Μπράβο, δεν είναι μόνο στην Αυτοβιογραφία αλλά και στα τραγούια, που λέει χωρίς ίχνος αυτολογοκριτικής διάθεσης πράγματα που, κάποια, μάλλον τον εκθέτουν παρά τον τιμούν. Το Ώρες με θρέφει είναι πολύ ενδεικτικό, είναι ακριβώς το παράδειγμα που θυμήθηκα πριν φτάσω στο σημείο του μηνύματός σου, Ανεστάκο, που το αναφέρεις.
Όσο γι’ αυτό:
Εντάξει, κι εγώ αυτό μάλλον θα ‘κανα, αλλά άλλοι λειτουργούν αλλιώς. Νομίζω ότι η διάκριση των εν οίκω από τα εν δήμω, και γενικώς κάθε ιδέα σχετική με την έκθεση μπροστά σε τρίτους γνωστούς ή αγνώστους, λειτουργούσε διαφορετικά για τον Μάρκο απ’ ό,τι για τον περισσότερο κόσμο.
Πάντως ας σκεφτούμε ότι ο Μάρκος, συνειδητά ή (πιθανότατα) όχι, δε μιλάει μόνο για τον εαυτό του. Τόσο στην Αυτοβιογραφία όσο και στα τραγούδια του, συχνά έχουμε και μια ενημέρωση όλης της υπόλοιπης κοινωνίας για όσα γίνονταν σε έναν θύλακά της, για τον οποίο γενικά η ενημέρωση από πρώτο χέρι ήταν σπάνια.
Οι εκτός μαγκιάς τι ήξεραν για τη μαγκιά, για τον διπλανό τους δηλαδή; Πιθανότατα μόνον ό,τι μάθαιναν από τις σάτιρες (θεατρικές, έντυπες σε εφημερίδες, κλπ.).
Σκεψου το 30’ για να λεει ο αλλος ας φυτρωσουν χασισιες στον ταφο μου απο πανω ή τετοια ζωη που εκανα και αυτη παντα θα κανω μες τον ψευτικο ντουνια ντερβισης (χασικλης) θα πεθανω. ΣΟΚ. Και απολυτως μεθυστικος μαγκας να πουμε με βαρια φωνη, τελειως υπογειο.
Νομίζω σε αυτό δεν διαφωνεί κανένας μας, ίσα ίσα δεν θεωρώ πως κάποιος το θεωρεί μαγκιά.
Ίσως εκεί έχει γίνει παρεξήγηση και υπάρχουν διαφωνίες πιο πάνω.
Ας μην πέφτουμε στην παγίδα και κρίνουμε το θέμα χασίσι - μαστούρα με την ηθική του σήμερα.Η καλλιέργεια της κάναβης απαγορεύθηκε ( για διεθνείς εμπορικούς σκοπούς) το 1920 αν θυμάμαι υ, και η απαγόρευση διακίνησης και καπνίσματος το 1931.Τοτε η αγορά και το κάπνισμα ήταν νόμιμο και θεμιτό.Ο Μάρκος ήταν τότε 25 - 30 ετών.Αυτή η απαγόρευση έγινε με βίαιο τρόπο από τον Μεταξά,( προσαγωγές, ξύλο, εξορία στην Πύλο), όπου υπήρξε και η αντίσταση από μέρους του κόσμου,αναλόγως της σχετικής απαγόρευσης καπνίσματος που έχουμε εμείς στους εσωτερικούς χώρους.Αν στον παρόντα χρόνο δούμε κάποιον μεθυσμένο,το πολύ πολύ να σκεφτούμε " πω πω πως έγινε έτσι, κουρουμπελο).Η μαστούρα δεν ήταν μέχρι τότε άγνωστο πράγμα,ή κατακριτέα.Απλώς συνέβαινε, και αυτό που κοίταζαν οι γονείς ήταν να μην καπνίζουν τα παιδιά τους από μικρά.Τα ήθη όμως άλλαξαν με τα χρόνια, και η κοινωνία βλέπει αλλιώς τα πράγματα.Τα συμπεράσματα όμως, πρέπει να βγαίνουν με την ηθική του τότε.
Νόμιζω όλοι θεωρούμε ότι το μαστούρωμα δεν είναι καλό. Οπότε για μένα όταν φτάνει κάποιος σε αυτή την κατάσταση δεν είναι μάγγας. Και ο συγκεκριμένος με αυτά που λέει εδώ, μόνο υπερηφάνια φαντάζομαι δε θα ένιωθε.
