“amen” στα εβραικά σήμαίνε τη συναίνεση (της κοινωνίας) και το νόημα είναι>
αληθώς, βεβαίως κτλ…Το ξέρω γιατί και εμέις το χρησιμοποιούμε όταν συμφωνούμε με τα όλα, λέμε “ναι και άμεν”.
Η λέξη μεταφέρθηκε και στην χριστιανή και ισλμαν… λειτουργία.
Αμεν στα Εβραικα ειναι η προστακτικη του ρηματος πιστευω και χρησιμευει σαν καταληξη και ανταπαντηση πολλων προσευχων.
Eyxaristw gia ths apantiseis sas!
Alla den mou eipate an xerete ti simenei to Giareο
Το “γιαρέι” βγαίνει από την τουρκική λέξη “yar” που σημαίνει αγαπημένος-η και από το “έι” που είναι επιφώνημα. Κάτι σαν το “Baby” στα αμερικάνικα τραγούδια (oooooh, baby…).(κακό αστείο)
Για όσους δεν διαθέτουν τουρκικό λεξικό:
adam: άνθρωπος, άνδρας
aman: έλεος (αραβικά eman)
medet: βοήθεια
yar: αγαπημένος, εραστής
Επομένως:
αντάμ αμάν: έλεος, άνθρωπέ μου
μεντέιτ αμάν: βοήθεια και έλεος (ζητώ)
Σχετικά με μανέρω κλπ:
όλα προέρχονται από ένα βιβλιαράκι “περι του σμυρναϊκού μανέ” ενός λογίου της Σμύρνης με το όνομα Γεώργιος Κ. Φαίδρος, όπου πασχίζει (και αυτός…) να αναγάγει τα πάντα (άρα και τον αμανέ, που φαίνεται πως του άρεσε, αλλοιώς δεν θα έκανε τον κόπο)στους αρχαίους ημών προγόνους. Η προσωπική μου άποψη είναι ότι δεν είναι σοβαρά αυτά τα πράγματα και εξηγούνται μόνο σε συσχετισμό με το περίφημο πόνημα Φάλλμεράυερ (για όσους δεν ξέρουν ο Φ. υποστήριξε ότι οι σημερινοί Έλληνες δεν έχουν σχέση με τους αρχαίους και βέβαια έφερε τα πάνω κάτω στον ύστερο 19ο αίώνα…)
Ναι… Κι ο Σχορέλης αναφέρει ότι το “αμάν” στους αμανέδες ίσως έχει τις ρίζες του στο “αχ μάνα”.
Είχε κι κυρ Τάσος τα “κολλήματά” του.
ΥΓ. Ο …Φαλμεράιος δεν είναι ο “μέγας ανθέλλην” που πέσανε οι δικοί μας να τον φάνε;
Κυττα Νικο αυτο το παραμυθακι περι Μανερω και
θρηνου του Λινου και μενα απο την αρχη δεν με επεισε και πιστευω οτι οτι εχεις δικιο στην ερμηνεια αυτη.
Το εντυπωσιακο ειναι -που δεν το ηξερα- οτι ανταμ = αδαμ (στα αραμαϊκα 
σημαινει ανθρωπος στα τουρκικα !!
Το εμαν = αμαν = ελεος προφανως προυπηρχε στις
μονωδιες των Αραβων - αμανεδες οποτε το δανειο εγινε αντιδανειο και παει λεγοντας.
Παντως οι μακροσυρτες μονωδιες με καποιο θεμα
ιστορικο ή της καθημερινοτητας κλπ ειναι κατι που απανταται στα συγκαθιστικα ή της ταβλας, κλεφτικα, ριζιτικα κ.α. που ανθουν στον ελληνικο χωρο.
Ερευνητης εχει καταληξει οτι τα ριζιτικα ειναι πανω σε αυτουσιους αρχαιο-ελληνικους τροπους και ασφαλως προυφιστανται κατα καποιους αιωνες απο τη δημιουργια της εκκλησ/κης μουσικης (4ος αιωνας) ενω οι μελωδιες των πεντοζαλη, καστρινου,
ρουματιανης σουστας, ρεθυμν.σουστας, ανωγειανου πηδηχτου και μαντιναδων ειναι πυρριχιες παναρχαιες μελωδιες με μια επαναλαμβανομενη φραση
σε ζυγους αριθμους.
