Ρεμπέτικη φρασεολογία και άγνωστες λέξεις

Με καλύψατε και με το παραπάνω:244:

αλλά υπάρχει και στο γλωσσάρι μας!

Με την διαφορά ότι στο Ρεμπέτικο Γλωσσάρι είναι σαν πλε[u][b]κ[/b][/u]τό.

Υ.Γ. Να θυμίσω εδώ ότι υπάρχει η εφαρμογή crosslinking γλωσσαρίου, όπως και η δυνατότητα εμφάνισης σύντομης επεξήγησης.

Ενεργοποιώντας την εφαρμογή crosslinking, το σύστημα αναγνωρίζει τις λέξεις που πληκτρολογείτε -εφόσον είναι καταχωρημένες στο γλωσσάρι- και τις εμφανίζει υπογραμμισμένες, ακολουθούμενες από ένα μικρό εικονίδιο.

Ενεργοποιώντας την επιλογή εμφάνισης σύντομης επεξήγησης, στις υπογραμμισμένες λέξεις θα εμφανίζεται σύντομη επεξήγησή τους όταν περνάτε το δείκτη του ποντικιού σας επάνω τους.

Τα δύο αυτά χρήσιμα εργαλεία μπορείτε να τα ενεργοποιήσετε από την ενότητα βοηθήματα-επεξεργασία επιλογών, κάνοντας κλικ στα δύο τετραγωνάκιαπου υπάρχουν στο τέλος.

Η λέξη “πλεκτό” υπάρχει ήδη στο γλωσσάρι.
Θα προσθέσω αμέσως τώρα και την εναλλακτική της γραφή “πλε[u]χ[/u]τό” και έτσι θα εμφανίζεται αυτόματα και η σύντομη επεξήγησή της, όπως έχει καταχωριστεί στο γλωσσάρι.

Η λέξη κατσιρμάς που είναι διαδεδομένο επίθετο στην Ελλάδα τι σημαίνει;
Την είδα πρόσφατα σε μια παράθεση εδώ στο φόρουμ αλλά δεν μπορώ να την βρω πια! Η αναζήτηση δεν μου βγάζει τίποτα!

Πράγματι, Μάνο, δεν την έχω βάλει στο γλωσσάρι, μου ξέφυγε…

Έχουμε συζητήσει γι’ αυτήν παλιότερα, εδώ.

κατσιρμάς : λαθρεμπόριο, από την τουρκική λέξη kaÇirma, αλλά και τα καπνά που τα μετέφεραν λαθραία, τότε που υπήρχε κρατικό μονοπώλιο στον καπνό.

Και ντερμάνι εγώ δεν έχω να θορώ τα κάλη σου.

ντερμάνι=δύναμη,αντοχή

Ακριβώς (ή περίπου*) έτσι Gilles :

derman (τουρκ, από την παλιά περσική και μέση περσική darmān) =
στερεότητα, δύναμη, ισχύς, ρώμη, αντοχή
καθώς και :
φάρμακο, θεραπεία, περίθαλψη, ανακούφιση

Άρα στην ελληνική :
ή γιατρειά ή αντοχή ή -και αλλού- ενέργεια (έχω ή παίρνω δύναμη)


* το περίπου πάει στο τι εννοεί ο ποιητής…
Μπορεί να λέει : “Και γιατρειά εγώ δεν έχω να θωρώ… που θωρώ… σαν θωρώ… ή κάτι άλλο”

ΥΓ:
Διόρθωσε αν θες, το Θωρώ… [και για… αισθητικούς λόγους !]

Από το τραγούδι: " Πορτ Σάιντ και Σκεντερία" (1937) του Τούντα με το Στ. Περπινιάδη:

Πορτ Σάιντ: Αιγυπτιακή πόλη στη μεσογειακή ακτή, στην είσοδο της διώρυγας του Σουέζ.
Πήρε το όνομά της από το Μουχάμαντ Σάιντ, αντιβασιλιά της Αιγύπτου που κυβέρνησε το 1854-1863.

Σκεντερία: η Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου.
Το όνομά της είναι παραφθορά του ονόματος του ιδρυτή της, Μ. Αλέξανδρου.
[“Αλέξανδρος”-> Αλεξάντερ -> Αλεσσάντρο -> Αλεχάντρο -> Σικάντερ -> Ισκάντερ-> Ισκεντέρ].

Σε μια εκτέλεση του “Απόψε κάνεις μπαμ” του Τσιτσάνη ακούγεται επίσης η ονομασία αυτή.
Συγκεκριμένα, “γιαχαμπίμπι Σκεντερία” = γλυκιά μου Αλεξάνδρεια.

Από το τραγούδι: [b]“Ο Τσιτσάνης στο Μόντε Κάρλο” (1937) με τους Περπινιάδη και Παγιουμτζή.[/b]

“…Μια βραδιά στο Μόντε Κάρλο
πήγα να παρευρεΘώ
μες στους άσους της ρολίνας
να τους συναγωνιστώ…”

ρολίνα = η ρουλέτα, τυχερό παιχνίδι, συνήθως σε καζίνο.
Κάθε παίκτης στοιχηματίζει σε έναν ή περισσότερους αριθμούς ή και σε χρώμα ενός δίσκου με 37-38 αριθμημένα χωρίσματα σε μαύρο και κόκκινο χρώμα εναλλάξ, ο οποίος περιστρέφεται και στον οποίο ρίχνεται και κυλά με αντίθετη φορά μια μπίλια. Ο παίκτης κερδ΄ζει αν η μπίλια σταματήσει σε αριθμό ή και χρώμα στα οποία έχει στοιχηματίσει.

