Ρεμπέτικη φρασεολογία και άγνωστες λέξεις

Το Ρεμπέτικο Γλωσσάρι Συζήτηση για το Ρεμπέτικο Γλωσσάρι
785

σέρτικος
[ τουρκ. sert]

αλύγιστος, άκαμπτος, σφιχτός, δύσκολος, σκληρός, δυνατός, έντονος
και
βαρύς, απότομος, ξερός, κτηνώδης (brutal), ακατάδεκτος, ψυχρός, απότομος, αυστηρός, αυταρχικός, κοφτός, σύντομος

π.χ.
τσιγάρα σέρτικα = βαριά τσιγάρα, σκληρής και έντονης γεύσης

αλλά και

αποτελεσματικός, τελεσφόρος, δραστικός, οξύς, κοφτερός, οξύνους
και
ενεργός, ικανός, δραστήριος, αποδοτικός (σεξουαλικά)

π.χ.
Είμαι σέρτικο παιδί και στα μεράκια μου
τις γυναίκες τις κρεμάω στα μουστάκια μου…
[ο Μπίνης με σέρτικη φωνή, μας μιλάει για τα …σέρτικα προσόντα του!]

Για αρνητική σημασία :
Slang = χαμένο κορμί, “ψόφιος”, “πτώμα”

786

σερέτης
[τουρκ. şirret]

Για άντρα :
αναίσχυντος, ξετσίπωτος, αδιάντροπος, άσεμνος, απρεπής, σκανδαλιστικός, άσεμνος
εριστικός, φιλόνικος, καυγατζής, ταραχώδης, θορυβώδης, διαβολικός

σερέτισσα - Για γυναίκα ή/και προσδιοριστικό θηλυκού :

ανδρογύναικα, φιλοτάραχη γυναίκα, φιλόνικη γυναίκα, παλιοκόριτσο, παλιοθήλυκο, ανήθικη, διαβολογυναίκα, μέγαιρα, στρίγγλα [στην τουρκική και γοργόνα].
Αλλά και :
με ενθουσιασμό και ζέση για τη ζωή.

Slang = αποσκευή, “μπαγκάζια” (την πάνε και την φέρνουν…)

787

Κάποιες διευκρινίσεις νομίζω πως από την πλευρά μου είναι αναγκαίο να γίνουν για την ομαλή συνέχιση αυτής της προσπάθειας που ξεκινήσαμε μαζί και κυρίως για να μην αιωρούνται υπαινιγμοί διάφοροι.

  1. Πρέπει να αντιμετωπίζεται αυτή η προσπάθεια με σοβαρότητα και όχι με γνώμονα ποιου η άποψη θα επικρατήσει και ποιου όχι.

  2. Διευκρινίζω προς όλους, και ειδικά προς τα νέα μέλη, πως δεν έχω προχωρήσει σε καμιά τροποποίηση στον πίνακα και δεν έχω προσθέσει ούτε ένα «και», χωρίς τη σύμφωνη γνώμη, τουλάχιστον της πλειοψηφίας.
    Απόδειξη πως από την πρώτη στιγμή, φέρνω όλη τη λίστα των λέξεων των οποίων έχω βρει ήδη σημασία, ετυμολογία κ.λπ. προς συζήτηση, αλλά και όσες αλλαγές προτείνω στη ροή της συζήτησης,
    και μόνο όταν διαπιστώνω συμφωνία, προχωρώ στην καταγραφή.

  3. Βεβαίως και θεωρώ τουλάχιστον αστείο να αιωρείται η άποψη πως αντιγράφω από προηγούμενα posts…

  • Για τα «μπελεντέρια» για να βγάλω άκρη, άκουσα άπειρες φορές το cd, εξάλλου, φαίνεται από το #754 μήνυμά μου πως άκουγα λάθος: «ε, ρε, σεις, μπελεντέρια…» και όχι το σωστό που είναι «ίσα, ρε, σεις, …».
    Έψαξα άπειρες φορές και εντόπισα τη λέξη «μπιραντέρ = αδελφέ» στη λογοτεχνία, παρέθεσα τις σχετικές παραπομπές… δεν τις βρήκα από προηγούμενο post…

  • 'Οπως και τη λέξη «μπιτιρίνι» , δεν την βρήκα σε προηγούμενα posts…
    έχω βρει ήδη τα στοιχεία, δεν διαπίστωσα καμιά αξιόλογη προσθήκη ούτε είναι δυνατό να καταχωρείται στον πίνακα ένα κατεβατό από λέξεις που απλά είναι συνώνυμες, νομίζω πως θα΄ναι κουραστικό.

