Τσιτσάνης ή Καλδάρας ή όντως και οι δυο μαζί?
Οι υποθέσεις και οι εικασίες θα μπορούσαν να είναι πολλές. Η αλήθεια όμως είναι πάντα μια.
Ποιός όμως τη γνωρίζει και μπορεί να την επιβεβαιώσει με σοβαρά και απτά στοιχεία?
Στη δισκογραφία πάντως υπάρχει αρκετό μπέρδεμα. Άλλος έτσι … άλλος αλλιώς.
Υπάρχουν ενδείξεις που να προσάπτουν σε κάποιον την πατρότητα ή απλά το θέμα έχει παραμείνει ανεξερεύνητο?
Είναι του Καλδάρα.
Το είχε παραδεχτεί και ο ίδιος ο Τσιτσάνης δημόσια σε συνέντευξή του στο Λ. Παπαδόπουλο.
Και πρόσφατα, σε μια καινούρια βιογραφία για τον Καλδάρα, υπάρχει μια αναφορά στο τραγούδι, σύμφωνα με την οποία έπαιξε ρόλο και ο περιβόητος …Μουσχουντής.
Αυτός έπεισε τον Καλδάρα να “παραχωρήσει” το τραγούδι αυτό στον Τσιτσάνη για να περάσει από τη λογοκρισία και ο Καλδάρας - νέος τότε - είχε υποχωρήσει.
Όμως μετά από μια πενταετία ο Καλδάρας το μετέφερε στο όνομά του.
Εξάλλου, ο Καλδάρας στην ίδια ηλικία, γύρω στα 20, έγραψε και άλλες επιτυχίες, όπως το “Εβίβα ρεμπέτες” και βέβαια πολλές άλλες ακόμα.
Καλά, τόσο εύκολο είναι αυτό; Και η ΑΕΠΙ, πως το δέχτηκε, με χαρτί - “ομολογία” του Τσιτσάνη; Και με τα δικαιώματα της πρώτης πενταετίας, τι συμφωνήθηκε;
Η ΑΕΠΙ καθόλου δεν ασχολήθηκε με το θέμα της πατρότητας των τραγουδιών.
Έχω την εντύπωση πως γενικά, ή
- όποιος προλάβαινε οικειοποιείτο και από ένα τραγούδι,
- ή άλλος απλά διασκευάζοντας ( ή και χωρίς ακόμα και αυτήν ακόμα τη διασκευή ) μια παραδοσιακή μελωδία, την περνούσε στο όνομά του
- ή άλλος για οικογενειακούς λόγους (π.χ. Μάρκος) τα χάριζε ή τα περνούσε με ψευδώνυμα
- οι εταιρειάρχες βέβαια οργίασαν στο θέμα του «δανεισμού» και της οικειοποίησης τραγουδιών.
Έτσι, αν μείνουμε στις ετικέτες ή στα επίσημα στοιχεία τα κατοχυρωμένα από την ΑΕΠΙ, θα πρέπει να πιστέψουμε π.χ. πως
… το «Μπουζούκι μου διπλόχορδο» είναι συνδημιουργία των …Περιστέρη και Μάτσα ! ! ! ή
ο «Πολυτεχνίτης» του …Περιστέρη…
Για το συγκεκριμένο τραγούδι ποιες μαρτυρίες έχουμε στη διάθεσή μας:
-
Η μαρτυρία του ίδιου του Καλδάρα, όπως καταγράφεται στη βιογραφία του από το Ν. Χατζηνικολάου, εκδόσεις Ιανός:
«…Ο Μουσχουντής που ήταν τότε διοικητής της δυτικής Ασφάλειας Θεσσαλονίκης, αγαπούσε το ρεμπέτικο τραγούδι και ήταν μάλιστα κουμπάρος του Τσιτσάνη, με φώναξε στο γραφείο του:
«Ο Απόστολος ακούει έκπληκτος από το Μουσχουντή να του προτείνει να παραχωρήσει το « Μάγκας βγήκε για σεργιάνι» στον Τσιτσάνη, προκειμένου να ηχογραφηθεί. Ήταν ο φόβος που οδήγησε τον Απόστολο στο να συγκατανεύσει, ήταν η επιθυμία έστω και με αυτόν τον τρόπο να δει ηχογραφημένο το τραγούδι του; Το πιθανότερο είναι και τα δύο». «Φοβήθηκα και υπέγραψα. Το μετέφερα όμως το τραγούδι πέντε χρόνια αργότερα στο όνομά μου», θα πει αργότερα ο ίδιος. -
Ο Τ. Σχορέλης στη «Ρεμπέτικη Ανθολογία», στον 4ο τόμο από τις εκδόσεις «Πλέθρον» απορώντας γιατί ένας δημιουργός του μεγέθους του Τσιτσάνη μπήκε σʼ αυτή τη διαδικασία, γράφει:
«…[b]Πώς είναι δυνατόν να δηλώσει ότι το ‘‘Μάγκας βγήκε για σεργιάνι’’ είναι δικό του κι όταν ο Καλδάρας αποδεικνύει πως είναι δικό του, να λέει ''συγγνώμη, λάθος, είναι του Καλδάρα[/b] ! ;» -
Ο ίδιος ο Τσιτσάνης στην αυτοβιογραφία του από τον Κ. Χατζηδουλή:
«Το 1946 λόγω συνθνθηκών υπήρξε απουσία λογοκρισίας που κράτησε 40-45 μέρες.
