Καλησπέρα.
Ψάχνω στίχους από Σεφαραδίτικα τραγούδια (είτε στην εβραϊκή είτε μεταφρασμένα).
Μπορεί κάποιος να με βοηθήσει απο το φόρουμ που να κοιτάξω; Είτε σε βιβλιογραφία ή και ιντερνετικά.
Ευχαριστώ πολύ.
Από την ισραηλινή πρεσβεία θα ξεκινούσα.
Αν θυμαμαι καλά, στο δίσκο της Σαβινας Γιαννάτου με τα σεφαραδίτικα (“άνοιξη στη Σαλονίκη”), υπάρχουν και οι στίχοι των τραγουδιών.
Η ισραηλινή πρεσβεία είναι η καλύτερη λύση από όλες τις πλευρές!
Εκτός επίσης από τη Σαβίνα Γιαννάτου, η Γιασμίν Λεβί είναι από τις πιο γνωστές στο χώρο αυτό.
Παραθέτω μερικά σεφαραδίτικα, των οποίων υπάρχουν και οι στίχοι (αυθεντικοί ή μεταφρασμένοι στα ελληνικά):
Adio Kerida
Mi Korazon
A La Una Yo Naci
(Hija Mia Mi Querida) " Το μαγαζί"
https://www.youtube.com/watch?v=awzYCrLqUKM
(Durme Durme) “Νυχτερινό”
El Sueno Del Hija A Del Rey
Και ένα [b][u]site[/b][/u] με καταπληκτική δουλειά πάνω στα σεφαραδίτικα που θα σου φανεί πολύτιμη.
1 «Μου αρέσει»
Στην πτυχιακή εργασία της Brigitte Santmann (Ιούλιος 2010) που έγινε στο Πανεπιστήμιο Λουκέρνης (Zwischen Romance, Sarki und Rebetiko –Das juedische Musikleben in Salonica zwischen 1900 und 1943), θα βρεις σχετικά στοιχεία τόσο στο κείμενο όσο και στη βιβλιογραφία στο τέλος:
Μοιάζει εντυπωσιακά σοβαρή δουλειά.
Δεν είναι εβραϊκή γλώσσα. Είναι Ladino, ισπανοεβραίικα, δηλαδή μια διάλεκτος των Ισπανικών.
Οι Εβραίοι κατά τους αιώνες της διασποράς τους έχασαν τη γλώσσα τους, αφομοιώθηκαν γλωσσικά προς τους πληθυσμούς με τους οποίους συνοικούσαν οι διάφορες ομάδες τους, και, σε περιπτώσεις που αργότερα ακολούθησε απομόνωση από εκείνους τους πληθυσμούς, η «ξένη» γλώσσα ακολούθησε ξεχωριστή πορεία εντός των εβραίικων κοινοτήτων και κατέληξε να γίνει διάλεκτος ή και καινούργια γλώσσα. Εκτός από τα ισπανοεβραίικα Λαντίνο, άλλη τέτοια περίπτωση είναι τα γερμανοεβραίικα Γίντις. Στην Ελλάδα, εκτός από τους περίπου-ισπανόφωνους Σεφαραδίτες, που ήρθαν στα βόρεια όταν τους έδιωξε ο Φερδινάνδος από την Ισπανία, είχαμε και παλιότερες κοινότητες (νομίζω Ασκενάζηδων αλλά μπορεί και να κάνω λάθος) που ζούσαν πιο νότια, π.χ. Αθήνα, και ήταν πλήρως ελληνόφωνοι. Υποθέτω ότι οι ελληνοσεφαραδίτες το 1500-τόσο θα μιλούσαν κανονικά ισπανικά της εποχής αλλά μετά, αποκομμένοι από την Ισπανία τόσους αιώνες, έφτασαν να τα μιλούν αλλιώτικα.
Η ονομασία «εβραϊκή γλώσσα» αναφέρεται στη γλώωσσα της Παλαιάς Διαθήκης η οποία έσβησε, παρέμεινε νεκρή για πολλούς αιώνες, και αργότερα ξαναζωντάνεψε τεχνητά κι έγινε επίσημη γλώσσα του νέου κράτους του Ισραήλ. Πρόκειται, αν δεν κάνω λάθος, για τη μοναδική περίπτωση τέτοιας αναβίωσης που πέτυχε.
Δεν έχω καλές σχέσεις με τέτοιες ‘‘οικίες’’…
Ευχαριστώ για τις πληροφορίες!!!
