Φίλες και φίλοι του φόρουμ, από τον Φεβρουάριο που ξεκίνησε αυτό το θέμα και μέχρι τώρα, παρουσιάσαμε όσες περισσότερες «παξιμαδοκλέφτρες» βρήκαμε στην δισκογραφία με προεξάρχουσα αυτή του Κωστή Μπέζου και του Τέτου Δημητριάδη. Παρουσιάσαμε δηλαδή τον σπάνιο δίσκο της RCA-VICTOR όπου αναγράφεται το όνομα του Μπέζου δίπλα σε αυτό του Δημητριάδη.
Αποδείξαμε με τον πλέον εμφατικό τρόπο ότι ο Κωστής Μπέζος τραγούδησε τα 12 τραγούδια που του έδωσε ο Τέτος Δημητριάδης για λογαριασμό της Victor.
Στο διάστημα που μεσολάβησε από την αρχική δημοσίευση, ήρθαν στο φως και άλλες πληροφορίες για τις «παξιμαδοκλέφτρες» αλλά ταυτόχρονα βρέθηκε και δημοσίευμα του Ιανουαρίου 1924, από την εφημερίδα «Βραδυνή», στο οποίο αναγράφεται το εξής δίστιχο
[b][i]Ήσουνα ξυπόλητη και επούλαγες ραδίκια
τώρα που σε πήρα εγώ γυρεύεις σκουλαρίκια
[/i]http://srv-web1.parliament.gr/main.asp?current=6919388[/b]
Ας τα πάρουμε όμως από την αρχή.
Μετά το αρχικό δημοσίευμα στην σελίδα μας, ο γνωστός σε όλους μας Κώστας Βλησίδης, κατάφερε να βρει δημοσιεύματα για τις παξιμαδοκλέφτρες, με την παλαιότερη από αυτές να είναι του Φεβρουαρίου 1919.
http://srv-web1.parliament.gr/main.asp?current=9375944
Εδώ τα σχόλια του Βλησίδη (spatholouro) στο ιστολόγιο του Ν.Σαραντάκου
https://sarantakos.wordpress.com/2011/08/19/paximada/
Ο Βλησίδης δεν έμεινε μόνο σε αυτό αλλά κατάφερε να βρει, και εδώ είναι το ενδιαφέρον, το παραπάνω δίστιχο στην «Βραδυνή» που όπως είπαμε χρονολογείτε τον Ιανουάριο του 1924.
https://sarantakos.wordpress.com/2016/11/06/bezos/
Έτσι επιβεβαιώνεται η άποψη ότι το τραγούδι «Ήσουνα ξυπόλητη» είναι συρραφή δίστιχων που προϋπήρχαν και τα οποία με μικρές παραλλαγές ο Δημητριάδης μέσω του Μπέζου ηχογράφησε.
Μένει να αποδειχτεί αν το δίστιχο της «Βραδυνής» έγινε τραγούδι που μπήκε σε δίσκους γύρω στο 1923-24 όταν ακόμη η δισκογραφία στην Ελλάδα ήταν στα σπάργανα.
Επιστρέφοντας στην «Ξυπόλητη» των Δημητριάδη-Μπέζου είχαμε αφήσει δύο ερωτήματα αναπάντητα.
Κυκλοφόρησε ο δίσκος της Victor στην Ελλάδα ή περπάτησε μόνο στην Αμερική;
Σε ποια «παξιμαδοκλέφτρα» αναφέρονταν η Σοφία Σπανούδη στο άρθρο της στην «Μουσική Ζωή» τον Οκτώβριο του 1931;
Όπως αναφέρθηκε το τραγούδι «Ήσουνα ξυπόλητη» όταν πρωτοκυκλοφόρησε από την Victor, διαφημίζεται στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού για όλο το χρονικό διάστημα Νοέμβριος-Δεκέμβριος του 1930 με μεγάλη συχνότητα.
Ταυτόχρονα παρουσιάστηκε η ετικέτα από την RCA-VICTOR στην οποία είδαμε να αναφέρεται ο Κωστής Μπέζος ως ο τραγουδιστής του κομματού.
Εδώ μπαίνει και το πρώτο ερώτημα.