Στο διάστημα αυτό προλάβαμε και γραμμοφωνήσαμε μερικά τραγούδια που δεν θα γίνονταν ποτέ δίσκοι.
Τη «Δροσούλα», τα «Πέριξ» και το «Μάγκας βγήκε για σεργιάνι»[u] που δεν είναι δικό μου[/u].
Και προσθέτει – με πικρία λόγω της μετέπειτα κίνησης του Καλδάρα να περάσει το τραγούδι στο όνομά του – «…… αν όμως δεν το γραμμοφωνούσαμε, θα πήγαινε χαμένο…».
Ακριβώς όπως τα λέει η Ελένη είναι, βεβαίως. Ενδιαφέρουσα και η άποψη ότι ο Τσιτσάνης προτίμησε να «θυσιαστεί» οικειοποιούμενος την πατρότητα του τραγουδιού, προκειμένου αυτό να «μην πάει χαμένο»….
Αν, τώρα, προσθέσει κανείς και τα «μπεμόλια», Θου κύριε…. Είμαι κακός, το ξαναλέω.
Απ’ την άλλη όμως και ο Καλδάρας που προσπάθησε να οικειοποιηθεί ινδικές μελωδίες δεν μπόρεσε να μας πείσει για την εντιμότητα του…
Όλοι κατά τον ίδιο τρόπο έδρασαν όχι μόνο οι ρεμπέτες αλλά και οι έντεχνοι.
Ο Τσιτσάνης βέβαια ήταν στόχος όλων αφού απο συνθετικής πλευράς ήταν “έτη φωτός” μπροστά έναντι των άλλων…
Η δε δήθεν ανάμειξη του Τσιτσάνη στην “περί μπεμολίων” υπόθεση δεν αποτελεί κατά την γνώμη μου σοβαρό απο πλευράς στοιχειοθέτησης γεγονός.
— Νέο μήνυμα προστέθηκε στις 01:30 ::: Το προηγούμενο μήνυμα δημοσιεύθηκε Χθες στις 23:42 —
Σε ό,τι αφορά το “μπουζούκι μου διπλόχορδο” γιατί να αποκλείσουμε ότι είναι του Περιστέρη;
Υπήρξε μεγάλος μουσικός και εξαιρετικός παίκτης. Στο συγκεκριμένο τραγούδι (κρίνοντας απο τον τρόπο παιξίματος) πρέπει να παίζει ο ίδιος μπουζούκι.
Τώρα στο θέμα του Καλδάρα γιατί να δεχτούμε “ντε φακτο” τη μαρτυρία του;
Είναι γνωστό το μένος του κατά του Τσιτσάνη (καταγεγραμμένο απ’ τα περιοδικά της τότε εποχής) όταν “ξεφωνήθηκε” στη κυριολεξία σχετικά με την…Ελληνοποίηση των Ινδικών μελωδιών! Όπως επίσης είναι γνωστό ότι μεταξύ των μεγάλων δημιουργών υπήρχε εμπάθεια σε βαθμό κακουργήματος! Πιστεύω πως σε τέτοια ζητήματα κανείς δεν μπορεί να βγάλει άκρη.
Θα αναφέρω και ένα προσωπικό παράδειγμα.
