Χρόνια πολλά για την ημέρα !!
Για τη μουσική δεν είμαι βέβαιος για πόσο χρονικό διάστημα υφίστανται τα πνευματικά δικαιώματα, αλλά για λογοτεχνικά κείμενα γνωρίζω ότι είναι 70 χρόνια από την ημέρα δημοσίευσης. Π.χ. ο Όμηρος δεν έχει δικαιώματα (πολλοί αιώνες) όπως και ο Καβάφης (περίπου ένας αιώνας). Για τη μουσική και τις παρτιτούρες δεν έχω εικόνα αντίστοιχου χρόνου.
Χρόνια πολλά και ευτυχισμένα,
Η προστασία ισχύει για 70 χρόνια μετά τον θάνατο του δημιουργού. Το ηθικό δικαίωμα παραμένει ισχυρό (προστασία της πατρότητας, ακεραιότητας του έργου). Για τους εκτελεστές-ερμηνευτές η διάρκεια προστασίας είναι 50 χρόνια από την εκτέλεση του έργου. Στον νόμο “περί πνευματικής ιδιοκτησίας” αναφέρονται σειρά εξαιρέσεων (περιορισμοί του περιουσιακού δικαιώματος του δημιουργού). Μεταξύ αυτών είναι και η χρήση σε σχολικά βιβλία και ανθολογίες, η χρήση για διδασκαλία, για εκπαιδευτικούς λόγους. Επίσης, εξαιρείται η ίδιωτική χρήση, η δικαστική χρήση, η παράθεση αποσπασμάτων, η χρήση από βιβλιοθήκες κ.α.
Ειδικά για το περιουσιακό δικαίωμα προβλέπεται:
"1. Το περιουσιακό Δικαίωμα δίνει στους δημιουργούς ιδίως την εξουσία
(δικαίωμα) να επιτρέπουν ή να απαγορεύουν:
α) Την εγγραφή και την άμεση ή έμμεση, προσωρινή ή μόνιμη αναπαραγωγή
των έργων τους με οποιοδήποτε μέσο και μορφή, εν όλω ή εν μέρει.
…
Προσοχή στο ιδίως (σημαίνει ότι είναι ενδεικτική και όχι περιοριστική η απαρίθμηση) και στο με οποιοδήποτε μέσο και μορφή (άρα και δια της παρτιτούρας). Δεν αμφισβητείται ζωηρά το αν η παρτιτούρα είναι έργο του συνθέτη που δημιούργησε το μουσικό κομμάτι ή του συγγραφέα της παρτιτούρας.
Βρήκα πρόχειρα μια παλαιά αντιδικία της χήρας και της κόρης του Μάνου Λ. που πέθανε το 1982 και των εκδοτών που εξέδωσαν έργα του εκλιπόντος συνθέτη. Η χήρα του στράφηκε κατά των εκδοτών που εξέδωσαν το έργο (μετά τον θάνατο του και σύμφωνα με την επιθυμία του), ενώ η κόρη είχε συμφωνήσει. Η απόφαση του Μον. Πλημμ. Αθηνών (πρωτοβάθμιο βέβαια δικαστήριο) έκρινε το ποινικό κομμάτι (αν υπάρχει πλαστογραφία και κλοπή της πνευματικής ιδιοκτησίας) και υπό το πρίσμα του τότε ισχύοντος νόμου του 1920, ωστόσο δεν αμφισβήτησε ότι οι πνευματικοί δημιουργοί και οι κληρονόμοι τους έχουν τα δικαιώματα στην έκδοση και
αναπαραγωγή των έργων τους (και δια της παρτιτούρας).
