Οι μπαγδατόπηχες τι είναι;
!!!
Πάω πάσο τότε. Μια φωτογραφία κοίταξα χτες, κι αυτή δεν έδειχνε κανέναν εσωτερικό χώρο, έδιχνε την επιγραφή, κρεμασμένη πράγματι σ’ έναν τοίχο παράγκας, που σκέφτηκα ότι θα μπορούσε να είναι απλώς ο πλησιέστερος τοίχος, άσχετης παράγκας, και το καφενείο να είναι απέξω.
Όχι, όχι, τί απέξω και πολυτέλειες! Αυτό που βλέπεις ήταν το Ζώρζ Μπατέ. Εμβαδόν το πολύ 2,5 τ.μ. Έτσι κι αλλοιώς, οι «δρόμοι» του «συγκροτήματος» Καραϊσκάκη δεν θα είχαν, εκτιμώ, πλάτος μεγαλύτερο των 1,5 – 2 μέτρων.
Μπαγδατόπηχες λέγονται κάποια ελαφρά ξύλινα προφίλ, ασπρόξυλο, διαστάσεις 3 χ 5 εκ. και τέτοια. Τα χρησιμοποιούν και οι καραγκιοζοπαίκτες, είναι πολύ πρακτικά στο κάρφωμα / ξεκάρφωμα.
από πού μέχρι πού? Ακτή τζελέπη?
Αυτό ακριβώς που φαίνεται στο πλάνο, Μιχάλη. Ακτή Ποσειδώνος, Ακτή Τζελέπη, Άστιγγος και Αριστείδου (μεγάλωσε λίγο την κλίμακα, να φανούν όλα τα ονόματα).
Γι’ αυτή τη φωτογραφία μιλάμε;
Έχεις δίκιο Νίκο, το εμβαδόν είναι μικρό μεν αλλά πάντως υπάρχει. Από μνήμης δε θυμόμουν ότι ο Μπάτης είναι μέσα, τον θυμόμουν έξω, οπότε σκέφτηκα ότι μπορεί να μην υπήρχε καν «μέσα», να ήταν όλο το καφενείο υπαίθριο και απλώς να είχε κρεμάσει την ταμπέλα στον πλησιέστερο παραγκότοιχο. Όπως σε μιαν άλλη,
…όπου πραγματικά μπορεί να μην υπάρχει καθόλου καφενείο.
Πολλές φωτογραφίες, μεταξύ των οποίων κάποιες σπάνιες, εδώ:
Μεταξύ άλλων, εδώ στο νήμα #1 γράφει: Έπαιζε πάρα πολύ ωραία μπαγλαμά και είχε δικό του «χοροδιδασκαλείο» στη Δραπετσώνα, γύρω στο 1925, γράφει ο Τ. Σχορέλης. «Μέχρις ότου καεί το Καραϊσκάκη, το 1937, διατηρούσε εκεί καφενείο - τεκέ, όπου σύχναζαν όλοι οι μάγκες της εποχής.
Καθώς και στο νήμα #4: Στα 1931 άνοιξε έναν καφενέ, το “Ζωρζ Μπατέ”, στα Λεμονάδικα του Καραϊσκάκη (Ακτή Τζελέπη) που έμελλε να γίνει λίκνο του λαϊκού μας τραγουδιού.
υπάρχει μια καλή έρευνα για τους προσφυγικούς συνοικισμούς του πειραιά:
Αν είχε όντως τεκέ, θα ήταν έστω στοιχειωδώς περίκλειστος, δεν πιστεύω να την πίνανε μες στη μέση στο μεϊντάνι. Εκτός αν δεν υπήρχε απαγόρευση τότε (πότε έγινε;).
Γενικά πάντως έχω την εικόνα ότι ο Μπάτης άνοιξε πολλά εφήμερα μαγαζάκια.
Κάτι που είχα διαβάσει και παλιότερα και δεν έβρισκα αλλά αναφέρεται είδα στο λινκ του pepe. Σχετικά με το μέγεθος του μαγαζιού που οι περισσότεροι λέμε ότι μάλλον ήταν πολύ μικρό ή ίσως ήταν απλά ένας εξωτερικός χώρος, εδώ είδα γράφει ότι το χρησιμοποιούσε ο Μουφλουζέλης ως σπίτι του και κοιμόταν μέσα, άρα μάλλον είναι πιο μεγάλος ο χώρος. Αυτό που δεν διευκρινίζεται είναι αν το κείμενο αναφέρεται στο καφενείο που λέμε ή σε κάποιο άλλο. Πάντως στο ίδιο κείμενο λέει: 1927 O πιτσιρικάς Γενιτσαρης, σε ενα απο τα πρωτα καφενεια του Μπατη, άρα γίνεται ακόμη πιο μπερδεμένο το θέμα.
