Πολύ ωραία Φώτη.
Ο “Ντροπιάρης” στη Σέρφο. Παλαιά ηχογράφηση με τον περίφημο βιολιτζή Στρατή Νίνη και στο Λαούτο τον Αχιλλέα Διενή.
Τα περισσότερα από αυτά τα τραγούδια είναι πανελλήνιας διάδοσης, σε κάθε τόπο με παραλλαγές στα λόγια και με ντόπιο σκοπό.
Ο «Ντροπιάρης» υπάρχει στη Νάξο ως «Η παυλοπούλα η Ντουντού», στη Θράκη ως «Πες μας βρε Γιώργο ποια ‘γαπάς». Μάλιστα με αυτόν περίπου τον στίχο (Γιωργάκη μου ποιαν αγαπάς / κι ολημερίς τη μελετάς) υποδεχόταν τον μικρό Βιζυηνό ο παππούς του στο «Μόνον της ζωής του ταξείδιον» και, παρόλο που δε συνέχιζε, μ’ αρέσει να πιστεύω ότι αυτό το τραγούδι είχε κατά νου. Ο σκοπός (ο θρακιώτικος) υπάρχει σε δίσκο του Σ. Καρά.
Ο Πνευματικός λέγεται με ακριβώς αυτά τα λόγια στην Κάρπαθο, σε εύθυμο καθιστικό σκοπό, τον ίδιο με τα «Μάρμαρα του Γαλατά» και την «Κόρη από την Αμοργό». Τα τελευταία 10-15 χρόνια -ίσως και περισσότερα- το καρπάθικο τραγούδι έχει γίνει σουξέ και σε άλλα 12νησα, Τήλο, Κάσο κ.ά… Σε άλλα όμως νησιά της 12νήσου υπάρχει ένας πιο ενδιαφέρων κύκλος μετακινήσεων και μετεξελίξεων με κέντρο αυτό το τραγούδι:
Το λένε -ή το έλεγαν παλιότερα- στη Λέρο, σ’ έναν σκοπό άσχετο από τον παραπάνω καρπάθικο, με τσάκισμα «Κακόμοιρε παπά». Ο ίδιος σκοπός υπάρχει και στην Κάσο, με το ίδιο τσάκισμα, αλλά όχι για το ίδιο τραγούδι, παρά ως σκοπός για μαντινάδες. Και υπάρχει και στην Κάλυμνο ως Νυφφικάτος, πάλι για μαντινάδες, αυτή τη φορά χωρίς ούτε το τσάκισμα, με τη σημαίωση ωστόσο -όπως είχα διαβάσει κάπου- ότι για αδιευκρίνιστους λόγους κάποιοι παλαιοί τον ονόμαζαν «Κακόμοιρε παπά»!
Η «Μηλιά» στην Κάρπαθο είναι πράγματι Ζερβός, αλλά κι αυτή υπάρχει ανά την Ελλάδα σε διάφορες παραλλαγές, μεταξύ των οποίων μία άγνωστης προέλευσης (μήπως 7νησα;):
Και στη Ρόδο πρόκειται για Ζερβόδεξο χορό.
Πράγματι, τα περισσότερα απαντούν σχεδόν σ’ όλη την Ελλάδα. Του Πνευματικού όμως, μάλλον δεν το έχω ξανακούσει. Του Ντροπιάρη υπάρχει τραγουδισμένο σ’ ένα άλμπουμ (LP) με χορευτικά (βεβαίως!) της Δώρας Στράτου δεκαετίας ΄60, σχεδόν με απαράλλαχτο κείμενο, λείπει μόνο η (ωραιότατη!) απόκριση της κόρης. Επίσης η τραγουδίστρια (φαντάζομαι) «διόρθωσε» ένα στίχο που στον Γνευτό είναι αριμάριστος: «Κόρη μ’ ο γιός μου σ’ αγαπεί» (και ντρέπεται να σου το ειπή).
Διόρθωσε, με την έννοια ότι τον επανόρθωσε, τον επανέφερε, υποθέτω. Διότι «σ’ αγαπεί» το εχω ακούσει και σ’ άλλες εκτελέσεις, και λογικά αυτό έλεγαν και στη Ρόδο, αλλά μάλλον ο Γνευτός ντρέπεται να το πει! (Έχει και κάποιο δίκιο ο άνθρωπος… Υπάρχει η ποιητική άδεια βέβαια, υπάρχει η αρχή ότι δε διορθώνουμε κατά βούληση ό,τι δε μας αρέσει από τις καταγραφές, αλλά το «αγαπεί» είναι ομολογουμένως ανεκδιήγητο.)
