Η ερώτηση είναι απλή,πιστέυω πως ξέρω την απάντιση, αλλά θέλω την γνώμη κι άλλον. Επαιζαν ούτι πριν το 22 στην ελλάδα; είχαν στην αθήνα, στην σαλονίκη, στα νησιά του Αιγαίου και του σαρονικού ούτι τον 19το αιώνα;
Και βέβαια. Το 1871 άνοιξε το πρώτο καφέ σαντάν στην Αθήνα και το 1873 το πρώτο καφέ αμάν. Μιλάμε για την Αθήνα πάντα. Το καφέ Αμάν κυριάρχησε για μια δεκαετία. Εκεί έπαιζαν ανατολίτικη μουσική με τα όργανα που την αποδίδουν. Άρα ούτια υπήρχαν και παιζόντουσαν.
Τώρα αν αυτό συνέβαινε στην Αθήνα που ήταν νέα πρωτεύουσα φαντάσου τι γινόταν σε πόλεις με πολύ μεγαλύτερο πληθυσμό όπως η Θεσσαλονίκη. Όσο για τα νησιά του Αιγαίου σίγουρα αυτά που είναι κοντά στα μικρασιατικά παράλια θα είχαν περισσότερες επαφές και ανταλλαγές μουσικών.
Το αν υπάρχει παράδοση στο παίξιμο του ουτιού είναι άλλο θέμα.
Σε ευχαριστώ πολύ λουκά!
Μπορώ να βεβαιώσω, από μαρτυρίες προγόνων μου, ότι στην Αίγινα ή την Ύδρα δεν υπήρχε ούτε μισό ούτι, τον 19ο και προγενέστερους, αιώνες. Σαντούρι, στην Αίγινα, ναι.
Να σημειώσω και κάτι ακόμα, ενδιαφέρον: Στο γνωστό βιβλίο “Σταύρου Καρακάση, ελληνικά μουσικά όργανα, Αθήνα 1970”, στο ούτι αφιερώνονται μιάμιση σελίδες, σε σύνολο 214 σελίδων. Το κείμενο αρχίζει με τη φράση «Το ούτι ήταν πολύ διαδεδομένο μεταξύ του ελληνικού πληθυσμού της Τουρκίας. Σήμερα στην Ελλάδα τείνει να εξαφανιστεί.
Και στο επίσης γνωστό βιβλίο
«Κυριάκος Καλαϊτζίδης, -Το ούτι, μέθοδος εκμάθησης, Τόμος Α΄, Εν Χορδαίς, 1996, αναφέρεται (σ. 10):
Το 1843 ο Udi Afet φέρνει το ούτι στην Κωνσταντινούπολη [ … ]. Αφήνεται να εννοηθεί ότι μέχρι τότε, τέτοιο όργανο στην Πόλη δεν υπήρχε. Κάτι ανάλογο βεβαιώνει και ο Χρίστος Τσιαμούλης («Ρωμιοί συνθέτες της Πόλης»), που βεβαιώνει ότι το ούτι, από τα μέσα 19ου και μετά, αντικαθιστά προοδευτικά το πολίτικο λαούτο στις «ορχήστρες λεπτών οργάνων» (ince saz) της Πόλης.
Στο «Θόδωρος Χατζηπανταζής, Της Ασιάτιδος Μούσης Ερασταί, Στιγμή 1986, στο σημείο (σ. 24 κ. ε.) όπου παρουσιάζεται το πρώτο Αθηναϊκό «Καφέ αμάν» (ή – σαντούρ) της Αθήνας, το 1873, τα όργανα της σχετικής «ανατολικής» ορχήστρας ήταν ένας λαουτιέρης (Δημήτριος Βογιατζής) και ένας σαντουριέρης (Κυριάκος Τσορβάς). Για ουτζή, ουτίστα, ουτιέρη κ.τ.τ. ,τίποτα!
Και εδώ μια πιο εμπεριστατωμένη καταγραφή.