Αμα δεν σου αρέσει ένας λαός και θεωρείς ότι είσαι ανώτερός του, και τον διάβολο θα ανεβάσεις να σε βοηθήσει, όχι μόνο τη δόλια τη μάνα…
Ο Fallmereyer είναι Γερμανός (εβραϊκής καταγωγής) δράσας κατά τον 19ον αιώνα. Το πόνημά του για την καταγωγή των Νεοελλήνων δεν το έχω διαβάσει. Το έχει διαβάσει (με μεγάλη προσοχή) ο αδελφός μου που είναι στο Ρέθυμνο (Πανεπιστήμιο) και με συμβούλεψε να μην χάσω τον καιρό μου. Οι προθέσεις του Φ. δεν είναι ανθελληνικές και ότι λέει δεν το τεκμηριώνει, φαίνεται, επιστημονικά αλλά όταν σε ένα έθνος που μόλις έχει συμπληρώσει έναν αξιοπρεπή φάκελλο εθνικής ταυτότητας προς υποβολή στη διεθνή κοινότητα και έγκριση, φάκελλο που βασίζεται αποκλειστικά στους Αρχαίους Ημών Προγόνους, έρχεται κάποιος και λέει “δεν είσαστε Έλληνες, Σλάβοι είσαστε, Αρβανίτες, Ρουμάνοι…” έ, θα γίνει χαμός. Και έγινε.
Για τα περί Μανέρω κλπ. (Μανέρωτος σωστότερα, μιλάμε για μανιώδη έρωτα…) όποιος ενδιαφέρεται πηγαίνει Εκδόσεις Κουλτούρα (Μαντζάρου, πάροδος Σόλωνος) και αγοράζει αντί χαμηλού τιμήματος σε ανατύπωση το βιβλιαράκι “Περί του Σμυρναϊκού Μανέ” υπό Γεωρ. Κ. Φαίδρου, εν Σμύρνη 1881}. θα διασκεδάσει αρκετά.
Περί αντάμ:
adam i. 1. άνθρωπος, άτομο, πρόσωπο 2. άνδρας … (Faruk Tuncay - Λ. Καρατζά, Τουρκοελληνικό λεξικό, Κέντρο ανατολικών γλωσσών και πολιτισμού, Αθήνα 2000). Ενδιαφέρουσα η συσχέτιση του Γιώργου Β.με Αδάμ αραμαϊκής, συγγενική είναι με τα αραβικά και τα τουρκικά περιέχουν ακόμα πάμπολες λέξεις αραβικές παρά τις προσπάθειες του Ατατούρκ.
εμαν = αμαν = (προσοχή!) έλεος, όχι βοήθεια. Σωστές πάντως οι παρατηρήσεις του Γιώργου Β.
Για τις έρευνες περί ριζίτικων δεν σχολιάζω, δεν κατέχω το θέμα.
Γεια σας,
Για όσους ενδιαφέρονται να μάθουν περισσότερα για το βίο του Fallmerayer, βρήκα το εξής άρθρο, στα αγγλικά δυστυχώς:
http://7.1911encyclopedia.org/F/FA/FALLMERAYER_JAKOB_PHILIPP.htm
Κρίνοντας από τις πληροφορίες του άρθρου, δεν ήταν Εβραίος ο κύριος που προκάλεσε (και συνεχίζει να προκαλεί, απ, ό,τι κατάλαβα διαβάζοντας μερικές ιστιοσελίδες!) τόση αντίδραση στους Έλληνες λόγιους της εποχής.
Όσο για τη λέξη adam, βλ. το παρακάτ, που δίνει μια καλή εξήγηση:
http://www.newadvent.org/cathen/01129a.htm
Eva
Έυα Broman, σε ευχαριστώ για τις πληροφορίες, λίαν ενδιαφέρουσες! Μάλλον λοιπόν δεν ήταν Εβραίος ο Φ.(το Jacob κακώς με μπέρδεψε) αλλά και δεν έχει φυσικά καμμία σημασία η όποια καταγωγή.
