Κάποιες απορίες

Οργανοποιία
1

Γειά και χαρά φίλοι.
Έχω κατά καιρούς διαβάσει διάφορα και πολλές φορές έχω συναντήσει περιπτώσεις κανόνες να αλληλοσυγκρούονται και κάποιες απορίες μου εδώ και αρκετά χρόνια παραμένουν άλυτες και θα παρακαλούσα τους γνώστες να δώσουν τα φώτα τους.
Ίσως τα περισσότερα μυστικά στην ελλάδα ο ζοζεφ να τα πήρε μαζί του αλλά πάντα υπάρχει και η παγκόσμια βιβλιογραφία. Από την ιστορία αποδεικνύεται ότι οι δύο βασικοί γονείς του μπουζουκιού είναι ο ταμπουράς και το μαντολίνο. Στα ταμπουροειδή και μαντολινοειδή καμία διάσταση δεν είναι τυχαία. Το βάθος το μήκος το πλάτος του ηχείου, η θέση του καβαλάρη, όλα αποτελούν μέρη μιας πολυμελετημένης, πολυδοκιμασμένης, καλοσχεδιασμένης και κατασταλαγμένης γεωμετρικής ισοροπίας. Ακόμα και για το μέγεθος και τη θέση της τρύπας.
Μαθηματικός κανόνας συνδέει τον όγκο αέρα του αντηχείου με το εμβαδόν της τρύπας.
'Ολοι οι οργανοποιοί παγκοσμίως συμφωνούν στο ότι σε όλα τα σοβαρά ακουστικά όργανα το καπάκι είναι το πιο ουσιώδες κομάτι και ένα σοβαρό όργανο υποχρεωτικά έχει καπάκι από επιλεγμένο έλατο. Άλλο σημαντικότατο και απαράβατο στοιχείο είναι η διάταξη των αυξητικών γραμμών στα ξύλα και ειδικά στα καμάρια, πώς θα τα βάλεις πού θα τα βάλεις με τί κλίση με τί σχήμα με τί διατομή με τί μέγεθος κτλ κτλ. Τα καμάρια είναι από προσεκτικά επιλεγμένο έλατο ή κέδρο. Η ελληνική παράδοση λέει από το ίδιο ξύλο με το καπάκι.
Στο μανίκι απαιτούνται κόντρες σκληρού ξύλου και στίς άκρες άλλο ελαφρύ ξύλο, για μείωση του βάρους. Συνηθίζεται φλαμούρι ή δεσποτάκι, με κόντρα κάποιον έβενο με σωστά νερά. Έχω διαβάσει αρκετά για τον έβενο στις ταστιέρες και καταλήγω στο συμπέρασμα ότι ενώ είναι σοβαρό ξύλο δέν είναι και ότι καλύτερο ειδικά για το μπουζούκι. Μια καλή αναφορά για τον έβενο διάβασα στην συνέντευξη του κατασκευαστή σπουρδαλάκη στην κλίκα.Όσα αναφέρει περί πυκνότητας και χωρητικότητας υγρασίας κτλ κτλ όσο παράξενα και αν ακούγονται τα έχω συναντήσει και σε αναφορές πολλών ξένων κατασκευαστών και καταλήγω στο συμπέρασμα ότι δεν πρέπει να χρησιμοποιείται χωρίς βέργα σε ταστιέρες με μεγάλες τάσεις δηλαδή σε όργανα με μεταλλικές χορδές.
Οι τούρκοι οργανοποιοί για παράδειγμα χρησιμοποιούν ξύλα που εδώ στην ελλάδα δύσκολο να τα συναντήσεις σε έγχορδο. Χρησιμοποιούν για παράδειγμα σε ποιοτικά όργανα σκάφη από διάφορα ξύλα όπως μουριά τριανταφυλλιά αμυγδαλιά κερασιά καστανιά ακόμη και από έβενο
επίσης η σοφία έφτιαξε το μπαγλαμαδάκι της με σκάφος απο πεύκο και κόντρα στο μπράτσο δρύινη και στο βιντεάκι ο ήχος είναι αρκετά καλός.Σκέψου να ήταν και επαγγελματίας οργανοποιός δηλαδή και να εφάρμοζε όλα τα μυστικά. Στην τουρκία επίσης χρησιμοποιούν σε ποιοτικά όργανα τον κέδρο. Αντίθετα σπάνια στο εξωτερικό θα χρησιμοποιήσουν καρυδιά και ειδικά μαύρη δηλαδή βρασμένη. Στο εξωτρικό επίσης χρησιμοποιείται στην ταστιέρα η τεχνική σάντουιτς δηλαδή δύο φέτες με αντίθετα τα νερά μία πάνω στην άλλη ώστε όταν τραβάει η μία φέτα από υγρασία να κοντράρει η άλλη. Στο μανίκι πάλι το ίδιο

Πού θέλω να καταλήξω με όλα αυτά ?

Τελικά εκτός από το καπάκι και τα καμάρια επηρεάζουν τα άλλα τμήματα την ηχητική απόδοση ? ή μήπως τελικά είναι ιστορικά αποδεδειγμένο ότι το έλατο είναι το τελειότερο ξύλο για καπάκι και στα άλλα τμήματα απλά χρησιμοποιούμε ξύλα που πληρούν τους ακόλουθους 5 κανόνες ?
ευκολοδούλευτα
οικονομικά
εμφανίσιμα
σκληρά και με εντίσταση στο σκέβρωμα
αντοχή στο χρόνο

Άν δηλαδή ακολουθήσουμε βασικούς δομικούς κανόνες όπως π.χ.

αυστηρή τήρηση γεωμετρικής ισοροπίας
αυστηρά επιλεγμένα ξύλα
καπάκι από έλατο.
αυστηρή τήρηση αυξητικών γραμμών στα ξύλα
μελετημένη κατασκευή και τοποθέτηση καμαριών

μήπως μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε έναλλακτικά ξύλα στο υπόλοιπο όργανο ? κέδρο πεύκο μουριά δρύ τριανταφυλλιά αμυγδαλιά ιρόκο κερασιά καστανιά κτλ κτλ

περιμένω τις απόψεις σας

2

Φίλε σπύρο αυτό που μπορώ να πω για τα ξύλα χωρίς να είμαι οργανοποιός αλλα μονα από κουβέντες με φίλους που ασχολούνται αλλά όχι επαγγελματικά είναι ότι γενικά δεν βρίσκεις ξύλα και αν θες να κάνεις κάποιο οργανο χρησιμοποιείς πειραματικά οτι ξύλα μπορείς να έχεις.
Το μεγαλύτεο προβλημα είναι ότι τα ξύλα δεν αντέχουν και σκεβρώνουν. Επίσης σε μια κιθάρα που έφτιαξε φίλος μου (παρακολούθησα κατα κάποιο τρόπο την διαδικασία) στην οποία ειχε το πίσω μερος της απο κόντρα πλακέ, ενώ το ηχόχρωμα έφερνε σε παλιά κιθαρόνια από που και αντεγραψε και το σχήμα της, έχανε πάρα πολύ σε φωνή.

