν μόνο όργανα, γιατί τραγουδάει ο κόσμος. Εκεί δε δοκιμάζεις να δεις πού του βγαίνει του καθενός καλύτερα, κοιτάς μόνο να βολεύει τα όργανα και τον μέσο όρο των συνηθισμένων φωνών.
Why do most people always try to play Rembetiko 1: 1 and to imitate it exactly?
Do these people not have their own individuality? Yes, they have it, but the real, pure rebetiko is the best and that’s why they try to cover 1: 1!
I was wondering but I accept that it’s almost imitation! And yet there are new bands that don’t renew Rembetiko but give them a new splash of color, a new touch. And that’s a good thing and will change even more, even if the purists don’t like it.
BUT! Before anyone changes Rembetiko, I want to say this:
First you should know what Rembetiko is and know its history and life world and the musicians. Anyone who just changes without knowing what he’s doing is doing something in my ears that I can’t tolerate, even if it’s just for fun.
Everyone should be able to play the original Rembetiko and its styles (especially Smyrna - Piraeus), so they should know how the scales and other things are structured. Everyone should just know how Rembetiko works. Only great artists can make a difference through change or renew through deconstruction, such as Mr. Ordoulidis.
A dilettante can do anything!
But: A loving Rembetiko artist has to master the craft.
Then you can start to change rebetiko: mix, remix, remake, deconstruction, mixing with other (modern) types of music: I’m thinking of dub, ambient, reggae, punk, also jazz with its special phrasing … If I enjoy it I can improvise in jazz style with my saxophone on an AMANES riff in bebop jazz style ala Charly Parker or in cool style ala John Coltrane, if I enjoy it and I will find listeners who like it. Not necessarily here in the purists’ forum
You can include sounds, samples, field recording, alienate them with the computer, there are now so many technical possibilities, digital …
You can sing in another language (if you really want to). Sing Rembetiko, in French? In English? Why not. Music is universal.
You can change facial expressions and gestures, the stage show, not only sit but also make a show (if you want, whoever wants). Although I love the conservative Rembetiko set, seated, classic.
Other instruments can be included. Synthesizer, at some point the bouzouki was also connected to a cable. And the instrumentation has changed again and again.
You can change the chords, the harmonies, the melodies, the rhythms, the scales or change … who wants, why not.
You can change the sound while mixing. Now there are so many effects devices, so many options, so why not? But it doesn’t have to be.
You can change everything or just change a small part of a song.
But you should know and respect what Rembetiko is. And show humility before that, love, humility, respect! And show a great adoration and veneration in front of the musicians and composers and lyricists. Your courage. Your soul!
I love to change rebetiko and know many musicians who change rebetiko or speak and play about POST REMBETIKO. All over the world, there are people who come from different cultures, had a different upbringing and socialization.
It can be good or bad if you try to change Rembetiko. But respect must remain, as Niko Politis says!
You have to keep learning and getting deeper and deeper into the original and loving Rembetiko in its originality. Rembetiko is unique.
I am not Greek and come from blues, rock and jazz and also make experimental music. But I try very carefully to change Rembetiko a bit. Due to my socialization in Germany, Rembetiko is already different - but thank God - I also live in Greece because I love Greece. I love relaxation, PAREA, mezedes, that’s part of it. And Rembetiko is not that star-attitude oriented, maybe not that extremely commercialized. It should stay that way, sociable! Authentic. I play an Amanes riff a hundred times until it’s in my heart, only then do I dare to change it. For love of tradition and love for Greece, the country and the people and the Rembetiko musicians in the world.
