Φίλε Πουσπούλ, καλωσόρισες.
Οι Πόντιοι δεν έχουν ρυθμούς που να είναι αφ’ εαυτών τόσο παράξενοι. Έχουν εφτάρια, εννιάρια, πεντάρια, και από κει και πέρα απλά μέτρα. Το εννιάρι είναι βέβαια σχετικά δύσκολος ρυθμός, αλλά κάθε Έλληνας έχει ακούσει λίγο καρσιλαμά, λίγο ζεϊμπέκικο κλπ.
Αυτό που είναι δύσκολο και εντελώς ιδιαίτερο είναι το πώς αποδίδουν τους ρυθμούς τους: οι ισχυροί (“μπότα”) και οι ασθενείς χρόνοι, που σε άλλες, πιο απλές μουσικές, εφαρμόζονται σταθερά, στα ποντιακά υπάρχουν μόνο θεωρητικά, νοερά. Τα όργανα τους περιτριγυρίζουν χωρίς να πέφτουν πάνω τους, εκτός που και που σαν αλλαγή. Γίνονται δηλαδή διαρκείς αντιχρονισμοί. Υποθέτω ότι αυτό έχει να κάνει με τον τρόπο που αντιλαμβάνεται και υλοποιεί το ρυθμό και ο χορευτής.
Άλλη περιοχή που η μουσική της χαρακτηρίζεται από τους αντιχρονισμούς είναι η Κρήτη: υπάρχουν κρητικά που το να μπορέσεις να τα πεις έτσι όπως τα ακούς είναι πραγματική σπαζοκεφαλιά, παρόλο που δεν είναι παρά δίσημοι ρυθμοί.
Κατά τα άλλα, Πουσπούλ, υπάρχουν δύο σημεία όπου καταλαβαίνω ακριβώς (νομίζω δηλαδή) τι εννοείς, αλλά δε συμφωνώ με τη διατύπωση:
α) Οι Πόντιοι έχουν διατηρήσει μέχρι σήμερα την αρχαιοελληνική διάλεκτο. Κανείς αρχαίος συγγραφέας δεν έγραφε ποντιακά. Κάποια στοιχεία της διαλέκτου αναγνωρίζονται ως αρχαιοελληνικά, αλλά το ίδιο δε συμβαίνει και με τα κοινά νεοελληνικά; Κατά σύμπτωση αυτές ακριβώς τις μέρες είχαμε αυτήν περίπου τη συζήτηση εδώ και εδώ.
β) Η Ποντιακή μουσική ακολουθεί περισσότερο τους κανόνες της Βυζαντινής μουσικής. Ο επτάσημος ρυθμός (στον οποίο παίζεται και η Σέρα) είναι ο επίτριτος της βυζαντινής μουσικής. Επίτριτος είναι όρος της βυζαντινής μουσικής. Νομίζω δε (διορθώστε με) ότι προέρχεται από την αρχαία ελληνική μετρική. Το ότι όμως αυτός ο όρος μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την περιγραφή ενός ποντιακού ρυθμού δε σημαίνει ότι ο ρυθμός είναι βυζαντινός. Άλλος μπορεί να περιγράψει τον ίδιο ρυθμό ως 7/8, δηλαδή με όρους της ευρωπαϊκής μουσικής. Σημαίνει τάχα ότι η Σέρα είναι ευρωπαϊκός ρυθμός;
Ας μη μας διαφεύγουν και δύο σημαντικά στοιχεία: αφενός, η βυζαντινή μουσική είναι στο σύνολό της μελοποίηση κειμένων που εκτελούνται μόνο από φωνές. Διαφέρει θεμελιωδώς από μια ενόργανη χορευτική μουσική, ιδίως μάλιστα από τη Σέρα που όχι απλώς συνοδεύεται από όργανα αλλά παίζεται μόνο από όργανα, χωρίς τραγούδι. Η ρυθμική λογική της ψαλτικής στηρίζεται στη γλώσσα, της Σέρας στο χορό. Αφετέρου, η Σέρα είναι απείρως πιο γρήγορη από οτιδήποτε μπορούμε να συναντήσουμε στο ψαλτικό ρεπερτόριο.
Δεν εννοώ ότι δεν υπάρχει σχέση μεταξύ βυζαντινής και ποντιακής μουσικής. Απλώς ότι αυτή η σχέση δεν τεκμηριώνεται από τα συγκεκριμένα παραδείγματα.