Τώρα που το ξανασκέφτομαι, μάλλον απολύτως τίποτα δεν «διόρθωσε»: έτσι το ήξερε, έτσι το τραγούδησε. Και ήταν και μία εποχή όπου (αν δεν στεκόταν κέρβερος ένας Καράς πίσω ….) καρφί δεν τους καιγόταν….
Δύσκολο, συνήθως λένε 'γαπά σε, 'γαπού σε ή πιο απλά σ’αγαπά. Αλλά δε συνηθίζεται στη διάλεκτο το “σαγαπεί”
Πες μου βρε Γιωργο ποιαν αγαπάς, υπάρχει και στη Ρόδο. Θέλω να ελέγξω τους στίχους κατά πόσο είναι ίδιοι και σαν σκοπός.
Σε καμία διάλεκτο. Είναι απλά λάθος. Ωστόσο, λέγεται, στο συγκεκριμένο τραγούδι.
Μου θυμίζει μάλιστα έναν κάπως συγκεκριμένο τύπο λαθών, που τα βρίσκουμε καμιά φορά σε νεότερα δημοτικοφανή τραγούδια, δημιουργημένα όχι βέβαια από λογίους αλλά πάντως από ημιεγγραμμάτους. Π.χ. στον «Κυνηγό και την Καλογραία»: προχωρεί και μπαίνει μέσα με λυπητερή καρδιά (ποτέ και πουθενά λυπητερή δε σημαίνει λυπημένη, αλλά εδώ αυτό εννοεί).
Κατάλαβα τι εννοείς, όμως είναι μια πρακτική που συνηθίζεται, για να φτιάξουν τη ρίμα ή τη μαντινάδα.
Ο Κολυμπαριανός λέει “…και η καρδιά σου να πονεί μα να πονεί για μένα”.
Ή η βλάχα της Νάξου, “να του βάζει το μαχαίρι και να λέει δε πονεί”.
Δε στέκει όμως έχει ευρεία χρήση.
Πονεί, Μιλεί, ζητεί, αγαπεί κλπ…
Πονώ πονείς πονεί λέμε, και πού σε πονεί και πού σε σφάζει. Φυσικά, και το πονά αποδεκτό είναι.
Πονείς-πονεί, ζητείς-ζητεί, μιλείς-μιλεί είναι κανονικοί τύποι σε ορισμένες ντοπιολαλιές, και τους ακούς και στον προφορικό λόγο. Μάλιστα, είναι και πιο κανονικοί κατά μία έννοια από τους κοινούς πανελλήνιους με α, γιατί έχουν μείνει όπως στ’ αρχαία, ενώ στην κοινή νεοελληνική έχουν αλλάξει κλίση. Αντίθετα, το αγαπείς δε λέγεται πουθενά (ντάξει, δεν ξέρω αν σε κάποιο συγκεκριμένο κορφοβούνι υπάρχει διάλεκτος που να λένε «αγαπείς» αλλά γενικά μιλώντας δε λέγεται).
Εδώ στην Κρήτη, στους μαθητές στ’ αρχαία, τους λέω: «για να βρείτε αν ένα ρήμα είναι σε -έω ή σε -άω (π.χ. ζητώ: ψάχνουμε να βρούμε αν στα αρχαία το β’ πρόσωπο είναι ζητείς ή ζητάς), θυμηθείτε πώς το λέει η γιαγιά σας». Κατά κανόνα η κρητικιά γιαγιά το λέει όπως στ’ αρχαία, δηλαδή ζητείς.
Εδ’ώ με το αγαπεί έχουμε ένα αφύσικο στρίμωγμα της γλώσσας για να εξυπηρετηθεί η ρίμα, δηλαδή έχουμε το κάρο μπροστά από τ’ άλογα.
Διάφορα τέτοια γλωσσικά παράξενα του δημοτικού τραγουδιού, τα εξετάζει ο Μπουκάλας στην «Αγαπώ». Είναι ένα βιβλίο απίστευτης πληρότητας, με αρκετές χιλιάδες παραδείγματα κάθε πιθανής και απίθανης περίπτωσης, αντλημένα από τραγούδια που βρίσκονται σε άπειρες πηγές, έντυπες ή και ηχητικές (σίγουρα και τον Γνευτό), αλλά στο ευρετήριο δε βρίσκω «αγαπεί», άρα, αν το έχει, θα πρέπει να ψάξω όλο το βιβλίο. Δε θα το ψάξω όμως, κι έτσι δε θα μάθου,με αν και πώς το σχολιάζει.
Συμπλήρωσις:
Άλλωστε στο «και η καρδιά σου να πονεί μα να πονεί για μένα» το «πονεί» δεν το ζητεί 
η ομοιοκαταληξία: και με «πονά» μια χαρά θα έβγαινε, όπως και στο «μάνα μου το στήθος μου πονεί κι αναστενάζω».