" Τα όργανα που χρησιμοποιούνταν στα καφέ αμάν προέρχονταν από μουσικά σύνολα της οθωμανικής κλασικής και λαϊκής αστικής μουσικής, ενώ ανήκαν στο είδος ορχήστρας που αποδίδεται με την τούρκικη λέξη «incesaz» («ψηλά όργανα») ή κομπανία (Ελληνικά), στην οποία περιλαμβάνονται όργανα ορχήστρας δωματίου. Τα όργανα αυτά ήταν το ούτι, το κανονάκι, το σαντούρι, η λύρα (Kemence), το ντέφι και τα ζίλια. Η λύρα πολλές φορές αντικαθίσταται από το βιολί, το ούτι από το τσουμπούς, ενώ το κανονάκι δεν έπαιζε ποτέ μαζί με το σαντούρι. Τα δύο κύρια κρουστά, το ντέφι και τα ζίλια, τα έπαιζαν αποκλειστικά γυναίκες που χόρευαν. Τα ζίλια επίσης αντικαθίσταντο κάποιες φορές από ξύλινα κουτάλια που παίζονταν σαν καστανιέτες. Όσον αφορά το χορό, ο πιο δημοφιλής γυναικείος χορός, τόσο από την πλευρά των τραγουδιστριών όσο και των χορευτριών, ήταν το τσιφτετέλι. Από τη μεριά των ανδρών ο πιο δημοφιλής χορός ήταν το ζεϊμπέκικο, ενώ επίσης από τους άντρες χορευόταν και το χασάπικο. Εκτός των παραπάνω χορών υπήρχαν και οι αντικριστοί χοροί όπως ο μπάλος και ο καρσιλαμάς.[4]
Ο Γιώργος Κοκκώνης αναφέρει για το ίδιο θέμα ότι τα καφέ αμάν αποτέλεσαν τα πρώτα τακτικά θέατρα μουσικής πράξης των αστικών κέντρων, γνωρίζοντας παράλληλα τεράστια επιτυχία ως χώροι λαϊκής έκφρασης. Η αφετηρία τους, όσον αφορά την Ελλάδα, προσδιορίζεται στις τρεις τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα, ως απόρροια των καφωδείων που άκμασαν στα μεγάλα αστικά κέντρα του Δυτικού κόσμου και της Οθωμανικής επικράτειας. Επίσης, σύμφωνα με τις γραπτές πηγές και μουσικές ηχογραφήσεις, υποστηρίζει μια διαφορετική δομή της καφέ αμάν ορχήστρας δηλαδή την επικράτηση του ζεύγους βιολί- σαντούρι, ενίοτε και με συνοδεία κιθάρας, ενώ το ούτι και το κανονάκι αποτελούν μάλλον εξαίρεση. Το γεγονός αυτό επιβεβαιώνεται και από την ύπαρξη των όρων «σαντουρόβιολα» και «καφέ σαντούρ», ενώ ο τελευταίος όρος προηγείται χρονικά του όρου καφέ αμάν.[5]"
Πηγή: Καφέ Αμάν και Καφέ Σαντάν στην Ελλάδα και την Κρήτη (Μέρος Α’) • Fractal
Επίσης:
"Στην Θεσσαλονίκη
Όπως γράφει ο Τούρκος περιηγητής Εβλιά Τσελεμπή (1668) στα καπηλειά της Εγνατίας και του Βαρδάρη, Τούρκοι, Ρωμιοί, Αρβανίτες, Βλάχοι και ξένοι ναυτικοί ξαπλωμένοι ραχατλίδικα στους καναπέδες ρουφούσαν τους ναργιλέδες κι άκουγαν τους αμανετήδες να λένε τα τραγούδια τους με συνοδεία ούτι και μπαγλαμά. Μόνο στην περιοχή του Βαρδάρη υπήρχαν περίπου 348 καφενεία. Στα 1669 με σουλτανικό διάταγμα έκλεισαν όλα τα καφενεία της Οθωμανικής αυτοκρατορίας.
Αυτά τα καφενεία σιγά σιγά απέκτησαν σκηνή και το πρόγραμμά τους εμπλουτίστηκε με χορό.