Ως προς το ουσιαστικό μέρος αν δηλ. είναι δίκαιη ή υπερβολική η προστασία δεν είναι απλή η απάντηση. Πάντως, επειδή γνωρίζω πολλούς μουσικούς που ηχογραφούν στο στούντιο (όχι μπουζουξήδες μόνο) βλέπω ότι δεν υπάρχει μόνο η φωτεινή πλευρά της μουσικής βιομηχανίας (οι προρφυρογέννητοι κληρονόμοι κλπ) αλλά και οι άσημοι μουσικοί, στιχουργοί και συνθέτες που αν δεν υπήρχε η προστασία του έργου θα ήταν απλήρωτοι (πχ ο στιχουργός που δεν δουλεύει σε νυχτερινό μαγαζί). Βέβαια, δεν είναι αγγελικά πλασμένο το σύστημα ΑΕΠΙ, διαχείριση δικαιωμάτων, μοίρασμα των χρημάτων και «μπάζει» γενικώς αλλά δεν μπορώ να επεκταθώ…
Τέλος, θα πω κάτι πιο γενικό και φιλοσοφικό: Για τη νομική υπάρχει μια παλιά διχοστασία αν πρόκειται για τέχνη (εφαρμοσμένη) του λόγου, της ρητορείας, αφού έχει πρακτική σκοπιμότητα, δικαστηριακή πρακτική εφαρμογή κλπ ή για επιστήμη. Οι δικηγόροι λένε συχνά ότι: “δεν είμαι νομικός (μόνο), είμαι δικηγόρος ενεργός, μαχόμενος”. Το θέμα λοιπόν είναι τι θα πουν (κατά τη μεγαλύτερη πιθανότητα) αύριο τα δικαστήρια αν στραβώσουν τα πράγματα και μπλέξουμε και μέσα από ποιά δικονομική διαδικασία. Αν λοιπόν βρεθεί ένας τρελός, μπορεί να σε κυνηγήσει γιατί παίζεις σε μια ταβέρνα με την παρέα σου. Του το επιτρέπει ο νόμος να το κάνει, ασχέτως αν θα γελάνε όλοι, εσύ θα πρέπει να αποδείξεις ( πολύ εύκολα σίγουρα) ότι είναι ιδιωτική η χρήση του έργου, ωστόσο δεν την γλιτώνεις την ταλαιπωρία στα ακροατήρια…
Καλησπέρα
Δυστυχώς για μένα το θέμα δεν πήρε την διάσταση που θα ήθελα ή τέλος πάντων ξέφυγε κάπως από την αρχική μου πρόταση/ιδέα. Γιαυτό αναδημοσιεύω ένα ενδιαφέρον άρθρο που έτυχε να διαβάσω πρόσφατα. Ελπίζω να βοηθήσει στο να δούμε την όλη υπόθεση των “πνευματικών” δικαιωμάτων υπό άλλο πρίσμα.
“Τέχνη είπατε νεαρέ;
Έγραφα πρόσφατα σε μια ακαδημαική εργασία(sic), ρεφορμίζοντας μιας και δε μπορούσα να πω απλά: δε μας χέζεις και συ με τα πνευματικά δικαιώματα;
Είναι σημαντικό να γίνει καταρχάς κατανοητό πως οι νόμοι (όποιοι και αν είναι αυτοί) και οι αξίες σχετίζονται άμεσα με την ιστορική συγκυρία, και το θεσμοθετημένο κοινωνικό φαντασιακό. Για παράδειγμα η σημερινή θεώρηση πως το νόημα της ζωής “βρίσκεται στην συσσώρευση και στην διατήρηση του πλούτου, θα ήταν τρέλα για τους Ινδιάνους Κουακιούτλ, ή η ιδέα να μάζευαν τα πλούτη για να μπορέσουν να τα καταστρέψουν, ή η ιδέα να επιδιώξουν την εξουσία και την αρχή θα ήταν τρέλα για τους Ινδιάνους Ζούνι, οι οποίοι για να κάνουν κάποιον αρχηγό της φυλής, έπρεπε να τον δέρνουν μέχρι να δεχτεί” [Κ. Καστοριάδης, Η φαντασιακή θέσμιση της κοινωνίας]
Ομοίως η ίδια η έννοια του πνευματικού δικαιώματος δεν είναι δυνατόν να θεωρείται ως κάτι θέσφατο. Οι αρχαίοι Αθηναίοι το πιθανότερο είναι να εξόριζαν ως ηλίθιο κάποιον που θα μιλούσε για πνευματικά δικαιώματα σε ένα έργο πχ του Αριστοφάνη ενώ οι Ινδοί θα ένιωθαν(και νιώθουν) βαθιά προσβεβλημένοι (αφού η ίδια η θρησκεία τους μιλούσε -και μιλάει- για την ανάγκη της ελεύθερης διάδοσης της γνώσης) με την ίδια την έννοια του πνευματικού δικαιώματος.