1 «Μου αρέσει»
Περικλή είσαι εκπαιδευτικός στα Αρχαία;
Συμπλήρωση περί του θέματος:
Το Νανούρισμα πρέπει να είναι γύρω από τον Έμπωνα, ορεινή Ρόδος, όσων αφορά όσα βρήκα.
Από όλα τα νανουρίσματα που έψαξα, ταυτίζεται στο 3ο σκέλος “Κοιμήσου που να θρέφεσαι…να σε πετροβολήσω”
Τα άλλα 2 σκέλη δε βρήκα ακόμα παρόμοια, θα πρέπει να το ψάξω περαιτέρω.
Η ερωτευμένη
Το βρήκα από τη Κρεμαστή με 10 στίχους, διαφορετικούς πλην του πρώτου. Του Γνευτού είναι σαφώς πιο πλήρης.
Το στοίχημα
Πρόκειται για το τραγούδι του Βοσκού και του Βασιλιά, διαδεδομένο σχεδόν σε όλα τα Δωδεκάνησα, στη Ρόδο με 3-4 παραλλαγές. Ενδιαφέρον είναι οτι στου Γνευτού, έχει άλλα που δε χρησιμοποιούνται. “Καλυμνίζει” η παραλλαγή, ίσως τη βρήκε κοντά στα Αφάντου, βορειοανατολική Ρόδος.
Ο Πνευματικός
Τα είπε ο Περικλής πιο πάνω, του Γνευτού η παραλλαγή δεν δείχνει κάτι διαφορετικό,ισα ίσα που λείπει το μισό τραγούδι.
Το πότισμα των λουλουδιών
Δεν έχω βρει κάτι ακόμα.
Η μηλιά
Δε πρόκειται για την μηλια που στεκει στο γκρεμό, στη Ρόδο υπάρχει το τραγούδι της Μηλιάς, αλλά αυτό πρόκειται για άλλο τραγούδι.
Μοιάζει πολύ με τον Ζερβόδεξο χορό των Καλυθιών, βορειοανατολική Ρόδος.
Ωστόσο, το βρήκα και στην Απολακκιά, νότια Ρόδος.
Ο ντροπιαρης
Δεν εχω βρει κάτι πρέπει να ψάξω περισσότερο.
Ναι, φιλόλογος. Αυτό σπούδασα και δουλεύω. Πολύ αργότερα έκανα και Εθνομουσικολογία.
1 «Μου αρέσει»
Ο συνδυασμός αυτός πρέπει να σε έχει βοηθήσει πάρα πολύ στη κατανόηση των δημοτικών τραγουδιών, και στην εύρεση της χρονολογίας τους.
Καλώς ή κακώς, για να μπορούμε να εκφράσουμε γνώμη στη παράδοση, απαιτείται εξαιρετική γνώση, μουσικής, χορού, ιστορίας, γλώσσας, αρχαίων και μυθολογίας κλπ.
Μόνο έτσι θα ανακαλύψουμε τη πραγματική έκταση των ριζών των τραγουδιών που ακόμα και σήμερα τραγουδάμε. Τουλάχιστον, αυτή είναι η ρομαντική άποψη μου.
Εγώ ρε παιδιά γιατί αυτά τα δύο τραγούδια τα βλέπω μόνο σαν τίτλους στο #98 του Φώτη;
Πρεπει να πατήσεις στην εικόνα ειναι μακροσκελής
1 «Μου αρέσει»
Με τη χρονολόγηση δεν έχω ασχοληθεί και πολύ, αλλά γενικότερα, ναι, βοηθάει.
Μ’ έχει βοηθήσει και μ’ έναν άλλο τρόπο: Ως εκπαιδευτικός πρωτοδιορίστηκα στην Κάρπαθο, κι έζησα 4 χρόνια. Είναι ένα μέρος που η δημοτική παράδοση είναι αξιοσημείωτα ζωντανή, ως καθαυτού δημοτική, δηλαδή του κόσμου, όχι των μουσικών. Όποιος το ζήσει αυτό και ζήσει και την κοινωνία μέσα στην οποία αυτό συμβαίνει, καταλαβαίνει πράγματα που δε θα τα καταλάβαινε εξίσου εύκολα με βιβλία, σιντί, ή έστω και προσωπική έρευνα ή πηγαίνοντας σε πανηγύρια.