Κυκλοφόρησε το τραγούδι στην χώρα που ηχογραφήθηκε δηλαδή στην Ελλάδα ή μπήκε στο πλοίο και δεν επέστρεψε ποτέ πίσω; Ακούστηκε στην Αθήνα και στην υπόλοιπη Ελλάδα κατά την περίοδο 1930 -1931;
Οι ερευνητές Tony Klein και Gordon Ashworth που ασχολήθηκαν επισταμένως με τα 12 τραγούδια του Κ.Μπέζου και τα οποία κυκλοφόρησαν από την Olvido Records (https://olvidorecords.bandcamp.com/album/the-jails-a-fine-school) κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η «Παξιμαδοκλέφτρα» του Μπέζου αν και «Ξυπόλητη» δεν «περπάτησε» στα μέρη που ηχογραφήθηκε. Δεν ακούστηκε στην Αθήνα καθόλου. Παρέμεινε «Στην υπόγα» της για παραπάνω από 40 χρόνια μέχρι που ¨ανακαλύφθηκε¨ στην δεκαετία του 1970 από τους συλλέκτες της εποχής (http://www.lifo.gr/articles/music_articles/79531) και ηχογραφήθηκε ξανά από τους νεότερους μουσικούς με την προσθήκη της λέξης «παξιμαδοκλέφτρα». Ακόμη και ο ίδιος ο Κωστής Μπέζος δεν μίλησε ποτέ του για αυτά τα τραγούδια.
Η παραπάνω θέση μοιάζει να κινείται στην σωστή της βάση. Μέχρι σήμερα δεν έχει προκύψει δημοσίευμα Ελληνικής εφημερίδας της εποχής που να γίνεται ευθεία αναφορά στο τραγούδι «Ήσουνα ξυπόλητη». Κοιτώντας αρκετές Ελληνικές εφημερίδες (όχι στο σύνολο τους) της περιόδου 1930-1931 δεν έχει βρεθεί σχόλιο για την «Ξυπόλητη» του Α.Κωστή ούτε διαφημιστική καταχώρηση.
Σαν να μην ήρθε ποτέ στα μέρη μας. Σαν να παρέμεινε ένα καλά κρυμμένο μυστικό (όπως ο ίδιος ο Κ.Μπέζος ήθελε) που το ήξεραν μόνο ο Τέτος Δημητριάδης και ο Κωστής Μπέζος.
Η ιστορία όμως έχει και συνέχεια.
Μέσα στο 1931 ή στις αρχές του 1932 κυκλοφόρησε από την Γαλλική PATHEτο τραγούδι του Γιώργου Καμβύση «Ο Τσακατσούκας» που είχε στα φωνητικά τον Πέτρο Κυριακό και μία κυρία που δεν αναφέρεται στην ετικέτα του δίσκου (αρχείο 1).
Στην ηχογράφηση αυτή, που είναι μία από τις δεκάδες χιουμοριστικές που συνεργάστηκαν ο Καμβύσης με τον Κυριακό, αμέσως μετά την αρχική συνομιλία των δύο πρωταγωνιστών, ακούμε τον Πέτρο Κυριακό να τραγουδάει στον «χαβά» της «Ξυπόλητης» άλλους στίχους, διαφορετικούς από του Μπέζου.
Πως ο Καμβύσης με τον Κυριακό περιλαμβάνουν στην ηχογράφηση τους την μελωδία του «Ήσουνα ξυπόλητη» όταν, όπως πιστεύεται με βεβαιότητα, το τραγούδι δεν ακούστηκε καθόλου στην Αθήνα;
Η πιο λογική εξήγηση μας έρχεται από την ακολουθία των αριθμών κυκλοφορίας των δίσκων από την Victor.
Αμέσως μετά τα τραγούδια «Στην υπόγα» και «Ήσουνα ξυπόλητη» κυκλοφορούν από την Victor τα τραγούδια «Επιστροφή του Κυριακού στην Αθήνα» και «Μπεκροκανάτας» που πήραν τους αριθμούς κυκλοφορίας V-58062 (αρχεία 2-3).
Και στα δύο αυτά κομμάτια συμμετέχει ο Πέτρος Κυριακός. Αλλά και στις μετέπειτα ηχογραφήσεις και κυκλοφορίες των τραγουδιών που ηχογράφησε στην Αθήνα ο Τ.Δημητριάδης για λογαριασμό της Victor τόσο ο Κυριακός όσο και Καμβύσης βρίσκονται να συμμετέχουν και σε άλλα κομμάτια της σειράς αυτής.