Στην τελική βεβαία η κάθε κοινωνία έχει τελικά και τους νόμους που της αναλογούν.
Μπορείς να το ψάχνεις για ώρες. Η ανάπτυξη της τυπογραφίας, οι κλίκες των τυπογράφων, ο ρόλος της εκκλησίας, το Statue οf Anne, η άνοδος της αστικής τάξης, μπλα μπλα μπλα.
Και να συνεχίσεις. Η Γαλλική Επανάσταση, ο Chapelier και ο Διαφωτισμός(Diderot, Beaumarchais)…
Και μετά ναʼσου τα property rights theory, και τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας .
Πατεντάρω,Πατεντάρεις ,Πατεντάρει.
Εύλογο το ερώτημα(που διάβασα κάπου-στο serajevo ήταν;)
Τα ανέκδοτα έχουν πνευματικά δικαιώματα;
Η συνταγή κολοκυθόπιτας της γιαγιάς μου (που τα σπάει κιόλας);
Οι κλανιές;
Τέχνη;
Θυμάμαι ατελείωτες ώρες στο σχολείο(έκθεση ιδεών-sic) να μιλάμε για κάτι τύπους που τους λέγαμε ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ. Ουάου αυτοίοι πνευματικοί άνθρωποι και ο ρόλος τους! Και πρέπει το ένα και πρέπει το άλλο.
Σουρεαλισμός, οι πνευματικοί άνθρωποι είναι sosara!
Εισαγωγή,Επιχειρήματα,Επίλογος.
Σόρυ σούπερ πνευματικέ άνθρωπε αλλά αν περιμένουμε τον μεσσιανικό σου ρόλο να πάρει μπρος, σωθήκαμε. Εσύ που δεν σε αγγίζουν τα εγκόσμια, και προς θεού(sic) δεν είσαι κρατικοδίαιτος μαϊντανός.
Που σέβεσαι την έννοια του μοναχικού δημιουργού πετώντας αυτό το “απαγορεύεται η αναδημοσίευση, η αποθήκευση σε κάποιο σύστημα διάσωσης(lol), και γενικά η αναπαραγωγή του παρόντος έργου, με τον οποιονδήποτε τρόπο ή μορφή, τμηματικά η περιληπτικά, στο πρωτότυπο, σε μετάφραση ή άλλη διασκευή χωρίς την ΑΔΕΙΑ ΜΟΥΥΥΥΥΥΥΥΥΥΥΥΥΥΥ, εμένα του πνευματικού καλικάντζαρου” λες και εντάξει μωρέ σιγά.
Και εσύ που : ΣΙΩΠΟΥΣΕΣ,ΣΙΩΠΑΣ ΚΑΙ ΘΑ ΣΙΩΠΑΣ.
ΑΝ ΟΙ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΑΛΛΑΖΑΝ ΚΑΤΙ…
ΘΑ ΗΤΑΝ ΠΑΡΑΝΟΜΟΙ
Στο θέμα μας όμως (η) [τεχνών]: η ελεύθερη, δημιουργική έκφραση του ανθρώπου με έργα που διέπονται από αισθητικούς κανόνες.
