Τί ακριβώς κούρντισμα είναι το ντουζένι;

Ποιός/ά μπορεί να μου εξηγήσει τί ακριβώς κούρντισμα είναι το ντουζένι;

ντουζένι = κούρντισμα
και
σεληνη = φεγγαρι

Εντάξει. Μπορεί τώρα να μου πεί κάποιος που ξέρει τί του γίνεται;

Φίλε Πάνο… Να προστεθώ κι εγώ σ’ αυτούς που “δεν ξέρουν τί τους γίνεται” : Ό,τι μούτυχε να μάθω μέχρι σήμερα είναι ότι τα “ντουζένια” είναι (εν γένει) οι διαφορετικοί τρόποι κουρδίσματος και - απ’ όσο γνωρίζω - δεν υπάρχει κανένα συγκεκριμένο κούρδισμα που να ονομάζεται ΤΟ “ντουζένι”. Συγγνώμη αν σε στενοχωρώ διότι ίσως είχες άλλες πληροφορίες…

Μην τσαμπουκαλεύεστε ανευ λόγου και αιτίας , όλοι τα ίδια ενδιαφέροντα έχουμε και γι αυτά συζητάμε.
Το ντουζένι είναι τρόπος κουρδίσματος που αναλογεί σε συγκεκριμένο δρόμο ή δρόμους με βάση κάποια συγκεκριμένη τονική.
Υπάρχει το καρά- ντουζένι το συριανό και πολλά άλλα που εαν κάνεις ενα keyword search θα τα βρείς σε παλαιότερες συζητήσεις στο forum.
Το συγκεκριμένο κούρδιασμα που χρησιμοποιούμε σήμερα (ρελαρε) καλείται και “ευρωπαικό” .
Τα “ντουζενάτα” παιξίματα είχαν να κάνουν με το ανοιχτό παίξιμο γιατι έδιναν ελεύθερες χορδές στην συγκεκριμένη τονική που χρησιμοποιούσαν

Ντουζένι=κούρδισμα, δηλαδή οποιοδήποτε κούρδισμα. Όμως, όταν έλεγαν (ή και λένε) ότι “εδώ ο Τάδε είναι κουρδισμένος σε ντουζένι” εννοείται οποιοδήποτε άλλο κούρδισμα εκτός του Ρε-Λα-Ρε.
Η κουβέντα σ’ αυτό το forum για τα ντουζένια έχει ξεκινήσει το 1997, όχι σ’ αυτό το Forum ούτε στο παλιό Forum, αλλά στο πολύ παλιό Forum! Από τότε συνεχίζεται κατά καιρούς και ιδιαίτερα όταν κάποιος -συνήθως νέος παίχτης- μπαίνει να ρωτήσει και να ζητήσει τα φώτα των παλιότερων. Δυστυχώς αυτά τα φώτα είναι ακόμη …κωλοφωτιές. Αν δε γίνει μια σοβαρή δουλειά από κάποιον φορέα (επίσημα ο αρμόδιος φορέας γι’ αυτές τις δουλειές είναι το Υπουργείο Πολιτισμού, αλλά τις έχει χεσμένες), μια καταγραφή από ειδικούς, μάλλον τα ντουζένια θα μείνουν στην Ιστορία σαν μια ρομαντική παραξενιά κάποιων παλιών λαϊκών μουσικών.
Τα λίγα γνωστά ντουζένια (τα περισσότερα εκ των οποίων βασίζονται σε εικασίες) σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να αποδώσουν τη συνολική μορφή του λαϊκού μας τραγουδιού πριν μπουν οι δυτικές κλίμακες.

Επί της ουσίας τώρα.
Τι χρησιμεύει το ντουζένι; Γιατί πρέπει να κάνει κάποιος διάφορα κουρδίσματα κι όχι ένα;
(Απαντάω μονάχος μου πριν προλάβουν άλλοι να κάνουν τον έξυπνο):
Το μπουζούκι ήταν όργανο-ορχήστρα, δηλαδή έπαιζε χωρίς την ανάγκη συνοδευτικών οργάνων για ακομπανιαμέντα. Ανγκαία λοιπόν έπρεπε εκτός από το σόλο να “κοπανάει” με κάποιο τρόπο και το ρυθμό και τα βασικά ακόρντα.
Παράλληλα ο τραγουδιστής πρέπει να τραγουδήσει από έναν τόνο -τουλάχιστον- κοντά στη φωνή του. Όταν λοιπόν θες να παίξεις και να τραγουδήσεις το “Κάφτονε Σταύρο κάφτονε” και διαθέτεις μια φουκαριάρα φωνή ανάλογη της δικιάς μου έχεις δυο επιλογές:
Η πρώτη είναι να το πεις από ΡΕ και να βραχνιάσεις, επειδή έτσι γουστάρει ο Άδμιν κι ο Σώτος που εδώ και τρία χρόνια απαξιούν να το παίξουν από άλλον τόνο.
Η δεύτερη επιλογή είναι να το παίξεις από ΦΑ κι όλα είναι μια χαρά, εκτός… Εκτός κι αν δεν έχει κιθάρα η παρέα. Τι θα κάνεις; Θα κοπανάς στις γεμάτες ΡΕ; Ψιλοφάλτσο μου ακούγεται. Μήπως ξέρεις κανα ντουζένι που να κουρδίζει σε ΦΑ; Μόνο έτσι γλιτώνεις…