Ναι ρε παιδί μου, συμφωνήσαμε σ’ αυτό. Έτσι κι αλλιώς, κανείς δεν είχε υποστηρίξει από την αρχή μέχρι και τώρα ότι η μαστούρα, ή πόσο μάλλον το συγκεκριμένο περιστατικό, ήταν που τον έκαναν μάγκα. Για άλλα ήταν μάγκας, και όλο το θέμα είναι: η αφήγηση (από τον ίδιο, αυθόρμητα) για μια φάση όπου το παρατράβηξε με τη μαστούρα κι έφτασε σε κατάσταση αναξιοπρεπή, επαρκεί για να σβήσει όλα τα υπόλοιπα; Να πούμε δηλαδή «όποιος το΄κανε αυτό δεν μπορεί να είναι μάγκας, ό,τι άλλο κι αν έχει κάνει στη ζωή του»;
(Είπα «και όλο το θέμα είναι…» Και γιατί να είναι θέμα; Λες και πρόκειται να βγάλουμε αντικειμενικό πόρισμα, πόσο μάγκας ήταν από το 0 μέχρι το 5 ο Μάρκος Βαμβακάρης! Εγώ θα μπορούσα να προσθέσω ότι ήταν και καλός μουσικός, αλλά ότι ούτε αυτό τον κάνει μάγκα. Και πάλι, άλλα τον κάνουν. Είναι κι αυτή μια γνώμη, αλλά δεν έχω κανέναν πρακτικό σκοπό που την καταθέτω. Έτσι, κουβέντα να γίνεται…)
Βεβαια η αληθεια ειναι πανω στο ποστ του Νικου. Αλλα τα ηθικα δεδομενα. Ή ετσι νομιζουμε τελοσπαντων, γιατι και τωρα σε μεγαλο μερος της κοινωνιας το μαυρο ειναι απενεχοποιημενο. Φυσικα δε σε κανει μαγκα να μαστουρωνεις. Αλλα σε κανει μαγκα να σε πιασουν και να μην πεις κουβεντα για κανενα. Αυτην την θολη ‘‘αντισυστημικοτητα’’, αυτο το αστυνομοι και κλεφτες που παιζανε παντα οι χασικληδες με το νομο (που κρυβει και συνεργασιες) ειναι το περιβαλλον του Μαρκου. Και για μας εδω μπορει να μην ειναι ετσι, αλλα το να μην εισαι χασικλης εκλεινε πορτες καποτε, στο χωρο των μουσικων. Αυτο το περιγραφουν πολλοι. Δε σε εμπιστευονταν. Φυσικα δε μιλαμε αμα εισαι ο Τσιτσανης ή ο Χιωτης κλπ. Στο μυαλο τους, ΝΑΙ, οι μαγκες γενικα μαστουρωνανε. Αλλα τοτε μαστουρωνανε και πολλοι απλοι λαικοι. Ο Γενιτσαρης σε ενα βιντεο λεει ‘‘Τι ρεμπετες? Εχουν παει φυλακη? Εχουν κανει εξορια? Χασισι εχουν φουμαρει μπολικο?’’.
Εδω νιωθω μεσα μου οτι γινεται και μια παρερμηνεια ορων κλπ. Τα αυθεντικα ρεμπετικα ΔΕΝ απευθυνονται γενικα στο λαο. Απευθυνονται σε καποιους με κωδικα ηθικης αλλο. ‘‘Θα ρθω μαστουρης με το κουμπουρι να ξηγηθω στο τσαρδι σου’’, ‘‘τον αντρα σου και σενα θε να σε στραπατσαρω’’, ‘‘Να και ο Γιαννης απο περα τρακα τρουκα η μαχαιρα-δυο μαχαιριες του δωσανε στο δρομο τον ξαπλωσανε’’, ‘‘παναγια μου μαχαιριες δωστου και γω γιατρος του’’, ενα πολυ ενδιαφερον ο Μαρκος ζηταει απο τη μανα του να πηγαινει στο μνημα του που τον φαγανε αντιζηλοι και να μεγαλωσει το μικρο αδερφο να παει να τους σκοτωσει για βεντετα και απειρα αλλα…
Τα ρεμπετικα δεν γραφοταν για το νομοταγη πολιτη που πηγαινε στην αστυνομια αμα τον πειραζανε. Ή στα δικαστηρια. Γραφονταν για αυτους που πηγαινε η αστυνομια να τους βρει, αμα πειραζανε καποιο
‘‘Μπραβο σου κυριε προεδρε’’, ‘‘χτες το βραδυ με στριμωξανε οι μαυροι’’.
