Ένα άρθρο για το ίδιο θέμα, που δείχνει την σχεδόν παγκόσμια απήχηση και φήμη του έργου:
Στο ίδιο άρθρο είδα επίσης το εξής νόστιμο σχόλιο για τα πάθη ενός ερευνητή της “αυθεντικής” παραδοσιακής μουσικής!
Soon Leblebidji’s songs became indistinguishable from the Greek traditional
ones. Samuel Baud-Bovy, the Swiss ethnomusicologist who worked in Greece
during the first half of the 20th century, complained that in Dodecanese in the
Southeastern Aegean Sea, where he was trying to collect original traditional
Greek songs by asking the inhabitants of the islands to sing them for him, he
realized in anger that a considerable percentage of these songs were arias from
the famous operetta. Τhese arias took naturally their place also in the repertoire of the folk bands of the local communities when entertaining the inhabitants during feasts, weddings, or other collective celebrations.
Furthermore, in the island of Mytilene the Leblebidji’s music, although Turkish, Armenian or
Ottoman, was incorporated in a traditional Greek folk ritual in which feasting
and drinking horsemen, standing upright on the top of their horses’ saddle,
dance to the tunes of “At havasi”, a specific instrumental piece, obviously influenced by, if not imitating, Tchouhadjian’s music.
Υπάρχει στον Χορ-Χορ αγά κομμάτι που μοιάζει μ’ αυτό; Πάντως γενικά συνδέεται με τον Κιόρογλου («Το Σαλβάρι του Κιόρογλου»), που σίγουρα μοιάζει αλλά άλλο τόσο σίγουρα δεν ταυτίζεται. Μάλιστα «Κιόρογλου» είναι και εναλλακτική ονομασία του σκοπού των αλόγων/ιπποδρομιών. Το Σαλβάρι του Κιόρογλου είναι τούρκικο τραγούδι, πεντάσημο, που έχει περάσει και στα ελληνικά.
Το Σαλβάρι σε μία από τις ελληνικές εκδοχές:
…η οποία, μάλλον μέσω γραμμοφώνου και όχι προφορικής παράδοσης, έχει περάσει και στη μυτιληνιά προφορική παράδοση:
Από το απόσπασμα για τον Μπο-Μποβί δύο τινά συμπεραίνει κανείς: είτε ότι αυτός ο σκοπός υπάρχει και στην οπερέτα (παρμένος από την προφορική παράδοση ή, το αντίθετο, ξεκινώντας από την οπερέτα και περνώντας στην προφορική παράδοση), είτε ότι στον καιρό της έρευνάς του είχαν άλλον σκοπό για τα άλογα με τον ίδιο τίτλο. Το πρώτο είναι κάτι που εξακριβώνεται από όποιον έχει πρόσβαση στον πλήρη «Χορ-Χορ Αγά». Το δεύτερο επίσης εξακριβώνεται, εφόσον ο Μπο-Μποβί έχει δημοσιεύσει κάπου ό,τι κατέγραψε στη Μυτιλήνη.
Όλοι έχουμε πρόσβαση. Κάνας μουσικολογών εθελοντής ας ψάξει
Τα σχετικά με τον Μπο-Μποβί στο απόσπασμα από τον Σειραγάκη τελειώνουν νομίζω πριν από τα περί Μυτιλήνης. Εξ άλλου, δεν βλέπω να ασχολήθηκε ο Μπο-Μποβί με Λέσβο…
Εκατοντάδες ανάλογες περιπτώσεις είναι γνωστές στους συλλέκτες / ερευνητές κειμένων δημοτικών τραγουδιών, σήμερα αλλά και πίσω μέχρι τον 19ο αιώνα…
Ο αδερφός μου διηγιόταν περίπτωση όπου γιαγιά τραγούδαγε και “ερευνητής” κατέγραφε μαγεμένος από το κείμενο, μέχρι που η γιαγιά ξέχασε τη συνέχεια και σηκώθηκε, πήγε κάπου,έφερε το γνωστό βιβλίο “Εκλογαί από τα τραγούδια του ελληνικού λαού” (εκδ. 1914), βρήκε το συγκεκριμένο τραγούδι και… συνέχισε διαβάζοντας απ’ το βιβλίο.
Υποτίθεται ότι αυτή η άλλη συζήτηση αφορά περιηγητές. Επειδή όμως αναφέρθηκε εκεί και ο Μπο-Μποβί, έγινε τόση συζήτηση για το αν ο Μπο-Μποβί είναι περιηγητής (φυσικά δεν είναι), ώστε τελικά αυτός μονοπώλησε σχεδόν το νήμα. Οπότε, η γνώμη μου: όχι, να μην τα συγχωνεύσουμε, αλλά καλά κάνεις Σπύρο και τη θυμίζεις (αφού έχει και για τον Μπο-Μποβί πράγματα…)
Σχετικά με τον Baud-Bovy και τα κομμάτια από τον Χορ Χορ αγά στην λαϊκή παράδωση στα Δωδεκάνησα, φαίνεται πως είχε επικοινωνήσει προσωπικά με τον Χατζηπανταζή για το θέμα αυτό. Δείτε την εξής υποσημείωση στο άρθρο του Σειραγάκη:
Oral testimony to Thodoros Chatzepantazes.
Παρόλο που δεν είναι εντελώς κατανοητό, δεν νομίζω ότι η αναφορά στην Μυτιλήνη έχει άμεση σχέση με τον Baud-Bovy και τις έρευνές του…
Αν θέλουμε να βρούμε ένα πρόσωπο που θυμίζει πολύ τον Κατσαρό, πάμε στη γνωστή φωτό με τους ρεμπέτες στου Καραϊσκάκη. Αριστερα ακριβώς του Μπάτη (όπως κοιτάμε τη φωτό)…
Ναι, ήταν και μουσικός, με συνθετικό έργο νομίζω. Και φιλόλογος επίσης. Αλλά το κυριότερο είναι ότι ήταν εθνομουσικολόγος. Μαθητής του Μπέλα Μπάρτοκ, του θεμελιωτή μάλλον ολόκληρου του κλάδου, και ο πρώτος που μελέτησε επιστημονικά την ελληνική παραδοσιακή μουσική, με μια διορατικότητα που είναι πιο μπροστά ακόμη κι απο τη δική μας εποχή, κάποιες φορές.
Επίσης, θερμός φίλος της Ελλάδας και του πολιτισμού της, αλλά όχι με χαζορομαντικό-ιδεαλιστικό τρόπο.
