Cecen Kizi: Tracing a Tune through the Ottoman Ecumene

Ακόμα ένα μουσικολογικό άρθρο:

Για τους γνώστες της τουρκικής γλώσσας, το όνομα της μελωδίας δεν είναι σωστό, αλλά δεν ήθελα να έχω πρόβλημα με την γραφή.

Εύα

εχει μεσα μια παρτιτουρα απο ενα εκπληκτικο οργανικο τραγουδι Plevna ή Πλεύρα ή Πλεβνα

ωραία.
Ο Τζεμίλ Μπέης έχει γράψει (ή καταγράψει) και άλλα λαικά κομμάτια της Πόλης. Το Nikriz Zeybek (γνωστό ως Μανταλένα) και το Tavlada Beslerler (4 Tαταυλιανοί χοροί) .

Ο συγγραφές τελικώς δεν καταλήγει κάπου ως προς την ταυτότητα του συνθέτη του κομματιού. Νομίζω ότι αυτό ισχύει σχεδόν για όλες τις ηχογραφήσεις τέτοιων κομματιών την συγκεκριμένη περίοδο, (όποιος πρόλαβε κατοχύρωσε την σύνθεση!)

Επίσης οι μουσικολόγοι στις χώρες των Βαλκανίων και της Μέσης Ανατολής τείνουν να χρησιμοποιούν εργαλεία ανάλυσης και προσεγγίσεις που έχουν εφαρμογή σε άλλες ιστορικές εποχές και σε άλλες περιοχές. Η εθνική ταυτότητα, η εθνική μουσική δεν έχουν την παραμικρή σχέση ως έννοια με τα σημερινά δεδομένα.
Θέλω να πω πρακτικά πως το είναι Τούρκικο, Ελληνικό, Αραβικό, Πέρσικο, Αρμένικο, Κούρδικο, Εβραικό κλπ κλπ είναι σχεδόν αδύνατο να διαχωρισθεί όταν αναφερόμστε στις τότε εποχές , αλλά ΚΥΡΙΩΣ ήταν αδιανόητο για τους ανθρώπους της εποχής εκείνης.
Δεν είμαι μουσικολόγος και από τα ελάχιστα που γνωρίζω για την αραβική μουσική, μέχρι το 1860 δεν υπήρχε κανένα γραπτό κείμενο για την μουσική (και υπάρχουν από τον 7ο αιώνα) που να αναφέρεται σε “Αραβική” μουσική . Παρά μόνο σε ανατολική μουσική (Al Musiqiya Al Sharqiya) . Τώρα τσακώνονται με τους Πέρσες για το ποιος ανακάλυψε πρώτος τι…

Κόρτο, έχεις δίκιο ως προς το πρώτο σκέλος. Δεν έχουν καμία σχέση ως έννοια με τα σημερινά δεδομένα.

Ως προς το δεύτερο, ίσως υπερβάλλεις. Από το «δε σημαίνουν ό,τι και σήμερα» μέχρι το «δεν υπήρχαν» (οι εθνκές διαφορές) υπάρχει ένα λογικό άλμα. Κάποια πράγματα σαφώς και ήταν ελληνικά, τούρκικα ή κάτι ανάλογο. Σκέψου δύο πολύ προφανείς περιπτώσεις:
α) Τραγούδια με λόγια. Δεν μπορούν παρά να υπάρχουν σ’ εκείνο το λαό που η γλώσσα του μπορεί να προσαρμοστεί μετρικά στη μουσική ενός συγκεκριμένου σκοπού. Όποτε συναντάμε εξαιρέσεις, δηλ. δίγλωσσα τραγούδια, είναι πάντα προφανές αν ξεκίνησαν από τους Α και το δανείστηκαν οι Β ή αντιστρόφως.
β) Μουσικές σχετικές με έθιμα. Κατ’ αρχήν υπάρχει ο θρησκευτικός φραγμός (οι Τούρκοι δε λένε τα κάλαντα, οι γάμοι τους δεν είναι όπως οι δικοί μας), αλλά ακόμη και οι ομόδοξοι δεν έχουν όλοι τα ίδια έθιμα μεταξύ τους.

Επειδή για την έννοια του έθνους ισχύουν όσα έχουμε χιλιοπεί, μη φανταζόμαστε ότι πριν διαμορφωθεί αυτή η έννοια στη σύγχρονή της μορφή όλοι ήταν ένα.


Για το κείμενο, το κομμάτι, τις κατά τόπους παραλλαγές του, την προέλευσή του και γενικώς ό,τι αναφέρεται εδώ, έχει ήδη γίνει και εκείνη η συζήτηση. Προτείνω να συνεχίσουμε εδώ που είμαστε.

Αχ, σόρρυ! Δεν πρόσεξα ότι το άρθρο είχε ήδη εμφανιστεί στο Φόρουμ!

Αυτό το τελευταίο υπάρχει σε καμιά ηχογράφηση του ή είναι χειρόγραφη σημειογραφία; Έχω δει τις παρτιτούρες στο βιβλίο των Τσιαμούλη-Ερευνίδη και ο χορός που μεταφράζουν ως “μαντηλάτος” ξεκινά με την ίδια φράση με την κυπριακή μάντρα, αλλά εξελίσσεται διαφορετικά. Αλλά και με τη μανταλένα έχω παρατηρήσει ότι η παρτιτούρα που υποτίθεται αποδίδει την καταγραφή του Τζιεμίλ δεν συμφωνά ακριβώς με την ηχογράφηση, και αναφέρεται αλλού ως ραστ, αλλού ως ραστ-νικρίζ.

