Μήπως ξέρει κανείς τους ρυθμούς των ποντιακ΄΄ων τραγοουδιών;ευχαριστώ
Αγαπητέ αέρα, σίγουρα τα ποντιακά τραγούδια είναι γραμμένα σε πολλούς ρυθμούς (εννιάσημους, επτάσημους, πεντάσημους και άλλους). Παρουσιάζει δε όλο το ρεπερτόριο ιδιαίτερο ενδιαφέρον ρυθμικά. Δεν μπορώ να σε παραπέμψω σε συγκεκριμένη βιβλιογραφική πηγή… εάν θές όμως να μάθεις μόνο για κάποια συγκεκριμένα τραγούδια, σημείωσε τίτλους ή λινκ ώστε να τα ακούσουμε κ να σε βοηθήσουμε.
Οι Πόντιοι, εκτός ότι έχουν πολλούς ρυθμούς, έχουν έναν πολύ ιδιαίτερο τρόπο που τους παίζουν, εντελώς μπερδεψιάρικο για τον μέσο ακροατή. Ακούς ένα κομμάτι με λύρα-νταούλι-τραγούδι, και κανείς από τους τρεις δε σκάει εκεί όπου θεωρητικά είναι ο ρυθμός, ούτε καν σκάνε όλοι μαζί. Πολλές φορές δεν καταλαβαίνεις καθόλου τι ακούς. Ωστόσο, αν έχεις την πληροφορία ότι το τάδε κομμάτι είναι π.χ. 5/8, είναι πιο εύκολο να ξεχωρίσεις τα 5/8 παρά αν ψάχνεις εκ του μηδενός να καταλάβεις πόσα όγδοα είναι.
Οπότε, έρχομαι στα λόγια του Μπάμπη: ας πιάσουμε συγκεκριμένα παραδείγματα. Αν είναι μάλιστα στο γιουτιουμπ νομίζω ότι θα συνεννοηθούμε και πιο εύκολα.
Γεια σας.Βασικα θα ηθελα να μαθω τους ρυθμους του σκοπου που λεγεται Σερρα,του Πυρριχειου(η Κοτσαρι αν δεν κανω λαθος) και του τικ στο γονατο αλλα και αυτου του τραγουδιου http://www.google.com/url?sa=t&source=video&cd=2&sqi=2&ved=0CDcQtwIwAQ&url=http%3A%2F%2Fwww.youtube.com%2Fwatch%3Fv%3D6Pf2YkjKmrc&ei=1YFTToyrBejN4QTmzoibBw&usg=AFQjCNG0ZiJ8CrIZWuPF1s1rdkaOdZDxuQ&sig2=3DBbcLj_2ehZUHTu-EKb6g
Μπα, υπάρχει και πυρρίχιος; Αυτό του λινκ, πάντως, είναι πεντάρι (3+2).
Το τραγούδι στο λινκ είναι Τικ, 5/8. Πολύ κλασικός ρυθμός: εκτός από χορό, στο ρυθμό του Τικ είναι και οι πιο συνηθισμένοι από τους σκοπούς για να πετάει ο ένας στον άλλο δίστιχα.
Το Τικ σο γόνατον είναι επίσης 5/8 και δεν ξέρω ποια είναι η διαφορά του από το απλό τικ, αλλά πάντως κάποια διαφορά υπάρχει.
Η Σέρρα είναι 7/8: αρχικά λίγο πιο γρήγορα από τον καλαματιανό (3+2+2 / 8), και στην πορεία όλο και πιο γρήγορα μέχρι που φτάνει σ’ έναν οργιώδη ρυθμό που είναι δύσκολο να τον παρακολουθήσεις, αλλά είναι πάντα εφτάσημος. Βλ. εδώ.
Το Κότσαρι είναι γρήγορο δίσημο. Μουσικά το αντίστοιχο γρήγορων νησιιώτικων χορών όπως η σούστα, ο 5ζάλης, οι διάφοροι πηδηχτοί. Μόνο μουσικά, όχι χορευτικά. Βλ. εδώ (κανονική εκτέλεση με λύρα-νταούλι) και εδώ (που με τα ηλεκτρονικά κρουστά και το τραγούδι δε γίνεται ωραιότερο αλλά γίνεται ίσως σαφέστερο).