Well while that’s good and all the conversation is not about rempetiko. We are discussing more about traditional music. In Greece we call it dimotika. They have a significant change is orchestration using the Greek mainland or Cretan lute,lauta, violin etc. Now I like where the point of the discussion changed so I’d like to answer to your opinion. I think exchanging opinions is more constructive and since you do live in Greece maybe give you an insight on what’s the general norm on rebetiko from a perspective of a local. we never use synthesizers!. It simply does not fit the style. These songs start from the early 1920’s to the middle of the 50’s so electric Instruments generally don’t fit the style of the genre. Mixing genres is something I like if not for commercial purposes (κατι πατάτες γιαχνί και ιμαμ μπαιλντι). Sitting is one of the defining aspects of rempetiko. If we all copy the style of what is used in modern styles then the genre loses what it’s defined from. And by the way modern folk musicians do stand up while performing. So no need for that to happen in my opinion. We prefer to not use special effects because it alters the sound and the feel. Generally some people believe that the status of rempetiko today has reached the same with traditional. Therefor there is no reason to change what is already there. It’s like changing the style of 30’s blues. You take all the melancholic feel and the sense of the fringe out of it and all that is left is a husk of what was there. While 60’s blues can fit the changes you want in a better way. Let’s not confuse rempetiko with modern folk from the late 50’s until today. I don’t feel as closed minded when I say that Rembetiko should stay as is. People should be inspired by it to add elements to their new compositions but why change originals of that Era.? Do you like Bach or beethoven to be played in a different way when there is no reason to? Overall in my opinion to recap I like when there are genre mixes when done well, I don’t find a particular reason to change the orchestration further than the common variations. People should be inspired by the style but not change the originals. Rembetiko is like a ritual to express all that is human from the dances to the musicians to the taximis. You don’t get the same feeling of beautyfullness in your soul, or the same melancholy. That’s my opinion though so you go with what you like best
Listen to this song. It’s called like an English woman. Listen to the melancholic melody, the vocals the overall feeling. Do you want that to change? If you do all of what’s there will be gone. You do not change what’s perfect https://youtu.be/MslEaGZPQeU
1 «Μου αρέσει»
η μουσικη ακολουθαει την εποχη. δλδ τον τροπο ζωης μας και την τεχνολογια. αυτα που ακους σε παλιους δισκους ανηκουν στην εποχη που γραφτηκαν ειτε μας αρεσει ειτε οχι. εφοσον γιναμε αμερικανακια αυτο εχει επιρεασει φυσικα και την ελληνικη μουσικη σε πολλους τομεις. επισεις εκτος απο τις ξενες επιρροες στην ζωη μας, και στο εσωτερικο δεν ειμαστε πια οι ιδιοι οπως ηταν οι γονεις και οι παππουδες μας. εχουν χαθει πολλα στοιχεια της τοπικης πολιτιστικης ταυτοτητας, με συνεπεια να γινομαστε λιγο πολυ, ολοι αθηνα. παρ’ ολα αυτα η παλαια τοπικη μουσικη παραμενει ζωντανη σε πεισμα των καιρων. απο την πολυετη πειρα μου στη δουλεια, βλεπω οτι ο ελληνας, το καλητερο και πιο αυθεντικο και ξεφρενο γλεντι, το κανει με την τοπικη του μουσικη που ξερει απο τον τοπο του και απο τους γονεις του, παρα με τα διαφορα ξενα η και τα μπουζουκια ακομη. το θεμα που ανοιγεις ανηκει σε ενα μεγαλητερο προβλημα της χωρας μας, οπου μας εχουν μαθει να μην αγαπουμε τον τοπο μας σε πολλους τομεις. ευτυχως τα τελευταια χρονια εγινε κατι καλο με τα μουσικα πανεπιστημια και τα χορευτικα ακομα, αλλα εχουμε δρομο ακομα. το υπουργειο δινει ας πουμε πτυχιο στο κλασικο πιανο, που ειναι κατι ξενο για την ελλαδα, και δεν δινει για το μπουζουκι η το κλαρινο που εχει φτασει σε κορυφαιο επιπεδο δεξιοτεχνιας και ειναι και ελληνικο οσον αφορα τη μουσικη που παιζει. το καθιστικο τραγουδι παραδειγμα, εχει χαθει πια… ακομα και η λεξη παραδοσιακο, εχει καταντησει σνομπ…
2 «Μου αρέσει»
Συγνώμη ρε παιδιά για το εκτός θέματος , αλλά ποιοι μας έχουν μάθει να μην αγαπούμε τον τόπο μας και σε πολλούς τομείς μάλιστα ;
Σε σχέση με τις πτυχές που έθιξε ο Μιχάλης:
Εγώ ζω στην Κρήτη. Κρητικός δεν είμαι, έχω την οπτική του ξενομπάτη. Η Κρήτη διαφέρει από άλλες επαρχίες κατά το ότι είναι ένας μεγάλος, συμπαγής τόπος, γύρω-γύρω θάλασσα, και δεν έχει ρημαχτεί από την ξενιτιά όπως π.χ. η Ήπειρος ή τα μικρονήσια.