  1. Όσον αφορά στη φράση «κάνω σαρμάκο» καταθέτοντας ένα σκεπτικό πρότεινα αλλαγή, για να μην ακροβατούμε νοηματικά, πέρα από τα δεδομένα λεξιλογικά και άλλα που έχουμε και που αφορούν στην ελληνική πραγματικότητα. και απ΄ό,τι διαπίστωσα υπήρξε συμφωνία για αλλαγή.
    Έχω ψάξει όσο δεν φαντάζεστε τη φράση αυτή, σε όλες τις πιθανές γραπτές πηγές και στον προφορικό λόγο και πουθενά δεν προκύπτει έννοια “επίθεσης” ή “πολιορκίας”.
    Για το ρεμπέτικο σχήμα «Σαρμάκο» που αναφέρθηκε:
    Παρουσιάστηκε στην εκπομπή «Τα παντελόνια…» του Πάρη Μήτσου .
    Τους παρακολούθησα με ενδιαφέρον.

-Ερώτηση του Π.Μ. : πώς προήλθε το όνομά σας;

  • Ομ. «Σ»: Από το αντίστοιχο τραγούδι του Μάρκου.
  • Π.Μ.: Ξέρετε τι σημαίνει «κάνω σαρμάκο»;
  • Ομ. «Σ»: Όχι.
    Πρόκειται για ένα ρεμπέτικο σχήμα που προς τιμή τους πήραν θέση στο θέμα του γκρεμίσματος της Columbia…
788

Είδες; Οσο πλησιάζει το Αλτσχάιμερ, τόσο χειρότερος γίνομαι. Αλλά πού να καταλάβεις εσύ, νέο κορίτσι!

789

Ελένη, δεν παράθεσα τις σωστές ερμηνείες των λέξεων για να καταχωρισθούν στη λίστα σου, αλλά για να έχουν, όποιοι ενδιαφέρονται, την πλήρη εικόνα τής διαδρομής και πορείας τής κάθε λέξης, καθώς και τη σωστή απόδοση και χρήση της !

Αν εσύ τις αναλυτικές ερμηνείες και νοήματα, ανάλογα με τη χρήση μιας λέξης, που κατέγραψα, τις λες απλά συνώνυμα, τι να σου πω!!!
Πρέπει να ξαναπάμε σχολείο, μου φαίνεται…
[Εχεις για συνώνυμο εσύ δλδ το “βαρύς” με το “σεξουαλικά αποτελεσματικός” ; !!! (βλέπε: σέρτικος). Χμ… Ενδιαφέρον…]

&

Το πλειοψηφικό σύστημα και η δια βοής ψήψος δεν έχει θέση στην έρευνα.
Εκεί τα κουκιά είναι μετρημένα… Δεν μπαίνουν σε…ψηφοφορία τα τεκμηριωμένα αποτελέσματα ερευνών και μελετών!
Αν έχεις λοιπόν αντιρρήσεις, όχι σε μένα, αλλά στους ερευνητές γλωσσολόγους και επιστήμονες, που εργάζονται για το Κέντρο Ανατολικών Γλωσσών, με βαρβάτες εργασίες και δημοσιεύσεις για την παγκόσμια επιστημονική κοινότητα!
Εγώ το καψερό, αυτούς αντιγράφω… (ή μάλλον ερευνώ και αποδελτιώνω).
Δεν τα βγάζω απ’ το μυαλό μου, μασώντας φύλλα δάφνης ή πιπιλώντας καραμελίτσες καννάβεως…