3

δεν έχω πρόβλημα στο να βρώ ξύλα ούτε με απασχολεί το σκέβρωμα. τι εννοώ ? στο χωριό μου στα ορεινά της άρτας η μουριά η κερασιά και ο κέδρος υπάρχουν σε τόσο μεγάλη αφθονία που την χρησιμοποιούμε για καυσόξυλα στο τζάκι και μπορείς να βρείς κούτσουρα μέχρι και 10 ετών είτε στοιβαγμένα όλα αυτά τα χρόνια σε υπαίθριες στοίβες είτε φυλαγμένες σε αποθήκες. είτε δηλαδή παλαιωμένα ξύλα στη φύση σε όλες τις εποχές του χρόνου [ βροχή χιόνι κρύο ζέστη καύσωνα] είτε στεγνά όλα αυτά τα χρόνια.
Όσον αφορά το σκέβρωμα έχω κάνει μια δική μου δοκιμή πριν δεκα περίπου χρόνια. έβαλα τον παπού μου που ήταν για κάποια χρόνια μαραγκός και μου διάλεξε μερικά κούτσουρα διάφορων ετών από την υπαίθρια στοίβα με καυσόξυλα που έχουμε. έφτιαξα ένα μαδέρι με την τεχνική σάντουιτς από έντεκα φύλλα διαφορετικής χρονολογίας και κατάστασης το καθένα διαλεγμένα από τον παππού για την ποιότητα και τα νερά τους. κολλήθηκαν με μυστικά του παππού και με αντίθετα νερά και με πολύ ριγουλάρισμα [σφίξε εδώ χαλάρωσε εκεί] στις στρόφφιγες των σφιγκτήρων.με αυτό το μαδέρι έφτιαξα ένα ψευτοταμπουροειδές μακρυμάνικο το οποίο του πέρασα έξι μουργκάνες και το κούρδισα σε φά , δηλαδή 3 ημιτόνια πιό κάτω και το είχα μόνιμα κρεμασμένο έξω στην αυλή και για χρόνια παρατηρούσα για σκέβρωμα. ε λοιπόν μάγκες μου όπως προέβλεψε και ο παππούς μου ακόμα να σκεβρώσει. βέβαια απο ήχο δεν φτουράει μία αλλά δεν φτιάχτηκε για παίξιμο. φτιάχτηκε για δοκιμή στο σκέβρωμα.

το θέμα είναι τώρα το εξής … αφού έχω βρεί ένα τρόπο να μήν σκεβρώνει το ξύλο , εκτός από καπάκι και καμάρια που υποχρεωτικά θα πάει καλοδιαλεγμένο έλατο στο υπόλοιπο όργανο μπορώ να βάλω ότι ξύλο θέλω ?

για να ακούσω γνώμες από τους ‘‘τεχνίτες’’ της παρέας

ΥΓ ο παππούς μου αν και δεν είναι οργανοποιός σύμφωνα με τα λίγα που ξέρει για δημοτικά λαούτα και βιολιά ισχυρίζεται ότι μπορούμε να βάλουμε ΟΠΟΙΟΔΗΠΟΤΕ ξύλο μπορεί να ‘‘αποροφά’’ τις δυνάμεις τις υγρασίας

4

και τον θεο κουμπαρο να κανεις αδερφε οτι ξυλα και να βαλεις στο παχος ενος διαμορφομενου μανικου μπουζουκιου και το αφησεις 4 εποχες εξω :slight_smile: δε νομιζω να την παλεψει … επισεις λες οτι τα ειχαε εξω για το τζακι με τοσο υγρασια που ειχαν φαει ποσο ακομα να σκεβρωσουν τα καημενα ? , μετα λες για τον εβενο οτι δε ειναι το καταλληλο ξυλο , λογικα απο την σενεντευξη του σπουρδαλακη , γιατι δε μας λεει ποιο ειναι το καταλληλο ξυλο για ταστιερες? οτιδηποτε αλλο ξυλο πας να καρφωσεις ταστα στην πρωτη αλλαγη θα στα πεταει .
οσο αφορα τον Ζοζεφ ,πρωσοπικα δε νομιζω οτι ο ζοζεφ πηρε κατι μαζι του… το Ελατο ειναι το καλυτερο γιατι αποδιδει καλυτερα και οσο περνανε τα χρονια ωριμαζει , συνεχιζω και λεω οτι ναι ισως ειναι βαρυ αυτο που θα πω αλλα τι παει να πει ποσο κλιση πρεπει να εχουν τα καμαρια την εχω κανει και εγω αυτη την ερωτηση καποτε πλεων νομιζω οτι τα κανουν με το ματι και μονο… οσο αφορα το που θα τα βαλεις και το παχος ναι υπαρχουν καποια στανταρ, οσο ποιο μεγαλο αρμονικο πεδιο εχεις τοσο ποιο μπασσο οργανο εχεις αλλα υπαρχει κυνδινος να σου κατσει το καπακι οσο ποιο χοντρο το καπακι ,τοσο ποιο πριμο παντα σε συναρτηση με τα καμαρια , ψαξε λιγο στο φορουμ τα εχουμε ξαναπει αυτα

καλως ηρθες .

1 «Μου αρέσει»
5

φίλε οχτάχορδε μάλλον δεν κατάλαβες τί είπα [όσως να το διατύπωσα και εγώ λάθος]
…οτι ξυλα και να βαλεις στο παχος ενος διαμορφομενου μανικου μπουζουκιου και το αφησεις 4 εποχες εξω :slight_smile: δε νομιζω να την παλεψει …

είπα ότι έφτιαξα μακρυμάνικο ταμπουροειδές άρα μακρύ μανίκι σαν του μπουζουκιού και μιλάω για έξι μουργκάνες άρα εξάχορδο άρα λεπτό και πιό επίφοβο και με τις 6 χορδες σε μουργκάνες και κουρδισμένες σε φα άρα μεγαλύτερες τάσεις. επίσης δεν το άφησα έξω 4 εποχές αλλά 40 ίσως και παραπάνω [δεκα χρονια τώρα το μετράω γιατί δεν έχω πάρει ακόμα την απόφαση να φτιάξω σοβαρό οργανάκι] …πού ξέρεις … τώρα που μπαίνω στην παρέα σας ίσως κολλήσω το μικρόβιο σας. αλήθεια τα antivirus είναι ενημερωμένα για τον ιό σας ??? [πλάκα κάνω ]

… τα ειχατε εξω για το τζακι με τοσο υγρασια που ειχαν φαει ποσο ακομα να σκεβρωσουν τα καημενα ?

μίλησα για υπαίθρια στοίβα με καυσόξυλα…δεν σημαίνει ότι τα έτρωγε και η βροχή .στο χωριό μου τα αποθηκεύουμε στα χωράφια κατω από τσίγκους

…μετα λες για τον εβενο οτι δε ειναι το καταλληλο ξυλο , λογικα απο την σενεντευξη του σπουρδαλακη , γιατι δε μας λεει ποιο ειναι το καταλληλο ξυλο για ταστιερες?