Και ναι ο Μαρκος και αυτοι δε νιωθανε ντροπη που πινανε χασισι. Τουναντιον. Το υμνησανε και το κρινανε μαζι.
‘‘Βαρεθηκα τον αργιλε’’ λεει ο Παπαζογλου, που ομως πεντε χρονια δικασμενος φουμαρε να ξεχαστει.
Οι ηθικολογιες δε βοηθανε δηλαδη σε αλλους καιρους τελειως. Τελος ναι, ο Μαρκος ηταν μαγκας για πολλους λογους, αλλα ο κυριοτερος ειναι οτι σταθηκε στα ποδια του αναμεσα σε τερατα μουσικους, γιατι ειχε κατι να πει και αφησε μελωδιες που παντα βρισκονται μεσα σε ολα τα τραγουδια. Η προσωπικη σταμπα και ο τροπος του επηρεασαν ολους τους παικτες μετα απο αυτον.
Τα τραγουδια του, ειναι ο λογος που πολλοι πιασαμε οργανο. Και ηταν πολυ καλος, γνησια αθωος μουσικος με αποψη.
Δεν είχε να κάνει με το ότι “ΝΑΙ, οι μάγκες γενικά μαστουρώνανε”, και τότε ίσχυε ότι ισχύει σήμερα, αν η παρέα των μουσικών είναι χασικλήδες δεν εμπιστεύονται εύκολα έναν μη χασικλή στην παρέα τους. Πάντα ήταν θέμα εμπιστοσύνης και όχι μαγκιάς.
Για μένα είναι μαγκιά και αφηγηματική εντιμότητα (όταν γράφεις τόσα χρόνια μετά και θα μπορούσες να απαλείψεις το περιστατικό χωρίς να σε πάρει πρέφα κανείς) να καταγράφεις στιγμές κατάπτωσης.
Δηλ. όπως έκανε σε πολλά τραγούδια του “εξωτερικό” ρεπορτάζ, έτσι και κατά τόπους της αυτοβιογραφικής του αφήγησης κάνει “εσωτερικό” ρεπορτάζ.
Αυτό ακριβώς ήταν το αρχικό μου ερέθισμα γιατί η (εδώ) διατύπωση του περιστατικού μου άφησε μια ασάφεια. Και δεν θέλω να περνάει κάτι στα ψιλά γράμματα με πιθανότητα να διαβάζεται από νέους ανθρώπους οι οποίοι έχουν την τάση να δημιουργούν πρότυπα και να μιμούνται τις συμπεριφορές τους.
Βέβαια για να είμαστε ειλικρινείς κανένας νέος σήμερα θα έλεγα δεν θα περίμενε τον Μάρκο για να μιμηθεί συμπεριφορές αντίστοιχες
Όλη η ελληνική σύγχρονη μουσική μιλάει για ναρκωτικά, πορνεία και για όπλα.
Επίσης η χρήση τους χασίς που αναφέρεται στον Μάρκο δεν σημαίνει ότι ο άλλος είναι απαραίτητα κακός η παράδειγμα προς αποφυγήν.
Συνήθως προκαλεί σοβαρά προβλήματα η συμπεριφορά και οι πράξεις του χασικλη η του αλκοολικού η του χρήστη γενικά οποιασδήποτε ουσίας και σε αυτά θεωρώ πρέπει να επιβάλλονται νόμοι .
Αν είναι να κρεμάσουμε οποίον θα πιει ένα τσιγάρο σπίτι του και θα κάτσει εκεί τότε πρέπει εχθές να κλείσουμε φυλακή και όλη την επαρχία που είναι στα καφενεία και πίνει τσιπούρα αντί για καφέ και κάθε εβδομάδα πατάνε και από έναν άνθρωπο στους περιφερειακούς δρόμους .
Κάθε μέρα θρηνουμε νεκρούς από αλκοόλ και δεν υπάρχει καμία αυστηρότητα ούτε από τις αρχές ούτε από τους πολίτες.