ΥΓ1:
Αλήθεια, απορώ πάντως, ποιά είναι η πλειοψηφία των μελών που αναφέρεις ; Οι εξής 4, που ψηφίζει τελικά μόνο ο ένας !!! Χεχεεεε… Ωραίο σύστημα βρεεε!
Αλλά μη διαστρεβλώνουμε και τις λέξεις, μόνο και μόνο από πείσμα …

ΥΓ2:
Δεν μίλησα για κανα μουσικό συγκρότημα “Σαρμάκο” που έπαιξε σε μια τιβί…
Άλλο έγραψα, αλλού γι’ αλλού μού ανταπαντάς…
Ξαναδιάβασε :
ΟΜΑΔΑ ΣΑΡΜΑΚΟ - ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΣΩΣΗ ΤΗΣ ΚΟΛΟΥΜΠΙΑ
(κάνουνε και ενδιαφέρουσες εκδόσεις…Τους ξέρουν και από το περιοδικό Λ.Τρ. Διασταύρωσέ το αν δεν…πιστεύεις !!!
Και στο λινκ που έβαλα έχει και εξαίρετο υλικό, και για την ιστορία τού εργοστασίου.)

ΥΓ3:
Άρη…
"τον παππού…τον παππού ! "

790

Ιωάννα,
επειδή και πάλι υπήρξαν υπονοούμενα από το 1ο σου κιόλας post μετά από ένα μήνα ησυχίας, θα σε προτρέψω να σταματήσεις μόνη σου να συμμετέχεις σε αυτή τη διαδικασία δημιουργίας της ρεμπέτικης φρασεολογίας και να την αφήσεις να εξελιχτεί με την ησυχία της κάνοντας τα όποια λάθη και φτάνοντας να τα βάζουμε με τους βαρβάτους γλωσσολόγους και τους λοιπούς διανούμενους που επικαλείσαι (άλλωστε το έχεις ανακοινώσει κανά δύο φορές ότι θα σταματήσεις και στη συνέχεια αρχίζεις ξανά). Δε χάθηκε ο κόσμος, ας κάνουμε και κανένα λάθος αλλά να είμαστε ήρεμοι χωρίς υπονούμενα. Ο άνθρωπος που το έχει αναλάβει (Ελένη) δε διεκδικεί το αλάθητο και προσπαθεί να βγάλει άκρη με βάση τις δικές της πηγές που μάλλον διαφωνούν σε κάποια σημεία με τις δικές σου. Άλλωστε μπορούμε να διαφωνούμε και με κάποιους ερευνητές και να ανοίγουμε δρόμους (σωστούς ή λανθασμένους θα δείξει). Αν θέλεις να συμμετάσχεις σε κάποια άλλα σημεία του φόρουμ καλώς αν και σε φασιστικά φόρουμ, όπως το δικό μας, δημοκράτες άνθρωποι είναι κομμάτι δύσκολο να συμμετέχουν δε συμφωνείς;

791

ανθίστικα : κατάλαβα, το πήρα χαμπάρι από πρίν.:245:

792

Bρε Αντμιν… μας δουλεύεις;
Είδες πουθενά από μένα κανα υπονοούμενο;! ΕΥΘΑΡΣΩΣ ΚΑΙ ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΩΣ απευθύνθηκα στον Άρη, γιατί θεωρώ πως μετά από 10 χρόνια γνωριμίας έχω δικαίωμα να του “την πω”, καθώς και αυτός να με ακούσει ή να μου “την πει”.
Σαν πολύ μυγιάγγιχτοι γίναμε εδώ τελικά… Ή μήπως παραγνωριστήκαμε;

Και δεν κατάλαβα…
Μου απαγορεύεις να ανακοινώνω τις δικές μου καταγραφές σε λέξεις (όταν θέλω, όποτε θέλω και αν θέλω) ;
Όσο είμαι μέλος αυτής τής κοινότητας έχω δικαίωμα να συμμετέχω, όπως όλοι, όταν έχω όρεξη, χρόνο και διάθεση.
Κάνουμε κι άλλα πράματα στη ζωή μας, εκτός να γράφουμε στο φόρουμ λέξεις ή ό,τι εμπνευστούμε, ξέρεις…