Γενικά, για κάποιον που προσπαθεί να αποκρυπτογραφήσει τους ποντιακούς ρυθμούς, οι μεταλλαγμένες εκτελέσεις με ηλ. κρουστά μπορούν να βοηθήσουν. Ένα προγραμματισμένο μπιτ δεν κάνει όλα εκείνα τα κόλπα του νταουλιού που κάνουν το ρυθμό δυσκολογνώριστο. Αφετέρου βέβαια, αυτά ακριβώς τα κόλπα είναι που κάνουν τη διαφορά από «εφτάρι γενικώς / πεντάρι γενικώς» σε Σέρρα / Τικ.
Τώρα ο Πυρρίχειος είναι μια μεγάλη παρεξήγηση. Πυρρίχειος είναι το όνομα ενός αρχαιοελληνικού πολεμικού χορού, για τον οποίο σώζονται κάποιες περιγραφές από αρχαίους συγγραφείς. Κατά την περίοδο που οι Έλληνες θεωρούσαν χρέος τους να αποδείξουν την αρχιοελληνικότητα κάθε στοιχείου του λαϊκού πολιτισμού ως μοναδικό τεκμήριο αξίας του, διάφοροι χορολόγοι / λαογράφοι ταύτισαν τον Πυρρίχειο με σημερινούς χορούς. Έτσι διαδόθηκε η ονομασία Πυρρίχειος για έναν ποντιακό χορό, που νομίζω ότι είναι η Σέρρα και όχι το Κότσαρι, καθώς και για έναν κρητικό χορό, νομίζω τον 5ζάλη. Σήμερα οι μεν Κρητικοί ονομάζουν τους χορούς τους με τα πραγματικά τους ονόματα, δηλαδή τα λαϊκά, αλλά μια αόριστη φήμη περί Πυρριχείου κάπου πλανάται σε ορισμένους (π.χ. λένε «Πυρρίχειος» για να περιγράψουν ένα παλαιινό παίξιμο που απροσδιόριστα αποπνέει μια χαμένη αυθεντικότητα -βλ. εδώ) , στους Ποντίους όμως η υποκατάσταση του κανονικού ονόματος από το εντελώς αβέβαιο νεκραναστημένο «Πυρρίχειος» έχει γίνει πεποίθηση σε αρκετούς, που τα μάθαν από χοροδιδασκάλους και διαιωνίζουν, καλοπροαίρετα βέβαια, αυτή την εθνικιστική στη βάση της πλάνη.
Για λόγους πληρότητας αναφέρω και τον εμπυρρίκιο, έναν σχετικά άγνωστο κρητικό χορό που η ενδεχόμενη σύνδεσή του με τον πυρρίχειο είναι πιο ρεαλιστική. Υπάρχει σχετικό άρθρο στο φόρουμ.
Αν είχα στη διάθεσή μου τη μηχανή του χρόνου, θα ρώταγα όλους τους ξεριζωμένους Πόντιους , κατά την άφιξή τους στην Ελλάδα, “Τι είναι Πυρρίχιος;”. Όλοι, μα όλοι θα με κύτταγαν απορρημένοι. Όπως λέει και ο Περικλής, το όλο θέμα το φαντάστηκαν κάποιοι δάσκαλοι.
Πρωταπολα ευχαριστω για τους ρυθμους.
Παντως υπαρχει η πιθανοτητα να εχουν αυτοι οι χοροι συγγνεια με τον πυρριχιο,δηλαδη να αποτελουν μακρινες εξελιξεις.Επισης δε νομιζω να αποτελει οποσδηποτε εθνικιστικη στη βαση της πλανη.Μπορει καποιος ερευνητης να ταυτισε τους χορος αυθαιρετα επειδη ειδε καποιες ομοιοτητες.Και αλλες περιπτωσεις.Και ναι πεπε,τον Σερρα αποκαλουν ετσι εχεις δικαιο
ΥΓ:Εδω εχει καθιερωθει η τσαρουχοφουστανελα ως κατεξοχην ελληνικη φορεσια…ο κακομοιρος σερρα πυρριχειουλης μας εφταιξε ως αποκυμα εθνικιστικης προπαγανδας…
Συγγνώμη, να εξηγούμεθα: ο εθνικισμός ξεκίνησε ως μια ιδεολογία που δεν είχε σχέση με τα σημερινά εθνίκια που βαράνε μετανάστες. Δεν ήταν ιδεολογία του μίσους. Τώρα είναι, αλλά από την -ας πούμε- αγνή εποχή του έχουν μείνει κάποιες τάσεις που στο χώρο της λαογραφίας και ιδίως της ερασιτεχνικής παραμένουν ακόμη ενεργές.
