:090:Τα ευχάριστα συναισθήματα που μου προκάλεσε η πρώτη μου συμμετοχή στην μάζωξη του Φόρουμ στο «Καπηλειό» στις 21-11-2010, στον Πειραιά, με οδήγησαν σε προβληματισμούς πάνω στην γνήσια Ελληνική Μουσική και στο βασικό όργανο της, το μπουζούκι. Προβληματίστηκα λοιπόν, πάνω στο θέμα «‘Οκτάχορδο» ή «εξάχορδο». Στην μάζωξη είδα σχεδόν μόνο εξάχορδα. Γιατί? Συζητώντας το θέμα με τον πολύ καλό μου φίλο Ντίνο, εξαιρετικό μουσικό και οργανοπαίκτη, με μεγάλη εμπειρία και πιστό στην λαϊκή μας μουσική, μου εκμυστηρεύτηκε τις παρακάτω απόψεις του, τις οποίες μοιράζομαι μαζί σας, για συζήτηση και προβληματισμό: :109:
«Από μικρό παιδί ζώ μέ τον ήχο του μπουζουκιού στα αυτιά μου. Μέσα στο σπίτι μας, τα μπουζούκια ήταν καθημερινότητα και μοιραία ήταν το παιδικό μου παιχνίδι. Έπαιζα μπουζούκι όταν τα άλλα παιδιά έπαιζαν μπάλλα.
Οι μνήμες μου από τον Μάρκο Βαμβακάρη που έπινε καφέ με τον παππού μου στην αυλή του σπιτιού του στον Πειραιά, είναι έντονες και αξεθώριαστες. Όλα μου τα ακούσματα ήταν από εξάχορδο μπουζούκι.
Ηλικιακά, έτυχε να πέσω πάνω και στην αμφισβήτηση του εξάχορδου και την αποθέωση του οκτάχορδου και σήμερα το αντίστροφο, την απαξίωση του οκτάχορδου και την επανενθρόνηση του εξάχορδου.Μαθαίνοντας από μικρός το εξάχορδο, βρέθηκα στα δεκατρία μου να θεωρούμαι «παρηκμασμένος» από φίλο μου, μεγαλύτερο κατά δύο χρόνια, ο οποίος έπαιζε οκτάχορδο, το «καλό» μπουζούκι τότε! Βρέθηκα λοιπόν τυχαία με ένα οκτάχορδο στα χέρια, παίρνοντας τα πρώτα μου μαθήματα από τον φίλο μου, χωρίς να αντιλαμβάνομαι την διαφορά.
Την δεκαετία του ’70, όποιος έπαιζε εξάχορδο, ήταν ξεπερασμένος. Δεν του έδινε κανείς σημασία. Για να είσαι γρήγορος και μοντέρνος, έπρεπε να παίζεις οκτάχορδο, αυτή ήταν η πρώτη εντύπωσή μου.Στα 18 μου πήγα σε ένα από τα πρώτα ρεμπετάδικα που άνοιξαν στην Αθήνα, για δουλειά. Το αφεντικό με ρώτησε αν παίζω εξάχορδο, γιατί εκεί έπαιζαν ρεμπέτικα και ήθελαν αυθεντικό ήχο. Θέλοντας να δουλέψω, του απάντησα-γελώντας από μέσα μου-ότι παίζω εξάχορδο. Με δανεικό εξάχορδο πήγα στη δουλειά. Παίζοντας, προσάρμοσα το παίξιμό μου πάνω στο εξάχορδο. Θαυμαστής του Κώστα Παπαδόπουλου, ήθελα να μοιάζει το χρώμα μου με το δικό του.
Το εξάχορδο μου, δίφωνο γάρ, είχε Ρε-Λα-Ρε μόνο, όπως έχουν όλα τα εξάχορδα. Σε άλλη θέση εύρισκα την Τρίτη νότα για να φθιάξω συγχορδία. Όμως μου έλειπε ένα μπάσο ακόμα. Το εξάχορδο είχε τις τρείς βασικές νότες. Αυτή είναι η ουσιαστική διαφορά. Στο οκτάχορδο έφθιαχνα πιό πλούσιες συγχορδίες.