(Αλλά αυτό θα με βοήθαγε ακόμη κι αν ήμουν μαθηματικός ή θεολόγος 
)
To "Πες μας βρε Γιώργο ποια αγαπάς" το έχει με μπουζουκοκίθαρα και ο Περδικόπουλος το 1937 (λάθος η χρονολογία στο βίντεο), ως καλαματιανό, στο πλαίσιο της γνωστής συνεργασίας του με τον Τσιτσάνη (δίσκος ODEON GA-7328, 1937, από την άλλη μεριά το τσάμικο "πέντε λεβέντες είμαστε" με κλαρίνα. Φώτη;). Υπάρχουν και άλλες εκτελέσεις, κυρίως στεριανές με κλαρίνα στο yt, αλλά η συγκεκριμένη του Περδικόπουλου έχει σχεδόν όλα τα στιχάκια που έχει και η συλλογή.
Ο "Πνευματικός" κυκλοφορεί και στη στεριά ως τσάμικο με ποιο διαδεδομένο τίτλο το Πανώρια. Εδώ με τον Παπασιδέρη.
Το έχει κυκλοφορήσει και η Μαρίζα Κωχ με τίτλο "σαράντα μέρες", το 1973. Από το δίσκο εκείνο γνωστά είναι το "στοπα και στο ξαναλέω" και το "καροτσέρης". Η μητέρα μου, κοπελίτσα περί τα μέσα της δεκαετίας του 1950, πήγαινε μαθητευόμενη μοδίστρα σε ραφτάδικο στον Αρτεμώνα. Στο ραφτάδικο οι κοπέλες τραγουδούσαν και ένα από τα τραγούδια ήταν και ο "πνευματικός". Από τον τρόπο που το θυμάται η μάνα μου, η δική τους εκδοχή πλησιάζει αυτό της Μαρίζας Κωχ ιδιαίτερα με τα επιπρόσθετα (βούι βούι κι αμάν αμάν). Το ενδιαφέρον είναι ότι το τραγούδι αυτό (όπως και κάποια άλλα που έλεγαν) δεν το ήξερε να το έπαιζαν τα όργανα στα γλέντια.
Γιάννη;
Πλάκα κάνω.
Λοιπόν. Έχουμε και λέμε.
Γιάννη ο δίσκος είναι αυτός.
Και η άλλη πλευρά.
Όμως αν δεις τον αριθμό κυκλοφορίας (GA-7328), θα παρατηρήσεις ότι αυτός κυκλοφόρησε το 1946. Αν δεις τους αριθμούς μήτρας, θα προσέξεις ότι δεν είναι συνεχόμενοι. Το τραγούδι “Πες μας βρε Γιώργο ποια αγαπάς” έχει μήτρα GO-2646 και το “Πέντε λεβέντες είμαστε” έχει μήτρα GO-2744. Απέχουν δηλαδή 100 σχεδόν νούμερα.
Το μεν “Πες μας βρε Γιώργο ποια αγαπάς” ηχογραφήθηκε ή τον Δεκέμβριο του 1936 ή τον Ιανουάριο του 1937, ενώ το “Πέντε λεβέντες είμαστε” αργότερα μέσα στην ίδια χρονιά.
Όπως ειπώθηκε, ο αριθμός κυκλοφορίας μας οδηγεί στο 1946. Ο δίσκος βγήκε στην αγορά λίγο πριν βγουν στην κυκλοφορία οι δίσκοι με τις πρώτες μεταπολεμικές ηχογραφήσεις.
Έτσι Γιάννη το “Πες μας βρε Γιώργο ποια αγαπάς” κυκλοφόρησε, για πρώτη φορά, στις αρχές του 1937 και μπήκε στον δίσκο GA-7006. Σε αυτό τον δίσκο, ή άλλη πλευρά δεν έχει το “Πέντε λεβέντες είμαστε” αλλά το “Δυο βλαχοπούλες” το οποίο ηχογραφήθηκε αμέσως μετά τον “Γιώργο”.
Ένα νούμερο μετά τα παραπάνω, κυκλοφόρησαν τα τραγούδια του Μάρκου (Μάρκος Πολυτεχνίτης) και του Τσιτσάνη (Να γιατί περνώ). Και τα δύο είχαν τον αριθμό κυκλοφορίας GA-7005. Δεν ηχογραφήθηκαν όμως συνεχόμενα. Πρώτα του Μάρκου και του Τσιτσάνη και λίγα νούμερα μετά του Περδικόπουλου.
Αλλά δεν τελειώσαμε.
Η ηχογράφηση του “Πες μας βρε Γιώργο ποια αγαπάς” με τον Περδικόπουλο δεν είναι η πρώτη.
Το 1927 (σύμφωνα με το sealabs) κυκλοφορεί και με τον Γιώργο Ντόκο για την Columbia Αμερικής.
Δεν παίρνω όρκο ότι ακούγεται ανδρική φωνή.
Αυτά Γιάννη.
1 «Μου αρέσει»