Τώρα, ότι κάπου θα στηρίχτηκαν για να βγάλουν τη Σέρρα «Πυρρίχειο», δεν το αμφισβητώ. Δεν πιστεύω να το είδαν στον ύπνο τους. Αλλά, όπως λες πολύ σωστά Αέρα, «κάποιες ομοιότητες» δεν αρκούν για να μην είναι αυθαίρετο το συμπέρασμα. Αλλά ακόμη κι αν ισχύει το συμπέρασμα (που μου φαίνεται απολύτως μη αποδείξιμο, εκτός αν βρεθούν αρχαία βίντεο), το απαράδεκτο είναι που άλλαξαν το όνομα του σημερινού χορού.
Κάποτε παρακολουθούσα μία σειρά (εξωπανεπιστημιακών) μαθημάτων για λαογραφία, από την αείμνηστη Άλκη Κυριακίδου – Νέστορος (κόρη του Στίλπωνος Κυριακίδου, από τις κορυφές της ελληνικής λαογραφίας και οι δύο τους). Προσπαθούσε λοιπόν η Άλκη να μας εξηγήσει την υστερία που είχε πιάσει τους Έλληνες λογίους, μετά το πόνημα του Jacob Philip Fallmereyer που, κατά την άποψή τους, έβγαζε όλους τους δηλώνοντες “Έλληνας”, Σλαύους, Αλβανούς, Ρουμάνους κλπ.
Είχε λοιπόν ο Ν. Γ. Πολίτης, στέλεχος τότε του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων, στείλει εγκύκλιον επιστολήν “προς όλους τους υφ’ ημάς Διδασκάλους των σχολείων”, παρακαλώντας για αποστολή οποιασδήποτε πληροφορίας σχετικής με έθιμα, λαογραφικά δρώμενα κλπ. Η επιστολή δεν ανέφερε τίποτε περί της διασύνδεσης αρχαίων Ελλήνων και σημερινής (τοτινής) πραγματικότητας, τόνιζε μόνο ότι θα πρέπει οι γλωσσικές πληροφορίες να μην “εξωραΐζονται” προς την καθαρεύουσα, γιατί έτσι γίνονται άχρηστες.
Κατέφθασαν στο Υπουργείο στίβες ολόκληρες με πληροφορίες από όλη την τότε Ελλάδα. Επτά στις δέκα, περίπου, απαντήσεις, άρχιζαν την περιγραφή του δρωμένου με την τυπική φράση “Ως κατά την Αρχαιότητα, ούτω και νυν …”. Και μας διάβασε ένα παράδειγμα: “ … ούτω και νύν, αι γυναίκες του χωρίου μας μεταβαίνουσιν εις τον παρακείμενον ποταμόν χψω, προκειμένου να πλύνωσιν τον ιματισμόν της οικογενείας”. Και εξανέστη, η Άλκη, με μία χαρακτηριστική κίνηση των χεριών της: “-Ε, πού θα πήγαιναν; ; Σλαύες, Ρωμιές, Τουρκάλες, ό τι και νά 'ταν, στο ποτάμι θα πήγαιναν!
Θέλω να πώ, Αέρας, ότι χοροί πολεμικοί υπάρχουν σε όλους ανεξαίρετα τους πολιτισμούς της υφηλίου και υπήρξαν σε όλες ανεξαίρετα τις εποχές. Και όλοι έχουν, φυσικά, ομοιότητες μεταξύ τους. Αυτό, όπως λέει και ο Περικλής, δεν είναι αρκετό για να ονομαστεί αυθαίρετα ένας χορός από Σέρρα, Κότσαρι, Πεντοζάλης, Τσάμικος κλπ. σε πυρρίχιος.