Η πραγματική αλήθεια είναι στον τρόπο παιξίματος και όχι ανάμεσα στα όργανα, εξάχορδα και οκτάχορδα. Προσωπικά δεν συμφώνησα ποτέ με τον «κιθαρίστικο» τρόπο παιξίματος του μπουζουκιού, παρ’ ότι σαν μουσικός, θαύμασα πολλούς παίκτες που έπαιζαν με αυτό τον τρόπο. Άλλη μιά διαφορά ανάμεσα στα όργανα, είναι στον ήχο. Ένα όργανο με οκτώ χορδές και μάλιστα τόσο σφικτές όσο οι μπάσες του οκτάχορδου, δεν αφήνουν το όργανο να δονείται και ο ήχος είναι πάντα λιγότερος. Ένα όργανο όπως το εξάχορδο, με το χαλαρό χόρδισμα και τις λιγότερες χορδές πάλλεται καλύτερα και έχει καλύτερη φωνή.
Δοκιμάστε να χορδίσετε ένα οκτάχορδο ΡΕ-ΛΑ-ΡΕ-ΛΑ και θα το ευχαριστηθείτε απίστευτα. Όχι άλλο «αίμα» στην διαμάχη των εξάχορδων με τα οκτάχορδα.»
Απ’ ότι κατάλαβα απο όλα τα παραπάνω, το πρόβλημα μας είναι ότι ασχοληθήκαμε με λεπτομέρειες ως πρός τον τρόπο παιξίματος και την δεξιοτεχνία και αφήσαμε το λαϊκο τραγούδι στους «αρμονίστες», να γράφουν τραγούδια και να αφελληνίζουν το ελληνικό τραγούδι.Πού είναι εκείνες οι καταπληκτικές εισαγωγές των παλιών τραγουδιών. Γιατί στις παρέες τραγουδούμε τα παλιά τραγούδια και νεότερα τραγούδια των Κορακάκη, Νικολόπουλου και άλλων που συμπτωματικά είναι μπουζουξήδες?
Σύμπτωση? Δεν νομίζω!:088:
ανηκω στουs υποστηρικτεs του τριχορδου μπουζουκιου,γιατι πιστευω οτι η κατασκευη του το κανει ποιο ισοροπημενο απο το τετραχορδο και οπωs ειπαι και ο μεγαλοs κ.παπαδοπουλοs (και τα τρενα τρεχουνε αλλα δεν γινανε μπουζουξηδεs)
Το θέμα σηκώνει μέχρι και διδακτορική διατριβή (στην οποία, βέβαια, ο υποψήφιος θα έχει ως βάση εκκίνησης τη διδακτορική του Risto Pekka Pennanen για το όργανο Μπουζούκι).
Όλα όσα λέι ο φίλος σου, αγαπητή Ντούγια, είναι όχι μόνο σωστά αλλά και βγαλμένα μέσα από εμπειρίες “πρώτο χέρι”. Η λαϊκή μουσική τράβηξε, μεταπολεμικά, ένα δρόμο στον οποίο την “έσπρωξε” η μετάλλαξη της κοινωνίας, με όλα τα αρνητικά, αλλά και θετικά που αυτό συνεπάγεται. Δεν νομίζω, όμως, ότι η σημερινή κατάσταση προοιωνίζει και άλλο “αίμα” στην αντιπαράθεση των δύο παρατάξεων. Έχει πλέον δημιουργηθεί κάποια “ισορροπία” και κάθε πλευρά ξέρει πολύ καλά που αρχίζουν και που σταματάνε τα δικά της “χωράφια”. Όσο για τον “αφελληνισμό”, είναι πολύ βαρειά κουβέντα. Όσο δεν γίνεται να πούμε ότι ο Μανέτας (π.χ.) αφελλήνισε τη μουσική επειδή έπαιζε με τετράχορδο και συγκερασμένη ταστιέρα τον “Μεμέτη”, άλλο τόσο δεν μπορούμε να πούμε ότι ο Ζαμπέτας την αφελλήνισε επειδή “το γύρισε” στο “καινούργιο” τετράχορδο που κάποιες δεκαετίες αργότερα καθιέρωσε ο Χιώτης. Πάει πολύ μακρυά η βαλίτσα, δεν αναλύονται αυτά τα πράγματα μέσα στα όρια μιας δημοσίευσης σε φόρουμ (έστω και το δικό μας). Εμείς, θα συνεχίσουμε το δρόμο που μάθαμε και ξέρουμε και θα τον περάσουμε στις καινούργιες γενιές. Να είσαι σίγουρη, όλα θα πάνε καλά και με τετράχορδο, και χωρίς.
Μα γιατί να υπάρχει διαμάχη φίλε ανάμεσα στα εξάχορδα και οκτάχορδα? Μπορείς κάποιος να πει ότι το ένα είναι περισσότερο μπουζούκι από το άλλο? Προσωπικά έχω ένα εξάχορδο και ένα οκτάχορδο. Όποιο μου πέσει στο χέρι χρησιμοποιώ και τα απολαμβάνω και τα δύο αφάνταστα. Διαφορετικός βέβαια ο τρόπος παιξίματος στο καθένα, αλλά δεν μπορώ και ούτε θέλω να αποφασίσω πιο αγαπώ περισσότερο. Τα λατρεύω και τα δύο.
Αν, φίλε ρινόκερε, εννοείς εμένα, ακριβώς το αντίθετο υποστήριξα.
Καλοι μου φιλοι εγω πιστευω οτι μια ειναι η διαφορα μεταξυ εξαχορδου και οχταχορδου, το τι τραγουδια σου αρεσει να παιζεις και πως. Το εξαχορδο βγαζει πιο λαικο-ρεμπετικο ηχο και προτειμαται στα ρεμπετικα και τα παλια λαικα και εχει πιο αργη εκτελεση και βγαζει καλυτερα ταξιμια.Απο την αλλη το οχταχορδο προσδιδει ενα πιο κιθαριστικο ηχο και προτειμαται απο αυτους που θελουν γρηγορο παιξιμο και πιο “μοντερνο”. δεν ειναι τυχαιο οτι στα ρεμπεταδικα συναντουμε εξαχορδα και στα σκυλαδικα οχταχορδα. εγω παντως ειχα οχταχορδο που το μετετρεψα σε εξαχορδο που μου παει περισσοτερο ενω εχω παραγγειλει και το καινουργιο μου φυσικα εξαχορδο. Η διαφορα επομενως ειναι στην προτιμιση του καθενος
Κύριε Πολίτη μου, σε καμία περίπτωση δεν αναφέρθηκα σ΄εσάς, ούτε και σε κανένα συγκεκριμένα. Ειλικρινά όμως στενοχωριέμαι όταν βλέπω φανατικούς με το ένα η το άλλο είδος. Φανατικός σημαίνει να μην δέχεται οτιδήποτε είναι πέραν αυτού που ο ίδιος υποστηρίζει. Δέχομαι να αρέσει σε κάποιους μόνο το ένα ή μόνο το άλλο. Άλλωστε αυτό είναι και θεμιτό. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι πρέπει να απορρίπτουμε και να κατηγορούμε το άλλο είδος. Κατά τη δική μου άποψη είναι δύο (ή μήπως ένα?) όργανα τα οποία μπορούν να συνυπάρχουν αρμονικότατα.
