Οι περισσότεροι που ακούμε ρεμπέτικα έχουμε περάσει κάποτε μια φάση φετιχισμού με τους ναργιλέδες και τα άλλα θρυλικά εξαρτήματα των τεκέδων. Έτσι δεν είναι; Εσείς δεν ξεροσταλιάσατε κάποτε πάνω από τις φωτογραφίες του Πετρόπουλου; (Εγώ πάντως ναι.) Άλλωστε από αυτό το φετιχισμό ξεκινάει και η μόδα με τους ναργιλέδες που πλέον βρίσκονται σε πολλά καφέ-ρακάδικα (πέρα από τα αιγυπτιακά καφενεία όπου υπήρχαν πάντοτε) και σπίτια.
Εδώ είδα για πρώτη φορά στη ζωή μου -αν εξαιρέσουμε τις φτγρ του Πετρόπουλου- τους ορίτζιναλ ναργιλέδες του τεκέ, που περιγράφει ο Μάρκος στην Αυτοβιογραφία του και διάφορες άλλες πηγές.
Όποιος έχει λίγο γκραν-γκινιόλ γούστα μπορεί να κάνει μια βόλτα και στις υπόλοιπες σελίδες του ίδιου σάιτ. Νομίζω θα ευχαριστηθεί.
Επίσης εκεί είδα κι έναν μπαγλαμά, στον οποίο ο εγκληματολόγος θα πρόσεχε πρώτα απ’ όλα ότι το σκάφος έχει εξαφανιστεί κατόπιν σύγκρουσης με κεφαλή συγκρατούμενου, ή ότι με το σπάσιμο αποκαλύφθηκε καβαντζωμένη ποσότητα ναρκωτικών μέσα στο ηχείο, εμένα όμως το μάτι μου έπεσε στην περίεργη διάταξη των μπερντέδων, τις τρεις τρύπες για στριφτάλια που μαρτυρούν ότι οι χορδές ήταν μονές, και στη μικροσκοπική τρύπα του καπακιού.
Μπράβο pepe! Πολύ ενδιαφέρουσα αυτή η ιστοσελίδα. Κάνανε καλή δουλειά με μια πρώτη ματιά. Μου αρέσει και το χαρτάκι που βάζουνε για να δώσουν τις πραγματικές διαστάσεις του αντικειμένου στη φωτογραφία
Παρα πολυ ωραιο θεμα…Και η πρωτη σκεψη που ειχα ειναι πως θα γινει να επισκεφτουμε το μουσειο…Δυστυχως ειναι σχεδον ακατορθωτο λογω των αντικειμενων που υπαρχουν…Θα το προσπαθησω παντως…
μπράβο pepe - τι κρίμα που το site είναι τόσο άσχημο - ένα μέτριο ‘απ το κουτί’ website που μάλλων χρήματοδοτήθηκε με χρήματα από κάποιό εοκικό πρόγραμμα…
τι υπέροχο υλικό…και αλήθεια το κεφάλι του γιαγκούλα βρίσκεται εκεί!
πάντως - ένα έξυπνο site με ωραίες φωτογραφίες και σκεπτόμενα κείμενα θα ήταν μιά φοβερή διαφήμηση για τη συλλογή. να ένα οραίο project για κάτι νέα παιδιά…
Δε μας κάνουν αυτές οι φωτογραφίες. Είναι εποχής, με τα κεφάλια φρέσκα. Το θέμα είναι πού είναι τώρα τα κεφάλια, που 'χουν σιτέψει.
Merry Christmas.
— Νέο μήνυμα προστέθηκε στις 19:18 ::: Το προηγούμενο μήνυμα δημοσιεύθηκε στις 18:52 —
Πάντως, μια κι η συζήτηση ήρθε στους ληστές, να θυμηθούμε τα ληστρικά τραγούδια, που υπήρξαν η διάδοχος κατάσταση των κλέφτικων (όπως κι οι ίδιοι οι ληστές, που στην ουσία ήταν το νέο όνομα για τους Κλέφτες μετά την ίδρυση του ελλ. κράτους).
Ένα δείγμα είναι αυτό (του Θωμά Καντάρα). Στον Καντάρα αναφέρεται και το γνωστό τραγούδι του Θανάση Παπακωνσταντίνου «Α. Μάνθος».
Πολλά ληστρικά και κλέφτικα τραγούδια της Θεσσαλίας, σε εξαιρετικές εκτελέσεις, υπάρχουν στον σημαντικό κατά τη γνώμη μου δίσκο «Θεσσαλία: πρόσωπα και γεγονότα μέσα από το δημοτικό τραγούδι» (κλικ εδώγια μια δισκοπαρουσίαση). Επίσης, τρία τραγούδια με τον Ρούκουνα, ειδικά για τους αδελφούς Γιαγάδες, κοινωνικούς ληστές της Σάμου, υπάρχουν σ’ έναν άλλο εξαιρετικό δίσκο, «Η σάμος στις 78 στροφές» (κλικ εκεί για δισκοπαρουσίαση).