Στα πάλκα είχα τη τιμή να βρεθώ με τους τότε επιζώντες ρεμπέτες ( Τάκης Μπίνης, Ιωάννα Γεωργακοπούλου, Μιχάλης Γενήτσαρης, Τόλης Χάρμας).Και με λαικούς που επειδή ζουν δεν θέλω να τους αναφέρω. Αν έπαιρνα στα σοβαρά αυτά που μου έλεγαν τότε θάπρεπε να πιστέψω πως οι δημιουργοί μας υπήρξαν ανήθικα τέρατα. Άντε να βγάλεις συμπέρασμα…
ΥΓ. Αναφέρομαι προς αποφυγήν παρεξήγησης για την “περι Μουσχουντή” μαρτυρία…
Το θέμα της πατρότητας πολλών λαϊκών τραγουδιών είναι θολό και ασαφές,καθώς περίσσευαν εκείνη τη μακρινή εποχή οι εκούσιες ή ακούσιες παραχωρήσεις τραγουδιών.
Στο θέμα του Μάγκας βγήκε για σεριάνι τα πράγματα είναι μάλλον ξεκαθαρισμένα και δυσκολεύομαι να θεωρήσω αήθη τη στάση του Τσιτσάνη έναντι του Καλδάρα.
Ο άγνωστος Καλδάρας εισέρχεται στη δισκογραφία μ’ αυτό το τραγούδι ως συνδημιουργός με το όνομά του δίπλα σ’ αυτό του Τσιτσάνη,ο οποίος πρέπει να έχει συμβάλει αποφασιστικά στη διαμόρφωση του τραγουδιού.’‘μου το έφερε αγνώριστο και με παρακαλούσε να το γραμμοφωνήσω’’ λέει ο Τσιτσάνης επ’ αυτού του θέματος.
Δεν έχουμε δηλαδή ιδιοποίηση του τραγουδιού από τον Τσιτσάνη και εφόσον η τελική μορφή του τραγουδιού οφείλεται εν πολλοίς σ’ αυτόν δεν είναι αθέμιτο να εμφανίζεται ως συνδημιουργός.
Πέραν τούτου ας λάβουμε υπόψη και τις ιδιαιτερότητες της εποχής,όπου οι κάθε είδους συναλλαγές με τα πνευματικά δικαιώματα ήταν συνήθης κι αποδεκτή πρακτική.Άλλωστε και στο πρώτο τραγούδι του Τσιτσάνη,το Σ’ έναν ντεκέ σκαρώσανε, ο Δ. Περδικόπουλος εμφανίζεται να έχει το 50% των δικαιωμάτων.Προφανώς επρόκειτο για αντίδωρο,επειδή αυτός βοήθησε τον Τσιτσάνη να μπει στη δισκογραφία.
Σε τέτοιες περιπτώσεις που πρωτοεμφανιζόμενος συνθέτης εμφανίζεται ως συνδημιουργός με γνωστό και καταξιωμένο συνθέτη πεποίθησή μου είναι ότι το τραγούδι ανήκει στον πρωτοεμφανιζόμενο . Γνωστή πρακτική πολλών ετών στο χώρο με πολλά παραδείγματα .
Ο κόσμος τότε ήξερε ποιος είχε γράψει αυτό (γενικά μιλάω για όλες τις περιπτώσεις πατρότητας τραγουδιών) το τραγούδι?Μήπως έβαζαν το όνομα του καταξιωμένου συνθέτη στην ετικέτα του δίσκου αλλά ο κόσμος γνώριζε ποιος είχε γράψει το τραγούδι?Τα πνευματικά δικαιώματα ποιος τα είχε?Τα χρήματα ποιος τα έπερνε?
Ένα απ’ αυτά τα παραδείγματα πρέπει να είναι και η γνωστή διαμάχη μεταξυ Καζαντζίδη και Νικολόπουλου. Έτσι λειτουργούσαν τα πράγματα τότε.Και επειδή ως γνωστόν “το μεγάλο ψάρι τρώει το μικρό” ας μη “πιστόλίζουμε” τα μεγάλα ψάρια. Διότι και τα μικρά έπασχαν απ’ το ίδιο μικρόβιο…
Τι θάκανε για παράδειγμα ο Καλδάρας αν είχε το μέγεθος του Τσιτσάνη; ΤΑ ΙΔΙΑ ΑΚΡΙΒΩΣ!
Όχι ότι δεν συμφωνώ αλλά πώς το ξέρεις για να το φωνάζεις με σιγουριά;
Αχ αυτά τα πλήκτρα δεν θα τα μάθω ποτέ!!:245:
Φαίνεται όντως περίεργο να μεταφέρεις ένα τραγούδι σε όνομα άλλου δημιουργού. Η ΑΕΠΙ μπορεί να μην ενδιαφερόταν για την πραγματική πατρότητα τραγουδιών που πρωτοεμφανίζονταν στα αρχεία της, αλλά όταν το τραγούδι υπάρχει ήδη και γράφει δημιουργό, πώς τον αλλάζεις;