Αν υπάρχει διαμάχη, υπάρχει και άγνοια. Αναφέρω ένα περιστατικό το οποίο εμένα με νευρίασε. Είχα πάει να ρωτήσω στο ωδείο της Καλλιθέας εδώ στην Αθήνα για μαθήματα. Και άρχισε να μου λέει ο άνθρωπος, διευθυντής του ωδείου ή υπεύθυνος, κοντά στα 60 οτι πλέον όλοι παίζουν 8χορδο, και που το βρήκες αυτό, είναι ξεπερασμένο… Με κοίταγαν λες και είχα πρόβλημα, ήμουν χαζός και δεν ήξερα. Μου έλεγαν οτι ο δάσκαλος παίζει με Κούκα και άλλες τέτοιες. Τι τους λες για να τους βγάλεις απο την άγνοια τους;
Στα μαγαζιά πυ εγω πάω, δεν εχω συναντήσει ενα τετράχορδο μπουζούκι. Σπάνια. Ένα δυο μου έρχονται στο μυαλό.
Η υποτίμηση και η χαζή άγνοια εμένα δεν μου αρέσει και υποστηρίζω το τρίχορδο! Άλλο ο Ζαμπέτας, ο Χιώτης, Ζαφειρίου κ.λ.π. Τώρα μόνο τρίχορδο. Ξέρω να αναφέρω 10 μεγάλα μποζούκια της εποχής, ολα τρίχορδα. Τετράχορδο;
Βλέπετε τι εννοώ όταν λέω για φανατικούς? Φίλε nikos forlan, αν απορρίψει κάποιος αυτό που αρέσει σ΄εμάς, δεν είναι ανάγκη να πέσουμε στο δικό του επίπεδο και να απαξιώνουμε κι εμείς το δικό του. Θες τη γνώμη μου? όταν σου είπε αυτά που σου είπε, αν ήμουν εγώ θα του χαμογελούσα και θα έφευγα. Προφανώς ο άνθρωπος αυτός γνώριζε να παίζει μόνο τετράχορδο και γι’αυτό προσπαθούσε να σε τρελλάνει. Άρα είναι ημιμαθής και προσπαθούσε να σου πουλήσει πνεύμα. Θα μπορούσε ευγενικότατα και σταράτα να παραδεχτεί ότι δεν μπορεί να διδάξει τρίχορδο και τέρμα. Δεν είναι όμως ανάγκη τώρα κι εσύ να καταφέρεσαι εναντίον του τετράχορδου, σωστός???
Παιδιά, τα τρίχορδα δεν σχημάτισαν ακόμα ενδεκάδα εναντίον των τετραχόρδων. Αν αυτό συμβεί, τότε και μόνο τότε θα μπορούμε να λέμε “εγώ υποστηρίζω το τρίχορδο, ή το τετράχορδο”. Να μας αρέσει και να παίζουμε το ένα, ή το άλλο, μπορούμε. Μάλιστα κάποιοι παίζουν και τα δύο. Και σε κάποιους αρέσουν και τα δύο.
Τελικά όμως, το ερώτημα είναι για μένα:
Ακούμε μια ηχογράφηση απο απλό παίξιμο χωρίς συγχορδίες ή τίποτα τεχνικό που να προδίδει αν ακούμε το ένα ή το άλλο
Μπορούμε πάντα να καταλάβουμε αν ακούμε το ένα ή το άλλο;
Εγώ όχι…
Πάντα όχι.
Αρκετές φορές όμως ναι! Κυρίως σε σχήματα που περιέχουν ανεβοκατέβασμα κλίμακας (όπου ο τετράχορδος βγάζει πιό “συνεχή ήχο” από τον τρίχορδο). Αλλά και το μπασάρισμα του τετράχορδου κάποιες φορές είναι τόσο που δεν μπορείς να το περιμένεις από τρίχορδο τουλάχιστον με τα σκάφη που κυκλοφορούν.
Παιδιά το τετράχορδο έχει νότες που δεν υπάρχουν στο τρίχορδο -μεγαλύτερη έκταση, οπότε σε εκείνη την περιοχή (χαμηλές νότες) αμέσως καταλαβαίνεις ότι δεν είναι τρίχορδο, αφού αυτήν την περιοχή …δεν την έχεις. Τώρα εάν παίξει κάποιος μια μελωδία σόλο στην κοινή έκταση χωρίς ανοιχτές, μάλλον μόνο από τις συμπαθητικές αρμονικές συνηχήσεις μπορούμε να καταλάβουμε. Αν παίζουν όμως και άλλα όργανα δυσκολεύει το πράγμα.
