Σε αυτή τη διάλεξη με τίτλο «Όταν το βιολί ήταν βασιλιάς», ο Christopher King ξεδιπλώνει, μέσα από τη μοναδική του μεθοδολογία, την ιστορία της μουσικής της Ηπείρου, βάζοντας αυτή τη φορά το βιολί στο επίκεντρο. Με σπάνια 78αρια από τις αρχές του 20ου αιώνα σε μια προσπάθεια να αποκαταστήσει την πρωταρχική θέση που κατείχε αυτό το μουσικό όργανο στην ηπειρώτικη ορχηστρική μουσική.
11/30/2023
7:00pm (Greece) 12:00pm (EST)
Presented By
Gennadius Library
of the American School of Classical Studies at Athens Speaker(s)
Christopher C. King
Andreas Zombanakis
Kostas Karapanos
Aurel Qirjo
Marios Toubas
Παιδιά έχετε διαβάσει το βιβλίο του; Θα ξεμάθετε ό,τι ξέρετε για τα ηπειρώτικα, είτε αυτά είναι λίγα είτε πολλά.
Ο τύπος απλά εκστσιάζεται, μ’ έναν ρηχό τρόπο, σε φάση «άμα τσούξω και μερικά τσίπουρα πιάνω πρώτος στον χορό και κολλάω τ’ αφτί μου στο κλαρίνο, βέβαια τα βήματα δεν τα ξέρω αλλά who cares, έτσι κι αλλιώς στο τέλος θα πέσω τάβλα και το πρωί δε θα θυμάμαι τίποτα», δηλαδή γκρούβαλος που λένε στην Ικαρία, και πάνω σ’ αυτή την γκρουβαλοδηθενέκσταση, και χωρίς να ψάξει ΤΙΠΟΤΕ, έρχεται να μας εξηγήσει μπαλίτσα.
Δεν έχω κάποιο ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τα Ηπειρώτικα, οπότε δεν έχω διαβάσει το βιβλίο του Κινγκ
Αυτό που παρατηρώ, πάντως, είναι αφενός ότι η μετάφραση του βιβλίου στα ελληνικά είναι εξαντλημένη (!) και αφετέρου το βιβλίο έχει κατ’ επανάληψη βιβλιοκριθεί/βιβλιοπαρουσιαστεί στο εξωτερικό και στην Ελλάδα με πολύ θετικό πρόσημο.
Δε θα ισχυριστώ ότι υπάρχει συνωμοσία, αλλά εμπορικά το βιβλίο υπερπροβλήθηκε. Στο εικονιδιο του εξωφύλλου που ποστάρεις, το στρογγυλό κίτρινο αυτοκόλλητο (που δεν είναι αυτοκόλλητο, είναι τυπωμένο και υπάρχει και στην ελληνική έκδοση) γράφει απ’ όσο θυμάμαι κάτι με πολλούς υπερθετικούς και θαυμαστικά, νομίζω σε στιλ «γνωριμία από κοντά με την αρχαιότερη ζωντανή παράδοση της Ευρώπης» ή κάπως έτσι.
Μόλις βγήκε, ήταν πάντα στις βιτρίνες ή δίπλα στα ταμεία.
Δεν έχεις διαβάσει ποτέ βιβλία που να έχουν προβληθεί με παρόμοιο τρόπο και να μην έχουν πολλή ουσία; Ή μήπως, σοφότερα, δε διαβάζεις ποτέ κανένα τέτοιο βιβλίο; Εγώ μια από τις λίγες φορές πήρα αυτό, και βγήκε τόσο τζούφιο όσο το κάθε μέσο μπεστ σέλερ.
Σήμερα κιόλας πέτυχα άνθρωπο να του το τυλίγουν μαζί με άλλα στο ταμείο. Δεν άντεξα και τον ρώτησα:
-Για δώρο το θέλετε;
-Ναι.
-Το έχετε διαβάσει;
-Όχι.
-Προσωπικά μάπα το βρήκα. (Δεν έπρεπε να το πω έτσι, φάουλ - αλλά πάντως αυτό είπα).