Λοιπόν, στην Κρήτη η κρητική μουσική είναι κάτι το στάνταρ. Στο Ηράκλειο υπάρχουν αρκετοί σταθμοί που παίζουν 24/7 κρητικά, ενώ και οι υπόλοιποι, όπως και η τοπική τηλεόραση, επίσης βάζουν κάμποσο κρητικά. Η δισκογραφία είναι αχανής. Πανηγύρια με την κανονική έννοια σχεδόν δεν υπάρχουν, όμως τα οργανωμένα γλέντια που τα αντικατέστησαν (γιορτή πατάτας / πορτοκαλιού / εφτάζυμου κλπ. ή απλώς γλέντια χωρίς ειδική αφορμή) είναι πάμπολλα, ήταν δηλαδή προ καραντίνας, και η προσέλευση πάντα μεγάλη. Γάμος χωρίς λυράρη δε νοείται, απλώς όσοι δεν ακούν κρητικά φέρνουν δύο ορχήστρες, κρητικά και λαϊκά, ή κρητικά και ντιτζέι. Άνθρωπος που δεν ξέρει έστω και υποτυπωδώς να χορεύει δεν πρέπει να υπάρχει, άλλο αν άλλοι χορεύουν πολύ, άλλοι λίγο και άλλοι δεν τη βρίσκουν με τον χορό.
Η σύγχρονη κρητική μουσική είναι πολυσχιδέστατη, με υποκατηγορίες πιο ποπ, πιο έντεχνες, πιο επιστροφή στις ρίζες, πιο σκυλάδικες, πιο ατμοσφαιρικές, πιο γλεντζέ κλπ. Η νέα παραγωγή είναι ατελείωτη.
Τέλος, υπάρχει και το γλέντι της παρέας: οποιοδήποτε Σάββατο (εκτός καραντίνας πάντα) κάνει κανείς μια βόλτα στο κέντρο του Ηρακλείου, κάπου θα πετύχει ένα καφενείο που κάποιος έπιασε τη λύρα και οι θαμώνες, χωρίς μικρόφωνα, ανταλάσσουν μαντινάδες, και πάντα σ’ αυτές τις φάσεις θα γίνει και χορός. Σ’ έναν πολυπρόσωπο χορευτικό κύκλο, όπου κι αν στηθεί, ο μέσος όρος ηλικίας θα είναι μικρός.
Όλα αυτά είναι καλά και ελπιδοφόρα. Το στοιχείο που δε μου αρέσει είναι ότι αυτή η μουσική, παραδοσιακής προέλευσης, δεν είναι πια παραδοσιακή. Και εξηγούμαι:
-
Οι μουσικές συμπεριφορές διαμορφώνονται από τη δισκογραφία, την τηλεόραση και το στέιτζ, όχι από τα κάτω. Παρά τα φαινόμενα, το διαλογικό γλέντι έχει χαθεί. Μπορεί να τραγουδάει μια μαντινάδα ο ένας μια ο άλλος, αλλά πρόκειται για το πόστο του σολίστα με το (νοητό ενίοτε) μικρόφωνο στο οποίο εναλλάσσονται πολλοί, δεν είναι συλλογική διεργασία. Κανείς δε θα πει μια μαντινάδα επειδή αυτό ακριβώς που λέει η μαντινάδα είναι αυτό που θέλει να πει εκείνη τη στιγμή, και αν κάποτε τύχει θα μείνει χωρίς συνέχεια. Στον χορό χορεύουν για διασκέδαση, για τη χαρά της σωματικής κίνησης (κάποιοι βέβαια και για φιγούρα), όχι για να πουν κάτι με τα πόδια τους. Κανενός δεν του φαίνεται ανορθόδοξο να πιάσει στον χορό δίπλα σ’ έναν άγνωστο. Κανείς δε νομίζω να αισθάνεται ότι τώρα έχει χρέος να χορέψει ενώ τώρα δεν έχει καμιά δουλειά και θα πρέπει να περιμένει άλλη στιγμή. Στη σειρά των χορευτών δεν υπάρχει καμία ιεραρχία, μπορεί να είναι πρώτος ο νεότερος ή ένας που δεν ξέρει να χορεύει σπουδαία.