δεν το λέω εγώ το λέει ο σπουρδαλάκης και αρκετοί διάσημοι κατασκευαστές κιθάρων. ο σπουρδαλάκης λέει το πρόβλημα του εβένου και πώς το ξεπερνά αυτός : ''Επειδή ο έβενος είναι πυκνός, δεν έχει πού να «αποθηκεύσει» το νερό που δεσμεύει με αποτέλεσμα να διαστέλλεται και να συστέλλεται με μεγαλύτερη ευκολία απʼ ό,τι τα άλλα…αλλά μπορώ να βάλω ταστιέρα εβένινη στα όργανα γιατί έχει άλλες αρετές ο έβενος. Δε φθείρεται με τις χορδές, είναι πολύ «σοβαρό» ξύλο, αλλά την κάνω σάντουιτς, με αντίθετα τα νερά, αντικολλητά. Κι έτσι όταν πάρει το ένα ξύλο λόγω πρόσληψης υγρασίας, το άλλο κοντράρει. ‘’

…οτιδηποτε αλλο ξυλο πας να καρφωσεις ταστα στην πρωτη αλλαγη θα στα πεταει .

το μπουζούκι μου είναι άνω των 25 χρόνων έχω αλλάξει πάνω από 10 φορές τάστα τις πιό πολλές φορές μόνος μου , δεν μου τα έχει πετάξει ποτέ, η ταστιέρα μου δεν είναι από έβενο ούτε ξέρω από τί ξύλο είναι. είναι κόκκινο ξύλο αλλά όποιον μαραγκό και άν ρώτησα κανείς δεν μπορει να κάνει ούτε υπόθεση. ακόμα και κάποιος τεχνίτης [νομίζω λεγόταν μουρατίδης , στο στενάκι πίσω απο τον ηλεκτρικό ] στον πειραιά που μου άλλαξε καπάκι πριν καμια δεκαριά χρόνια δεν μπόρεσε να μου πεί τι είναι.

επίσης ο διάσημος κιθαρίστας yngwie malmsteen http://bothner.co.za/products/fender/malmsteen.jpg στην παλιά του stratocaster που την χρησιμοποιεί ακόμα και σήμερα δεν έχει εβένινη ταστιέρα αλλά ξανθή και δεν έχει καν βέργα και έχω διαβάσει σε συνέντευξή του παλαιότερα ότι δεν του σκέβρωσε ποτέ [και ας έχει και σκαμένη την ταστιέρα ανάμεσα στα τάστα για πολυτονία ή όπως αλλιώς το λένε]

…οσο αφορα τον Ζοζεφ ,πρωσοπικα δε νομιζω οτι ο ζοζεφ πηρε κατι μαζι του…

από ότι διαβάζω από τους παλιούς δεν εξήγησε ποτέ σε κανέναν ούτε καν στους βοηθούς του τα μυστικά του και αν δεχθούμε ότι έφτιαχνε από τα καλύτερα όργανα στην εποχή του τότε τα μυστικά του τα πήρε μαζί του

[b]… οσο ποιο χοντρο το καπακι ,τοσο ποιο πριμο παντα σε συναρτηση με τα καμαρια , ψαξε λιγο στο φορουμ τα εχουμε ξαναπει αυτα

[/b] αν ξαναδιαβάσεις τα ερωτήματα μου θα δεις ότι δεν ρωτάω για το καπάκι αλλά για το υπόλοιπο όργανο

καλως ηρθες .
καλώς σας βρήκα

:):):slight_smile:

6

Φίλε Σπύρο σε πολλά σημεία συμφωνώ μαζί σου. Για παράδειγμα στη χρήση του έβενου για ταστιέρα. Έχω ακούσει και εγώ απο πολλούς οργανοποιούς να προβληματίζονται πολύ για τον έβενο. Το μεγάλο χάρισμα του έβενου δεν είναι αυτό που πρόβαλε ο oxtaxordos. Βασικά χρησιμοποιήται για ταστιέρα λόγω της μεγάλης πυκνότητας του, πράγμα που τον κάνει εξαιρετικά λείο και ταυτόχρονα λόγω της σκληρότητας του ενεργεί αποτρεπτικά για τυχόν σκεύρωμα του οργάνου. Αυτές οι ιδιότητες του όμως έχουν και τα αρνητικά τους. Κάποιος φίλος οργανοποιός μου το έθεσε ως εξής: Κόλλα γυαλί απάνω στο ξύλο μου είπε. Πόσο καλά θα κολλήση και για πόσο καιρό? Και αυτό το είπε διότι ο έβενος δεν έχει πόρους για να γίνει και το καλύτερο κόλλημα στο μπράτσο.
Αυτός θεωρεί ότι το wegge είναι καλύτερο για ταστιέρα η ακόμα και η τριανταφυλιά (rosewood), με το μειονέκτημα φυσικά ότι δεν έχουν τόσο λεία επιφάνεια. Ακόμα άλλο μειονέκτημα του έβενου είναι ότι λόγω της πυκνότητας του αργεί να αποβάλει τη υγρασία. Αγοράστε μια ταστιέρα απο τον Κωνσταντέλο και αφήστε την για 3 μήνες να δείτε τι θα γίνει. Σαν κορδέλα σε διακοσμητικό φυτό. Και όσο για τα τάστα καρφώνονται μια χαρά σε οποιοδήποτε σκληρό ξύλο. Όσο για όλα αυτά που γράφονται εδώ για ξύλα κατάλληλα για οργανοποιοία, μια συμβουλή: Μην τα λαμβάνεις εσύ αυτά υπόψιν σου. Αυτά που γράφονται εδώ είνα βασικά για τα παιδιά της πόλης. Και αυτό διότι η μόνη πρόσβαση που έχουν σε ξύλα είναι στα εμπορικά καταστήματα. Και αυτά που γράφονται για τη καρυδιά, το παλίσανδρο κλπ, αυτά λέγονται απο τούς επαγγελματίες οργανοποιούς που χρειάζονται ποσότητες για να την βγάλουν και έτσι αναγκάζονται να στραφούν και αυτοί σε ότι υπάρχει διαθέσιμο στο εμπόριο σε ποσότητες και μάλιστα και σε χαμηλή σχετικά τιμή. Εσύ βρές ξύλα που έχουν τα χαρακτηριστικά που αναφέρθηκαν κατα κόρον σε αυτό το φόρουμ και θα κάνεις χρυσή δουλειά. Εξαίρεση βασικά αποτελεί ο δρύς, ο οποίος αν και είναι σκληρό ξύλο, λόγο της κατανομής των νερών του δε συμπεριφέρεται και πολύ καλά για τη περίπτωση που το θέλουμε. Επίσεις άλλος περιορισμός είναι τα ξύλα που περιέχουν αυξημένο ρετσίνη η λάδι, όπως τα περισότερα κονωφόρα και ξύλα όπως το teak κλπ. Αυτά λόγω της μεγάλης περιεκτικότητας τους σε ρετσίνη η λάδι μουγγώνουν το όργανο. Υπάρχουν στη Ελληνική φύση εξαιρετικά ξύλα που μπορεί κάποιος να χρησιμοποήσει. Θα αναφέρω ένα παράδειγμα: Ο ασπάλαθος η σπαλαθιά όπως τη λέμε εμείς εδώ στη Κύπρο είναι εξαιρετικά σκληρό ξύλο και πιό σταθερό και απο τον έβενο. Στα νειάτα μου εργαζόμουνα με το γέρο μου στις οικοδομές και αφαιρέσαμε τη στέγη απο το σπίτι του Αγίου Νεοφύτου που βρίσκεται μέχρι σήμερα στο χωριό Λεύκαρα της επαρχίας Λάρνακας. Το σπίτι είναι περίπου 500 χρόνων. Πάνω απο τα δοκάρια έβαζαν σπαλαθιές για να μπορέσουν να τοποθετήσουν το χώμα και όπως ξέρουμε το χώμα ειναι εστία παρασίτων και μικροβίων. Ε λοιπόν οι σπαλαθιές δεν έπαθαν τίποτα μετά απο όλα αυτά τα χρόνια. Υπάρχουν πολλοί δασικοί θάμνοι και άγρια δέντρα με εξαιρετικό ξύλο και είμαι σίγουρος ότι ο παππούς σου που είναι παλιός μαραγκός τα ξέρει αυτά καλύτερα απο μένα. Αλλά και στο εμπόριο υπάρχουν εξαιρετικά ξύλα για τα οποία ουδέποτε άκουσα να γίνεται αναφορά εδώ. Το ξύλο αφορμόζια (Aformosia), είναι πολύ σκληρό και σταθερό με μέτριο βάρος. Έχω κάνει μανίκι σε μπουζούκι απο aformosia εδώ και 4 χρόνια, δίχως να βάλω κόντρα κλπ, είναι πάντα κουρδισμένο και εκτεθειμένο στις καιρικές συνθήκες (ουδέποτε μπήκε σε θήκη) και δεν σκεύρωσε καθόλου. Έχω τη πεποίθηση ότι ο παππούς σου θα μπορούσε να μας κάνει διάλεξη εδώ για τα διάφορα ξύλα και τις ιδιότητες τους, έτσι στηρίχθου στις γνώσεις του.
Όσο για καπάκι το μέν έλατο είναι εξαιρετικό αλλά έχω δεί και καπάκια απο κέδρο σε όργανα που έβγαζαν εξαιρετικό ήχο. Και το πιο σημαντικό: Βρές ξύλα πάνω απο 50 χρόνων. Μόνο έτσι θα είσε σίγουρος για αυτό που κάνεις. Καλή σας μέρα απο Κύπρο.