Η παρέμβασή σου (και πάλι άνευ λόγου και ουσίας) είναι πια προκλητική και ύποπτη…
Η σελίδα δεν ήταν τόσα χρόνια για να περνάει κάποια συγκεκριμένη γραμμή, αλλά είχε πολυφωνία και εποικοδομητικό διάλογο, με χιούμορ, φιλική διάθεση και ομαδικότητα.
Θεωρούσα πως (ακόμα) μπορώ, όπως ο καθένας, να βάζει τα θέματα επί τάπητος.
Αν δεν σου κάνουνε λοιπόν, εσένα οι επιστήμονες-ερευνητές γλωσσολόγοι και τα τεκμήρια, [που απ’ ό,τι διαπίστωσα μάλλον δεν σε ενδιαφέρει και δεν παρακολουθείς το συγκεκριμένο αντικείμενο, γιατί δεν είδες και πολλές διαφορές, όπως σημείωσες!] άσε τα άλλα μέλη να αποφασίσουν από μόνα τους τι θα κρατήσουν και τι θα πετάξουν ! Πολύ απλό…
Η ειρωνική σου διάθεση περί διανοούμενων και ερευνητών, δεν με αγγίζει. Ας “συγκινηθούν” από τα υποτιμητικά λόγια σου, οι ενδιαφερόμενοι επιστήμονες (που ποσώς τους ενδιαφέρει η γνώμη σου ή και η δική μου…).

[b]Αν επιθυμείς τη διαγραφή μου από το φόρουμ υπάρχει και πιο εύκολος τρόπος να το κάνεις και όχι με απαγορευμένα δωματιάκια… Τζιζζζζ !!!

[/b]Όσο για το φασιστικό φόρουμ, εσύ το αποκαλείς έτσι! Εγώ είχα μιλήσει, μέσα στα 10-11 χρόνια, μόνο μια στιγμή -πρόσφατα- για φασιστοειδή πρακτική, όταν διαγράψατε ένα μήνυμά μου (επειδή -τάχα- είχε υπονοούμενο !!!).
Πάντως, και φασιστικό νάναι, εγώ δεν κωλώνω!
Ξέρε :
Οι γνήσιοι και συνειδητοποιημένοι δημοκράτες δεν πτοούνται… Μένουν και αγωνίζονται!
(μέχρι να τους φάνε λάχανο…)

Καλημέρα σας !

793

Μπάμπη, αυτό έχει καταγραφεί ήδη, άμα ρίξεις μια ματιά.

794

Επειδή δεν έχω τη διάθεση να χαλάσει η μέρα μου ΑΠΛΩΣ σου απαντώ…
ΕΜΕΙΣ ΤΗΝ ΕΡΕΥΝΑ ΕΤΣΙ ΤΗΝ ΚΑΝΟΥΜΕ. Θέλεις να συμμετάσχεις με αυτού του είδους την έρευνα και με αυτό τον τρόπο που την κάνουμε εμείς; ΚΑΛΩΣ. Το αν θα λάβουμε υπόψιν τις δικές σου παρατηρήσεις είναι και πάλι ΔΙΚΟ ΜΑΣ ΘΕΜΑ και αν αυτό σου φαίνεται αντιδημοκρατικό είναι ΔΙΚΟ ΣΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑ. Τέλος πρέπει να σου πω ότι εγώ ΔΕΝ ΜΙΛΩ ΠΟΤΕ ΕΙΡΩΝΙΚΑ. Μιλώ πάντοτε αληθινά. Μάλλον από τον εαυτό σου παίρνεις παράδειγμα. Οι απόψεις μου για τους ερευνητές είναι αληθινές και δεν μιλώ ούτε απαξιώνω τη δική σου δουλειά γιατί δεν είμαι τέτοιος άνθρωπος. Τώρα θέλεις να συνεχίσεις με αυτό το βιολί; ΝΑΙ ΘΑ ΠΑΡΟΥΜΕ ΜΕΤΡΑ και ονόμασέ τα όπως θέλεις.