Είχαν δηλαδή άμεση και μακρά σχέση με τον Τέτο Δημητριάδη που είχε την παραγωγή όλων των ηχογραφήσεων. Είχαν σχέση και γνωρίζονταν πολύ καλά και με τον Κωστή Μπέζο καθώς κινούνταν και οι τρεις στον ίδιο μουσικοθεατρικό χώρο. Ίσως βρίσκονταν και στο ίδιο στούντιο κατά την ηχογράφηση των τραγουδιών.
Ο Κυριακός με την βοήθεια του Καμβύση είχε αρχίσει από καιρό να ¨χτίζει¨ τον ρόλο του «Μάγκα», με τον οποίο και δοξάστηκε και το «Ήσουνα ξυπόλητη» ταίριαζε ¨γάντι¨ στην περίπτωση του.
Σε αυτή τη βάση δεν αποκλείεται το τραγούδι να συμπεριλήφθηκε σε κάποια από τις επιθεωρήσεις που συμμετείχαν οι Καμβύσης-Κυριακός μέσα στο 1931 ως «Τσακατσούκας» και από εκεί να πέρασε και στους δίσκους μέσω της Pathe. Το θεωρώ πολύ πιθανό.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι στα 1930-1931, που συναντάμε την «Ξυπόλητη», πρώτα γίνονταν επιτυχία στα θέατρα ένα τραγούδι και μετά περνούσε στους δίσκους 78 στροφών. Ίσως αυτό να συνέβη και με τον «Τσακατσούκα».
Εδώ θα πρέπει να τονιστεί και το εξής.
Ψάχνοντας κανείς στην Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Βουλής, διαπιστώνει το έλλειμμα σε εφημερίδες της εποχής. Εφημερίδες που θα μας ξεκαθάριζαν το τοπίο όσων αφορά την «Παξιμαδοκλέφτρα» των Δημητριάδη-Μπέζου.
Αναφέρομαι συγκεκριμένα στην εφημερίδα «Ελεύθερον Βήμα» όπου σκιτσογραφούσε ο αδερφός του Τέτου Δημητριάδη, Φωκίωνας.
Στην εφημερίδα αυτή, έχουν βρεθεί διαφημίσεις άλλων τραγουδιών της Victor, δέκα μήνες πριν την κυκλοφορία στην Αμερική του τραγουδιού «Ήσουνα ξυπόλητη».
http://srv-web1.parliament.gr/display_doc.asp?item=35463&seg= (φύλλα 15/21/24/32).
Όμως στην Ψηφιακή βιβλιοθήκη της Βουλής δεν έχουν βρεθεί τα φύλλα από τον Οκτώβριο του 1930 ως τον Οκτώβριο του 1931 που μας ενδιαφέρουν άμεσα λόγω του τραγουδιού «Ήσουνα Ξυπόλητη».
Επικοινώνησα τηλεφωνικά με το ανάλογο τμήμα της Ψηφιακής Βιβλιοθήκης, όπου πληροφορήθηκα ότι λόγω πνευματικών δικαιωμάτων από τον Δημοσιογραφικό Οργανισμό Λαμπράκη δεν είναι ακόμη δυνατόν, το ανέβασμα των φύλλων της εφημερίδας την χρονική περίοδο που μας ενδιαφέρει.
Θεωρώ λοιπόν ότι αν υπάρχει μία περίπτωση να βρεθεί διαφημιστική καταχώρηση της «Ξυπόλητης» στην Ελλάδα αυτή θα είναι στην εφημερίδα «Ελεύθερον Βήμα», που όπως εξήγησα σκιτσογραφούσε ο Φωκίωνας Δημητριάδης.
Σε κάθε περίπτωση η μελωδία της «Ξυπόλητης» ακούστηκε στην Αθήνα από τον Πέτρο Κυριακό και τον Γιώργο Καμβύση μέσω του «Τσακατσούκα».
Θα ακολουθήσει και ένα κείμενο για το δεύτερο ερώτημα που αφορά την Σοφία Σπανούδη.