1 «Μου αρέσει»
7

Φίλε spirosgiapros,
Πρώτ’απ’όλα τα τμήματα ενός οργάνου, λειτουργούν μεταξύ τους σαν “συζευγμένοι ταλαντωτές”. Αυτό πάει να πη οτι οι μηχανικές και ακουστικές ιδιότητες κάθε τμήματός του συνεισφέρουν (ανάλογα, πολύ ή λίγο) στο τελικό ηχητικό αποτέλεσμα.

Αναφορικά και μόνο, οι κύριες συχνότητες ταλάντωσης ενός μπουζουκιού πχ. (ταξινομημένες κατά ένταση) είναι. . . (χωρίς να συμπεριλάβουμε τις επιμέρους συζεύξεις μεταξύ τους)
1. Οι ιδιοσυχνότητες του αέρα - που καθορίζονται απο την (εσωτερική) γεωμετρία του σκάφους, την ελαστικότητα του καπακιού,την ελαστικότητα του σκάφους, και την γεωμετρία της τρύπας.
2. Οι ιδιοσυχνότητες του καπακιού - που καθορίζονται απο την γεωμετρία του, τις μηχανικές και ακουστικές ιδιότητες του υλικού του, και απο την στήριξη (καμάρια).
3. Οι ιδιοσυχνότητες του μπράτσου - που καθορίζονται απο την γεωμετρία του, τις μηχανικές και ακουστικές ιδιότητες του υλικού του, και απο την στήριξη (τάκος).
4. ΟΙ ιδιοσυχνότητες του σκάφους - που καθορίζονται απο την γεωμετρία του και τις μηχανικές και ακουστικές ιδιότητες του υλικού του, απο την στήριξη (τάκος μπράτσου, τάκος χορδιέρας, και περιφερειακή στήριξη του καπακιού), και απο την εσωτερική επίστρωση (χάρτωμα - κόλα).

Από τα παραπάνω, συμπεραίνουμε εύκολα οτι οποιαδήποτε μεταβολή στις μηχανικές (ελαστικότητα πχ. ή βάρος) ιδιότητες ενός τμήματος, μεταβάλοντας άμεσα τις ιδιοσυχνότητες του, έχει τελικά άμεση επίδραση (μικρή ή μεγάλη), στο συνολικό ηχητικό αποτέλεσμα.
Έτσι γενικά μπορούμε να πούμε οτι, αλλάζοντας γεωμετρίες αφ’ενός, και αφ’εταίρου χρησιμοποιώντας διαφορετικά υλικά στο καπάκι ή στο μπράτσο ή στο σκάφος, διαφοροποιούμε τον ήχο του οργάνου.

'Ολα τα ξύλα γιά ένα όργανο τα διαλέγουμε βάσει προ-απαιτουμένων ακουστικών, μηχανικών, και αισθητικών ιδιοτήτων.
____________________________________________
Γιά την ταστιέρα.
Παραδοσιακά ο έβενος χρησιμοποιείται κυρίως γιά την αντοχή του (λόγω πυκνότητας - σκληρότητας) στην φθορά απο την τριβή με τις χορδές (βιολοειδή - ούτια κλπ. άταστα) και με τα δάχτυλα-νύχια.
Το δεύτερο σημαντικό του είναι καθαρά αισθητικό. Ένα κατάμαυρο υλικό δείχνει ωραία κάτω απο τις χορδές αφ’ενός, και κοντραστάρει όμορφα με οτιδήποτε διακοσμητικό βάλεις πάνω του.
Το μαύρο σαν χρώμα, εκτός των άλλων, είναι πιό “σοβαρό”. (Να θυμίσω την βαμένη μαύρη καρυδιά, γιά να . . . ταιριάζει καλύτερα με τα μαύρα κουστούμια).