Ας μην είμαστε επιλεκτικοί …
Πολύ σωστά τα λες. Δεν ήμαστε όμως επιλεκτικοί. Δεν αναφέρθηκαν αυτά γιατί η αναφορά έγινε για επιρροή της χρήσης χασισιού σε δημόσια συμπεριφορά. Όχι οικιακή. Και αυτό αφήνει ένα αρνητικό αποτύπωμα που θίγει την κοσμιότητα. Δεν αναιρεί την ύπαρξη και άλλων ανάλογης αξίας αρνητικών πράξεων όπως αυτά που εύστοχα διατύπωσες.
Επαναλαμβάνω ότι το διακύβευμα είναι κυρίως η κοσμιότητα.
(τώρα που το σκέφτομαι και η σύνδεσή της με τον όρο “μάγκας”)
Ναι, αλλά άλλο ποιον θα κρεμάσουμε εμείς τώρα κι άλλο η γνώμη των τότε ρεμπέτηδων. Μην ξεχνάμε ότι ένα από τα λίκνα του ρεμπέτικου ήταν οι φυλακές. Στις φυλακές είναι οι κακοί. (*) Κακοί άνθρωποι μπορεί κατά περίπτωση να είναι καλοί μουσικοί, στιχουργοί κλπ., αλλά αυτό δεν αλλάζει, εκατό χρόνια μετά, τον αξιακό τους κώδικα για να τον προσαρμόσει στον δικό μας.
Τσιμπάτε λάχανο και μη σας μέλει. Στο Γεντι Κουλέ είν’ ωραία, και στ’ Ανάπλι είναι πιο φίνα.
(*) Άλλο αν οι μισοί βρέθηκαν εκειμέσα άδικα γιατί το φταίξιμο ήταν εκεινής της σκορδόπιστης.
Πιστεύεις, αν καταλαβαίνω σωστά, ότι 80 χρόνια μετά πρέπει οι άνθρωποι να κρίνουν με επιείκεια τις σημερινές (κοινωνικά επιζήμιες) πράξεις που αναφέρει πιο πάνω ο @Panos, διότι αποτελούν συνήθεια της εποχής μας ;
Όχι. Αυτό που εννοούσα ήταν ότι η ηθική που εκφράζει ένα παλιό τραγούδι, που μπορεί να είναι νταβατζήδικη ή οτιδήποτε άλλο εξίσου καταδικαστέο, δεν αλλάζει αναδρομικά από το γεγονός ότι αυτά τα τραγούδια σήμερα τ’ ακούν και καλοί χρηστοί πολίτες. Αν είναι τραγούδια του περιθωρίου, είναι αυτονόητο ότι θα εκφράζουν αξίες του περιθωρίου.
Και γιατί είναι τραγούδια του περιθωρίου;
α) Αρχικά, γιατί βγήκαν από τα σπλάχνα του ίδιου του περιθωρίου.
β) Σε δεύτερο χρόνο, επειή έγιναν μόδα, και άρχισαν να τα βγάζουν ακόμη και όσοι δεν εκπροσωπούσαν στ’ αλήθεια αυτή την ηθική, απλώς έβλεπαν ότι πουλάει (σε πρόσφατη συζήτηση κάποιος ανέφερε και μία σχετική μαρτυρία, δε θυμάμαι τίνος: «Και γιατί παίζατε χασικλήδικα; - Γιατί πουλούσαν.»)
Ο Μάρκος συγκεκριμένα δεν ήταν ακριβώς περιθωριακός, εργάτης ήταν ο άνθρωπος, αλλά είχε φλερτάρει στενά με το περιθώριο νέος. Είχε παρασυρθεί σε κάποια από τα λάθη τους, αλλά παρέμενε ένας ηθικά ακέραιος άνθρωπος (που το θεωρώ συνώνυμο του «μάγκας»).
Η κοσμιότητα ίσως ήταν παλιά… Το 2024 είναι απλά η ασφάλεια.
Φυσικά πάντα υπήρχαν όλα, θεωρώ όμως ότι ίσως έχουμε φτάσει να τα ακούμε πιο συχνά η να έχουν πληθύνει.
Αλλά αν το καλοσκεφτείς τώρα μετά από έναν κύκλο συζήτησης το κυρίως θέμα για εμένα παραμένει το ίδιο, ο Μάρκος ήταν μάγκας όχι επειδή τα έκανε, όχι επειδή τα είπε, αλλά επειδή κατανόησε τα λάθη του (τα οποία δεν κόστισαν σε κανέναν συνάνθρωπό του) και τα είπε όταν ήταν “κάποιος” είτε για λίγους είτε για πολλούς, ήταν μάγκας γιατί είχε ενσυναίσθηση (βλέπε αναφορά για σφαγεία καθως και για άλλες αναφορές του), ήταν μάγκας γιατί έκανε ότι αγαπούσε και καλά και πρωτοποριακά.
