Αμανέδες και ξένες λέξεις

Αμα δεν σου αρέσει ένας λαός και θεωρείς ότι είσαι ανώτερός του, και τον διάβολο θα ανεβάσεις να σε βοηθήσει, όχι μόνο τη δόλια τη μάνα…

Ο Fallmereyer είναι Γερμανός (εβραϊκής καταγωγής) δράσας κατά τον 19ον αιώνα. Το πόνημά του για την καταγωγή των Νεοελλήνων δεν το έχω διαβάσει. Το έχει διαβάσει (με μεγάλη προσοχή) ο αδελφός μου που είναι στο Ρέθυμνο (Πανεπιστήμιο) και με συμβούλεψε να μην χάσω τον καιρό μου. Οι προθέσεις του Φ. δεν είναι ανθελληνικές και ότι λέει δεν το τεκμηριώνει, φαίνεται, επιστημονικά αλλά όταν σε ένα έθνος που μόλις έχει συμπληρώσει έναν αξιοπρεπή φάκελλο εθνικής ταυτότητας προς υποβολή στη διεθνή κοινότητα και έγκριση, φάκελλο που βασίζεται αποκλειστικά στους Αρχαίους Ημών Προγόνους, έρχεται κάποιος και λέει “δεν είσαστε Έλληνες, Σλάβοι είσαστε, Αρβανίτες, Ρουμάνοι…” έ, θα γίνει χαμός. Και έγινε.

Για τα περί Μανέρω κλπ. (Μανέρωτος σωστότερα, μιλάμε για μανιώδη έρωτα…) όποιος ενδιαφέρεται πηγαίνει Εκδόσεις Κουλτούρα (Μαντζάρου, πάροδος Σόλωνος) και αγοράζει αντί χαμηλού τιμήματος σε ανατύπωση το βιβλιαράκι “Περί του Σμυρναϊκού Μανέ” υπό Γεωρ. Κ. Φαίδρου, εν Σμύρνη 1881}. θα διασκεδάσει αρκετά.

Περί αντάμ:
adam i. 1. άνθρωπος, άτομο, πρόσωπο 2. άνδρας … (Faruk Tuncay - Λ. Καρατζά, Τουρκοελληνικό λεξικό, Κέντρο ανατολικών γλωσσών και πολιτισμού, Αθήνα 2000). Ενδιαφέρουσα η συσχέτιση του Γιώργου Β.με Αδάμ αραμαϊκής, συγγενική είναι με τα αραβικά και τα τουρκικά περιέχουν ακόμα πάμπολες λέξεις αραβικές παρά τις προσπάθειες του Ατατούρκ.

εμαν = αμαν = (προσοχή!) έλεος, όχι βοήθεια. Σωστές πάντως οι παρατηρήσεις του Γιώργου Β.

Για τις έρευνες περί ριζίτικων δεν σχολιάζω, δεν κατέχω το θέμα.

Γεια σας,

Για όσους ενδιαφέρονται να μάθουν περισσότερα για το βίο του Fallmerayer, βρήκα το εξής άρθρο, στα αγγλικά δυστυχώς:

http://7.1911encyclopedia.org/F/FA/FALLMERAYER_JAKOB_PHILIPP.htm

Κρίνοντας από τις πληροφορίες του άρθρου, δεν ήταν Εβραίος ο κύριος που προκάλεσε (και συνεχίζει να προκαλεί, απ, ό,τι κατάλαβα διαβάζοντας μερικές ιστιοσελίδες!) τόση αντίδραση στους Έλληνες λόγιους της εποχής.

Όσο για τη λέξη adam, βλ. το παρακάτ, που δίνει μια καλή εξήγηση:

http://www.newadvent.org/cathen/01129a.htm

Eva

Έυα Broman, σε ευχαριστώ για τις πληροφορίες, λίαν ενδιαφέρουσες! Μάλλον λοιπόν δεν ήταν Εβραίος ο Φ.(το Jacob κακώς με μπέρδεψε) αλλά και δεν έχει φυσικά καμμία σημασία η όποια καταγωγή.