άσος:

  1. εδώ, με τη μεταφορική σημασία, για κάποιον που είναι άριστος, πρώτος, που διακρίνεται σε έναν τομέα.
  2. Επίσης, ο αριθμός ένα ή η πλευρά του ζαριού που είναι σημαδεμένη με μία μόνο βούλα ή το χαρτί της τράπουλας που έχει μόνο ένα χαρακτηριστικό σημάδι.
  3. Στη φράση: “μένω στον άσο” = με εγκαταλείπουν όλοι και μένω μόνος, αποτυχαίνω, ή κάνω λάθος υπολογισμούς και μένω αδέκαρος.
    4.Ή, “άσος κρυμμένος στο μανίκι” = κρυφό πλεονέκτημα που θα χρησιμοποιηθεί την κατάλληλη στιγμή.
    [ ιταλ. asso, λατιν. as, assis, ρωμαϊκό νόμισμα]

Μια ακόμη πληροφορία για τις ρουλέτες,όσο αφορά τα 37-38 αριθμημένα διαμερίσματα:
Η ευρωπαϊκή ρουλέτα έχει 37 διαμερίσματα,απο το 0 μέχρι και το 36.
Η αμερικανική ρουλέτα έχει σαν μοναδική διαφορά ότι έχει και το 00 σαν διαμέρισμα για ποντάρισμα,οπότε είναι 38 τα διαθέσιμα πονταρίσματα (0-36 και 00).

Το ποντάρισμα όμως πληρώνεται επί 36 και όχι επι 37-38 οπως θα ήταν το σωστό. Επίσης το-α ζερό πληρώνει μόνο αν πονταριστεί σαν νούμερο. Τα υπόλοιπα πονταρίσματα (κόκκινο-μαύρο, στήλες, μονά ζυγά κ.λ.π) τα παίρνει η μπάνκα.

Έτσι όλοι γνωρίζουν πλέον (μια και έρχεται πρωτοχρονιά και θα φαγωθούν όσες περιουσίες δεν έφαγε η κρίση…) ότι η ρουλέτα δεν είναι αυτό που λέμε στα μαθηματικά “τίμιο” παιγνίδι!

Αν και είναι τιμιώτερο από τα άλλα (Black Jack, 31 κλπ)

Έ, από κάπου πρέπει να ζήσει και το ευαγές ίδρυμα που συντηρεί τη μπάνκα και πληρώνει τον κρουπιέρη. Κάπου πάντως ξεφύγαμε από το θέμα των άγνωστων λέξεων…

“…Μπουρδούσενα ψήσε καφέ
βάλε φωτιά στον αργιλέ…”

Από το “Όπου δεις δυο κυπαρίσσια”, τραγούδι το οποίο περιέχει 6 δίστιχα νοηματικά άσχετα μεταξύ τους και ηχογραφήθηκε το 1922 στις ΗΠΑ με τη Μ. Παπαγκίκα.

Η λέξη “Μπουρδούσενα” παραπέμπει σε γυναίκες των πορνείων και των χασισοότείων του 19ου αιώνα και των πρώτων δεκαετιών του 20ου.
Στην εφημερίδα “Ακρόπολις” 4/12/1889, υπάρχει η λαϊκή έκφραση “Ζω ως μπουρδούσης”, ζω δηλαδή σαν άσωτος.

Υπάρχει και ένα σατιρικό τραγούδι για έναν Μπουρδούση, επαίτη, δείτε [b][u]εδώ.[/b][/u]
Σύμφωνα με τον Πετρόπουλο, η Μπουρδούσενα ζούσε το 1925 σε μια παράγκα στα Βούρλα. Μάλλον ο άντρας της είχε τεκέ εκεί, όπου οι μάγκες έπιναν καφέ και όχι μόνο…

Κάτι δεν μου κολλάει εδώ. Καφές και «ενισχυμένος» ναργιλές, δεν ταιριάζουν….

Ελα ντε! Με πρόλαβες.

Δεν πάνε μαζί, ε ; :082:
Δεν γίνεται να δίνονταν μαζί ως παραγγελίες από τους πελάτες στην Μπουρδούσενα ;
Μήπως πάλι εξηγείται από το γεγονός της συρραφής στίχων που έχουμε εδώ, στο συγκεκριμένο τραγούδι ;

Μπορεί και να ταιριάζει.
Ισως να ήταν κάτι αντίστοιχο ή ένας πρόγονος των σημερινών “coffee shop”.
Αλλωστε καφές και καπνός (“ενισχυμένος” ή “κοινός”),μια χαρα ταιριάζουν.
Υπάρχουν και αναφορές απο τον Μάρκο στην αυτοβιογραφία του,για τεκέδες-καφενεία.(σελ.112)
Αντιγράφω απο εκεί:

“…Ο Λυκαδιώτης,ενα μαγαζάκι σαν καφενείο.Υστερα ήταν του Γεράσιμου πάλι στο Γκαζοχώρι.Κι αυτό σα μικρό καφενεδάκι ήταν.Παραμέσα είχε ένα άλλο δωμάτιο,τον τεκέ.Φουμέρναμε και πηγαίναμε καθόμαστε στο καφενεδάκι.Κι άλλα πολλά διάφορα,όλα πάνω κάτω τα ίδια.”

Ρωτησα εν ζωη ρεμπετη , θαμωνα τεκεδων Σαλονικιωτικων , σημερα το πρωι …

Οι τεκεδες ηταν κατι σαν καφενεια σημερινα , οπου ο τεκετζης πουλουσε την πραματεια …
Και “μονο” καπνιζαν τιποτ` αλλο …

Οσοι ειχαν βεβαια τον παρά στην τσεπη …

Οι υπολοιποι , οι αποκαλουμενοι “ντουμανακηδες” , μαστουρωναν με τα “ντουμανια”
των χασικληδων και που και που καποιοι τους χαλαλιζαν καμμια “τζούρα” …