Για τον κρητικό Εμπυρίκιο, το θέμα αξίζει πράγματι να μελετηθεί. Δεν έχει γίνει όμως ακόμα κάτι τέτοιο.
Για όποιον ενδιαφέρεται γι’ αυτά τα θέματα, υπάρχει ένα βιβλίο που συνιστώ ως ιδιαίτερα ενδιαφέρον: Michael Hertzfeld, Πάλι δικά μας: Λαογραφία, ιδεολογία και η διαμόρφωση της σύγχρονης Ελλάδας, εκδ. Αλεξάνδρεια, 2002.
Κατά βάση είναι η ιστορία της ελληνικής λαογραφίας. Η λαογραφία διεθνώς άρχισε να ξεπροβάλλει στο πλαίσιο του κινήματος του εθνικισμού (τότε που, ξανατονίζω, ο εθνικισμός δεν ήταν ιδεολογία του μίσους αλλά η τάση που οδήγησε στη διαμόρφωση των εθνικών κρατών). Στην Ελλάδα πολύ σύντομα έγινε σχεδόν ξεχωριστή επιστήμη από την υπόλοιπη λαογραφία, λόγω της εντελώς ιδιάζουσας περίπτωσης του ελληνικού πολιτισμού. Παρ’ ό,τι συνδέθηκε με τις εθνικές επιδιώξεις, η ανάπτυξή της ξεκίνησε μετά την Επανάσταση (ευλόγως, αφού πιο πριν οι άνθρωποι πολεμάγαν). Τη μεγαλύτερη ώθηση τη δέχτηκε από τον Φαλμεράγερ: μόλις βρέθηκε κάποιος να αμφισβητήσει την αρχαιοελληνική καταγωγή των νεοελλήνων, οι έρευνες προς απάντηση και απόρριψη της θεωρίας του πήραν φωτιά και αποκάλυψαν του κόσμου τα λαογραφικά στοιχεία που αλλιώς μπορεί να είχαν χαθεί. Αργότερα, επί Νικολάου Γ. Πολίτη (1852-1921) οργανώθηκε σε κανονική επιστήμη με αρχές και μεθοδολογία.
Το βιβλίο είναι γραμμένο από έναν άνθρωπο με μεγάλη γνώση των πραγμάτων, μεγάλη αγάπη για τους σημερινούς Έλληνες, αλλά και θαυμαστή αμεροληψία και ψυχραιμία. Περιγράφει, αναλύει, εξηγεί, αλλά ούτε εκθειάζει ούτε καταδικάζει. Δείχνει πώς η εξέλιξη της λαογραφίας ήταν εξαρχής δεμένη με τις πολιτικές, ιδεολογικές, στρατιωτικές, διπλωματικές, λογοτεχνικές, γλωσσικές κλπ. εξελίξεις της χώρας και διεθνώς. Φωτίζει το κάθε γεγονός με το φως της δικής του εποχής και όχι της δικής μας. Τολμώ να πω ότι είναι ένας καθρέφτης νεοελληνικής αυτογνωσίας.
Επ’ ευκαιρία, όποιος έχει τέτοια ενδιαφέροντα θεωρώ ότι καλό θα ήταν να διαβάσει και τον ίδιο τον Φαλμεράγερ. Είναι ένα συντομότατο βιβλιαράκι, που επί γενιές έχει στοιχειώσει τη νεοελληνική σκέψη, και που περισσότεροι έχουν ακούσει περί αυτού ή γράψει εναντίον του παρά το έχουν διαβάσει. Περί της καταγωγής των σημερινών Ελλήνων, εκδ. Νεφέλη 1984. Πρωτοκυκλοφόρησε το 1830. Η έκδοση του 1984 είναι η… πρώτη ελληνική μετάφραση!
Η μελέτη της Άλκης Κυριακίδου-Νέστορος για τη θεωρία της ελληνικής λαογραφίας είναι επίσης πολύ κατατοπιστική. Έχουμε ξαναμιλήσει για αυτό το βιβλίο, απλώς το μνημονεύω εδώ, μια που η ίδια αναφέρθηκε στο thread:
http://www.protoporia.gr/author_info.php/authors_id/910003
Εύα
Μία διόρθωση. Η Σέρρα είναι 7σημο αλλά όχι 3+2+2 αλλά 2+2+3.