Γενικά στις παρτιτούρες του συγκεκριμένου βιβλίου υπάρχουν κάποιες μικροδιαφορές από τις τούρκικες υπάρχουσες και χρειάζεται διασταύρωση.
Για το αν είναι Ραστ ή Νικρίζ τι να πω…έχει και τα 2 μακάμ πολύ έντονα, στις τούρκικες παρτιτούρες συνήθως εμφανίζεται όπως λές ως Ραστ.

Τους 4 ταταυλιανούς χορούς τους έχω ακούσει σε ένα live δίσκο από το συγκρότημα Βόσπορος, πολύ παλιά. Δεν μπορεσα να το βρω κάπου στο ιντερνετ . Φαντάσου ότι εγώ το έχω σε κασέτα το live αυτό (το έχω γράψει απο το ραδιόφωνο) !!!
Η απόδοση που κάνει το συγκρότημα συμφωνεί με την παρτιτούρα που έχει το βιβλίο των Τσιαμούλη-Ερευνίδη σχεδόν απόλυτα. Ανάμεσα σε κάθε χορό μεσολαβεί πολύ σύντομο ταξίμι

Σε δίσκο του «Βοσπόρου» αναφέρεται και ως σκέτο νικρίζ.

Το κομμάτι από μόνο του είναι Ραστ: αρχίζει ραστ, τελειώνει ραστ, και το γεγονός ότι ενδιαμέσως περνάει και από νικρίζ είναι κάτι που προβλέπεται από τους κανόνες ανάπτυξης του ραστ. Σε μια ακολουθία νικρίζ όμως μπορεί να εκληφθεί και αντίστροφα: αν έχουμε ένα ευρύτερο έργο, όπου έχει ενταχθεί και αυτό το κομμάτι ως ένα από τα στοιχεία μιας σουΐτας, και όπου συνολικά η μουσική αρχίζει και τελειώνει σε νικρίζ με ενδιάμεσα περάσματα ραστ (τα οποία τυχαίνει να είναι στην αρχή και το τέλος του εν λόγω κομματιού), τότε είμαστε στο νικρίζ.

Για να το αναφέρει ο «Βόσπορος» ως νικρίζ, εικάζω ότι κάτι τέτοιο θα έχει συμβεί. Διαβάζουμε ότι ο Τζεμίλ Μπέης και άλλοι μέχρι και σήμερα δεν έπαψαν να το περιλαμβάνουν στο συναυλιακό τους ρεπερτόριο: προφανώς δε θα το έπαιζαν έτσι μεμονωμένα αλλά ενταγμένο κάπου. Ίσως λοιπόν σε κάποια σουΐτα νικρίζ. (Πάντως στο δίσκο που λέω το κομμάτι είναι σκόρπιο, όχι ενταγμένο σε ευρύτερο έργο.)

Όσο για την ονομασία «ραστ-νικρίζ» δε νομίζω ότι επισήμως σημαίνει τίποτε.

ενδιαφέρον το θέμα, αλλά είναι προβληματικό να γράψει κανείς ένα 'ακαδημαϊκό ‘paper’ για τον tamburi cemil bey και το ‘cecen kizi’, και να μην υπάρχουν τουρκικές πηγές στη βιβλιογραφία…

Για να πούμε και του στραβού το δίκιο, υπάρχει μια παραπομπή σε τούρκικο βίβλιο…

Mesut Cemil, Tanburi Cemil Hayatı (Ankara: Sakarya Basımevicirc;, 1947), 71

Όχι ρε παιδιά, υπάρχουν δυο-τρεις:

-essay by Harold G. Hagopian and Ercόment Aksoy in the liner notes to Cemil Beyʼs re-mastered recordings: Harold G. Hagopian and Ercόment Aksoy, Tanburi Cemil Bey Volumes II & III (New York: Traditional Crossroads, 1995), 12

-Mesut Cemil, Tanburi Cemil Hayatı (Ankara: Sakarya Basımevξ, 1947), 71. (αναφέρθηκε ήδη)

-Kemal H. Karpat, The Politicization of Islam: Reconstructing Identity, State, Faith, and Community in the Late Ottoman State (New York: Oxford University Press, 2001), 191. (Στα αγγλικά, αμερικάνικη έκδοση, αλλά υποθέτω ότι ο συγγρ. είναι Τούρκος)

— Νέο μήνυμα προστέθηκε στις 21:14 ::: Το προηγούμενο μήνυμα δημοσιεύθηκε στις 21:10 —

Το κόπι-πέιστ από κείμενο με τουρκικά σύμβολα πέραν του κλασικού λατινικού αλφαβήτου βγάζει ό,τι να 'ναι!!

Basımevi τέλος πάντων

1 «Μου αρέσει»

Ξέρει κανένας παλιά ή πρόφατη ηχογράφηση της καταγραφής ταταυλιανών χορών του Τζεμίλ μπεη;

Δε συμφωνώ με την προ 12ετίας άποψή μου. Πλέον θα το έθετα ως εξής:

Κάτι άλλο:

Ο Μεσούτ Τζεμίλ, ο ένας από τους τρεις παραπεμπόμενους Τούρκους συγγραφείς, ήταν ο γιος του ταμπουρί Τζεμίλμπεη.