ΥΓ. Το συγκεκριμένο άσμα λέγεται κι από ΣΟΛ. Και από ΣΟΛ υπάρχει το γνωστό και πολύ απλό ντουζένι ΡΕ-ΣΟΛ-ΡΕ. Παρόλα αυτά, αυτές οι κουφάλες που ανάφερα παραπάνω, δε λένε να το μάθουν!

ΥΓ1. Καταπληκτικό παίξιμο σε ντουζένι είναι το “Τούτοι οι μπάτσοι που 'ρθαν τώρα” στην πρώτη του εκτέλεση με το Γιαννάκη Ιωαννίδη. Μπουζούκι παίζει μάλλον ο Μανώλης Καραπιπέρης (δικό μου πρόσφατο συμπέρασμα καθώς τώρα “έπιασα” τι λέει ο Ιωαννίδης την ώρα του εισαγωγικού ταξιμιού: “Γεια σου Μάνιο, Σαμιώτη μπουζουξή”. Ας μου επιβεβαιώσει κάποιος ότι ο Καραπιπέρης ήταν απ’ τη Σάμο!).

Άρη, ο Μανώλης Καραπιπέρης ήταν όντως Σαμιώτης και ο συνειρμός που κάνεις είναι ολόσωστος.

Σ.Π.

12 posts were split to a new topic: Έπαιζε ο Περιστέρης με μονόχορδο μπουζούκι;

Καλημέρα στην παρέα. Μιά και αναφερθήκαμε στο “Τούτοι οι μπάτσοι που 'ρθαν τώρα” στην εκτέλεση με τον Καραπιπέρη, έχει κανείς καμμιά ιδέα για το κούρδισμα που κάνει ο μπουζουκτσής;
Προσπαθούσα να το βγάλω απο ΡΕ-ΛΑ-ΡΕ και δεν μπορούσα να βγάλω τον ήχο.
Εχει ελεύθερη χορδή ΣΙ;

Πάνο Καραγιώργο,

Σου αντιγράφω παρακάτω τρία παλαιότερα πόστιγκ σχετικά με διαφορετικά ντουζένια στα οποία θα μπορούσες να πειραματιστείς.

"1ο:
Το ντουζένι που επικρατεί πλέον σήμερα στα τρίχορδα όργανα είναι ΡΕ-ΛΑ-ΡΕ, το οποίο ο Μάρκος Βαμβακάρης ανέφερε ώς ευρωπαικό. Ο Μάρκος έλεγε ότι μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να παίξεις όλους τους δρόμους.

Ο ίδιος ανέφερε επίσης:
Αραμπιέν: ΣΙ-ΣΟΛ-ΡΕ το οποίο προτιμούσε για τον χουζάμ,
Ράστ: ΛΑ-ΝΤΟ-ΣΟΛ για τον ράστ,
Καραντουζένι: ΣΟΛ-ΛΑ-ΡΕ
Ανοιχτά: ΛΑ-ΜΙ-ΛΑ

2ο:

