Σύντομη πραγματεία περί σουβλακιού εν Ελλάδι
Υπό Ν. Α. Πολίτου, διαπρεπούς σουβλακολόγου και χαραμοφάου.
Το σουβλάκι πάντα υπήρχε, τουλάχιστον από την μεταπολεμική εποχή, αρχικά ως σκέτο ψημένο κρέας πασπαλισμένο με ρήγανη, λεμόνι και αλάτι. Σε αυτή την μορφή προσφερόταν, μαζί με φέτες άσπρο ψωμί, ευρέως στους σταθμούς των τρένων (ΣΠΑΠ και ΣΕΚ). Η πρώτη μου γνωριμία με το σημερινό σουβλάκι με πίτα είχε γίνει αρχές δεκαετίας ΄50, σε ένα καινούργιο για την εποχή σουβλατζίδικο στην πλατεία Λαυρίου όπου μας πήγε η γιαγιά μου. Όμως, πρέπει να είχε προηγηθεί ένα σουβλατζίδικο στη Μητροπόλεως, κοντά στο Μοναστηράκι. Αυτό το σουβλατζίδικο, που επέζησε για δεκαετίες και ίσως υπάρχει και σήμερα ακόμα, είχε επιγραφή Σουβλάκι ο Σάββας και από κάτω, “για τους ξένους μας” Souvlaki Egyptienne, from 1924 Souvlaki. Δεν διευκρινιζόταν αν το μαγαζί υπήρχε εκεί από τότε (που δεν νομίζω) ή υπονοείται η αιγυπτιωτική περίοδός του. Πραγματικά Λίβανος, Συρία και άλλες μουσουλμανικές χώρες το ήξεραν από παλιά, φυσικά με αρνίσιο κρέας. Το τζατζίκι προσετέθη αργότερα, όταν έγινε γνωστό και στη νότια Ελλάδα.
Δίπλα στον “Σάββα” άνοιξε γρήγορα και δεύτερο σουβλατζίδικο και δημιουργήθηκε ανταγωνισμός. Ήταν δημοφιλή και τα δύο. Κάποτε ο ένας κρέμασε μία επιγραφή “εδώ το καλύτερο σουβλάκι της Αθήνας”. Μέρες αργότερα, ο άλλος “Εδώ το καλύτερο σουβλάκι της Ελλάδος”. Μην βιάζεστε να συμπεράνετε για Βαλκάνια, Ευρώπη, υφήλιο: λίγες μέρες αργότερα ο πρώτος άλλαξε την επιγραφή του: εδώ το καλύτερο σουβλάκι της οδού Μητροπόλεως.
Ο Μπαϊρακτάρης έρχεται τρίτος και καταϊδρωμένος, αφού κατέστρεψε τη διατηρητέα (εσωτερικά 19ου αιώνος) ταβέρνα του Σιγάλα.
Άλλο, ονομαστό σουβλατζίδικο από τη δεκαετία ΄50 είναι ο Γιάννης στην Αδριανού, μία τρύπα δύο τετραγωνικών (και πολλά λέω…) με εξαιρετικό σουβλάκι. Τις πίτες της ψήνει απευθείας στα κάρβουνα, μία μία χωρίς λίπος.
Δίκιο έχεις δεν το αντιλέγω. Και δεν έπεσα και εντελώς έξω ούτε καν χρονολογικά. Σε αυτό στο οποίο ήθελα να σταθώ (εδώ μάλλον και να υποκειμενίζω επειδή κατά βάση γνωρίζω την παράδοση από την επαρχία και για να προλάβω έχω καταγωγή και από Μακεδονία και Πελοπόννησο) είναι ότι ήρθε ακριβώς σαν ένα εύκολο γεύμα με την αύξηση του πληθυσμού στα αστικά κέντρα, που αυτό δεν αποτελεί παραδοσιακό προϊόν ακριβώς. Βέβαια θα μου πεις ότι και το πρώτο διάστημα της αστικής ζωής (εννοώ τη ζωή στην πόλη) αποτελεί κομμάτι της παράδοσης. Απλά είναι μεγάλη κουβέντα αυτή.
Μπορει και να εχεις δικιο, απλα στην wikipedia αναφερεται το παρακατω που αν το εχει γραψει ανθρωπος που το εχει ψαξει (αλλωστε τι συμφερον να εχει) και τοποθετει το σουβλακι στην αρχαιοτητα:
Η συνταγή είναι γνωστή από την ελληνική αρχαιότητα. Χαρακτηριστική είναι η αναφορά του [i]Αθηναίου[/i] στο έργο του [i]Δειπνοσοφιστές[/i], ότι ο Ηγήσιππος στο Οψαρτυτικό του, δηλ. στον οδηγό μαγειρικής που έγραψε, αναφέρει ένα έδεσμα που λεγόταν κάνδαυλος και ήταν κάτι ανάλογο με το σημερινό σουβλάκι. Συνδύαζε κομμάτια από ψητό κρέας, πίτα, τυρί και άνηθο και σερβιριζόταν με ζουμί (Αθηναίος, Δειπνοσοφιστές, 12, 516d).
αν κατι τετοιο ισχυει τοτε δεν μιλαμε απλα για παραδοση αλλα και για κατι παραπανω.
Ακομα κι αν ειχε ανακαλυφθει το σουβλακι τη δεκαετια του 60 γιατι δε θα αποτελουσε κομματι της παραδοσης; Το ρεμπετικο για παραδειγμα δεν ηταν κομματι της παραδοσης για 40 χρονια μετα την εμφανηση του;
Και ο “Σαββας” ναι, υπαρχει ακομη στη Μητροπολεως.
Μάλλον έχεις δίκιο. Απλά όταν το σκέφτηκα, στο μυαλό μου είχα συγκεκριμένο κομμάτι της παράδοσης. Εν τέλει παραδοσιακό θεωρείται ότι σημαδεύει την ιστορία του τόπου σε παρελθοντικό χρόνο. (πχ το Πανεπιστημιακό άσυλο χαρακτηρίστηκε από έναν Γάλλο δημοσιογράφο ως μια παράξενη παράδοση, κατά τη διάρκεια των γεγονότων του Δεκέμβρη).
Άρα έχεις δίκιο, κι εγώ μάλλον βιάστικα να τοποθετηθώ πριν σκεφτώ πιο ώριμα.:089::089: