- Σερφ / Σιρφ μανέδες.
Όπως είχα μάθει παλιότερα από εδώ στο φόρουμ, η λέξη Σερφ ή Σιρφ, μόνη της ή μαζί με το Χιτζαζκιάρ, φαίνεται να σημαίνει ένα μακάμι που μάλλον είναι ό,τι πλησιέστερο προς τον Πειραιώτικο δρόμο:
Διατηρώ μια επιφύλαξη για το συμπέρασμά μου (ότι Σιρφ ή Σερφ ή Χιτζαζκιάρ Σιρφ/Σερφ = Πειραιώτικος). Στο νήμα που παραπέμπω παραπάνω έγινε λίγη συζήτηση σχετικά, αλλά χωρίς να βγει κάτι χειροπιαστό, σαφές και σίγουρο.
Όπως και να 'χει, μανέδες με αυτές τις λέξεις στον τίτλο τους εντοπίστηκαν πέντε, οι εξής:
Νταλγκάς 1931, τίτλος «Σιρφ» ή «Σιρφ (Κανείς στον ψεύτικο ντουνιά)» ή «Σιρφ Μανές» ή «Σερφ Μανές», στίχος: Κανείς στον ψεύτικο ντουνιά αιώνια δεν θα ζήσει, όσα κι αν κάνει μια φορά τα μάτια του θα κλείσει. Δίσκος His Masters Voice Ελλάδος AO-1004 (αρ. μήτρας OW- 92Σ, αν είναι σωστό, με το ελληνικό σίγμα). Τον έχει ο Μανιάτης και η βάση του Σίλαμπς (ακούμε εδώ ή στο ΥΤ).
Απίστευτο ρεσιτάλ Νταλγκά, εντελώς μόνου του, χωρίς συμμετοχή κανενός οργάνου. Κρίμα που η μοναδική εντοπισμένη κόπια που να έχει ανέβει στο διαδίκτυο κόβεται κάνα λεπτό πριν το τέλος. Δεν είναι πειραιώτικος δρόμος - δεν ξέρω τι είναι, θυμίζει χιτζαζκιάρ αλλά και πάλι όχι! Μοιάζει να αποτελείται από 4χ χιτζάζ στη βάση, 5χ νιγρίζ στην 4η (και όχι 5χ χιτζάζ στη βάση - 4χ χιτζάζ στην 4η), και ξανά 4χ χιτζάζ στην οκτάβα. Αρχίζει στην οκτάβα, κινείται κυρίως στο 5χ νιγρίζ κάτω και (πιο λίγο) στο 4χ χιτζάζ πάνω από αυτήν, και στην αρχή για κάποια ώρα δίνει έντονα την αίσθηση ότι η τονική του είναι μια 5η και όχι μια οκτάβα κάτω από τη νότα όπου περιστρέφεται (δηλαδή ότι βρισκόμαστε στην 5η ενός Νιχαβέντ). Τελικά στην κατάληξη της πρώτης κύριας φράσης (του ολοκληρωμένου πρώτου στίχου δηλαδή) κλείνει με το 4χ της βάσης, όπου μάλιστα εγγίζει και την 5η με τη χαρακτηριστική ύφεση τύπου «θα γελάει και θα σου γνέφει». Ακόμη και τώρα θα μπορούσε να είναι Νιχαβέντ, και απλώς να έχει κατέβει στο 4χ κάτω από τη βάση, αλλά δεν είναι: τόσο η εν λόγω ύφεση όσο και η όλη κίνηση της κατάληξης πείθουν ότι πρόκειται για τελική κατάληξη, ότι δηλαδή αυτό το χαμηλό 4χ χιτζάζ είναι το 4χ της βάσης, και εξάλλου -για όποιον δεν κατάλαβε- στο τέλος ρίχνει κι ένα αμάν που ανακεφαλαιώνει επιτροχάδην όλη τη μέχρι τώρα μελωδική ανάπτυξη, από την κορυφή μέχρι τη βάση, επαναλαμβάνοντας σχεδόν καρμπόν το χαμηλότερο τμήμα της κίνησης.
Η συνέχεια είναι η προβλεπόμενη. Η επανάληψη του β’ ημιστιχίου, που δεν είναι εύκολο να πεις αν τη θεωρεί ως αυτόνομο μουσικό μέρος ή τη συγχωνεύει με τη φράση του δεύτερου στίχου (αφού δεν υπάρχουν ταξίμια ενδιαμέσως) κινείται στα ψηλά, κυρίως πάνω από την οκτάβα, πράγμα για το οποίο μας είχε προειδοποιήσει από την αρχή (ότι δηλαδή και το 4χ της οκτάβας είναι μέσα στο παιχνίδι), αρχίζοντας με ένα εντυπωσιακό άλμα 10ης, από τη σπηλαιώδη τονική στη λαμπερή άνω τρίτη, όπου προς στιγμήν νομίζεις ότι ακούς ζουρνά ή κλαρίνο και όχι ανθρώπινη φωνή.
(Εδώ επιβάλλεται μια παρένθεση. Ανάμεσα στο τέλος της προηγούμενης, χαμηλής φράσης και στο ξεκίνημα της καινούργιας ψηλής ακούγεται ένας στιγμιαίος θόρυβος, σαν να πήδηξε η βελόνα. Και ο χρόνος που μεσολαβεί για ανάσα είναι υπερβολικά σύντομος. Κάτι λείπει εδώ από την ηχογράφηση που ακούμε, που μπορεί να υπήρχε στην ίδια την πλάκα. Έχει γούστο να υπήρχαν και ταξίμια και κάποιος, για αδιευκρίνιστους λόγους, να τα έκοψε από την ψηφιοποίηση;)
Τέλος πάντων, ολοκληρώνει και τη βόλτα στα πολύ ψηλα (επανάληψη β’ ημιστιχίου), και μετά το σεΐρι της εκφοράς του δεύτερου στίχου και η κατάληξη, μέχρι το σημείο που κόβεται η αναπαραγωγή της ηχογράφησης, ακολουθούν περίπου την ίδια διαδρομή όπως το πρώτο μέρος. Επομένως, και που δεν ακούμε την κατάληξη μέχρι το τέλος μπορούμε να τη φανταστούμε: πάλι χαμηλό 4χ χιτζάζ με ελαττωμένη 5η.
Σ’ όλη αυτή τη διάρκεια η κυριότερη νότα στην οποία διαρκώς επανέρχεται η μελωδία είναι η οκτάβα.
Αν ισχύει η ντεντεχτιβίστικη υπόθεσή μου για κομμένα οργανικά μέρη, τότε ίσως κάποιο όργανο να έμπαινε στο τέλος πριν σβήσει τελείως η φωνή του Νταλγκά, και αυτός να είναι ο λόγος που το κόψιμο έρχεται καταμεσής της φράσης του (δηλαδή όχι ακριβώς καταμεσής, στο τέλος είναι, αλλά πριν το εντελώς τελικό τέλος.)
Η συμμετρία του πρώτου με το τελευταίο μέρος, η αρκετά ακριβής επανάληψη των χαμηλών καταλήξεων, κάποιες ενδιάμεσες καταλήξεις που επίσης επαναλαμβάνονται, όλα αυτά δίνουν την εντύπωση ότι πρόκειται σαφώς περί τυποποιημένης σύνθεσης και όχι αυτοσχεδιασμού.
Κλείνω εδώ προς το παρόν, γιατί είναι ήδη καμιά βδομάδα που έχω ανοιχτό το πρόχειρο για το παρόν μήνυμα, και αν περιμένω να βρεθεί χρόνος και για τις άλλες τέσσερις ηχογραφήσεις καλά Χριστούγεννα. Επιφυλάσσομαι φυσικά.