1 «Μου αρέσει»
Για τον Πυρρίχειο:
Συνάντησα μια παρέα Κρητικών ασκομαντουράρηδων, μεταξύ των οποίων τα παιδιά που παίζουν στο βιντεάκι που παρέπεμψα πιο πάνω, και ο τρίτος της παρέας που το ανέβασε. Για κάποιο κομμάτι επέμεναν ότι είναι Πυρρίχειος -όχι Εμπυρίκειος, το διευκρινίσαμε-, και ότι έτσι το ονόμαζε ο Μπαξές από τον οποίον το έμαθαν. Ο Μπαξές (Μανώλης Φαραγκουλιτάκης, περ. 1923-2004) ήταν ένας από τους τελευταίους ασκομαντουράρηδες της παλιάς φρουράς και ο γνωστότερος, ο μόνος που έχει αφήσει αρκετές ηχογραφήσεις και αποτελεί πηγή για όσους μελετούν σήμερα το όργανο.
Δεδομένου ότι έχει παίξει στην τηλεόραση, σε εκδηλώσεις, σε δίσκους (και με τον Ψαραντώνη) κλπ., άρα δεν ήταν ένας άνθρωπος απομονωμένος στο μιτάτο του και στον 19ο αιώνα, μπορούμε να υποθέσουμε ότι ακόμη κι ο ίδιος δέχτηκε επιρροές από την νεοπαραδοσιακή κουλτούρα των χοροδιδασκάλων. Προσωπικά δυσκολεύομαι να δεχτώ οποιαδήποτε άλλη ερμηνεία για τη λέξη Πυρρίχειος. Αλλά οπωσδήποτε ο Μπαξές ήταν τυπικό δείγμα “καθαρού” ασκομαντουράρη, που κρατούσε αυτά που γενικώς είχαν ήδη χαθεί στον καιρό του, έπαιζε τους αληθινά ασκομαντουρίστικους σκοπούς και όχι προσαρμογές από σκοπούς της λύρας, κλπ. -εν ολίγοις ήταν, γενικά, μια αξιόπιστη αυθεντική πηγή.
Πράγματι Δημήτρη. Το ξανακούω κι έχεις δίκιο.
Ένα ενδιαφέρον σχετκό λινκ http://www.serra.gr/site/index.php?option=com_content&view=article&id=52:sera&catid=2:arthra&Itemid=5
Ενδιαφέρον πράγματι, Πέλη! Απλά όμως, επιβεβαιώνει αυτά που αναφέρω στην παράθεση. Μόνο που προσθέτει στους δάσκαλους και ερευνητές και άλλους λόγιους, γενικά. Όλες πάντως οι αναφορές στην ονομασία Πυρρίχιος γράφτηκαν μετά τον ξερριζωμό.
Πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση έχει ξεκινήσει!
(αν και είναι πολύ δύσκολο να ξεκαθαρίσει κάποιος αν οι χοροί Σέρρα και Ατσαπάτ αποτελούν τον πολεμικό χορό Πυρρίχιο.Είναι πάντως το πιθανότερο, μιας και οι Πόντιοι έχουν καταφέρει μέχρι και σήμερα να διατηρήσουν την αρχαιοελληνική διάλεκτο. Δεν θα ήταν και δύσκολο να μεταλαμπαδεύσουν έναν αρχαιοελληνικό χορό, παρ’ όλους τους χορογραφικούς “βιασμούς” που έχουν επιχειρήσει διάφοροι χοροδιδάσκαλοι 
)
Επειδή όμως το post αφορά τους ρυθμούς στην Ποντιακή μουσική θα ήθελα να παραθέσω τον ρυθμό του χορού Σέρα, μήπως και διευκολύνω όσους θέλουν να μάθουν πώς παίζεται :
Σημείωση 1: Γεγονός είναι ότι οι ρυθμοί στην Ποντιακή μουσική έχουν μεγάλες διαφορές από τους υπόλοιπους ρυθμούς, είναι αρκετά σύνθετοι και οι περισσότεροι δεν είναι εξοικειωμένοι με το άκουσμά τους. Η Ποντιακή μουσική ακολουθεί περισσότερο τους κανόνες της Βυζαντινής μουσικής.
