Βιολί - Τσαμπούνα

//youtu.be/lgUcW_q4v00

Παρατήρησα ότι στο συγκεκριμένο τραγούδι,το κύριο όργανο που μάλλον είναι το βιολί μιμείται την τσαμπούνα.
1)Πως υποπτεύεστε πως το κάνει?Δεν νομίζω ότι απλά άλλαξε μόνο κούρδισμα.Κάτι κάνει…
2)Το έχουμε συναντήσει και αλλού και δεν το έχω κατά νου?
3)Ποιος παίζει βιολί?

Η «τσαμπούνα» του βιολιού είναι δεδομένη τεχνική, που έχει και όνομα (τσαμπούνα) και ρεπερτόριο (συνήθως γρήγορα μέρη μπάλλων, προς το τέλος, στις Κυκλάδες, σούστες στα Δωδεκάνησα, και πηδηχτούς -π.χ. Μαλεβιζιώτης με «ασκομαντούρα»- στην Κρήτη) και ανήκει στο οπλοστάσιο των βιολιτζήδων ως κάτι ξεχωριστό.

Γύρω στο 36΄ αυτής της εκπομπής ο Νίκος Οικονομίδης κάνει μια προσομοίωση μαθήματος για το πώς παίζεται η «τσαμπούνα». Ωστόσο έχω την εντύπωση ότι στην ηχογράφηση του Σωφρονίου ο βιολιτζής παίζει διπλόχορδο, ότι δηλ. έχει κουρδίσει δύο διπλανές χορδές σχεδόν σε ταυτοφωνία, αφήνοντας σκοπίμως μια ελαφρά απόκλιση, και τις πιάνει με τα δάχτυλα και με το δοξάρι και τις δύο ταυτόχρονα.

Τα χαρακτηριστικά της τσαμπούνας που μιμούνται οι βιολιτζήδες είναι:
-δύο αυλοί κουρδισμένοι σε ταυτοφωνία, που συνηχούν όλη την ώρα, και που συχνά έχουν μια μικρή απόκλιση μεταξύ τους.
-αδιάκοπος ήχος χωρίς παύσεις, με συχνή παρεμβολή μιας στιγμιαίας χμηλότερης ή ψηλότερης νότας ανάμεσα σε δύο άλλες ως στοιχείου «ατάκας» (γιατί δεν υπάρχει άλλος τρόπος να βγει η ατάκα)
-σταθερό φύσημα που δεν τονίζει και δεν διαφοροποιεί τις νότες - ό,τι κάνει κανείς το κάνει μόνο με τα δάχτυλα
-το πολύ χαρακτηριστικό γκλισάντο στην αρχή, όταν ο τσαμπουνιέρης φουσκώνει τον ασκό του.

Το Κάτω στο γιαλό είναι πολύ κλασικό τραγούδι της πραγματικής τσαμπούνας, όχι όμως εξίσου κλασικό ως ρεπερτόριο της «τσαμπούνας του βιολιού». Κανονικά (σύμφωνα με το σημερινό “κανονικό”) η «τσαμπούνα» είναι παρεμβολή μέσα σ’ ένα μακρύτερο κομμάτι, οπότε παίζεται έτσι όπως εξηγεί ο Οικονομίδης, χωρίς διαφορετικό κούρδισμα. Υπάρχουν και κάποιες πολύ απαιτητικές τεχνικές για το ισοκράτημα όταν παίζεται με κανονικό κούρδισμα, π.χ. ένα δάχτυλο να κρατάει Λα στη χορδή Ρε του βιολιού ενώ τα άλλα τρία παίζουν ανοιγοκλείνοντας τη μελωδία στη Λα, ή, αντίστροφα, να παίζουν τη μελωδία (στις ίδιες πάλι νότες) στα ψηλά της χορδής Ρε και η ανοιχτή Λα να κρατάει το ίσο.

Το ψιλοφαλτσάρισμα είναι σχεδόν στάνταρ στοιχείο στην «τσαμπούνα» του βιολιού.

Στις κρητικές «ασκομαντούρες» της λύρας και του βιολιού χρησιμοποιούνται άλες τεχνικές, με έμφαση κυρίως στο ανοιγόκλεισμα, και γενικά η ομοιότητα με τσαμπούνα δεν είναι τόσο χτυπητή.

Δοκίμασε να ψάξεις στο ΥΤ «τσαμπούνα + διάφορα ονόματα βιολιτζήδων»

ναι όπως το ακούω είναι διπλόχορδο, Συνήθως όμως το διπλόχορδο κουρδίζεται με τη Λα χαμηλωμένη μια 4τη καθαρή, δηλαδή σε απόσταση οκτάβας απο την διπλανή της ,Μι. Ακούμε λοιπόν τα πάντα σε οκτάβες.

Αυτό που έχει γίνει στη συγκεκριμένη ηχογράφηση είναι να χαμηλώσει η Μι μια 5τη καθαρή και να ακούγεται και αυτή Λα, ταυτοφωνία δηλαδή με τη διπλανή της.
Δυστυχώς και οι 2 τρόποι δεν λειτουργούν με μεγάλη ακρίβεια καθώς η μεγάλη διαφορά στις τάσεις των 2 χορδών έχει σαν αποτέλεσμα να ακούγονται σε λίγο διαφορετικό τονικό ύψος μεταξύ τους όταν τις πατάμε με το αριστερό χέρι.
Ισως θα δούλευε καλύτερα με τις χορδές μαζεμένες κοντά , όπως είχε γράψει ο Atastos παλαιότερα, με ένα νέο αυλάκι δηλαδή που επιτρέπει να έρθουν κοντά μεταξύ τους. Εγώ ότι έχω δοκιμάσει μέχρι τώρα δεν ακούγεται σωστό οπότε το παράτησα…
Στο συγκεκριμένο κούρδισμα εδώ, θα μπορούσαμε βέβαια να έχουμε 2 ίδιες χορδές, εκεί θα είχαμε καλύτερη ακρίβεια αλλά δεν ξέρω αν θα είχε αυτό το χρώμα.

Ολίγη ανακρίβεια είναι μέσα στα ζητούμενα. Οι πραγματικές τσαμπούνες πολύ σπάνια έχουν πλήρη ταυτοφωνία σε κάθε νότα των δύο αυλών. Άλλωστε, αν ο βιολιτζής πετύχαινε την απόλυτη ταυτοφωνία θα έβγαινε το ίδιο όπως αν έπαιζε σε μία χορδή, οπότε γιατί να μπει σ’ όλο τον μπελά;

1 «Μου αρέσει»