Στην Θεσσαλονίκη καφέ αμάν λειτουργούσαν ήδη από τις αρχές του 19ου αιώνα. Για συγκεκριμένα καφέ αμάν δεν έχουμε δυστυχώς πληροφορίες. Μετά την Μικρασιατική καταστροφή αρχίζει η εξαφάνιση των καφέ αμάν. Στα μαγαζιά τώρα εμφανίζονται κομπανίες. Έτσι δημιουργούνται τα καφενεία του τύπου «Χρυσούν απίδιον» (η Ρόζα Εσκενάζη εμφανίστηκε εκεί στα 1934) και το «Σμυρναϊκόν κέντρον»"
Πηγή: (Δεν ξέρω κατά πόσο είναι αξιόπιστη γιατί αναπαράγει τα γνωστά μυθεύματα περί “μανέρως”.
https://www.rebetiko.gr/h.php?&fancy=1&id=4
Πολύ σωστά ο Λουκάς το ψάχνει κατευθείαν στον χώρο των μουσικών καφενείων. Εκεί γίνονταν πράγματα που καταγράφονταν και στον Τύπο, κι επομένως είναι δυνατόν να έχουμε αρκετές έγκυρες ειδήσεις.
Σε επίπεδο τώρα τοπικών λαϊκών παραδόσεων:
Πιστεύω ότι κάποια από τα ανατολικότερα νησιά του Αιγαίου, κατεξοχήν η Μυτιλήνη, ήταν και παρέμειναν Μικρασία. Επομένως το ότι σήμερα, και μέσα στον τελευταίο μισό αιώνα περίπου (γιατί πιο πίσω δεν ξέρω), έχουν ούτια πιθανόν να μην οφείλεται σε επίδραση από πρόσφυγες αλλά στο γεγονός ότι αυτοί οι άνθρωποι ήταν οι ίδιοι με τους απέναντι, που το '22 έγιναν πρόσφυγες.
Εξίσου κοντά είναι και η Χίος. Κι η Χίος έχει ούτια. Πιθανόν για τον ίδιο λόγο.
Ενώ δεν έχω ακούσει να είχαν ποτέ η Σάμος, η Ικαρία, η Λήμνος ή τα 12νησα. Δεν ξέρω για την Κρήτη: μήπως λέει τίποτε σχετικά ο Ζαϊμάκης;
Κι η δυτική Θράκη (=οι τρεις νομοί της σημερινής ελληνικής Θράκης) έχει ούτια στη νεότερη εποχή, με πιο γνωστό εκπρόσωπο τον Καριοφύλλη Δοϊτσίδη, Εβρίτη. Εκεί δεν ξέρω τι παρελθόν είχαν.
Όλα τα παραπάνω είναι προσωπικές εικασίες, δεν έχω διαβάσει κάτι για ούτια πιο παλιά από αυτά που έχουν καταγραφεί δισκογραφικά και τα γνωρίζουμε άμεσα.
Και ποιες καταγραφές υπάρχουν για την προ του 1922 παρουσία του ουτιού στην Ελλάδα; Υπάρχει σχετικό τεκμηριωτικό υλικό;
η να το πούμε και αλλιώς “ντιζέζ”
Ψιλά όργανα
ας΄μγλκ;]απμγα;]εφ\λπμγ;]αερπομγξ;ε]ρλοπμγξη;]επρομγ;]ερμγη
Ντιζούδες στον πληθυνικό
Πολύ σωστά ο Άνθιμος αναρωτιέται. Και εγώ προσθέτω:
Και αν υπάρχουν, ποιός εγγυάται ότι με την ονομασία “ούτι” υπενοείτο αυτό που σήμερα ονομάζουμε ούτι, και όχι κάποιο άλλο όργανο; Πληθώρα τέτοιων ασαφών αναφορών, για 19ο αλλά και αρχές 20ού.