Και εγώ δεν μπορούσα να ταυτίσω τον χορό σέρα με το 2+2+3 , εξαιτίας του παρεστιγμένου που φαίνεται στο πεντάγραμμο 
Σημείωση 2: Ο επτάσημος ρυθμός (στον οποίο παίζεται και η Σέρα) είναι ο επίτριτος της βυζαντινής μουσικής.
Το ίδιο πράγμα περίπου, απλά πρέπει να δούμε ότι στη βυζαντινή μουσική ο επτάσημος ή επίτριτος δεν χωρίζεται σε τρία μέρη (2+2+3 ή 2+3+2 ή 3+2+2) αλλά σε τέσσερα : (1/2 + 1/4 + 1/2 + 1/2 για παράδειγμα σύνολο 7/4 ή 2+2+1+2)
Το κότσαρι είναι άλλος χορός!Είναι δίσημο (ή και τετράσημο) 2/4. Ένα παράδειγμα κότσαρι (από έναν εξαιρετικό δεξιοτέχνη)
Όσο για το κομμάτι που υπάρχει στο βίντεο που έβαλες, είναι μία εκτέλεση του “Ρασσόπουλου” του Μιχάλη Καλιοντζίδη. Είναι χορός Τικ και είναι πεντάσημος , 5/8 (1/4 + 1/8 +1/8 + 1/8)
Αυτό δεν είναι επιχείρημα, ούτε τεκμηριώνεται με τίποτα. Και εν πάση περιπτώσει, ποιες είναι αυτές οι κινήσεις που φανερώνουν πόλεμο; Ποια κίνηση δείχνει στοιχεία μάχης; Πολύ φοβάμαι ότι δεν υπάρχει. Πάντως ο χορός των παραλιών της Μ. Ασίας (Τα μαχαίρια) που είναι αντικριστός φέρνει σε μάχη.
Συμφωνώ και επ’ αυξάνω.
Τώρα τα μπέρδεψες αδερφέ. Είναι συνέχεια της βυζαντινής μουσικής, αλλά όπως είπες πιο πάνω, και του αρχαίου ελληνικού χορού;
Λυπάμαι αλλά η ρυθμοί που μας παραθέτεις είναι λάθος γραμμένοι. Δεν ξέρω εάν σου τους έδωσε κάποιος ή εάν τους έγραψες εσύ αλλά δεν παίζονται.
Δυστυχώς, δεν γνωρίζω βυζαντινή θεωρία οπότε δεν ξέρω τι είναι ο επίτριτος. Ξέρω όμως σίγουρα τι ακούω και αυτό που ακούω σε μία Σέρρα είναι ο ρυθμός να τονίζεται στα: 1, 3 και 5 όγδοα. Το πώς το μετράς εσύ με 1/2 και 1/4 του ρυθμού δεν το κατανοώ!!! Λυπάμαι. Ίσως από κοντά κάποτε.
Συμφωνώ επίσης.
Υπάρχουν τρία είδη μουσικών μέτρων. Τα απλά μέτρα (2/4 και 3/4) που δεν χωρίζονται σε πιο μικρά, τα σύνθετα (4/4, 6/4, 8/4 κ.λ.π.) που χωρίζονται σε πιο μικρά ίσα μέρη (4/4=2/4+2/4, 6/4=3/4+3/4 ή 2/4+2/4+2/4 κ.λ.π.) και τα μεικτά μέτρα. Μεικτά είναι τα μέτρα που χωρίζονται σε πιο μικρά άνισα μέρη όπως τα: 5/8=2/8+3/8, 7/8=2/8+2/8+3/8, 8/8=2/8+3/8+3/8 κ.λ.π.
Τα απλά μέτρα δηλαδή, είναι τα συνθετικά των μεικτών.
Στην ελληνική παραδοσιακή μουσική υπάρχουν όλων των ειδών τα μέτρα. Όπως επίσης έχουν όλες οι μουσικές της ελλάδος συγγένεια με την αρχαία ελλάδα και με το βυζάντιο αργότερα. Δεν είναι προνόμιο των Ποντίων μόνο ή κάποιων άλλων φυλών. Τα ίδια λένε και οι Σαρακατσάνοι, τα ίδια οι βλάχοι, τα ίδια οι κρητικοί.Επιτέλους ξεκολλήστε!!!