-Α, ε…, καλά, πάντως, λόγω και καταγωγής…
Μάλλον θα πρέπει να κάτσω να το διαβάσω για να συμμετέχω αλλά ομολογώ δεν έχω πολύ χρόνο ή διάθεση για ηπειρώτικα. Δε σκαμπάζω μία σε αυτή τη μουσική. Παρατηρώ όμως το εξής: Για κάποιο λόγο, οι συμμετοχικές παραδόσεις “χαίρονται” όταν κάποιος απο δυτικά ρεύματα τους δίνει σημασια. Λες και χρειάζονται έναν με δίπλωμα ωδείου για να πει στον κόσμο ότι αξίζουν.
Σκέφτομαι την διάλεξη Χατζιδάκι οπου έχει μέσα ότι νάναι απο αυτοβιογραφικά στοιχεία μέχρι αρλούμπες πχ οι 9σημοι ρυθμοί είναι απο Κυκλάδες και χορεύονται απο 1 χορευτη. Κανένα ίχνος έρευνας ή γενικότερης αντίληψης. Αλλά το ζουμί δείχνει να είναι: Το ρεμπέτικο είναι καλό γιατί το πε ο Χατζιδάκις.
Μήπως κάτι τέτοιο συμβαίνει εδω; Το Ηπειρώτικο είναι καλό γιατί κουβαλήθηκε ο Αμερικάνος απ τη χώρα του και μας είπε οτι βρήκε χρυσάφι…
Στην Ελλάδα το ηπειρώτικο δεν ήταν ούτε άγνωστο, ούτε υπό εξαφάνιση, ούτε απαξιωμένο πριν τα τελευταία χρόνια που το ανακάλυψε ο Κ. Κινγκ (αλήθεια, τώρα παρατηρώ τη σύμπτωση του τίτλου «When violin was King» με το όνομά του: υπάρχει άραγε κάποιο λογοπαίγνιο; - τέλος πάντων, επανέρχομαι).
Και να υπενθυμίσω ότι δε συνέβη τίποτε αξιοσημείωτο με τη διάδοση και την πρόσληψη του ηπειρώτικου όταν, πριν καμιά εικοσαριά χρόνια, έγινε εκείνη η περίφημη σύμπραξη Ηπειρωτών και Ινδών, συναυλία και δίσκος που, αν και κατ’ ουσίαν ατυχής, ακούστηκε πολύ. (Όσο για τα αντίστοιχα «Θρακιώτες και Ινδοί», «Πόντιοι και Ινδοί», πέρασαν και δεν άγγιξαν.)
Ούτε καν όταν, όχι κάποια στιγμή αλλά λίγο λίγο, ο Πετρολούκας Χαλκιάς έγινε δημοφιλής σ’ ένα ακροατήριο πέρα από το «κανονικό» (των ηπειρώτικων γλεντιών) και έφτασε να παίζει σε περισσότερες συναυλίες και παρουσιάσεις παρά γλέντια.
Τωρα τελευταία υπάρχει το ακαπέλα πολυφωνικό ηπειρώτικο που έχει σπάσει τα στεγανά των μητρικών του τόπων (χωριά ελληνικής και αλβανικής Βόρειας Ηπείρου) με αθηναϊκές και άλλες ομάδες που το μαθαίνουν και το καλλιεργούν, είτε κατ’ αποκλειστικότητα είτε μαζί με άλλα είδη πολυφωνίας στο πλαίσιο των vocal groups που είναι μόδα στις μέρες μας. Σίγουρα κάτι χάνεται σε σχέση με τους γέρους που τα πόδια τους είναι βαθιά ριζωμένα στα άγονα βράχια της Ηπείρου και η μουσική τους παιδεία 100% εμπειρική και προφορική, αλλά όλο αυτό ξεκίνησε από ανθρώπους που στ’ αλήθεια το αγαπούσαν και το σέβονταν, κι άφησαν μια κληρονομιά που μάλλον κρατάει ακόμα - θέλω να πω, δεν το έχω δει να ευτελίζεται.
Δεν υπήρχαν και πολιτικοί λόγοι που έγινε της μόδας; Όταν άνοιξαν τα σύνορα με την Αλβανία και άρχισε η Ελλάδα να δέχεται μαζικά μετανάστες σαν βορειοηπειρώτες; Π.χ. όταν μέχρι και ο Καζαντζίδης τραγουδούσε πεντατονικά