Γιώργο Β., δεν καταλαβαίνω πού έγκειται η τροποποίηση του μηνύματός σου της 8/1 την 10/1. Πάντως, δεν ξέρω για ποιόν ερευνητή μιλάς (ριζίτικα) αλλά ο Σίμων Καρράς έχει τεκμηριώσει νομίζω πληρέστερα από κάθε άλλον ότι ολόκληρη η ελληνική μουσική (κοσμική και εκκλησιαστική) στηρίζεται στην αρχαία (τροπική) μουσική, άρα βέβαια και στους αυτούσιους αρχαίους τρόπους. Πάντως, το να υποστηριξει κανείς ότι κάτι προϋφίσταται μουσικών δημιουργιών του 4ου αι. το θεωρώ κάπως δύσκολο, δεν είναι σε γνώση μου βιβλιογραφία που να πραγματεύεται λεπτομερώς τα μουσικά μας πράγματα από ελληνιστικούς μέχρι υστεροβυζαντινούς χρόνους. Μετά τον Αναξίμανδρο δεν έχουμε τίποτα θεωρητικό μέχρι τον Ψελλό. Μή συνεχίσουμε, παραπάει…
Η διορθωση εχει να κανει με το αμαν = ελεος
που απο λαθος ειχα γραψει βοηθεια.
Ο ερευνητης δεν ειναι πανεπ/κος κανει ερευνα απο μονος του ειναι καθηγητης
βυζαντ.μουσικης και εχει αυτη τη στιγμη γυρω στα 3.000 βιβλια για τετοια θεματα και ακομα το ψαχνει …
Περι Σ.Καρρα συμφωνω αν και στην ιστορια δεν ειναι να βαζει κανεις
κανονες και φραγμους. Μια νεα ανασκαφη μπορει να ανατρεψει ή ανασκευασει πολλα …
Οταν λεω 4ο αιωνα εννοω τους πρωτους ψαλμους της Εκκλησιας και τη Θεια λειτουργια που ξερουμε οτι δημιουργει ο Χρυσοστομος παιρνωντας αυτουσια στοιχεια απο τα προφανως ελληνικα πολιτιστικα
“προιοντα” της εποχης του.
Ενδιαφέρουσα παρατήρηση. Δεν το είχα προσέξει ποτέ!
Στα παλιά μηνύματα αυτής της συζήτησης συζητήθηκε από πού προέρχονται αυτές οι λέξεις, και μάλλον βρέθηκαν οι σωστές ετυμολογίες. Αλλά στην ερώτηση «τι σημαίνουν» η σωστή απάντηση είναι:
Αυτό και μόνο.
Το καθένα προέρχεται από κάποια ξένη λέξη, η οποία στην αρχική της γλώσσα δεν είναι επιφώνημα και έχει συγκεκριμένη σημασία. Στα ελληνικά όμως όταν λέμε «αμάν» εννοούμε «αμάν» και τίποτε παραπάνω.
Σε ελληνικά τραγούδια έχουμε, ως επιφωνήματα:
-το αμάν σε κάθε είδους τραγούδια
-το γιαρ και το γιαρέμ (παρεφθαρμένο και σε γιαρέι, γιαρεϊέι κλπ.) κυρίως σε αμανέδες, αλλά ενίοτε και σε άλλα τραγούδια (το γιαρ συγκεκριμένα συνηθίζεται στα ποντιακά)
-το μεντέτ (αυτούσιο ή σε διάφορες παραφθορές) αποκλειστικά σε αμανέδες
-το αντάμ αμάν κυρίως σ’ ένα συγκεκριμένο μανέ, που λέγεται κι αυτός «Ανταμαμάν», και σπανιότερα και σε κάπια παραδοσιακά.