Ακουστικά ο έβενος είναι παλιόξυλο του κερατά. Μουγκό ξύλο.
Και οι υπόλοιπες μηχανικές του ιδιότητες (εκτός της πυκνότητάς του) είναι όντως χάλια.
Είναι πάρα πολύ βαρύς (πράγμα που συνήθως δεν το θέλεις σ’ένα όργανο), δεν κολάει εύκολα καλά, και όντας τρελά υγροσκοπικός δουλεύει και κατα μήκος (τραβώντας το μπράτσο μπρός ή πίσω, ανάλογα) και κατά πλάτος (μόνιμο πρόβλημα στις κλασικές κιθάρες πχ. όπου τα ρήγματα στην πάνω μεριά του καπακιού -παράλληλα με την κολημένη φαρδιά ταστιέρα- προκύπτουν εύκολα απο ακραίες μεταβολές υγρασίας και θερμοκρασίας, και γι’αυτό δίνεται μεγάλη προσοχή στην περιοχή αυτή).
Απο τα παραπάνω μπορούμε να πούμε οτι ο έβενος εξακολουθεί να επικρατεί λόγω αισθητικής περισσότερο, παρά για οτιδήποτε άλλο.
Οποιοδήποτε σκληρό και πυκνό (χωρίς εμφανείς πόρους τουλάχιστο) ξύλο, και λέμε σκληρό γιά να είναι ανθεκτικό στο να μήν γρατζουνίζεται και ξεφτίζει, και λέμε πυκνό γιά να είναι ωραίο στήν αφή μιάς και το ακουμπάνε συνεχώς τα δάχτυλα, θεωρητικά κάνει γιά ταστιέρα (Λόγω των εμφανώς τεράστιων πόρων του, προσωπικά φίλε augoustis, δεν θα έβαζα ποτέ βέγγε σε μιά ταστιέρα, παρόλες τις μηχανικές αντοχές του). Αυτό που δεν πρέπει να ξεχνάς είναι η ανάγκη να είναι το λιγώτερο δυνατό υγροσκοπικό, γιά να μην δουλεύει πολύ δηλ. με την υγρασία και να μήν ρουφάει τον ιδρώτα των δαχτύλων.
Δυστυχώς τα περισσότερα τέτοια ξύλα (ιρόκο κλπ.) που έχουν μηχανικές (και ίσως ακουστικές) ιδιότητες που θα θέλαμε, είναι πολύ “λαδερά” σε σημείο να μήν χρησιμοποιούνται καθόλου στην οργανοποιοία.
Ο Παλίσανδρος (Rosewood) είναι γιά μένα “το καλύτερο ξύλο” γιά ταστιέρα έγχορδου με τάστα. Έχει καταπληκτικές ακουστικές ιδιότητες, είναι ελαφρύτερος και καλύτερος μηχανικά απο τον έβενο (παρόλο που είναι λιγώτερο πυκνός -με πόρους), και αισθητικά είναι απο αρκετά συμπαθής έως όμορφος, χωρίς να μπορεί βέβαια ποτέ, να “δείξει τόσο σοβαρός” όσο ο έβενος.
____________________________________________
Γιά το καράουλο, το σώμα του μπράτσου, και τους τάκους.
[COLOR=Black]Πρέπει να τα φτειάξεις αφ’ενός όσο πιό ελαφριά μπορείς, και αφ’εταίρου όσο πιό άκαμπτα γίνεται, απο ξύλο που δεν δουλεύει με την υγρασία (πχ. οχι με οξυά). Απο αυτό προκύπτει η κατασκευή “σάντουιτς” απο σκληρές - άκαμπτες ενισχύσεις σε ένα ελαφρύ κυρίως σώμα. Ότι ξύλα και να βάλεις, όσο κρατάς την ακαμψία μεγάλη και το βάρος μικρό, τόσο καλύτερος είσαι. (Σκληρότητα και βάρος καθορίζουν τις ιδιοσυχνότητες που λέγαμε . . .)
Να θυμάσαι μόνο, οτι υπάρχουν ξύλα “μουγκά” (που πνίγουν τις δονήσεις και τον ήχο) πχ. το φλαμούρι, και ξύλα που “τραγουδάνε” (που ταλαντώνωνται και “μεταφέρουν” τις δονήσεις και τον ήχο) πχ. το έλατο το μαόνι και ο παλίσανδρος. Στην οργανοποιοία γενικώς, υπάρχουν και οι δύο απόψεις. Οι μέν λένε οτι το μπράτσο πρέπει να “τραγουδάει” ( κουρδισμένο μαζί με τα υπόλοιπα τμήματά του), και οι δε οτι πρέπει να είναι “μουγκό”.
Διάλεξε και κάνε . . .

[/COLOR]____________________________________________
Γιά το κυρίως σκάφος του οργάνου.
Εδώ έχεις δύο ζητήματα να λύσεις.
Πρώτα, πρέπει να λυγίσεις το ξύλο. Διαλέγεις λοιπόν κατ’αρχή ξύλο που να επιδέχεται έκολα λύγισμα και να μην σπάει εύκολα στην διαδικασία. Και μετά, όσο πιό πολύ “τραγουδάει” το ξύλο, τόσο συμετέχει στον συνολικό ήχο του οργάνου.
Και εδώ υπάρχουν οι δύο απόψεις που λέγαμε, δηλ. να “τραγουδάει” και να το “κουρδίζεις” μαζί με τα υπόλοιπα ή να είναι “μουγκό”.
Έτσι βλέπουμε σκάφη, ξεκινώντας απο μαύρη βαμένη καρυδιά (που είναι εντελώς “ψόφια” ηχητικά), και καταλήγουμε σε κελεμπέκι και παλίσανδρο (με καταπληκτικές ακουστικές ιδιότητες).
Τα παραπάνω στα μπουζούκια βέβαια, γιατί στις κιθάρες και στα βιολοειδή πχ. η πλάτη του σκάφους θεωρείται σημαντικώτατο κομάτι του ήχου του οργάνου (μιάς και ούτως ή άλλως, στα όργανα αυτά οι ιδιοσυχνότητες του σκάφους είναι πολύ δυνατώτερες -πιό δυνατές απο τις ιδιοσυχνότητες του μπράτσου και κοντά στην ένταση των πρώτων αρμονικών του καπακιού).
Ξαναδιάλεξε και κάνε . . .
[b]____________________________________________

[/b][COLOR=Black]Γιά κατάληξη,
[COLOR=Red]Χρησιμοποίησε οτι ξύλα θές. Αρκεί να εκπληρώνουν τις μηχανικές, ακουστικές, και αισθητικές ιδιότητες που θέλεις (ή πρέπει) να έχει το όργανο.
Αυτό γινότανε (και γίνεται) απο τους απανταχού οργανοποιούς. Στην τουρκία πχ. ή την ισπανία, είναι πολύ λογικό το γεγονός, τα παραδοσιακά τους όργανα να φτειάχνονται με ξύλα που βρίσκονται εύκολα στο . . . απέναντι βουνό.
Χρειάζεσαι μαλακά ξύλα γιά κάποια σημεία, σκληρά γιά κάποια άλλα, και κάποια που να λυγίζουν εύκολα γιά κάπου αλλού. Απλώς θυμίσου οτι κάποια ξύλα “τραγουδάνε” και κάποια είναι “μουγκά”, οπότε πράξε ανάλογα με το πώς καταλαβαίνεις . . .

Φιλικά, Γιώργος.
[/COLOR][/COLOR]____________________________________________
ΥΓ.Φυσικά, μιάς και το όργανο στο τέλος θα βερνικωθεί με κάποιο φινίρισμα, άν μπορείς να διαλέξεις, βάζεις ξύλα πυκνά, με όσο το δυνατόν λιγώτερους εμφανείς πόρους, γιά να μην σε δυσκολεύουν στο “γέμισμα” μετά.

8

η πιο όμορφη διατύπωση που έχω ακούσει για τις ιδιότητες των ξύλων!:088:
να προσθέσω μόνο ότι, εν τέλει η τέχνη και το μεράκι του μάστορα κάνουν το όργανο να “τραγουδάει”, στα σωστά χέρια βέβαια…
Καλώς όρισες φίλε Σπύρο και κάνε το μεράκι σου πράξη! η γνώση έρχεται σιγά -σιγά, θέλει υπομονή και υπομονή, (όπως είπε κάπου εδώ μέσα ο Ν.Φρονιμόπουλος), μα πίστεψέ με αξίζει τον κόπο…

9

Πράγματι η πιό ωραία διατύπωση για τις ιδιότητες των ξύλων. Jojos εσύ και ο παππούς μου με κάνετε να αντιλαμβάνομαι υπό διαφορετικά ‘’ πρίσματα ‘’ το ξύλο ώς ζώντα οργανισμό. Γιατί ενοχλεί άραγε στην οργανοποιία αν ένα ξύλο είναι λαδερό ???