Καλημέρα,
Όπως σωστά είπες τα διαφορετικά κουρδίσματα ενδιαφέρουν καθαρά την τροπική μουσική γι’ αυτό και πολλές φορές οι νότες που μπορεί να χρησιμοποιηθούν δεν συνηχούν αρμονικά μεταξύ τους. Βασικά κουρδίζουμε ανάλογα με το δρόμο – μακάμ που θα παίξουμε, παίρνοντας υπ’ όψιν τις βασικές στάσεις του δρόμου. Έτσι για παράδειγμα εάν θέλουμε να παίξουμε Χιτζάζ (το Χιτζάζ της ανατολικής θεωρίας και όχι των μπουζουκτσήδων) είναι προτιμότερο να κουρδίζουμε σε Ρε Σολ Ρε ενώ για Νιαβέντ (τα ίδια) σε Ρε Σολ Ντο (από κάτω προς τα πάνω πάντα). Το αποτέλεσμα βέβαια δεν έχει να κάνει σε καμία περίπτωση με αυτό του μπουζουκτσήδικου ακούσματος. Ένας πρακτικός τρόπος για να τα βρίσκεις είναι να βλέπεις σε τι τετράχορδα ή πεντάχορδα χωρίζουμε την μελωδική κίνηση ενός δρόμου-μακάμ και ανάλογα να κουρδίζεις με βάση τις θέσεις τους μέσα στην κλίμακα. Για το Χιτζάζ που είπαμε παραπάνω για παράδειγμα (από Ρε π.χ)
Χιτζάζ= Τετράχορδο Χιτζάζ + πεντάχορδο Μπουσελίκ ή Ράστ (ανοδική-καθοδική κίνηση). Όταν αναπτυσσόμαστε μέσα στο Χιτζάζ και αποφασίζουμε να εστιάσουμε στο Μπουσελίκ θέλουμε την κορυφή του πεντάχορδου τονισμένη. Στην προκειμένη περίπτωση είναι το Σολ. ʼρα κουρδίζουμε την δεύτερη χορδή σε Σολ και την χρησιμοποιούμε σαν ισοκράτη όταν παίζουμε το Μπουσελίκ ή το Ράστ πεντάχορδο.
Τώρα όσον αφορά τις τονικότητες των δρόμων, αυτές προκύπτουν από τη φυσική διατονική κλίμακα. Έτσι για παράδειγμα λέμε ότι το Ράστ βρίσκεται στην πρώτη θέση ενώ το Ουσάκ στην δεύτερη. Εάν δηλαδή ξεκινήσουμε με Ράστ από Ντο, το Ουσάκ θα το ξεκινήσουμε από Ρε. Αντίστοιχα εάν ξεκινήσουμε από Ρε, το Ουσάκ θα πάει από Μι και ούτω καθ’ εξής. Μετά την Πατριαρχική Επιτροπή του 1888 λέμε ότι η πρώτη θέση της διατονικής κλίμακας βρίσκεται τονικά στο Ντο. Αυτό έγινε για να μπορέσει να υπάρξει αντιστοιχία με την ευρωπαϊκή μουσική πρακτικά όμως δεν έχει καμία αξία μιας και η ανατολική μουσική εστιάζει στην κίνηση της μελωδίας και όχι στη μεταξύ σχέση των φθόγγων.
Από ‘κεί και πέρα έχει να κάνει με τα όργανα. Πού ακούγονται καλύτερα δηλαδή και τι τάση χορδών σηκώνουν. Έτσι συνηθίζεται στην κλασική παραδοσιακή ορχήστρα σαν βάση να χρησιμοποιούν το Ρε (για το Ράστ π.χ.). Το ούτι όμως όταν παίζει μόνο του προτιμάει να χρησιμοποιεί σαν βάση το Σολ γιατί εκεί και ακούγεται καλύτερα αλλά και μπορεί να αναπτυχθεί περισσότερο και ευκολότερα στα ψηλά. Ένας άλλος παράγοντας είναι ο τραγουδιστής (που του βγαίνει καλύτερα σε Σι b π.χ.).
Σημασία έχει ότι δεν μας ενδιαφέρει η τονικότητα παρά μόνο η σειρά των φθόγγων.
Και όταν λέμε σειρά δεν εννοούμε ότι πρέπει να βγάλουμε ολόκληρο το πρόγραμμα έτσι (είπαμε τον τρελό να χέσει και αυτός ξεκωλώθηκε!). Σειρά σε μια ενιαία μελωδική ανάπτυξη.
Αυτά τα ολίγα

3ο:

Το καραντουζένι το ξέρω με τις εξής σχέσεις χορδών:
από την μπάσα στην μεσαία = 7 ημιτόνια πιό πρίμο
από την μεσαία στο καντίνι = 7 ημιτόνια πιό πρίμο
Τα κουρδίσματα δεν “κλειδώνουν” πάνω σε νότες αλλά πάνω σε σχέσεις συχνοτήτων χορδών.
Αυτό που καθιερώθηκε σαν ΡΕ-ΛΑ-ΡΕ έχει αντίστοιχα 7 και 5 ημιτόνια διαφορά. Ολες οι τριάδες φθόγγων με τέτοιες αποστάσεις είναι “τύπου ΡΕ-ΛΑ-ΡΕ”, όπως οι παρακάτω:
καντίνι MI FA SOL LA
μεσαία SI DO RE MI
μπάσα MI FA SOL LA

Οπότε, στο καραντουζένι γυρνώντας, τα παρακάτω είναι όλα… καραντουζένια (εξαρτάται και από τις τάσεις των χορδών και την αντοχή των φωνητικών σου χορδών).

καντίνι LA SI RE MI SOL
μεσαία RE MI SOL LA DO
μπάσα SOL LA DO RE FA
κ.ο.κ.

Ενας τρίτος (πιό… ματζόρε) τρόπος κουρδίσματος είναι με σχέσεις 5 και 5 ημιτόνια από μπάσα προς πρίμα πηγαίνοντας.

Ενας τέταρτος που νομίζω πως χρησιμοποιούσε ο Μάρκος είναι ο ΛΑ-ΛΑ-ΡΕ (ρε το καντίνι). Δηλ. σχέσεις 0 και 5

…και ούτω καθ’ εξής…"

Ελπίζω να βοήθησα.

Ευχαριστώ πολύ Ισαάκ, να’σαι καλά. Αρχίζω ήδη τον πειραματισμό!