Γιώργο Β., δεν καταλαβαίνω πού έγκειται η τροποποίηση του μηνύματός σου της 8/1 την 10/1. Πάντως, δεν ξέρω για ποιόν ερευνητή μιλάς (ριζίτικα) αλλά ο Σίμων Καρράς έχει τεκμηριώσει νομίζω πληρέστερα από κάθε άλλον ότι ολόκληρη η ελληνική μουσική (κοσμική και εκκλησιαστική) στηρίζεται στην αρχαία (τροπική) μουσική, άρα βέβαια και στους αυτούσιους αρχαίους τρόπους. Πάντως, το να υποστηριξει κανείς ότι κάτι προϋφίσταται μουσικών δημιουργιών του 4ου αι. το θεωρώ κάπως δύσκολο, δεν είναι σε γνώση μου βιβλιογραφία που να πραγματεύεται λεπτομερώς τα μουσικά μας πράγματα από ελληνιστικούς μέχρι υστεροβυζαντινούς χρόνους. Μετά τον Αναξίμανδρο δεν έχουμε τίποτα θεωρητικό μέχρι τον Ψελλό. Μή συνεχίσουμε, παραπάει…

Η διορθωση εχει να κανει με το αμαν = ελεος
που απο λαθος ειχα γραψει βοηθεια.

Ο ερευνητης δεν ειναι πανεπ/κος κανει ερευνα απο μονος του ειναι καθηγητης
βυζαντ.μουσικης και εχει αυτη τη στιγμη γυρω στα 3.000 βιβλια για τετοια θεματα και ακομα το ψαχνει …
Περι Σ.Καρρα συμφωνω αν και στην ιστορια δεν ειναι να βαζει κανεις
κανονες και φραγμους. Μια νεα ανασκαφη μπορει να ανατρεψει ή ανασκευασει πολλα …

Οταν λεω 4ο αιωνα εννοω τους πρωτους ψαλμους της Εκκλησιας και τη Θεια λειτουργια που ξερουμε οτι δημιουργει ο Χρυσοστομος παιρνωντας αυτουσια στοιχεια απο τα προφανως ελληνικα πολιτιστικα
“προιοντα” της εποχης του.

Ενδιαφέρουσα παρατήρηση. Δεν το είχα προσέξει ποτέ!

Στα παλιά μηνύματα αυτής της συζήτησης συζητήθηκε από πού προέρχονται αυτές οι λέξεις, και μάλλον βρέθηκαν οι σωστές ετυμολογίες. Αλλά στην ερώτηση «τι σημαίνουν» η σωστή απάντηση είναι:

Αυτό και μόνο.

Το καθένα προέρχεται από κάποια ξένη λέξη, η οποία στην αρχική της γλώσσα δεν είναι επιφώνημα και έχει συγκεκριμένη σημασία. Στα ελληνικά όμως όταν λέμε «αμάν» εννοούμε «αμάν» και τίποτε παραπάνω.

Σε ελληνικά τραγούδια έχουμε, ως επιφωνήματα:
-το αμάν σε κάθε είδους τραγούδια
-το γιαρ και το γιαρέμ (παρεφθαρμένο και σε γιαρέι, γιαρεϊέι κλπ.) κυρίως σε αμανέδες, αλλά ενίοτε και σε άλλα τραγούδια (το γιαρ συγκεκριμένα συνηθίζεται στα ποντιακά)
-το μεντέτ (αυτούσιο ή σε διάφορες παραφθορές) αποκλειστικά σε αμανέδες
-το αντάμ αμάν κυρίως σ’ ένα συγκεκριμένο μανέ, που λέγεται κι αυτός «Ανταμαμάν», και σπανιότερα και σε κάπια παραδοσιακά.