θα πρέπει μάλλον να το αφήσουμε έμεις τουλάχιστο το τι παίζει το ένα και τι το άλλο,σαφώς και υπάρχουν διαφορές,σαφώς επίσης αλλάζοντας στυλ παιξίματος και ηχόχρωμα παίζεις και με τα δύο τα πάντα,για εμένα το όργανο είναι ΕΝΑ με δύο εκδοχές…απλά ας απολαύσει ο καθένας τη δική του…
είναι δύο διαφορετικά όργανα, της ίδιας οικογένειας βέβαια. το καθένα (3Χ/4Χ) έχει τη λογική του (ισοκράτης/κιθάρα), το παίξιμό του (ανοιχτές/ταχύτητα), και το ρεπερτόριό του. φυσικά και τον ήχο του, αλλά πλέον φτιάχνονται “τετράχορδα με μία χορδή λιγότερη”. αν θέλουν ο μάστορας κι ο πελάτης όλα γίνονται, αλλά δυστυχώς μπαίνει πρώτα η ευκολία στην πώληση και την τυποποίηση.
σκεφτείτε τη διαφορά λαϊκής/ακουστικής κιθάρας ή τζουρά/τρίχορδου -πόσο σαφής είναι, παρά το γεγονός ότι έχουν ίδιο αριθμό χορδών και κούρδισμα.
Φίλε Άλκη μπορείς από την πιο βαριά ρε που υπάρχει και με το τετράχορδο κάνεις ανεβάσματα δρόμων στις 2 τελευταίες χορδές που κάνουν μπαμ κάτι που στο τρίχορδο δεν γίνονται ή και να γίνουν στη ρε πάνω καταλαβαίνεις ότι είναι τρίχορδο. Πιστεύω πως σε κατατόπισα ελάχιστα
Το όνομα μου είναι Αλέξανδρος (αν απευθύνεσαι σε εμένα)
Η απορία μου δεν είναι στις τεχνικές δυνατότητες και διαφορές των 2 τύπων μπουζουκιού αλλα καθαρά στο ηχόχρωμά τους στην κοινή τους έκταση.Φυσικά οι δακτυλισμοί θα είναι διαφορετικοί, κάτι που προδίδει τον τύπο οργάνου που χρησιμοποιείται.
Το ενδιαφέρον βέβαια είναι οτι δεν υπάρχει “απόλυτο ηχόχρωμα” τρίχορδου ή τετράχορδου οπότε το δικό μου συμπέρασμα είναι οτι, αν πχ μια απλή εισαγωγή παιχτεί στο ένα ή στο άλλο όργανο,ειδικά στην ψηλή του έκταση, αμφιβάλλω αν κανείς θα καταλάβει πόσες χορδές έχει το όργανο.
Κακά το ψέμματα όμως, το τετράχορδο δεν αναπτύχθηκε για να παίζει μόνο απλές εισαγωγές στην ψηλή περιοχή αλλα για περισσότερα και διαφορετικά πράγματα απο το τρίχορδο.
Α κάτω από αυτό το πρίσμα ναι συμφωνώ φίλε Αλέξανδρε(συγχώρεσε με για την παρερμηνεία του ψευδωνύμου σου). Σαφέστατα το τετράχορδο παρέχει περισσότερε επιλογές σε άποψη παιξίματος από το τρίχορδο
Το “διαφορετικά” το δέχομαι, το “περισσότερα” όχι.
Ναι δίκιο έχετε κύριε Νίκο, πολύ λίγα πράγματα δεν γίνονται στο τρίχορδο…2 νότες και τετράφωνες συγχορδίες, πράγμα ιδιαίτερα χρήσιμο όταν παίζουμε ντιμινουίτες και μεθ’εβδόμης.