Επίσης μην ξεχνάμε ότι υπάρχουν κάτι εκατομμύρια άνθρωποι στο κόσμο που αν τους έλεγες ότι κάποιος κάνει χρήση χασίς η ότι κερατωσε την γυναίκα του δεν θα το θεωρούσαν καν σαν κάτι άξιο αρνητικής αναφοράς .
Δεν κρίνουμε, σχολιάζουμε αλλά στον Μάρκο από όσα έχω διαβάσει δεν βρίσκω κάτι αρνητικό πέρα την αφέλεια του με τις δισκογραφικές που την πάτησαν όλοι οι μουσικοί της εποχής.
Τέλος και ολίγον άσχετο το θεωρώ άδικο που στα περισσότερα κουτούκια δεν παίζει να ακούσεις ούτε ένα χασικλιδικο… Απίστευτες μουσικές μελωδίες που δεν παίζονται γιατί ???
Για να πηγαίνουν 15.000 έφηβοι σε ένα στάδιο να ακούνε για τα γκανια την Κοκό και τις μπιτσες τους.
Πιο πολύ έτσι σαν σκέψη.
Και το ρεμπέτικο για σκύλες μίλαγε, για μαχαίρια και όπλα, και “θα γινότανε γιαγκίνι με μαυράκι κι ηρωίνη”.
Άλλη σκέψη.
Το ρεμπέτικο είχε μικρό κοινό αρχικά, μέχρι που είδαν χρήμα οι εταιρίες και το προώθησαν προς τα έξω.
Αντίστοιχα το ίδιο με τα τραγούδια για γκάνια, κόκες και μπίτσες.
Γενικά έχω την εντύπωση ότι δεν μπορείς να δέχεσαι τα “κακώς πραγμένα” του ρεμπέτικου και να βάζεις εκατό - πενήντα δικαιολογίες και να κατακρίνεις τα σημερινά που έχουν την ίδια θεματολογία.
Μπορείς να πεις ότι δεν μου αρέσει αυτή η μουσική και ο τρόπος που προβάλλεται. Αλλά στο περιεχόμενο ίσως να υπάρχει ένα θέμα.
Απλά σκέψεις.
Ίσως να είναι καλύτερα να βγει από το θέμα για τον Μάρκο. Δεν μας φταίει σε τίποτα.
Συμπλήρωση: Όσο για τον Μάρκο και το αν ήταν μάγκας ή όχι. Και σήμερα ο Μάρκος θα μας έγραφε εκεί που πρέπει όπως το έκανε και τότε. Έζησε την ζωή του όπως ήθελε με τα καλά του και τα κακά του. Στέκομαι σε αυτό που είπε ο Περικλής. Ήταν ακέραιος άνθρωπος και αυτό τα λέει όλα. Όλοι πιθανά θα θέλαμε να κάνει κάποια πράγματα διαφορετικά, αλλά αυτό είναι που θέλουμε εμείς και δεν έχει καμιά ουσία.
Θες να τον πεις “μάγκα” πες τον.
Και οι μαυραγορίτες όταν χόρευαν στα μπουζούκια “μάγκα μου” φώναζε ο ένας τον άλλον.
Μάγκες και νταήδες ήταν και οι Βερτσέκος και Μπουχός στο μαγαζί του Βλάχου το Δάσος. Μάγκες ήταν και οι Κατελαναίοι.
Για μένα ο Μάρκος ήταν ο Μάρκος. Ακέραιος και όμορφος, και μακάρι να ήταν όλοι οι μάγκες σαν τον Μάρκο.
Δεν υπάρχει η παραμικρή αμφιβολία ότι δεν είναι, απλά, δυνατόν να καθορίσουμε εμείς σήμερα, τί ήταν ο μάγκας, μπόλικες δεκαετίες πριν. Ακριβώς: Ο καθένας είχε τη δική του άποψη και, το μόνο στο οποίο μάλλον όλοι θα συμφωνούσαν, είναι ότι «Μάγκας» είναι κάτι καλό. Για τους θαυμαστές των Κατελάνων, όποιος ξεκοιλιάζει όποιον γουστάρει όποτε γουστάρει, ναι, μάγκας είναι. Για τον Μάρκο, όχι: “Αυτός ήταν μάγκας! Δεν πείραξε ποτέ κανέναν!”.
