Μέχρι προσφάτως γνωρίζαμε για τους δύο σωζόμενους ταμπουράδες του Γιοβάν Τσαούς, έναν μεγάλο και έναν μικρό, φωτογραφίες και πληροφορίες για τους οποίους είχαν δημοσιευτεί από τον Παναγιώτη Κουνάδη (βλ. π.χ. το LP Γιοβάν Τσαούς του 1988) και αργότερα από τον Σταύρο Κουρούση και τον Μιχάλη Μουντάκη στο βιβλίο του πρώτου Από τον ταμπουρά στο μπουζούκι (Orpheumpongraph, 2013).
Στην ιστοσελίδα του Εικονικού Μουσείου Αρχείου Κουνάδη, βρίσκει κανείς και την παρακάτω φωτογραφία ενός μπουζουκιού με το σχόλιο ότι ανήκε στον Γιοβάν Τσαούς. Σχολιάζεται επίσης ότι το όργανο κατασκευάστηκε από τον Κυριάκο Λαζαρίδη Πεσμαζόγλου, που είχε φτιάξει και τους ταμπουράδες του Τσαούς, επισκευάστηκε από τον Παναγιώτη Βαρλά στις αρχές της δεκαετίας ‘80 ενώ τον Αύγουστο του 2020 επισκευάστηκε ξανά, αναπαλαιώθηκε και αποκαταστάθηκε από τον Ανδρέα Δέλλιο. Μου κάνει εντύπωση ότι δεν έχει αναφερθεί ξανά σε κάποια πηγή, απ’ όσο γνωρίζω, πως ο Τσαούς είχε «κανονικό» μπουζούκι και ότι αυτό σώζεται. Επίσης, πώς και δεν υπάρχουν άλλες φωτογραφίες του οργάνου ή αναφορές από τον Βαρλά, τον Δέλλιο, ή και άλλους που μπορεί να συνάντησαν το όργανο; Ξέρει κανείς κάτι παραπάνω;
(Αρχείο Κουνάδη, “Το μπουζούκι του Γιοβάν Τσαούς”, 2019, https://www.vmrebetiko.gr/item?id=2459)
Και μια παρατήρηση σχετικά με τον μεγάλο ταμπουρά. Βλέπουμε στην παρακάτω φωτογραφία του 1979 ότι στον μεγάλο ταμπουρά σώζονται τόσο οι δύο διακοσμητικές ροζέτες όσο και το σχέδιο λύρας ανάμεσά τους. Αργότερα, στις φωτογραφίες του LP του 1988, η διακοσμητική λύρα δεν υπάρχει ενώ το 2011, όπως μαρτυρούν οι φωτογραφίες στο βιβλίο του Κουρούση, η μία ροζέτα έχει χαθεί. Κρίμα που τα όργανα δεν φυλάχτηκαν καλύτερα στο πέρασμα του χρόνου, ελπίζω πλέον να φυλάσσονται σωστά.
(Αρχείο Κουνάδη, “Οι ταμπουράδες του Γιοβάν Τσαούς”, 2019, https://www.vmrebetiko.gr/item?id=10726)
Ακόμα, πριν λίγες ώρες δημοσιεύτηκαν στο facebook οι παρακάτω φωτογραφίες με τη θήκη του μεγάλου ταμπουρά του Γιοβάν Τσαούς, κατασκευής Γεώργιου Σμυρλόγλου:
πηγή: ASMIR Εργαστήριο κατασκευής μουσικών οργάνων & χειροποίητων θηκών)
(πηγή: ASMIR Εργαστήριο κατασκευής μουσικών οργάνων & χειροποίητων θηκών)