795

Δηλαδή εννοείς Αντμιν, να καταγράφω ό,τι νομίζω εγώ, για τη σημασία των λέξεων και να μην αναφέρω τις αναλύσεις γλωσσολόγων επιστημόνων ;!

Ποιος είναι ο τρόπος που: “ΕΣΕΙΣ ΕΤΣΙ ΚΑΝΕΤΕ ΤΗΝ ΕΡΕΥΝΑ”;
Άλλαξε κάτι σε τρόπο από όταν ξεκίνησε;!

Και αν δεν περιλαμβάνονται οι επισημάνσεις μου στην εδώ λίστα λέξεων … ΔΙΚΟ ΣΑΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑ !!! (σαφέστατα) ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΔΙΚΟ ΜΟΥ …
Ούτε σας απαιτώ κάτι τέτοιο ! Μιας και από νωρίς διαπίστωσα πώς δεν σας ενδιαφέρει καμια, μα καμια επισήμανση που έχω κάνει και απλά τώρα μόνο καταγράφω, χωρίς να υποστηρίζω τη θέση μου, όπως θα είδες στα 4 λήμματα που παράθεσα αναλυτικότατα.

Φαντάζομαι, πως έχω δικαίωμα όμως, να ενημερώνω για την ορθή ερμηνεία όσων λέξεων γνωρίζω.
Αν δεν αφορά αυτό “κάποιους”, μπορεί να ενδιαφέρονται άλλοι !

796

Ιωάννα, οι αναλύσεις επιστημόνων, στις οποίες αναφέρεσαι, απλά περιλαμβάνουν (στη δική μας περίπτωση) και το περιτυλίγω και το πολιορκώ για το sarmak. Περιλάβαμε και το πολιορκώ, αν θυμάμαι καλά. Δεν προχωράνε όμως, οι επιστημονικές αναλύσεις του Κέντρου Ανατολικών Γλωσσών (από όπου και το λεξικό μου) στην ερμηνεία του «κάνω σαρμάκο» στην ελληνική γλώσσα, αυτό άλλων δουλειά είναι. Όσο για την ορθή ερμηνεία λέξεων που εσύ γνωρίζεις είναι, φυσικά, κατά τη γνώμη σου ορθή, όχι όμως κατʼ ανάγκην και απόλυτα ορθή.

797

Ιωάννα, κάτι δεν πάει καλά με τα παρακάτω:

Κοίτα να δεις, το γλωσσάρι, ξεκίνησε σαν μια ιδέα.
Εβαλαν πλάτες (όχι μαγκιά αλλά πλάτες) καμπόσα μέλη και από 10 - 20 λεξούλες έφτασε τις 300 και βάλε, με έναν σημαντικό όγκο πληροφορίας για κάθε μία από δαύτες. Και καθημερινώς μεγαλώνει.

Αν τα βάλεις κάτω σε χρόνο και κόπο, ξεπέρασε τον ορισμό του ως “ερασιτεχνική” προσπάθεια.
Και ανέλαβε η Ελένη έναν άχαρο ρόλο για το στρώσιμο και την καταγραφή, μιας έχει και σχετικές σπουδές, κάτι που θεωρώ εκ των ων ουκ άνευ για οποιαδήποτε δουλειά.

Απο κει και πέρα, το να εμφανίζεσαι κάθε τόσο απ’ το πουθενά για να κάνεις κάτι σαν κριτική? (δυσκολεύομαι να καταλάβω που το πας) στο λεξικό για 4 απ’ τις 300 λέξεις, αλλά και στη μνήμη μας που δεν αποθησαυρίζουμε τα γραπτά σου το θεωρώ τουλάχιστον αγένεια. Ειδικά από σένα που γράφεις κατ’ επάγγελμα.

Οσο για την επίκληση του ΚΑΓΠ και στα 2 Λεξικά που εκδώσανε (και στα οποία συμμετείχαν και προσωπικοί φίλοι μου) σε πληροφορώ ότι ΑΛΛΗ αποστολή έχει το ΚΑΓΠ και ΑΛΛΟ κενό στη ρεμπετο-έρευνα προσπαθεί να καλύψει το Λεξικό του Φόρουμ. 'Η μπας και δεν το έχεις πάρει χαμπάρι;

Ιωάννα, πάρτο απόφαση: Tο λεξικό ΕΤΣΙ ξεκίνησε, ΕΤΣΙ προχωράει και ΕΤΣΙ θα τελειώσει. Θες να συμμετάσχεις; Εχει καλώς, ευπρόσδεκτη όπως πάντα. Δε θες; Και πάλι καλώς, παράτα το, ουδείς αναντικατάστατος.