1 «Μου αρέσει»

Καλό θα ήταν να διορθώσουμε και το αναφερόμενο ότι το επιφώνημα “άλα” είναι εκ του “Αλλάχ” (νομίζω πως και ο Πετρόπουλος κάτι τέτοιο έλεγε):

Προέρχεται από το βενετ. ala: εμπρός!, ως ναυτικός όρος, προειδοποιητικό παράγγελμα χειρισμού (π.χ. “άλα στα βίρα”, “άλα στο κουπί”, “άλα μόλα γάπια”)

1 «Μου αρέσει»

Θα ήταν απίθανο να συμβαίνουν και τα δύο;

Σε μερικά τραγούδια ακούμε τη Ρόζα ή τον Νταλγκά (νομίζω … το ‘χω μες στ’ αφτιά μου αλλα΄δε θυμάμαι ποιοι ήταν) να λένε «άλλλα - άλλλα» με μη ελληνική προφορά και μ’ έναν τρόπο που ταιριάζει αρκετά μ’ αυτή την περιγραφή πιο πάνω για την Ουμ Καλσούμ. Μοιάζει να είναι γενικότερη ανατολίτικη συνήθεια στα τραγούδια.

Έχει ξανασυζητηθεί εδώ βλέπω:

Ναι, απίθανο φαίνεται.

Έτσι τουλάχιστον ενδεικνύει η διαχρονική λεξικογραφική συναίνεση.

Αντιγράφω εν συνόψει από τα λεξικά ΜΗΛΝΕΓ και ΙΛΝΕ

αλάρω

1)Σύρω, τραβώ

Χρήσεις

2){ναυτ.} άλα!

Χρησιμοποιείται ως παράγγελμα προειδοποίησης

[ΕΤΥΜ^ < ιταλ. alar(e)(ρυμουλκώ/σύρω πλοίο) + -ω (προσαρμ.)· η σημ. 2 προέκυψε από την προστ. με μερική γραμματικοποίηση και συνδέθηκε με το επιφών. άλα].

Και εδώ το “αλάρω” στο εξαιρετικό αυτό “Ονοματολόγιον Ναυτικόν” (1884):

O Tούρκος μου μου λέει ότι αν φωνάξεις medet ey, το ey απευθύνεται σε πρόσωπο που θέλεις να σε ακούσει. Συνηθισμένο είναι το medet ey Tanrım! = βοήθεια (ε!) Θεέ μου! Η Ρόζα πάντως, δεν ακολουθεί αυτό τον κανόνα, ίσως γιατί απευθύνεται σε Έλληνες που δεν το ξέρουν αυτό. Την Μαρίκα Μπρουσαλιά δεν τη βρήκα, τους άλλους δεν τους έψαξα.

Εγώ δεν έψαξα κανέναν. Γενικά όμως θυμάμαι να έχω ακούσει διάφορες παραλλαγές αυτών των λέξεων (μεντέι, μεϊντέι, γιαρέι, γιαρεγιέμ, αμάνι, αμάνα, γεραμάν [<γιαρ αμάν], αμάνι αραμάνι [<αμάν γιαρ αμάν]) κλπ., που δείχνουν ότι οι Έλληνες τραγουδιστές δεν τις αντιμετωπίζουν ως συγκεκριμένες λέξεις με τη μορφή τους, τη γραμματική τους και το νόημά τους, αλλά ως συμβατικές συλλαβές τύπου τραλαλά. Και δε νομίζω ότι όσοι Έλληνες τραγουδιστές ήξεραν τούρκικα αποτελούν εξαίρεση.

Επίσης θυμάμαι Τούρκο σχολιαστή στο ΥΤ να εξοργίζεται για το αλλοιωμένο mayday που έλεγε κάποιος έλληνας αμανετζής σ’ ένα 78άρι (οπότε, ξέρεις: πήρε ο διάολος όλο το ρωμαίικο, μετά e-ξεσπάθωσαν οι δικοί μας νταήδες να τους στείλουν πίσω στη στέπα, κλπ.)…

Ειδικά Ρόζα και Νταλγκάς γεννήθηκαν και μεγάλωσαν στην Πόλη. Πράγματι δεν τους νοιάζει, αφού ξέρουν ότι όλοι οι άλλοι δεν ξέρουν τουρκικά. Έτσι λοιπόν, ούτε Τούρκος, ούτε ζημιά!

