Έχει μήπως κανείς εντοπίσει κάποια σύγχρονη κυκλοφορία της ηχογράφησης της δεκαετίας του '60, από τον Μελίκη, με ντόπιους, του τραγουδιού “Εγέρασα και πέρασα” που διασκεύασαν παρακάτω οι “Εμπειροτέχνες”;
Ή, έστω, κάποια άλλη “πρωτότυπη” ηχογράφηση, εκτός από αυτή με την Ν. Τσίτρα, την οποία έχω;
Ψάξε με κλειδιά Χρήστος Γκοβέτας, Παγγαίο. Είναι μία ελληνοαμερικάνικη παρέα μουσικών από το Σηάτλ που πολύ παθανό είναι να έχουν και αυτό το κομμάτι σε ηχογραφήσεις τους. Αν το βρείς, θα είναι “απείραχτο” αφού οι μουσικοί αυτοί δουλεύουν με πολύ ψάξιμο και σωστό σεβασμό στην παράδοση (δεν παίρνουν π.χ. αεροπλάνο να έρθουν στο Παγγαίο για ηχογραφήσεις επειδή, λέει, μόνο έτσι μπορείς να πιάσεις το κλίμα της σωστής παραδοσιακής ηχογράφησης). Νομίζω ότι δίσκους τους έχει το κατάστημα της κ. Ουρανίας Ξυλούρη σε στοά στην Παν/μίου μετά την Κοραή.
Όμως, τώρα που άκουσα και το κομμάτι που παραθέτεις, η εκτέλεση δεν είναι κακή. Έχει βέβαια μία υπερβολική ίσως χρήση κρουστών και μάλιστα λόγιας ανατολικής προέλευσης, κάτι που ντόπια κομπανία δεκαετίας 60 δεν θα είχε, και βεβαίως το τονικά, ρυθμικά και εκφραστικά προσεγμένο μιάς σύγχρονης αστικής ορχήστρας “παραδοσιακών”, αλλά δεν βλέπω κάτι ενοχλητικό που να το έλεγα “πείραγμα”.
Ο Μελίκης έχει κυκλοφορήσει δύο ηχογραφήσεις του κομματιού. Μία δική του και μία με γέροντες, αυτήν μάλλον που ψάχνεις Πακοκατ. Η δική του είναι στη «Βεσσαραβία». Η παλιά είναι στο «Μήλο μου κόκκινο», σιντί του 1993 (αν αυτό θεωρούμε σύγχρονο -πάντως βλέπω ότι ο Ξυλούρης δεν το 'χει στο μαγαζί). Η δική του δεν είναι κακή, αλλά των παππούδων είναι ανυπέρβλητη (αν και λίγο μπαχαλώδης, αλλά έτσι είναι καμιά φορά τα αληθινά πράγματα…) Και των Εμπειροτεχνών τη βρίσκω πολύ καλή. Αν μάλιστα ήξερε κανείς πρώτα τις άλλες, με τους Εμπειροτέχνες μαθαίνει και έξτρα δίστιχα. Της Τσίτρα δεν την ξέρω.
Του Γοβέτα έχω δύο δίσκους, «Μια Κιουπκιουλούδα» και «Παγγαίο», και δεν το περιλαμβάνουν.
Ευχαριστώ για τις απαντήσεις. Και ναι αυτή την εκδοχή του Λαϊκού Χειμώνα 7 στο δίσκο “Ας είν’ η ώρα η καλή” και στην επανακυκλοφορία της από τη Lyra στο “Μήλο μου κόκκινο” ψάχνω, αλλά δεν έχω καταφέρει να τη βρω κάπου. Ήταν η εκτέλεση στην οποία το είχα πρωτακούσει και συμφωνώ απολύτως ότι είναι συγκλονιστική.
Έχω ψάξει εξαντλητικά 
σε διάφορες διαδικτυακές δισκογραφικές, περιλαμβανομένης της εταιρείας Ξυλούρη, με κάθε σχετικό κλειδί που μπόρεσα να σκεφτώ, χωρίς δυστυχώς αποτέλεσμα. Ψάχνοντας και για τον Χ. Γκοβέτα, επίσης δεν βρήκα κάτι. Ούτε γενικά κάτι παληότερο, ή κατά κάποιο τρόπο “αυθεντικό”, πλην της Τσίτρα και του ίδιου του Μελίκη στη “Βεσσαραβία”, που παρ’ ότι την είχα βρει δε μ’ ενδιαφέρει.