Αν όμως προσπαθήσεις να το απαξιώσεις και να προκαλέσεις στους συντελεστές του αντιδράσεις του τύπου “αϊ σιχτίρ, κάθομαι και ασχολούμαι και τα ακούω κι από πάνω”, ε, τότε θα μας βρεις όλους απέναντί σου. Οχι για τους συντελεστές του Λεξικού που μπορούν αν θέλουν να υπερασπιστούν τη δουλειά τους, αλλά για το ΦΟΡΟΥΜ το οποίο συντηρούμε με προσωπικό κόπο και χρόνο (κάποιοι και με μετρητά) απ’ τα μέσα της δεκαετίας του '90.

Τελεία και παύλα.

798

Τί σημένει η λέξη ;
Και του στήσαν τον γκιουλέκα . Αΐντε και του πήραν και άλλα δέκα . (Μποχώρης)
Τον γκιουλέκα εσύ να μην μου παρηστάνεις . (Είμαι άντρας και το κέφι μου θα κάνω)

799

Συνεχίζουμε την καταγραφή λέξεων.

Γκιουλέκας : αυτός που παριστάνει τον νταή, το σκληρό, τον παλληκαρά.
Ίσως από παραφθορά του ονόματος Γκιόνη Λέκκα, Αλβανού οπλαρχηγού, ο οποίος ηγήθηκε το 1847 ισχυρού ανταρτικού σώματος εναντίον του Σουλτάνου.

Και άλλη μια λέξη (Από τους “Παντρεμένους” του Καζαντζίδη)
“φραμπαλάς”: είναι λωρίδα από ύφασμα με πιέτες ή σούρα που τη ράβουν στο κάτω μέρος ενός ρούχου, φούστας, φορέματος ή στα μανίκια, για διακοσμητικό.
Επίσης, σημαίνει: άνθρωποι που διασκεδάζουν και κάνουν θόρυβο μαζεμένοι όλοι μαζί, που αστειεύονται κ.λπ.
“Φραμπαλά” ονόμαζαν και τη χοντρή γυναίκα, αλλά και γενικά τη γυναίκα που άρεσε στους άντρες.
Προέρχεται από τη γαλλική λέξη: farbella, με την ίδια σημασία (λωρίδα υφάσματος…)και στην αρχή η λέξη ήταν “φαρμπαλάς” (με αντιμετάθεση “φραμπαλάς”.).

800

Δεν θά 'περνα όρκο αλλά δεν νομίζω να υπάρχει η λέξη στο συγκεκριμένο τραγούδι. Νομίζω ότι στο συγκεκριμένο στίχο λέει “το σατράπη εμένα μη μου παριστάνεις”.

801

Στην πρώτη εκτέλεση ακούγεται καθαρά η λέξη “Γκιουλέκας”. Έτσι το τραγουδά και ο Μίμης Φωτόπουλος στην ταινία “Λατέρνα, Φτώχεια και Φιλότιμο”, στη σκηνή με τις γύφτισσες που το χορεύει ο Τόλης Χάρμας.

//youtu.be/W55SOyfQD_I

802

Βεβαίως Κώστα, καθαρώτατο!

803

Έχετε δικαίο Κυριέ Πολίτη ,στην δισκογραφία που έχω λεεί σατράπη μα σε κιμηματογραφικό έργο σε ενα γλέντι το άκουσα με αυτήν την έκφραση , στο εργο που ο Μάστορας μας έδηξε στο μήνυμα του . . .

804

Κατά πάσαν πιθανότητα θα είναι αλλαγή “της τελευταίας στιγμής” που οφείλεται στον ίδιο το Φωτόπουλο, συνηθίζονταν πολύ αυτά.