— Νέο μήνυμα προστέθηκε στις 11:00 ::: Το προηγούμενο μήνυμα δημοσιεύθηκε στις 10:54 —
Έχεις δίκιο που γίνεσαι ποιο συγκεκριμένος. Το ίδιο συνέβη, από όσο ξέρω και στα Klezmer όπου δανείστηκαν γλώσσα καθώς και μελωδίες περιοχών όπου διέμεναν οι Εβραίοι.
Έχουμε και τους Ρωμανιώτες Εβραίους, γηγενείς της ΒΔ Ελλάδας (Γιάννενα κυρίως αλλά και Πάργα, Πρέβεζα), εγκατεστημένους εκεί από τον 8ο αιώνα ή και πολύ νωρίτερα. Νομίζω ότι μιλούν Ελληνικά, σίγουρα πάντως ούτε λαντίνο ούτε γίντις.
Διαβάζοντας τώρα κάπως διεξοδικότερα την εργασία, αναιρώ τον καλό μου λόγο του #6.
Δυστυχώς, ο μοναδικός (σχεδόν) πληροφορητής της συγγραφέως σχετικά με το ρεμπέτικο ήταν ο Ηλίας Πετρόπουλος. Για το λόγο αυτό, δεν μπόρεσα να διαβάσω άνετα το σχετικό κεφάλαιο της εργασίας. Όμως, όταν έφτασα στον δεύτερο από τους τρεις ανθρώπους – κλειδιά που αναφέρει η συγγραφέας, τον Δημήτρη Σέμση, πληροφορήθηκα με έκπληξη ότι ο μικρός Δημήτρης, γυιός ελληνικής (!) οικογένειας της Στρώμνιτσας, είχε (μεν) για μητρική γλώσσα τα “Σλαβομακεδόνικα” αλλά όταν, παιδί ακόμα, μετεγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη (!!), έμαθε και Ελληνικά(!!!). Την πληροφορία αυτή πήρε, λέει, η συγγραφέας από το βιβλίο της Lisbet Torp. Φυσικά, μόλις άνοιξα το βιβλίο στις δύο σελίδες που αναφέρονται στη σχετική υποσημείωση, βεβαιώθηκα ότι όχι, δεν τα έχω χάσει ακόμα. Πράγματι, ο μικρός Δημήτρης δεν μπόρεσε να αξιοποιήσει τα χρήματα που είχαν μαζευτεί στο χωριό, για να πληρωθεί η διαμονή του και το (ελληνόφωνο) ωδείο. Εγώ, όμως, σταμάτησα σε αυτό το σημείο το διάβασμα της εργασίας.
Εντάξει η μητρική γλώσσα μπορεί να ήταν και βλάχικα αλλά υπήρχε ελληνικό σχολείο, δε ξέρουμε αν φοίτησε ο Σέμσης εκεί; Υπάρχει και συντοπίτης του με το ίδιο επώνυμο (Κουκουδέας) μακεδονομάχος 
Σλαβόφωνοι ήταν, νομίζω, όχι βλαχόφωνοι. Αλλά αν η γλώσσα ήταν κριτήριο ελληνικότητας, τότε ο μισός πληθυσμός θα ήταν ξένοι.
Νίκο, σ’ ενοχλεί το Έλληνας. Αν έλεγε «ήταν Σλαβομακεδών» ή «Σκοπιανός» ή, για σκέψου, «Μακεδών» θα εξόργιζε άλλους. Και αν δεν έλεγε τίποτε θα ήταν μια πολιτική ευπρέπεια στρογγυλεμένη επίτηδες για να μην εξοργίσει κανέναν.
Εμένα το «Έλληνας που δεν ήξερε γρυ ελληνικά γιατί δε μιλιούνταν στο χωριό του» δε μου χτυπάει περίεργα - πάντως όχι πιο περίεργα από τα υπόλοιπα.
Emc, δεν ήταν βλαχόφωνοι αλλά σλαβόφωνοι στη Στρώμνιτσα. Ξέρουμε, μέσω του βιβλίου της Lisbet Torp, της οποίας πηγές ήταν στενής συγγένειας απευθείας απόγονοι του Σέμση, ότι δεν φοίτησε σε ελληνικό σχολείο, στη Στρώμνιτσα ή αλλού και ξέρουμε ότι δεν μίλαγε παρά ελάχιστα ελληνικά ως παιδί. Ξέρουμε επίσης ότι Σέμσης (αρχικά Σεμιρτζής) είναι εξελληνισμός του semsiyeci (semş είναι ο ήλιος στα τουρκικά) και ότι πράγματι, το επάγγελμα του παπού του ήταν ομπρελάς αλλά και κατασκευαστής και καλός παίκτης βιολιών, γιαυτό και είχε παράλληλα και το όνομα Κεμαντζής, ενώ το οικογενειακό όνομα ήταν Κουκουδέας. Το φαινόμενο, κάποια μέλη μιάς οικογένειας να τάσσονται υπέρ της ένωσης με την Ελλάδα, ενώ κάποια άλλα όχι, ήταν πάρα πολύ συχνό.