10

έπεσα τυχαία σε αυτό http://www.livepedia.gr/index.php?title=Σφένδαμος

άραγε έχει σχέση με τον κλασικό πλάτανο της ηπείρου ? λές να έχω τον θησαυρό μέσα στα πόδια μου και να μήν το ξέρω ?

11

Επειδή οι κόλες που χρησιμοποιούνται συνήθως, έχουν σαν διαλύτη το νερό, απλώς.
Ένα “λαδερό” ξύλο δεν ρουφάει, αντίθετα εμποδίζει την νερόκολα να πάει βαθειά μέσα του, και δυσκολεύει ταυτόχρονα την δημιουργία χημικών δεσμών της κόλας με το ξύλο.
Ακόμα και τον έβενο και τον παλίσανδρο, συνηθίζεται να τα περνάς με πανί βουτηγμένο σε κάποιο γερό διαλύτη (που εξατμίζεται γρήγορα), ώστε να τραβήξεις όσα έλαια μπορείς απο την επιφάνεια που θα κολήσεις.

Όσον αφορά τα ξύλα που “τραγουδάνε”, δυστυχώς δεν είναι τόσο απλό.
Άν χρησιμοποιήσεις πχ. τα πιό “τραγουδιστά” ξύλα που μπορείς να βρής γιά όλα τα τμήματα ενός οργάνου, τότε έχεις μερικούς ΠΟΛΥ ΔΥΝΑΤΟΥΣ συντονισμούς, και οπωσδήποτε, κάτι πρέπει να κάνεις γι’αυτούς.

Πρώτα πρέπει να τους “κουρδίσεις” μεταξύ τους, ώστε να συνηχούν αρμονικά και να μην υπάρχουν διακροτήματα. Μετά, ακόμα και να τους “κουρδίσεις” μεταξύ τους, πρέπει να φροντίσεις να είναι αρκετά “πλατειές οι κορυφές τους” και να τους μοιράσεις θέσεις στην οκτάβα, ώστε να έχεις ομοιόμορφα κατανεμημένη την ένταση που σου δίνουν αυτοί οι πολύ δυνατοί συντονισμοί, και να μήν έχεις νότες (ή περιοχές απο νότες) που φωνάζουν, και νότες (ή περιοχές απο νότες) που είναι θαμένες.
Έτσι, δεν είναι σπάνιο να χρησιμοποιούνται σε κάποια σημεία “μουγκά” ξύλα, γιά να αποφεύγονται ή να μειώνονται κάποιοι συντονισμοί. Στις κλασικές κιθάρες πχ. υπάρχουν κάποιοι που χρησιμοποιούν αποκλειστικά φλαμούρι (αντί γιά μαόνι) στα πατήματα του κάτω καπακιού, ώστε να μειώνεται αισθητά η μηχανική σύζευξη των πλαινών με τον πάτο.

Ένα μπουζούκι λόγου χάριν, με μπράτσο και τάκους απο φλαμούρι και σώμα απο (ψόφια) μαύρη βαμένη καρυδιά, μπορεί να ακούγεται, πολύ πιό σιγά ίσως, αλλά με ποιό ομοιόμορφη τονική απόκριση, απο ένα μπουζούκι με μπράτσο και τάκους απο μαόνι και σώμα απο βραζιλιάνικο παλίσανδρο, τα οποία άν δεν “κουρδιστούν” κάπως μεταξύ τους, θα ηχούν ξεκούρδιστα και θα σου δίνουν πιθανά, κάποιες περιοχές μεγαλύτερης έντασης, και κάποιες άλλες περιοχές θαμένες.

Το κελεμπέκι το λένε “ψευδοπλάτανο” και είναι απλώς μακρυνά ξαδερφάκια με τον κοινό ελληνικό πλάτανο, που είναι μουγκό και άχρηστο στην οργανοποιοία ξύλο.

Φιλικά, Γιώργος.

12

jojo πολυ ωραια απαντηση , θα ηθελα να προσθεσω οτι το κελεμπεκι ειναι το σφενδαμι και ο ψευδοπλάτανος που λες , επιδει εχω τετοιο ξυλο σε καπλαμα ειναι μαυρο χρωμα .

13

Πολύ χρήσιμα αυτά που παραθέτεις φίλε Jojos αλλά πώς τεκμηριώνονται;
Έχουν πρακτική εφαρμογή ή είναι απλώς θεωρητικά;
Υπάρχει βιβλιογραφία πάνω σε αυτά;

14

φίλε jojos με έχεις βάλει σε μεγάλο μπελά με όλα αυτά που με μαθαίνεις και θα σου βγεί σε κακό γιατί δεν θα σε αφήσω έτσι ‘‘ατιμώρητο’’. Θα σε ξεζουμίσω από άποψη γνώσης.
Σε παρακαλώ επειδή δεν γνωρίζω ανέφερέ μου όλα τα ξύλα που τραγουδάνε έστω και λίγο άσχετα αν είναι λαδερά ή αν δεν έχουν πυκνή επιφάνεια ή αν δεν χρησιμοποιούνται στην οργανοποιία. Με ενδιαφέρει να κάνω δοκιμές με ξύλα που να είναι αλύγιστα και να μήν πνίγουν τον ήχο. Το αν έχουν πόρους ή αν έχουν λάδια δεν με απασχολεί. Δεν μπορεις να φανταστεις τι προβλήματα θα μου λύσεις . Άλλωστε λόγω γνωριμίας με καραβομαραγούς και επισκευαστές πολυεστερικών σκαφών έχω δυνατότητα να κάνω δοκιμές με διάφορα είδη κόλλας η κάθε μία εξειδικευμένη για συγκεκριμμένο ξύλο και όχι απαραίτητα με νερόκολλες. Ευχαριστώ προκαταβολικά.

15

Πιστευω οτι η οργανοποιία εχει κατασταλαξει σε 5-10 ειδη ξυλων που χρησιμοποιει. Ειδικοτερα τα μαντολινα, κιθαρες, βιολια, λυρες, μπουζουκια κλπ εχουν τα “δικα” τους ξυλα. Απο κει και περα το να ψαχνουμε εκ του μηδενος παλι απ’τη ναρχη, το τί και πως, με οτι γνωσεις μπορουμε να συγκεντρωσουμε απο φυσικη ιστορια εως τεχνολογια ξυλου, χωρις να υπολογιζουμε τα καθιερωμενα ξυλα των μαστορων, νομιζω ειναι μεγαλος κοπος αλλα και λιγο αδιαφορια στους εως τωρα ασχοληθεντες …
Τα ξυλα που χρησιμοποιουν οι σημερινοι μαστορες και οι δασκαλοι τους 2 και 3 γενιες πισω, εχουν μυστικα (παχη, ετος-χρονος και τροπος κοπης, τροπος ξηρανσης, θεση που μπαινουν κλπ κλπ) και αυτα νομιζω πρεπει να βγουν παρα εξω και ει δυνατον κωδικοποιημενα. Ο συντροφος Αγαπιος π.χ. ξερει τοσα πολλα, αλλα λιγα λεει …
Προχθες ημουνα σε ντοπιο κατασκευαστη λαουτων που λεγεται οτι ειναι απο τους 3 καλυτερους της Κρητης και ειχε μια λυρα κρεμασμενη.