«Προς τους πάντας. Μη δηνάμενος να εύρο ίδινος δικαίου παρά της δυκαιοσήνης των Ελλήνων, ηναγγάσθην να τονίσο το δίκαιον της Παρδάλας ή Μαχαίρας. Όθεον η ύψηστος αυτή λειτουργός της ανάνδρου Δικαιοσύνης ονόματι Παρδάλα έχη τον λόγον από σήμερον εις πάντας τους αιωθούντας και απίστους. Η λειτουργία αυτής έσετε πάντοτε ειλικρινής και ουδέποτε θέλη λησμονήση τα Ιερά καθήκοντά της προς αναμονή του δικαίου.
Μαρτίου 1917»
Αν εξαιρέσουμε την ορθογραφία, αυτή η γλώσσα είναι πολύ σωστή καθαρεύουσα. Οι δύο λέξεις που υπογράμμισα μάλλον θα ήταν κακοχαραγμένες και δε διαβάζονταν. Το ίδινος μάλλον είναι ίχνος. Οι αιωθούντες δεν μπορώ να φανταστώ. Η αναμονή βέβαια είναι απονομή.
Σύμφωνα με το τραγούδι του Φώτη Γιαγκούλα, ο ληστής ήταν μορφωμένος:
Καμιά φορά / Φώτη Γιαγκούλα
καμιά φορά ήμουν φοιτητής
και τώρα έγινα ληστής.
Άρα ίσως υπαγόρευσε αυτό το συγκλονιστικό κείμενο σε κάποιον χαράκτη, που δεν ήταν τόσο εγγράμματος. Ο ίδιος θα ήταν περίεργο να ήξερε τόσο καλά την καθαρεύουσα και τόσο λίγο την ορθογραφία.
Από παραπομπή σε παραπομπή έφτασα σ’ αυτό το άρθρο του 1924, για την εξόντωση της συμμορίας του Γιαγκούλα, απ’ όπου αντιγράφω το εξής:
Υπό του Υπουργείου των Εσωτερικών διεβιβάσθη χθες προς τας αρμοδίας αρχάς διαταγή, δι’ ής εντέλλονται όπως κατ’ αίτησιν του εθνικού πανεπιστημίου αποσταλούν ενταύθα αι κεφαλαί των φονευθέντων ληστών Γιαγκούλα, Μπαμπάνη και Τσαμίκα προς κρανιολογικήν εξέτασιν.
Έχει ενδιαφέρον γενικότερα το θέμα και αφορά την κοινωνική ληστεία στη χώρα μας.
Υπάρχει πλούσια βιβλιογραφία σχετική, η οποία βοηθά να δούμε το πέρασμα από τους " ιππότες των ορέων", τους εξεγερμένους λαϊκούς αγωνιστές του παρελθόντος, στους “εξουσιαστές”, στα όργανα του βαθέος κράτους.
Άγιοι ή διάβολοι, θύτες και θύματα της πορείας του ελληνικού κοινωνικού σχηματισμού, μέσα στο χρόνο.
Και για να μην ξεφεύγουμε από το θεματολογία του φόρουμ, ας αναφέρουμε τραγούδια που συνδέθηκαν με τη δράση τους.
Για το Γιαγκούλα, ένα δημοτικό:
[i]"Ρέμα το ρέμα, ρεματιά, στης Ελασσόνας τα χωριά
μια βοσκοπούλα έπλενε, Φώτη Γιαγκούλα έκραζε.
Γεια και χαρά σου, λυγερή.
Καλώς το Φώτη, το ληστή.
Μην είν’ στρατιώτες στο χωριό, μην είν’ και το ευζωνικό;
Μήτε στρατιώτες στο χωριό, μήτε και το ευζωνικό.
Μον’ ένας βλάκας μοίραρχος και ένας ανθυπομοίραρχος.
Λένε θα σε σκοτώσουνε και θα σε βαλαντώσουνε.
Αν έρθω βράδυ στο χωριό, θα τους σκοτώσω και τους δυο". [/i]
Από την παρδάλα και την κουμπούρα μέχρι την ουρά του τηγανιού, όπλα εγκλήματος - ξεκαθαρίσματος λογαριασμών - μέχρι τον αποκεφαλισμό και τη βαυαρική γκιλοτίνα, και από τα δημοτικά τραγούδια, υμνητικά περισσότερο για τη δράση των κοινωνικών ανταρτών, μέχρι το δίστιχο:
“Αντιλαλούν οι φυλακές
Ανάπλι και Νιτσικαλές”
το οποίο πέρασε στη δισκογραφία παραλλαγμένο από το Μάρκο,
η ιστορική μνήμη κατέγραψε και την πορεία της ανταρσίας στον τόπο μας, μέσα στις ριζικά μεταβαλλόμενες κοινωνικές συνθήκες.
Παρένθεση στο θέμα που πιάνεται από το ποστ της Ελένης: Θυμηθείτε και τον “Μανώλη”, αντίστοιχη περίπτωση ληστή-λαϊκού ήρωα, όπως επίσης και τους στίχους της Παπαγιαννοπούλου “ο μπάρμπας μου ο Παναής”. Είναι κι άλλα πολλά… αλλά αυτά μου ήρθαν αμέσως.