1 «Μου αρέσει»
Καλό θα ήταν να διορθώσουμε και το αναφερόμενο ότι το επιφώνημα “άλα” είναι εκ του “Αλλάχ” (νομίζω πως και ο Πετρόπουλος κάτι τέτοιο έλεγε):
Προέρχεται από το βενετ. ala: εμπρός!, ως ναυτικός όρος, προειδοποιητικό παράγγελμα χειρισμού (π.χ. “άλα στα βίρα”, “άλα στο κουπί”, “άλα μόλα γάπια”)
1 «Μου αρέσει»
Θα ήταν απίθανο να συμβαίνουν και τα δύο;
Σε μερικά τραγούδια ακούμε τη Ρόζα ή τον Νταλγκά (νομίζω … το ‘χω μες στ’ αφτιά μου αλλα΄δε θυμάμαι ποιοι ήταν) να λένε «άλλλα - άλλλα» με μη ελληνική προφορά και μ’ έναν τρόπο που ταιριάζει αρκετά μ’ αυτή την περιγραφή πιο πάνω για την Ουμ Καλσούμ. Μοιάζει να είναι γενικότερη ανατολίτικη συνήθεια στα τραγούδια.
Έχει ξανασυζητηθεί εδώ βλέπω:
Ναι, απίθανο φαίνεται.
Έτσι τουλάχιστον ενδεικνύει η διαχρονική λεξικογραφική συναίνεση.
Αντιγράφω εν συνόψει από τα λεξικά ΜΗΛΝΕΓ και ΙΛΝΕ
αλάρω
1)Σύρω, τραβώ
Χρήσεις
2){ναυτ.} άλα!
Χρησιμοποιείται ως παράγγελμα προειδοποίησης
[ΕΤΥΜ^ < ιταλ. alar(e)(ρυμουλκώ/σύρω πλοίο) + -ω (προσαρμ.)· η σημ. 2 προέκυψε από την προστ. με μερική γραμματικοποίηση και συνδέθηκε με το επιφών. άλα].
Και εδώ το “αλάρω” στο εξαιρετικό αυτό “Ονοματολόγιον Ναυτικόν” (1884):
O Tούρκος μου μου λέει ότι αν φωνάξεις medet ey, το ey απευθύνεται σε πρόσωπο που θέλεις να σε ακούσει. Συνηθισμένο είναι το medet ey Tanrım! = βοήθεια (ε!) Θεέ μου! Η Ρόζα πάντως, δεν ακολουθεί αυτό τον κανόνα, ίσως γιατί απευθύνεται σε Έλληνες που δεν το ξέρουν αυτό. Την Μαρίκα Μπρουσαλιά δεν τη βρήκα, τους άλλους δεν τους έψαξα.
Εγώ δεν έψαξα κανέναν. Γενικά όμως θυμάμαι να έχω ακούσει διάφορες παραλλαγές αυτών των λέξεων (μεντέι, μεϊντέι, γιαρέι, γιαρεγιέμ, αμάνι, αμάνα, γεραμάν [<γιαρ αμάν], αμάνι αραμάνι [<αμάν γιαρ αμάν]) κλπ., που δείχνουν ότι οι Έλληνες τραγουδιστές δεν τις αντιμετωπίζουν ως συγκεκριμένες λέξεις με τη μορφή τους, τη γραμματική τους και το νόημά τους, αλλά ως συμβατικές συλλαβές τύπου τραλαλά. Και δε νομίζω ότι όσοι Έλληνες τραγουδιστές ήξεραν τούρκικα αποτελούν εξαίρεση.
Επίσης θυμάμαι Τούρκο σχολιαστή στο ΥΤ να εξοργίζεται για το αλλοιωμένο mayday που έλεγε κάποιος έλληνας αμανετζής σ’ ένα 78άρι (οπότε, ξέρεις: πήρε ο διάολος όλο το ρωμαίικο, μετά e-ξεσπάθωσαν οι δικοί μας νταήδες να τους στείλουν πίσω στη στέπα, κλπ.)…
Ειδικά Ρόζα και Νταλγκάς γεννήθηκαν και μεγάλωσαν στην Πόλη. Πράγματι δεν τους νοιάζει, αφού ξέρουν ότι όλοι οι άλλοι δεν ξέρουν τουρκικά. Έτσι λοιπόν, ούτε Τούρκος, ούτε ζημιά!