  • Τι καπακι ειναι αυτο -του λεω- Αντωνη, κεδρος ;
  • Κατρανι μου λεει …
  • Απο τι δεντρο ειναι το κατρανι του λεω ;
  • Κεδρος λιβανου
  • Οι δικοι μας Κεδροι δεν κανουνε ;
  • Οϊ δεν κανουνε πραμα …
  • Εχει και χαρακτηριστικη μυρωδια, μυρισε το
    Τελος παντων αφου το ξυσαμε αρκετα οντως μυριζε εντονα και μου θυμισε παλια μικρος που πηγαινα σε επιπλαδικα, τη μυρουδια … και αρχισε να μου λεει διαφορές στον ηχο των καπακιων … .
    Την αλλη μερα ο Αγαπιος μας παρουσιασε το καινουριο του Ουτι !! Αμα ξερει κανεις να τον “ξεψαχνισει” βγαζει πολλα …
    Στο μαγαζι που εσμιξαμε στο Ρεθυμνο εκαναμε και αυτοψια σε 2 οργανα κρεμασμενα.
    Το ενα, μαντολινο καπου 80-100 χρονων με σφραγιδα Siccilia καταπληκτικο οργανο, το βλεπετε στο αβαταρ, καπου 150 γραμ. βαρος, φωναζει ο ηχος και αντεχει στα σκεβρωματα παρ’ολο το κρεμασμα, την καπνα και την τσικνα.
    Το αλλο ητανε μπουλγαρι που περασε λεει παλια και απο τα χερια του Φουσταλιερη με σκαφος σκαφτο μαυρη μουρια που καποιος τοσπασε και του ειχανε βαλει αλλο κομματι. Η επεμβαση ητανε οσο μπορει να επεμβει κανεις σε σκαφτο σκαφος, υποφερτη αλλα ειχε εξογκωματα ενοχλητικα. Τοτε καταλαβα γιατι οι ντογες προτιμουνται στο σκαφος … (ενταξει οχι μονο γιαυτο, δυσκολο να βρεις τακους μεγαλους) Επεμβασεις ειχε στα κλειδια και το καπακι, το καπακι ητανε ψιλοφρεσκο, αλλα και οι χορδες ητανε σαζιου και οχι οπως ο Φουσταλιερης εβαζε λαουτου σκληρες κι ετσι ο ηχος δεν ητανε τοσο καλος …

Γενικες παρατηρησεις στα οργανα, ειναι οτι :
Ο ογκος στο σκαφος βγαζει ενταση.
Το καπακι βγαζει ποιοτητα ηχου και συμμετεχει στην ενταση.
Τα καμαρια βγαζουν συχνοτητες (μπασο, πριμο)
Το μπρατσο εχει αλλα μυστικα περι μη σκεβρωματος οι κοντρες επιβαλλονται !!
Το παχος του μπρατσου και το παχος το ταστων σε σχεση με το υψος των χορδων παιζουν ρολο στην ευκολια του παιξιματος
Και τελος τα φινιρισματα παιζουν ρολο στη φατσα και στην τιμη (π.χ. καποιος εκοψε σεντεφι κομματακι-κομματακι και τα εβαλε για φιλετα στα πλαϊνα της ταστιερας, στο δικο του οργανο καπου 10 μεροκαματα)
Οι κολλες και τα λουστρα που αμα ειναι μαπα θα μουγγανουν το οργανο !!

16

Φίλε Κώστα,
Άν μιλάμε γιά τα μπουζούκια συγκεκριμένα, άν αφαιρέσουμε την εξαιρετική, και σε βάθος μελέτη, των ιδιοσυντονισμών των καπακιών που κάνει ο Νίκος ο Φρονιμόπουλος τα τελευταία 15 χρόνια, απ’οσο ξέρω δεν υπάρχουν άλλες γνωστές (δημοσιευμένες κάπου πχ.) μελέτες της ακουστικής τους.

Θα πρέπει λοιπόν, να ψάξουμε (τουλάχιστον αυτό κάνω εγώ, εδώ και κανα χρόνο) στα βιολιά και στις κιθάρες, γιά να καταλάβουμε τις ακουστικές αρχές πάνω στις οποίες βασίζονται τα όργανα αυτά, να καταλάβουμε την λογική που χρησιμοποιούν γιά να “κουρδίζουν” μεταξύ τους τα διάφορα τμήματα των οργάνων αυτών, και αφού καταλάβουμε την λογική και τις βασικές αρχές, να τις μεταφέρουμε (με επαγωγές και συνεπαγωγές) στα μπουζούκια ή σε οποιοδήποτε άλλο όργανο.

Για την βιβλιογραφία.
Ευτυχώς γιά όλους μας, υπάρχουν δημοσιευμένες μελέτες, τουλάχιστον τα τελευταία 50 χρόνια γιά την ακουστική των βιολιών, και τα τελευταία 20-30 χρόνια και γιά τις κιθάρες.
Ένα αρκετά καλό εισαγωγικό βιβλίο με τίτλο “Acoustics for violin and guitar makers” θα βρής εδώ http://www.speech.kth.se/music/acviguit4/

Η έρευνα 50 χρόνων της Carleen M. Hutchins στούς συντονισμούς των βιολιών, συνοψίζεται σε 3 κείμενα που θα βρής εδώ http://www.catgutacoustical.org/research/articles/modetune/index.html εδώ http://www.catgutacoustical.org/research/articles/modetune/modechrt.html και εδώ http://www.catgutacoustical.org/research/articles/fiddfam/ . Βαριά και δυσνόητα αρχικά σάν κείμενα (πως να χωρέσεις 50 χρόνια ακουστική μελέτη σε λίγες σελίδες άλωστε ???) τα περιγράφει όλα όμως περι ιδιοσυχνοτήτων και συντονισμών των τμημάτων του βιολιού, με το Νι και με το Σιγμα.