Ok. Εγώ θα έλεγα:
Τέχνη: περίεργη λέξη, μαγική, και αρκετά σκονισμένη. Τέχνη είναι αυτό που δύσκολα μπορεί να περιγραφεί με λέξεις. Όταν το συναντάς αυτό το πράμα, που λες, το μυαλό σου παίρνει φωτιά. Ενδέχεται να νιώσεις ένα σφίξιμο στο στομάχι. Να κλάψεις, να γελάσεις, να προβληματιστείς. και άλλα πολλά.
Τέχνη επίσης είναι να ξυπνάς το πρωί από την όμορφη μουσική των συνθημάτων, μιας μικρής πορείας μαθητών, σε ένα χωριό της Σάμου.
Να ψάχνεις το τελευταίο αντίτυπο ενός βιβλίου και ο συγγραφέας να εμφανίζεται από το πουθενά και να στο δίνει. και άλλα πολλά.”
***το κείμενο βρίσκεται στην έκδοση:
κεραμιδόγατες[στο φαντασιακό της τέχνης] ***
παντως εαν εκτος απο την τεχνη αγαπαμε και τους…τεχνιτες θα πρεπει να παραδεχτουμε πως ο Μαρκος θα ειχε πεθανει τουλαχιστον μια δεκαετεια νωριτερα, απο την …πεινα…αν δεν υπηρχαν τα (με οποια προβληματα) πνευματικα δικαιωματα…Την δεκαετεια ‘60’-70’ επιβιωσε απο χαριν στα χρηματα που επαιρνε απο τις επανεκτελεσεις του Μπιθικωτση και απο καποια συγχρονα του που εβγαλε…μιας και δεν μπορουσε πια να παιξει στο παλκο…
Ρε φίλε, όποιος δε σε κατάλαβε πριν, είναι δυνατόν να σε καταλάβει τώρα; Αυτό το παραληρηματικό κείμενο υποτίθεται ότι εκφράζει κάτι με το οποίο συμφωνείς; Αδυνατώ να το παρακολουθήσω. Προτιμώ να μας το πεις εσύ με δικά σου λόγια.
Εν πάση περιπτώσει, αν κάτι κατάλαβα (μετ’ επιφυλάξεων) είναι ότι στη θέση του Τριτσιμπίδα (#22) «Οι νόμοι λένε αυτό κι αυτό» απαντάς «Οι νόμοι δεν είναι θέσφατοι, μπορούμε να τους αμφισβητήσουμε κι εγώ τους αμφισβητώ».
Εντάξει, είναι σίγουρα κάτι που μπορεί να συζητηθεί, και η συζήτηση να βγάλει πολύ ψωμί, αλλά είναι μάλλον φιλοσοφική συζήτηση. Σε πρακτικό επίπεδο, δε νομίζω η επανάσταση να αρχίσει από εδωμέσα με τη δημοσίευση παρτιτουρών.
Pepe, δε μίλησε κανένας για επανάσταση. Μη μπερδεύεσαι. Τι ακριβώς δηλαδή σε δυσκόλεψε τόσο στο κείμενο; Δε νομίζω ότι είναι τόσο δυσανάγνωστο. Όπως και να χει αν θες να σου “εξηγήσω” κάτι θα πρέπει να μου το προσδιορίσεις περισσότερο. Τις απόψεις μου, με δικά μου λόγια, τις έχω διατυπώσει πιο πριν.
Εν πάση περιπτώσει (όπως λες) η ουσία για μένα είναι στην φράση "Στην τελική βεβαία η κάθε κοινωνία έχει τελικά και τους νόμους που της αναλογούν. " Και εάν θέλεις αυτό δικαιολογείται με τα παραδείγματα των δύο πρώτων παραγράφων (του Καστοριάδη και της επόμενης). Επίσης νομίζω έχω απαντήσει και σε αυτό, ότι δεν είναι απλά μια θεωρητική/φιλοσοφική κουβέντα αλλά ότι μπορούμε άμεσα να κάνουμε ποικίλες πράξεις-δράσεις(τις έχω αναφέρει περιγραφικά).