Για άκουσε μουσική από την δυτική Μακεδονία και γράψε τους ρυθμούς με την λογική που έχεις. Είμαι περίεργος να δω τον Λεβέντικο λόγου χάρη.
Φιλικά
ΔΕΝ έθεσα κανένα επιχείρημα, η εισαγωγή σας κύριε Δημήτρη Ν. είναι λίγο άστοχη. Ανέφερα επίσης ότι είναι κ λίγο δύσκολο να αποδειχτεί η προέλευση του χορού Σέρα…
- Ο χορός των Μαχαιριών ή Πιτσάκοϊ όπως αναφέρεται από πολλούς Πόντιους χορευόταν σε ολόκληρο τον Πόντο. Δεν είναι χορός μόνο από τα παράλια της Μ.Ασίας.
- Δεν θα κάτσω να κάνω ανάλυση του χορού “Πυρρίχιος” ο οποίος χορευόταν πριν την μάχη.
- Έχω την αίσθηση ότι δεν γνωρίζεται και πολλά από την Ποντιακή παράδοση.
- Που μπερδευτήκατε με την Βυζαντινή Μουσική ? Θεωρείται ότι δεν έχει σχέση η κουλτούρα των Ποντίων με την αρχαία Ελλάδα, ή ότι η μουσική τους δεν έχει επηρεαστεί από την Βυζαντινή? 1000 το Βυζάντιο νομίζω ότι κατάφερε να επηρεάσει και να αλλοιώσει πολλούς παραμεσόγειους πολιτισμούς (με όλα τα θετικά κ αρνητικά που αυτό συνεπάγεται.
- Η ρυθμοί που υπάρχουν στο πεντάγραμμο είναι σωστοί. Αν πιστεύετε το αντίθετο, γράψτε μου την εκδοχή που θεωρείτε ότι είναι σωστή.
Ποιο από τα τρία πεντάγραμμα δεν παίζεται και γιατί? (είναι περίπου το ίδιο πράγμα και τα τρία αλλά τέλος πάντων) Η Ποντιακή μουσική το τόνισα στο προηγούμενο post που έκανα ότι έχει μεγάλες διαφορές.
Τις 2 σημειώσεις τις έγραψα απλά για να πω 2 πραγματάκια γενικά για τον επτάσημο. Δεν υπάρχει μόνο ο κλασικός που χωρίζεται σε τρία μέρη.Και μέσα στην παρένθεση έχω ένα παράδειγμα 7/4 , απλά. Πιστεύω ότι με αυτό που έγραψα φαίνεται ότι είναι πεποίθησή μου ότι η παραδοσιακή μας μουσική (ευρύτερα στον Ελλαδικό χώρο) είναι πιο ποικιλόμορφη και πλούσια από ότι πιστεύουν πολλοί)
Ο χορός Σέρα φαίνεται παραπάνω στο πεντάγραμμο. Δεν τον αντιστοίχισα σε κανένα από τα παρακάτω που λέω. Ίσως δεν έπρεπε να τα αναφέρω καθόλου αν είναι να μπερδεύεται κάποιος.
Και δεν μίλησα εγώ για κανένα προνόμιο των Ποντίων, είστε λιγάκι επιθετικός εδώ και δεν καταλαβαίνω τον λόγο.
Είναι ένα post Που αφορά την Ποντιακή μουσική. Δεν όφειλα να πω 2-3 πράγματα για την Ποντιακή μουσική?
Δεν είπα ΠΟΥΘΕΝΑ ότι “είναι προνόμιο των Ποντίων μόνο ή κάποιων άλλων φυλών.Τα ίδια λένε και οι Σαρακατσάνοι, τα ίδια οι βλάχοι, τα ίδια οι κρητικοί.Επιτέλους ξεκολλήστε”
Συγνώμη αν παρερμηνεύθηκαν τα λόγια μου.
Φίλε Πουσπούλ, καλωσόρισες.