Τη δε εκτέλεση από τους “Εμπειροτέχνες” την ανέβασα ως δείγμα, επειδή τη θεωρώ ιδιαίτερα ευπρεπή (και επειδή δεν υπάρχει άλλη στο ΥΤ και βαριόμουνα να φτιάξω βίντεο με την Τσίτρα:089:).
Δύο ακόμη σχόλια για το Εγέρασα και πέρασα:
1. Εκτός από τους έξτρα στίχους, οι Εμπειροτέχνες (που δεν ξέρω αν είναι Σερραίοι - πολύ πιθανόν) έχουν και κάποιες μικρές αλλά χαρακτηριστικές αποκλίσεις από τη μελωδία των μπαρμπάδων του Μελίκη. Βέβαια αυτό δε λέει τίποτε σ’ όποιον δεν έχει ακούσει τους μπαρμπάδες, και στο ΥΤ δεν τους έχουμε για να καταλάβετε σε τι αναφέρομαι. Όσοι όμως έχουν το δίσκο, αν συγκρίνουν, ίσως συμφωνήσουν ότι αυτές οι διαφορές δε θυμίζουν διασκευή αλλά μάλλον ότι έτσι το ήξεραν εκείνοι το τραγούδι. Αν το είχαν απλώς βγάλει από το δίσκο, όπως μπορώ λ.χ. να κάνω εγώ ή κάποιος άλλος εξίσου άσχετος, δε βλέπω γιατί να άλλαζαν τις συγκεκριμένες λεπτομέρειες.
Η σύγκριση των δύο εκτελέσεων με οδηγεί στη σκέψη ότι πολύ πιθανόν και των Εμπειροτεχνών να είναι εξίσου αυθεντική καταγραφή μιας προφορικά κληρονομημένης γνώσης. Είναι πιο σύγχρονοι μουσικοί, πιθανότατα σπουδαγμένοι, ΟΚ όλα αυτά, αλλά πέρα από το ύφος του παιξίματος, αυτή καθ’ εαυτήν η μελωδία (όπως και οι στίχοι τους) μυρίζουν εντόνως αληθινό, πρωτογενές.
2. Νομίζω ότι ο σκοπός είναι ο ίδιος με τα «Δάκρυα» που λέει ο Φουσταλιέρης. Οι στίχοι φυσικά είναι εντελώς άλλοι, η δε μελωδία και ο ρυθμός κάνουν και στα δύο κομμάτια κάτι ιδιωματικά γυρίσματα (διαφορετικά από το κρητικό στο σερραίικο), τέτοια που δεν είναι εύκολο να πεις αν στ’ αλήθεια υπόκειται κοινός πυρήνας και διαφέρει μόνο η επιφάνεια, αυτό που ακούμε νότα προς νότα, ή αν, αντιθέτως, πρόκειται για δύο άσχετους σκοπούς που κατά σύμπτωση έχουν κάποιες επιφανειακές ομοιότητες.
Με τον Φουσταλιέρη προφανώς το ξέρετε. Ακούστε το εδώ σε μια πολύ όμορφη (βρίσκω) σύγχρονη εκτέλεση του υιού Λαϊνάκη. Κάποιος σ’ αυτό το βίντεο σχολίασε ακριβώς αυτό, ότι είναι το ίδιο με το Εγέρασα. Από κει μου μπήκε και μένα η ιδέα, την οποία έχω ξαναγράψει και στο εσχάτως ανασυρθέν θέμα για τα ταμπαχανιώτικα (#27).
Το τραγούδι βρέθηκε και δημοσιοποιήθηκε:
Τώρα, για τους “Εμπειροτέχνες”, δεν αποκλείω καθόλου το να έχουν από πρώτο χέρι γνώση του τραγουδιού, δεδομένης της καταγωγής των περισσότερων μελών τους από την περιοχή. Το ίδιο πιθανολογώ και για τον τραγουδιστή/ψάλτη (εξ ου και το χαρακτηριστικό χρώμα της ερμηνείας), ο οποίος κατάγεται επίσης από τους πρόποδες της ορογραμμής.
Τα πρωτότυπα “Δάκρυα” από τον Φουσταλιέρη εδώ, προς σύγκρισιν από κάθε ενδιαφερόμενο:
Κάτι δεν πάει καλά με την ανάρτηση. Μου λέει «embedding disabled by request» και δίνει λινκ για το ίδιο το ΥΤ.