Φαλμεράγερος, τσκ τσκ! :slightly_smiling_face:

Και νόμιζα ότι είμαι ο μόνος. Πάντως ο τύπος, παρότι τελικά έχει λάθος, δεν είναι καθόλου κανένας τυχαίος άσχετος όπως παραδοσιακά τον παρουσιάζουν, και τα λάθη του είναι περισσότερον της εποχής του.

Μα, δεν είπα “άμαν” = βοήθεια, έλεος είπα κι εγώ. Βοήθεια είναι “mede(i)t”.

Φαλμεράγερος, τσκ τσκ! :slightly_smiling_face:

Φαλλμεράγερος ρε αγράμματε!

Καθόλου τυχαίος δεν υπήρξε βεβαίως ο Jakob Phillip Fallmereyer, ο Αυστροεβραίος λόγιος περιηγητής που επισκέφθηκε και την Πελοπόννησο και το 1830 δημοσίευσε σχετικό βιβλίο με τίτλο «Ιστορία της Πελοποννήσου κατά τον Μεσαίωνα».

Έχοντας διαβάσει για τους Αρχαίους Έλληνες, ( Physical beauty, intellectual brilliance, innate harmony and simplicity, art, competition, city, village, the splendour of column and temple …) ο άνθρωπος βρήκε μπροστά του την πραγματικότητα του Μωρηά της συγκεκριμένης εποχής. Μη έχοντας, λοιπόν, τα κίνητρα που είχαν όλοι οι (πρόσφατα έτσι ονομαζόμενοι) Έλληνες λόγιοι εκείνης της εποχής, μη ακούγοντας Ελληνικά (παρά μόνο σε κάποιες, ελάχιστες πόλεις) αλλά ευρέως αρβανίτικα και σλάβικα, και μη βλέποντας φυσική ομορφιά τύπου Ηνίοχου στης συγκεκριμένες φάτσες, έφτασε στο συμπέρασμα ότι ε, οι Αρχαίοι Έλληνες μας τελείωσαν…

Και αν το καλοσκεφτείς, λάθος τελικά δεν έχει. Επιστημονικές μέθοδοι που να βοηθούν στον εντοπισμό της γενετικής προέλευσης πληθυσμών, δεν υπήρχαν. Οπότε, με αυτές τις φάτσες που έβλεπε και με τις γλώσσες με τις οποίες οι συγκεκριμένες φάτσες εκφράζονταν, τί άλλο να υποθέσει; Απέσβετο και λάλον ύδωρ….

1 «Μου αρέσει»

Αν ο Φαλμεράγερ ήταν κανένας τυχαίος, δε θα είχε απήχηση και δε θα τρόμαζε τους Έλληνες και τους Φιλέλληνες.

Εγώ τον έχω διαβάσει και σας διαβεβαιώ ότι φαίνεται πειστικότατος.

Δε λέει απλώς «οι σημερινοί κάτοικοι της Ελλάδας ούτε ελληνικά μιλούν ούτε ελληνικές φάτσες έχουν, άρα είναι Αλβανοί και Σλάβοι». Αυτή είναι απλώς η αφορμή του. Παρακολουθεί την ιστορία όλων των ελληνικών πόλεων από την αρχαιότητα μέχρι την εποχή του και βρίσκει ότι όλες τελικά κάποια στιγμή αποδεκατίστηκαν.

Προσωπικά δεν έχω τα φόντα να βρω πού σφάλλει, αυτό το έχουν αναλάβει άλλοι.

Μα όλες πάνω κάτω οι πόλεις της Μεσογείου αποδεκατίστηκαν, μετακινήθηκαν προς τα μεσόγεια και έγιναν χωριουδάκια κλπ, αυτό ήταν το τέλος της ύστερης αρχαιότητας. Στην Κύπρο (και φαντάζομαι στην Κρήτη, Ρόδο κλπ) έγινε λόγω αραβικών επιδρομών, στην Ελλάδα λόγω Γότθων, Σλάβων, Αβάρων κλπ. Τα ίδια έγιναν και στην Γαλλία, Ιταλία, Ισπανία κλπ., με διαφορετικούς επιδρομείς.