Οι Πόντιοι δεν έχουν ρυθμούς που να είναι αφ’ εαυτών τόσο παράξενοι. Έχουν εφτάρια, εννιάρια, πεντάρια, και από κει και πέρα απλά μέτρα. Το εννιάρι είναι βέβαια σχετικά δύσκολος ρυθμός, αλλά κάθε Έλληνας έχει ακούσει λίγο καρσιλαμά, λίγο ζεϊμπέκικο κλπ.
Αυτό που είναι δύσκολο και εντελώς ιδιαίτερο είναι το πώς αποδίδουν τους ρυθμούς τους: οι ισχυροί (“μπότα”) και οι ασθενείς χρόνοι, που σε άλλες, πιο απλές μουσικές, εφαρμόζονται σταθερά, στα ποντιακά υπάρχουν μόνο θεωρητικά, νοερά. Τα όργανα τους περιτριγυρίζουν χωρίς να πέφτουν πάνω τους, εκτός που και που σαν αλλαγή. Γίνονται δηλαδή διαρκείς αντιχρονισμοί. Υποθέτω ότι αυτό έχει να κάνει με τον τρόπο που αντιλαμβάνεται και υλοποιεί το ρυθμό και ο χορευτής.
Άλλη περιοχή που η μουσική της χαρακτηρίζεται από τους αντιχρονισμούς είναι η Κρήτη: υπάρχουν κρητικά που το να μπορέσεις να τα πεις έτσι όπως τα ακούς είναι πραγματική σπαζοκεφαλιά, παρόλο που δεν είναι παρά δίσημοι ρυθμοί.
Κατά τα άλλα, Πουσπούλ, υπάρχουν δύο σημεία όπου καταλαβαίνω ακριβώς (νομίζω δηλαδή) τι εννοείς, αλλά δε συμφωνώ με τη διατύπωση:
α) Οι Πόντιοι έχουν διατηρήσει μέχρι σήμερα την αρχαιοελληνική διάλεκτο. Κανείς αρχαίος συγγραφέας δεν έγραφε ποντιακά. Κάποια στοιχεία της διαλέκτου αναγνωρίζονται ως αρχαιοελληνικά, αλλά το ίδιο δε συμβαίνει και με τα κοινά νεοελληνικά; Κατά σύμπτωση αυτές ακριβώς τις μέρες είχαμε αυτήν περίπου τη συζήτηση εδώ και εδώ.
β) Η Ποντιακή μουσική ακολουθεί περισσότερο τους κανόνες της Βυζαντινής μουσικής. Ο επτάσημος ρυθμός (στον οποίο παίζεται και η Σέρα) είναι ο επίτριτος της βυζαντινής μουσικής. Επίτριτος είναι όρος της βυζαντινής μουσικής. Νομίζω δε (διορθώστε με) ότι προέρχεται από την αρχαία ελληνική μετρική. Το ότι όμως αυτός ο όρος μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την περιγραφή ενός ποντιακού ρυθμού δε σημαίνει ότι ο ρυθμός είναι βυζαντινός. Άλλος μπορεί να περιγράψει τον ίδιο ρυθμό ως 7/8, δηλαδή με όρους της ευρωπαϊκής μουσικής. Σημαίνει τάχα ότι η Σέρα είναι ευρωπαϊκός ρυθμός;
Ας μη μας διαφεύγουν και δύο σημαντικά στοιχεία: αφενός, η βυζαντινή μουσική είναι στο σύνολό της μελοποίηση κειμένων που εκτελούνται μόνο από φωνές. Διαφέρει θεμελιωδώς από μια ενόργανη χορευτική μουσική, ιδίως μάλιστα από τη Σέρα που όχι απλώς συνοδεύεται από όργανα αλλά παίζεται μόνο από όργανα, χωρίς τραγούδι. Η ρυθμική λογική της ψαλτικής στηρίζεται στη γλώσσα, της Σέρας στο χορό. Αφετέρου, η Σέρα είναι απείρως πιο γρήγορη από οτιδήποτε μπορούμε να συναντήσουμε στο ψαλτικό ρεπερτόριο.
Δεν εννοώ ότι δεν υπάρχει σχέση μεταξύ βυζαντινής και ποντιακής μουσικής. Απλώς ότι αυτή η σχέση δεν τεκμηριώνεται από τα συγκεκριμένα παραδείγματα.