-
Ορισμένες συμπεριφορές είναι τυποποιημένες σε βαθμό αστείο: ένας συγκεκριμένος τρόπος να κουνάς επεξηγηματικά το χέρι καθώς λες τη μαντινάδα, η τριμελής-τετραμελής αντροπαρέα που στέκουν όρθιοι αγκαλιαστά από τους ώμους μπροστά στον λυράρη λες και θα τους εκτελέσει πέναλτι, ο μπροστάρης στον μαλεβιζιώτη που μόλις αφήσει τον δεύτερο για να κάνει μερικά βήματα μόνος του όλοι οι άλλοι αφήνουν χέρια, μένουν στον τόπο και παίζουν παλαμάκια…
-
Η κατά τόπους διαφοροποίηση έχει ισοπεδωθεί. Ναι μεν υπάρχουν όλες αυτές οι υποκατευθύνσεις κρητικών που ανέφερα, όμως όλες εκπορεύονται από ένα βασικό παγκρήτιο μουσικό ιδίωμα που συνίσταται στο εξής: μουσικοχορευτικά στοιχεία από τις παλιότερες τοπικές παραδόσεις όλου του νησιού συγκεντρώνονται στο κέντρο, που είναι το Ρέθυμνο, παίρνουν ένα ρεθεμνιώτικο επίχρισμα, και ξαναδιαχέονται πάλι προς όλες τις κατευθύνσεις. Δηλαδή μπορεί ν’ ακούσεις λασιθιώτικες κοντυλιές στο Λασίθι, αλλά συνήθως θα παίζονται μ’ έναν τρόπο κακέκτυπα ρεθεμνιώτικο, τον ίδιο με τον οποίο θα παιχτούν και όλα τα υπόλοιπα. Το πραγματικά τοπικό ύφος θα ακουστεί μόνο φολκλορικά.
Διατηρώ την επιφύλαξη ότι στα Χανιά (που τα 'χω δει πολύ λιγότερο από τα υπόλοιπα μέρη) ειδικά αυτό το τελευταίο, η τοπικότητα, πρέπει να κρατιέται κάπως καλύτερα, δηλαδή αν μη τι άλλο υπάρχουν πολλοί βιολατόροι (που είναι τοπικό όργανο - και στο Λασίθι είναι, αλλά στο Λασίθι παίζουν κυρίως φολκλορικά και είναι ελάχιστοι), κι έχω δει πολλές φορές να χορεύουν τον κισσαμίτικο συρτό (αυτόν από τον οποίο προέρχεται ο παγκρήτιος συρτός) κισσαμίτικα.
Υπάρχει ένα αφήγημα, εντονότατο κιόλας, ότι ακούμε κρητικά και χορεύουμε κρητικά επειδή είμαστε Κρητικοί. Κατά τη δική μου γνώμη αυτή η μουσική έτσι όπως δουλεύεται σήμερα δεν έχει βγει μέσα από τη γη της Κρήτης. Έχει ένα περίβλημα κρητικών στοιχείων (η λύρα, η μαντινάδα, οι μουσικές φόρμες του συρτού και της κοντυλιάς κλπ.), αλλά κατ’ ουσίαν είναι ένα είδος ποπ ή λαϊκού.
2 «Μου αρέσει»
Πέρα από τη διαφορά της ταχύτητας στο τέμπο μόνο εγώ ακούω τη μελωδία σε διαφορετικούς μουσικούς δρόμους και ηχόχρωμα στα βίντεο που παρέθεσα με το τραγούδι ‘‘Λάμπουν τα χιόνια στα βουνά’’?
Δεν έχω αυτή τη στιγμή το χρόνο να αφιερώσω 3 χ 3 = 10 λεπτά να ξανακούσω τα κομμάτια. Ξανάκουσα το «λάμπουν τα χιόνια / ν’ ο γήλιος» και των τριών. Ακριβώς η ίδια μελωδία, άρα και ο ίδιος δρόμος. Το ηχόχρωμα βέβαια πάντα θα διαφέρει κάπως, αλλά μικρές και άνευ μουσικολογικής σημασίας οι διαφορές.
Ναι, εντάξει την είδα την δική σας άποψη και σε προηγούμενο μήνυμα. Απλά επειδή δεν συμφωνώ είπα μήπως ακουστεί και κανένας άλλος…
1 «Μου αρέσει»
ξεχασες και το καθιστικο… αυτο το τραγουδι ξεκινησε ως καθιστικο, μετα εγινε τσαμικο στο μωρια και υστερα το πηραν οι ρουμελιωτες και το καναν χιτζαζ. ο βλαχογιαννης λεει το μωραιτικο αλλα με τον δικο του τροπο. ειναι κατι συνηθισμενο στο δημοτικο, ειδικα σε παλιες εποχες που τα τραγουδια ταξιδευαν απο στομα σε στομα. ειναι οι λεγομενες παραλαγες…