Δηλαδή ο Βένιος (1850 - 1915), κατασκεύαζε ασαφές όργανο στην Κωνσταντινούπολη και όχι ούτι; Και τα πουλούσε οπουδήποτε αλλού και όχι στον ελλαδικό χώρο;
Ήταν τόσο στεγανά τα όρια μεταξύ των Ελλήνων που έμεναν εκεί με την υπόλοιπη Ελλάδα;
Μπορεί να έχει σχέση, ότι κωνσταντινουπολίτικη μουσική διαχύθηκε σε όλα τα μεγάλα αστικά κέντρα του ελληνικού κράτους; Πριν ακόμα από την μικρασιατική καταστροφή; Δεν έπαιζαν δηλαδή αυτή τη μουσική με τα ανάλογα όργανα;
Δηλαδή ο Νταλγκάς που μεταξύ 1920 - 22 έπαιζε με την ορχήστρα του, στο υπερωκεάνιο "Βασ, Αλέξανδρος δεν έπαιζε και ούτι εκτός από κιθάρα; Άσχετο είναι ότι ήταν γνωστός γενικότερα στον ελλαδικό χώρο και πριν το 1920;
Δεν ξέρω αν υπάρχουν καταγραφές για ούτι. Απλώς είπα ότι αν έπαιζαν ούτια, είναι πιθανόν αυτό να έχει καταγραφεί. Πιθανότερο, παρά σε χωριά, που θα μπορούσε επίσης να υπάρχει και να μην έχει καταγραφεί.
Πολύ πλούσια, και σε πολλά επίπεδα, είναι η εξαιρετική διδακτορική διατριβή του Ευθύμιου Ατζακά, “Οι άνθρωποι του ξύλου”: το ούτι από τις παρυφές του ανατολικού μουσικού πολιτισμού στη σύγχρονη αστική κουλτούρα του ελλαδικού χώρου (Τμήμα Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας Παν/μίου Αιγαίου, 2012)
καλα κάνεις και τα βάζεις Άνθιμε.
τα διαβάζουν?
πολυ αμφιβάλω και σε κάνα μήνα, θα ξανατωτήσουν…
η απάντηση είναι.
ψάξτε πρωτα το Φόρουμ, πριν ρωτήσετε.
υγιαίνετε και καλο ψάξιμο
εντάξει κ.Σπύρο είμαστε λίγο στουρνάρια αλλά προσπαθούμε να διαβάζουμε όσο προλαβαίνουμε🙂.
Και προφανώς, πιστεύω, καλά κάνει και τα βάζει ο Άνθιμος
Λουκά μου, για Πληθώρα μίλησα και όχι για αποκλειστικότητα. Φυσικά και υπήρχαν και αναφορές σαφείς, π. χ. για τον Βενιό, αλλά υπήρξαν και οι ασαφείς.
Νίκο για να πάμε σε ασαφείς αναφορές για το ούτι πρέπει να πάμε πολύ πίσω χρονικά. Το ούτι δεν είναι ταμπουράς. Έχει κατασταλαγμένη μορφή πολύ νωρίτερα από το τέλος του 19ου αιώνα.
Νομίζω δε και όνομα: ποτέ δε συνάντησα ούτε ούτι που να το ονομάζουν αλλιώς, ούτε άλλο όργανο που να το ονομάζουν ούτι.
Να μην είσαι τόσο σίγουρος, Λουκά: Ναι, υπάρχουν και υπήρξαν άνθρωποι που ξέρουν πολύ καλά, όπως π.χ. εσύ και εγώ και πάρα πολλοί εδώ σ’ αυτόν το χώρο. Υπήρξαν όμως και πολλοί, κατά καιρούς πάρα πολλοί (ιδιαίτερα στον 19ο αιώνα), που γράφουν για όργανα στον τύπο και γενικότερα, χωρίς να είναι, ουσιαστικά, καθόλου ενημερωμένοι. Και γράφουν ό,τι τους κατέβει, και μπερδεύουν ούτι με λαούτο (ναι, και αυτά έχουν συμβεί), και άλλα πολλά.
Φυσικά και έχει το ούτι κατασταλαγμένη μορφή πολύ νωρίτερα απ’ το τέλος του 19ου αιώνα. Το ξέρουν όμως αυτό, όλοι όσοι γράφουν το μακρύ τους και το κοντό τους όπου μπορέσουν και βρούν χώρο να τους δεχτεί; Ξέρουν τί είναι ούτι; και τί δεν είναι; Δεν είμαι καθόλου σίγουρος, ειδικά για τον 19ο αιώνα.