Πάντως πρώτη φορά βλέπω βίντεο με 0 προβολές (πριν τη δική μου)!
Επέτρεψα το embedding και τώρα είναι ορατό και άμεσα. Είναι ακόμη υπό επεξεργασία και δεν μου κάνει την τιμή να εμφανίσει τις τιμές των προβολών.
Α, δεν ήμουν ο πρώτος του…
Τι να σου πω;! Αναρτήθηκε πριν απο τρεις ώρες, είναι ορατό κάπως της προκοπής για κανένα δίωρο και παγκοσμίως άγνωστο. Go figure! Επί πλέον η παληά πελατεία του καναλιού, που ήταν στην τσίτα, δεν γνωρίζει ότι ανοίξαμε… lol
Ανακάλυψα ότι είχα κάπου κρυμμένη και την εκτέλεση της Τσίτρα. Έχει κι αυτή το ενδιαφέρον της, ωραία όμως δεν είναι.
Η μελωδία του κομματιοιύ προσφέρεται από τη φύση της για ποικίλες μικροπαραλλαγές στο πώς θα πας από νότα σε νότα. Οι παραλλαγές λοιπόν που κάνει η Τσίτρα είναι ωραίες, χορταστικές θα έλεγα. Αλλά πώς κρώζει έτσι ρε παιδί μου! Κακή φωνή…
Όσο για τα όργανα, τα μεν μελωδικά ωραία το πάνε: ακριβώς αντίθετα από τον βυζαντινοπρεπή πουρισμό των Εμπειροτεχνών, εδώ έχει κάτι διφωνίες, κάτι συγχορδίες από ακορντεόν, και συνολικά ένα πιο πολυφωνικό άκουσμα που εντάξει, ξενόφερτο το λέμε, αλλά ειδικά στη Μακεδονία αποτελεί μια πραγματικότητα και δε με ενοχλεί. Τα ρυθμικά όμως είναι σχεδόν ποπ.
Στίχοι ακριβώς όπως στους παππούδες (δίσκος Μελίκη).
Βασικά είναι καλή εκτέλεση για να μελετήσει κανείς το κομμάτι. Για ακρόαση δεν είναι ευχάριστη.
Βούλωσ’ το λίγο ρε Μελίκη ν’ ακούσουμε τον Καραμανλή! Ο ερευνητής δεν τραγουδάει, δεν απαντάει, ρωτάει!
(Κατά τα άλλα άκρως ενδιαφέρουσα εκπομπή. Αυτός ο Δασκαλούδης πρέπει να είναι εκείνος που είχα δει σε κάποιαν άλλη εκπομπή και τον έχω μνημονεύσει και κάπου εδώ, που έλεγε “και ψέλνω και τραγουδάω, αλλά ευτυχώς έμαθα πρώτα τα τραγούδια κι έτσι η ψαλτική δε μου τα αλλοίωσε”.)
Η Τσίτρα έχει ιδιαίτερο, προσωπικό ηχόχρωμα και διανθίζει τις ερμηνείες της με χαρακτηριστικά μακεδονικά γυρίσματα που ωστόσο έχει αναγάγει σε μαννιέρα, και που, σε συνδυασμό με την σημερινή χροιά της φωνής της, δεν διαχειρίζεται ιδιαίτερα καλά πιά. Και μένα μου είναι δυσάρεστο το άκουσμά της τώρα.
Εντόπισα στο ΥΤ μιά παληά της ερμηνεία, ενδεικτική της φωνής της στον καιρό της ακμής :
Στο βίντεο που επισήμανε ο Γιάννης, το τραγούδι του θέματος ακούγεται από τον Βαγγέλη Δασκαλούδη στο 10:45.
Ο δε τραγουδιστής/ψάλτης Απόστολος Αθιανός, που αναφέρεται στην περιγραφή, είναι εκείνος που ακούγεται στην εκτέλεση από τους “Εμπειροτέχνες”. Μπορεί μάλιστα να τον ακούσει όποιος θέλει στο τρίτο μέρος της εκπομπής, στο 1:55 :
Η άχρηστη παρατήρηση της ημέρας: τον έξτρα στίχο που λένε οι Εμπειροτέχνες, τον λέει κι ο Δασκαλούδης. Ο Μελίκης όμως δεν τον ξέρει. Συμπεράσματα:
α) Οι Εμπειροτέχνες ακούν Δασκαλούδη.
β) Ο Μελίκης δεν ακούει Εμπειροτέχνες.
