Ελληνικά Κάλαντα, των Χριστουγέννων, της Πρωτοχρονιάς και των Φώτων

Όπως έχω ξαναγράψει, θεωρώ πως οτιδήποτε αφορά τη στιχουργική δομή των παραδοσιακών καλάντων, ιδίως των πρωτοχρονιάτικων (που έχουν την πιο σύνθετη δομή, και γι’ αυτό είναι και τα πιο πρόσφορα σε παρανοήσεις) έχει αναλυθεί και ερμηνευθεί υποδειγματικά (σχεδόν θα τολμούσα να πω και οριστικά, τελεσίδικα) από τα κείμενα του Δ. Μαντζούρη @kepem στο βιβλίο-σιντί του ΚΕΠΕΜ «Ανοίξετε την πόρτα σας». Ένα από τα κεφάλαια αυτού του βιβλίου, το πιο γενικού ενδιαφέροντος ίσως, καθώς διαλύει και διάφορες διαδεδομένες φήμες, έως και αστικούς μύθους, έχει αναδημοσιευτεί και αυτοτελώς εδώ. Ωστόσο μένει και μια λεπτομέρεια που, ενώ νόμιζα ότι κι αυτή ρυθμίζεται, τελικά δεν τη βρίσκω. Πρόκειται για το εξής:

Απ’ όλα τα διάφορα τσακίσματα των ζυγών στίχων, υπάρχουν δύο που σήμερα τα λέμε τελείως αλλιώς απ’ ό,τι σε παλιότερες επιτόπιες καταγραφές παραλλαγών του ίδιου καλάντου: το «και δε μας καταδέχεται», που μάλιστα ενίοτε τελευταία το ακούμε και υπερδιορθωμένο σε «κι όλους μάς καταδέχεται», και το «άσπρε μου άγιε Βασίλη» (ή «άγιε μου καλέ Βασίλη» κλπ.). Παραδοισακά στο πρώτο έλεγαν «άρχοντες το κατέχετε» και στο δεύτερο κάτι με κρίνο ή με ήλιο. Ενώ όμως ο Δημήτρης για το δεύτερο είναι κατηγορηματικός ότι δεν εμφανίζεται (το «άσπρε μου άγιε Βασίλη») παρά πολύ πρόσφατα, για το πρώτο δε βρίσκω καμιά προσπάθεια χρονολόγησης. Δεν αναφέρει αυτή την ηχογράφηση του 1907, επομένως δεν ξέρουμε αν την είχε υπόψη του, και δεν ξέρουμε επίσης αν είχε υπόψη του και ότι το «και δε μας καταδέχεται» λεγόταν από τόσο παλιά.