Το “μπουζούκι”, ακόμα κι αν προέρχεται από το bozuk (αυτή είναι μια κουβέντα που πρέπει να έχει ματαγίνει 4-5 φορές), έχει πάρει το δικό του δρόμο. Από κάθε άποψη, υλικών, γεωμετρίας, αναπτυσσόμενων τάσεων, ταστιέρας κλπ, είναι ένα αυτοτελές όργανο, ουδεμία σχέση έχον με τον υποτιθέμενο τούρκο πρόγονό του. Θα μπορούσε να ονομαστεί και “ΣANμπουζούκι” για να ξεμπερδεύουμε με τον όρο.
Παρένθεση απαραίτητη: Το μπουζούκι ΔΕΝ προέρχεται από το bozuk αλλά από τους ελληνικότατους ταμπουράδες ΟΙ ΟΠΟΙΟΙ γεννήσανε τα τουρκοειδή σάζια και σαζο-ειδή. Ούτια και ταμπουράδες θα βρεις σε εικόνες ζωγραφισμένες λίγους αιώνες προ της ελεύσεως των τούρκων στο προσκήνιο της ιστορίας. Κλείνει η παρένθεση.
Ο εξευρωπαϊσμός της “δικής μας” αστικολαϊκής μουσικής παράδοσης έχει να κάνει με πολλές κοινωνικές και πρακτικές παραμέτρους.
Μία (πρακτική) παράμετρος, έχω την υποψία πως είναι η εξής: Η αστική λαϊκή μουσική, όντας θαυμάσιο κράμα ντόπιων και εισαχθέντων μελωδιών, δεν θα μπορούσε να καρποφορήσει όπως συνέβη αν δεν ακολουθούσε δυτικά μονοπάτια. Τα παντρολογήματα που γίνανε στα μεγάλα λιμάνια, με δημώδη από Βαλκάνια, Μικρά Ασία, Αίγυπτο, Ιταλία, USA! κλπ. θα χαλάγανε αν δεν είχαμε το μαντολο-μπούζουκο να τα αγκαλιάσει. “Στο περίπου” αν θες από πλευράς διαστηματικής - δεν γινόταν αλλιώς.
Βεβαίως, τα παραπάνω δεν ίσχυσαν για τα δημώδη, που συνεχίζουν να παίζονται με γκάιντες, πίπιζες, λαούτα, λύρες κλπ.
Τα νεο-δημώδη (δημοτικο-σκυλάδικα, νησιωτικο-σκυλάδικα) φαντάζομαι πως δεν μας αφορούν σε αυτή τη κουβέντα.
Το μπουζούκι, αν ΟΝΤΩΣ δεν είναι το στοιχείο που κάνει τη διαφορά, ΤΟΤΕ κάπου 150 χρόνια μετέχουμε σε μια κακόγουστη παράσταση ηλιθίων, κάτι που είμαι διατεθειμένος να παραδεχτώ για μένα, αλλά όχι για τον Μάρκο, τον Τσιτσάνη και τον Θεοδωράκη.
Τα μπουζούκια τα κυνήγησαν όλοι όσοι είχαν την δυνατότητα να το κάνουν. Αστυνομικοί διευθυντάδες, δικτάτορες μεταξάδες, δικτάτορες παπαδόπουλοι, δασκάλοι και καθηγητάδες, πανεπιστημιακοί, ξενόφερτοι μουσικάντηδες και μουσικολόγοι, συνθέτες με πτυχία εκ Βαβαρίας.
(Ξεχνάω πολλούς γαμώτο - αλλά δεν ξεχνάω πως όλοι αυτοί ΧΑΣΑΝΕ και το μπουζούκι ΚΕΡΔΙΣΕ. Τη μέρα της γιορτής τους χορεύουνε τις ΒΕΡΓΟΥΛΕΣ και πέφτουν λυπόθυμοι απ’ το ούζο)
Οσο για την “διαφορετικότητά μας”, πριν αρχίσουμε να ζητάμε την κατοχύρωσή της, ΜΑΛΛΟΝ πρέπει να την ανακαλύψουμε και οι ίδιοι. Και όταν λέω “οι ίδιοι”, δεν εννοώ τους πανεπιστημιακούς δασκάλους και τους πτυχιούχους ερευνητές του “ρεμπέτικου” που στα χαρτιά είναι ικανοί να βρούνε και τη χαμένη τους νιότη.
Εννοώ τον ΙΔΙΟ τον φορέα και ταυτόχρονα αποδέκτη της ιστορίας: Τον κοσμάκη.
K
PS. Η αλήθεια είναι πως όταν ήρθα γιά πρώτη φορά σε επαφή με την Τούρκικη μουσική θεωρία ζοχαδιάστηκα τα μέγιστα για τα δικά μας ωδεία Γερμανικού τύπου. Οποτε έβλεπα πιάνο έφτυνα τα αχαμνά μου. Αμα ήθελα να βρίσω ένα μουσικό του έλεγα “που να παίξεις ΟΜΠΟΕ ρε!”
Τωρα που παρατηρώ την ΜΗΔΕΝΙΚΗ διείσδυσή τους στην κοινωνία έχω ηρεμήσει. Ο κόσμος στη χαρά και στη λύπη τραγουδάει (όχι: “ακούει” αλλά “τραγουδάει”) Μάρκο και Μπαγιαντέρα, Χιώτη και Πάνο Γαβαλά. Μουσική με μπουζούκια δηλαδή.
Και λέω μέσα μου: Πάμε καλά!