Υ.Γ.
Καμία σχέση. Κλάσεις ανώτερο το παλιό. Ωστόσο το ότι έχει καλή αίσθηση της μελωδίας και του πώς να την κάνει δική της φαίνεται και στο Εγέρασα. Του πότε περίπου είναι το ένα και του πότε το άλλο, ξέρεις καθόλου, Πακοκατ;
(Στην τελική ίσως την αδίκησα κιόλας. Είναι η απόλυτα ρεαλιστική ερμηνεία, να λες εγέρασα και πέρασα τους ανθισμένους χρόνους με σπασμένη φωνή.)
Ο Δασκαλούδης αναφέρει ότι έχει κάνει και δίσκο, όπου τραγουδάει με ζουρνάδες, και εξαίρει (ευλόγως) το πόσο σπάνιο είναι αυτό. Μάλλον θα πρέπει να είναι αυτός ο δίσκος. Δεν τον έχω ακούσει (θα μ’ ενδιέφερε), και δεν αναφέρονται μουσικοί, περιλαμβάνει όμως το «Μια γαλάζια περιστέρα» που υπάρχει όντως σε ηχογράφηση με τον Δασκαλούδη και με ζουρνάδες, άρα ίσως είναι αυτός.
(Καταπληκτική μεν ηχογράφηση, και πολύ ωραίο τραγούδι, αλλά στο τόσο αξιοθαύμαστο του πώς κατάφερε να τραγουδήσει με το ζουρνά η απάντηση είναι πολύ απλή: τραγουδάει στις παύσεις του ζουρνά!)
[FONT=arial]
Επιπρόσθετη άχρηστη επισήμανση: ο Μελίκης κατάγεται από τη Δυτική Μακεδονία, οι Δασκαλούδης, Αθιανός, Εμπειροτέχνες από την Ανατολική. Το δε τραγούδι το ίδιο. Αυτά.
[/FONT]
[FONT=arial]
Το “Ήμουν ξένος κι ήρθα τώρα” είναι το αργότερο ηχογράφηση του 1972, ενδεχομένως νωρίτερη. Το “Γέρασα και πέρασα”, χωρίς να ξέρω με βεβαιότητα, εκτιμώ ότι είναι αρκετά πρόσφατο, αν και μου βγάζει “άρωμα(;)” δεκαετιών '80-'90. [/FONT]
Μιά, ενδιάμεση χρονικά, ευπρεπής ηχογράφηση (που πιστεύω ότι πραγματοποιήθηκε στα όρια της ωριμότητας της) νομίζω ότι είναι η παρακάτω:
http://youtu.be/U-z7Bjjzpzo
[FONT=arial]
Για την ακρίβεια, λέμε τώρα, Υπερρεαλιστική είναι με την κυριολεκτική σημασία του Αισθητικού όρου.[/FONT]
[FONT=arial]
Αυτός πρέπει νά ‘ναι, γιατί αυτός ο δίσκος έχει μεγάλη συμμετοχή ζουρνάδων, οπωσδήποτε για το μισό του περιεχόμενο, ίσως παραπάνω -δεν είμαι σίγουρη. Αλλά εγώ βρήκα σ’ αυτόν τον δίσκο http://xilouris.gr/catalog/product_info.php?products_id=889 επιτέλους τη ρημαδοεναλλακτική αυθεντική ηχογράφηση που έψαχνα απ’ την αρχή και δεν μπορούσα να εντοπίσω επειδή γράφεται “I’ve grown old”, μην πω τίποτα![/FONT]
Το “Εγέρασα κι επέρασα” το καταγράψαμε κι εμείς στον Πολύγυρο Χαλκιδικής από τον Γιώργο Δέα, ίσως τον καλύτερο μερακλή του Πολυγύρου, ο οποίος όμως μου είπε ότι το είχε μάθει “από κασσέτα”. Τι ακριβώς τραγούδι είναι αυτό; Ξέρει κάποιος συνθέτη; Γιατί για παραδοσιακό δεν δείχνει ούτε από πλευράς μελωδίας ούτε από πλευράς στίχου.
Ακούστε και την ηχογράφηση από τον μπαρμπα-Γιώργη.
Ευχαριστώ πολύ για την παρέμβαση και τις διευκρινίσεις. Να ρωτήσω πότε έγινε η καταγραφή στον Πολύγυρο;
Η καταγραφή έγινε στις 5 Ιουλίου του 2011.
Επαναφέρω το ερώτημα.