Ένα καλο (και ξεκάθαρο) εισαγωγικό σημείωμα γιά τις κιθάρες και τούς συντονισμούς τους υπάρχει εδώ http://www.alcarruthluthier.com/Acoustics.htm και γιά μιά πιό βαθειά αναλυτική και ουσιαστική μελέτη της ακουστικής και των συντονισμών στις κιθάρες, τότε οπωσδήποτε διάβασε αυτό http://www.speech.kth.se/music/publications/kma/kma38.html

Άν δεν σε φτάνουν αυτά, τότε (εκτός απο το ψάξιμο στο internet) ψώνισε, και τους 4 τόμους, του “Big Red Book of American Lutherie” απο εδώ http://www.stewmac.com/shop/Books,_plans/Building_and_repair:_Guitar,_acoustic/Big_Red_Book_of_American_Lutherie.html
Μέσα σε 500 περίπου σελίδες ανα τόμο, έχει ένα σκασμό άρθρα γύρω απο την οργανοποιοία, συμπεριλαμβανομένων πολλών άρθρων σχετικά με τις ιδιοσυχνότητες και τους συντονισμούς των οργάνων. Γιά αναλυτικά περιεχόμενα ανα τεύχος και τόμο (κάθε τόμος περιέχει 12 τεύχη) δές εδώ http://www.luth.org/backissues/biindex.htm

Γιά την πρακτική εφαρμογή.
Όποιον κατασκευαστή βιολιών ρωτήσεις θα σου πεί οτι “κάπου συγκεκριμένα” (απο Μι μέχρι Φα ίσως)κουρδίζει το ελεύθερο καπάκι. Και την πλάτη απο 1 ημιτόνιο μέχρι 1 τόνο ψηλώτερα του καπακιού.
Στις κιθάρες, (όχι τυχαίως μάλλον) υπάρχει απο πολλούς σαν ζητούμενο η ίδια διαφορά, 1 ημιτόνιο με 1 τόνο, το εμπρός απο το πίσω καπάκι.
Ευτυχώς ή δυστυχώς φίλε Κώστα τα πράγματα σε σχέση με τους ιδιοσυντονισμούς των οργάνων είναι πολύ-πολύ συγκεκριμένα, και όχι έτσι κουτουρού, που μας έχουν συνηθίσει μέχρι τώρα ίσως, οι κατασκευαστές οργάνων εδώ στην ψωροκώσταινα, που η επαφή με την επιστημονική (σε πανεπιστημιακό επίπεδο) έρευνα γιά την ακουστική των οργάνων, είναι μάλλον ανύπαρκτη.
Την στιγμή που τα όργανα έχουν ιδιοσυντονισμούς σε διάφορες, άσχετες συνήθως (αρχικά μεταξύ τους) συχνότητες, προφανώς κάτι ωφείλει να κάνει ο κάθε οργανοποιός γι’αυτό, στην καθημερινή πρακτική της κατασκευής ενός οργάνου.

Καλωσήρθες στον πλανήτη “κούρδισμα των τμημάτων ενός οργάνου μεταξύ τους” φίλε Κώστα.
Να σου ευχηθώ καλό διάβασμα, και καλή αναζήτηση, και άν σκαλώσεις πουθενά, ρίξε κανα ΠΜ μπάς και μέσα στην ξεστραβωμάρα μου, μπορώ να βοηθήσω κάπου.

Φιλικά, Γιώργος.

17

Εδώ θα συμφωνήσω με τον αμπάτης, φίλε spirosgiapros.
Τα βιολοειδή φτειάχνονται αποκλειστικά με έλατο καπάκι, και κελεμπέκι τα υπόλοιπα. Οι κιθάρες (σχεδόν) αποκλειστικά με έλατο καπάκι, παλίσανδρο στο σκάφος, και μαόνι τα υπόλοιπα.
Άν ψάχνεις ξύλα που “τραγουδάνε”, τα παραπάνω είναι ο καλύτερος μπούσουλας.

Απο κει και πέρα, κερασιά, αχλαδιά, μουριά, καρυδιά, και όποιο άλλο ξύλο έχει χρησιμοποιηθή γιά όργανα, προφανώς κάτι ξέρουν αυτοί που τα χρησιμοποιούσαν. Πειραματίσου ελεύθερα με ότι ξύλο θές, άν ψάχνεις γιά μπούσουλα, κοίτα με τι ξύλα φτειάχνουν ακουστικά όργανα οι άλλοι.

Γιά τις κόλες νερού.
Βασικές ιδιότητες που πρέπει νά’χει η κόλα στην οργανοποιοία είναι . . .
1. Να ξεκολάει (σχετικά εύκολα).
2. Να σπάει (σχετικά εύκολα).

Και εξηγώ.
Άντε και έφτειαξες ένα όργανο με εποξική, ή κόλα πολυουρεθάνης. Πολύ γερή κόληση που δεν ξεκολάει ποτέ, ούτε σπάει. Αυτομάτως έχεις τεράστιο πρόβλημα. Εκεί που μία σοβαρή επισκευή είναι ίσως ζήτημα ρουτίνας άν χρησιμοποιήσεις πχ. ψαρόκολα που ξεκολάει εύκολα -με ζέστη και υγρασία, γιά να βγάλεις άς πούμε την ταστιέρα ή το καπάκι σε ένα όργανο που η κόλα δεν ξεκολάει, πρέπει να το καταστρέψεις (σπάσεις) εντελώς.
Στην περίπτωση δε που το όργανο φάει ένα γερό χτύπημα, έχεις πολλές πιθανότητες να σπάσει η ψαρόκολα στην ένωση και να μήν καταστραφούν (σπάσουν) τα ξύλα, τα οποία στην περίπτωση της εποξικής πχ. είναι παραπάνω απο σίγουρο, ότι θα γίνουν κομμάτια, σε σημείου ίσως, να μην παίρνει επισκευή.

Ξεκίνα σιγά-σιγά πάνω στα βήματα τόσων άλλων που επι αιώνες το ψάχνουν, και θα την βρής την άκρη. Μην ψάχνεις να (ξανα)αναναλύψεις την αμερική. Την ανακάλυψε ο κολόμβος (**** την περιέργειά του) πριν πολλά-πολλά χρόνια . . .

Φιλικά, Γιώργος.

18

Εδώ είναι όλη η ουσία. Αν (χτύπα ξύλο!) για κάποιο λόγο το όργανο ζοριστεί, να μη σπάσει αλλά να ξεκολλήσει σε κάποιο σημείο που θ’ απορροφήσει το ζόρι.
Πριν από 20 μέρες έγινα μάρτυρας μιας εκπληκτικής σκηνής: Ενώ πίναμε καφέ σ’ ένα μουσικό καφενείο, βλέπουμε το κοντραμπάσο που ακουμπούσε στον τοίχο να γλιστράει και να σκάει με το καράβολο πάνω σ’ ένα τραπέζι. Η ευτυχής κατάληξη (μέσα σ’ αυτή τη δυστυχία) θα 'πρεπε να είναι ένα ξεκόλλημα στο καράβολο. Αντί όμως να γίνει κάτι τέτοιο, έσπασε το όργανο πάνω στον τάκο!
Και κλάμα ο Παναγιώτης…

19

Ένας ερασιχτέχνης κατασκευής ηλεκτρικών κιθάρων σχολιάζοντας την ισχύ της κόλας, μου είχε πει πως αν πετάξεις το όργανο από το μπαλκόνι, πιο πιθανό είναι να σπάσει το μπράτσο παρά να ξεκολήσει (ίσως οι ηλεκτρικές κιθάρες να μην είναι καλό παράδειγμα για την κουβέντα).

20

Το πιό συχνό (επιτυχώς) ξεκόλημα, το συναντάμε στίς ντούγιες των σκαφών μαντολίνων και μπουζουκιών. Πολλές φορές, σε κάποιο “τράκο”, ανοίγει η κόλα -χωρίς να σπάει το ξύλο.

Φιλικά, Γιώργος.