Δεν είναι όμως αυτό που με ενόχλησε και παράτησα το διάβασμα της εργασίας. Η Torp, στις συγκεκριμένες σελίδες 14 και 15 του βιβλίου της γράφει επί λέξει:
In order for Dimitrios to develop this talent, money was collected among people in Strumica so that he could be sent to Salonica to study the violin. However, this was no success at all. Dimitrios, who had been raised with the Slavonic – Macedonian dialect, also known as Slavomakedonika, as his mother tongue, not only was not able to communicate very well in Greek but also, being only a child, suffered from being away from home and among aliens. As a result, he returned almost immediately to his family in Strumica.
Για να αξιοποιήσει ο Δημήτριος το ταλέντο αυτό (του βιολιστή, σημειώνω), συγκεντρώθηκαν χρήματα από συγχωριανούς στη Στρώμνιτσα ώστε να μπορέσει να πάει στη Σαλονίκη να σπουδάσει βιολί. Όμως, δεν πέτυχε καθόλου αυτό. Ο Δημήτριος, που είχε ανατραφεί με τη σλαβονική – μακεδονική διάλεκτο, γνωστή και ως σλαβομακεδόνικα, ως μητρική γλώσσα, όχι μόνο δεν μπορούσε να επικοινωνήσει επαρκώς στα Ελληνικά αλλά επιπλέον, ως παιδί που ήταν, υπέφερε από την έλλειψη του οικογενειακού περιβάλλοντος και την ζωή στα ξένα. Το αποτέλεσμα ήταν να επιστρέψει σχεδόν πάραυτα πίσω στην οικογένειά του στη Στρώμνιτσα.
Από την παράγραφο αυτή, η συγγραφέας συμπεραίνει επί λέξει (για τον Σέμση) ότι:
Seine Muttersprache war der ortsuebliche Dialekt Slavomakedonika; er lernte aber gleich bei seinem Umzug nach Salonica, der noch in Kindertagen erfolgte, auch Griechisch.
Η μητρική του γλώσσα ήταν η επικρατούσα στην περιοχή σλαβομακεδονική γλώσσα. Έμαθε όμως και Ελληνικά, αμέσως με την μετακίνηση του στη Θεσσαλονίκη, που έγινε όταν ήταν ακόμα παιδί.
Από αυτό ενοχλήθηκα.
Περικλή, καθόλου δεν με ενοχλεί το “Έλληνας” και μάλιστα, όταν μία οικογένεια της περιοχής της Στρούμιτσας το 19ο / αρχές 20ού αιώνα λέγεται Κουκουδέα, το πιθανότερο ήταν να ήταν και Πατριαρχικοί και να δήλωναν και Έλληνες και να πολέμησαν και στον αγώνα, όπως και συνέβη πράγματι.
Καταπληκτικό όντως, ειδικά η σμυρνέικη ηχογράφηση του Κόκκινου που είναι πηγή για το ένα από τα σεφαραδίτικα
Άλλη πολύ καλή ιστοσελίδα για τη σεφαρδίτικη μουσική:
http://www.sephardicmusic.org/index.htm
Συνιστώ επίσης τις εξαιρετικές εργασίες του Edwin Seroussi, από τις οποίες μερικές είναι διαθέσιμες στο academia.edu:
https://huji.academia.edu/ESeroussi
Πιστεύω ότι οι εργασίες της Rivka Havassy θα έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τα μέλη εδώ, μια που γράφει για τους Σαλονικιώτες Εβραίους και για τα τραγούδια τους. Δεν μπορούσα να κατεβάσω τα κείμενα της στο κομπιούτερ μου, αλλά ίσως δεν έχω τα κατάλληλα apps:
https://independent.academia.edu/RIVKAHAVASSY
Και μια που ή αρχική ερώτηση αφορούσε τους στίχους, εδώ είναι οι μεταφράσεις της από γνωστά σεφαρδίτικα τραγούδια που μάζεψε ο Alberto Hemsi:
2 «Μου αρέσει»
Παραθέτω επίσης ένα σύντομο άρθρο στα ελληνικά που περιέχει μερικές χρήσιμες πληροφορίες
https://mdw.academia.edu/kostispapazoglou
Ένα ωραίο τραγούδι με τη χωρωδια της εβραϊκής κοινότητας Θεσσαλονίκης, υπό τη διεύθυνση του αρθρογράφου:
1 «Μου αρέσει»