Λοιπόν, τώρα που την (ξαναματα-) βλέπω τη φωτογραφία, αλλά με περισσότερη προσοχή: κάποια στοιχειώδης τάξη υπήρχε, αφού η ταμπέλα περιλαμβάνει και έναν αριθμό, αρκούντως μάλιστα προβαλλόμενο. Προφανώς, ο αριθμός υποδηλώνει «Χώρος υπ’ αρ. 262». Και όχι μόνο αυτό. Ο χώρος χωρίζεται από τους διπλανούς όχι με μπαγδατόπηχες, αλλά με κανονική τοιχοποιία που μάλιστα αντέχει να στηρίξει και μηχανισμό ρολού. Άρα πρόκειται για τα καινούργια καταστήματα, που όπως φαίνεται εδώ, κατασκευάστηκαν με φροντίδα του Δήμου μετά την πυρκαϊά του ΄29. Η λεζάντα της σχετικής φωτογραφίας: Τα νέα καταστήματα της πλατείας Καραϊσκάκη στα οποία εγκαταστάθηκαν πρόσφυγες παραγκούχοι, πυροπαθείς και μικρέμποροι την άνοιξη του 1930: (μετά την πυρκαϊά του Ιαν. ΄29, προσθέτω εγώ)
Κατά τη γνώμη σας ποια περιοχή στον Πειραιά εξακολουθεί να μοιάζει με τον Πειραιά από τις αρχές του περασμένου αιώνα?
Η δική μου γνώμη: Καμμία….
Οι μόνες περιοχές που θα μπορούσαν σήμερα να μοιάζουν με τον Πειραιά των αρχών του 20ού αιώνα είναι στον κεντρικό Πειραιά: περιοχή λιμανιού, Καστέλλα, Πασαλιμάνι, Τουρκολίμανο. Όλες οι άλλες περιοχές ήταν ακόμα είτε έλη, είτε θυμάρια. Δυστυχώς όμως, η λαίλαπα της ανοικοδόμησης των αρχών του ΄60 και δώθε, άφησε ελάχιστα δείγματα των ωραιότατων δίπατων και τρίπατων νεοκλασικών του παλιού Πειραιά.
(και ας μην αναφέρουμε το κακούργημα του Σκυλίτση, που εν μιά νυκτί γκρέμισε το παλιό Δημαρχείο… )
οι προσφυγικοί συνοικισμοί όλων των εποχών θα είναι πάντα αντίστοιχοι, παράγκες με ό,τι υλικά είναι εύκαιρα και παραπεταμένα (όπως και οι πρόσφυγες από τους ντόπιους).
Αμ, για τους ντόπιους οι πρόσφυγες παραπεταμένοι ήταν, ναι, εύκαιροι δεν ήταν….
ναι, στο “παραπεταμένα” πήγαινε.
Πληροφορίες για την πλ. Καραϊσκάκη της εποχής εκείνης θα έχει και ο κ. Βλάχος, ο συνεργάτης των Γ. Μακρή/Σ. Γκούμα.
Ένα άλλο γνωστό μαγαζί του Μπάτη ήταν το “χοροδιδασκαλείο” του που ήταν στην Αίμου, στην Αγιά Σοφιά, στα Μανιάτικα. Νομίζω ότι ο Γενίτσαρης, πιτσιρικάς, εκεί είχε τις πρώτες εικόνες πριν κατεβεί στην πλ. Καραϊσκάκη. Το συγκεκριμένο το θυμόταν κι ένας γνωστός μου, μακαρίτης πια, που έμενε εκεί κοντά
Έχω παρακολουθήσει όλες τις παρουσιάσεις του φίλου Θανάση Βλάχου. Για την πλατεία Καραϊσκάκη δεν νομίζω να παρουσίασε κάτι άγνωστο. Για το χοροδιδασκαλείο, είναι βέβαια γνωστό αυτό που έλεγε η παρέα των Κουνάδη / Παπαϊωάννου στα τότε ραδιόφωνα (Κανάλι 1, Πειραιάς):
Έδειχνε ο Μπάτης τα βήματα του ταγκό, «ένα μπρος και δύο πίσω», και εξασκούνταν οι μαθητές καθώς το γραμμόφωνο έπαιζε. Ο ίδιος όμως, έβρισκε την ευκαιρία να κρυφτεί πίσω απ’ την κουρτίνα που χώριζε το χώρο εξάσκησης απ’ το «γραφείο», να τραβήξει μια ρουφηξιά και κάποια στιγμή, παραμερίζοντας την κουρτίνα, να επισημάνει: -Είπαμε: Μια μπρός και δύο πίσω! ενώ, το ντουμάνι διαφαινόταν και μύριζε κι από πάνω…
Ωραία αφήγηση. Δεν μπορώ να πω ότι κατάλαβα όλες τις λεπτομέρειες, αλλά αυτό το χαρακτηριστικό «καθόσουνα στο καφενείο κι έπινες καφέ από το απέναντι» μου θύμισε κάτι που το 'χω δει και σήμερα, σε χωριά: θαμώνες να κάθονται σε κλειστό καφενείο και να τους σερβίρει ο απέντντι, που έχει ανοίξει.
