Αν και πιστεύω ότι οι παραδοσιακές εκτελέσεις που παρέθεσα σαν δείγμα (στο μήνυμα # 36) “μιλάνε” από μόνες τους για την προφορικότητα και την ιδιαιτερότητα της δημοτικής μουσικής, για μεγαλύτερη κατανόηση παραθέτω λίγα από τα λεγόμενα του μουσικολόγου Γεώργιου Παπαδάκη, (με μεγάλη δραστηριότητα στη συλλογή ηχητικού και μουσικού υλικού που αφορά τη γενικότερη ιστορία και την εξέλιξη της παραδοσιακής τέχνης στην Ελλάδα) από το βιβλίο: “Λαικοί Πρακτικοί Οργανοπαίχτες”.
Όλοι οι μουσικοί του κόσμου μαθαίνουν να παίζουν, ακολουθώντας έναν από αυτούς τους δυο δρόμους: ή πρακτικά, προσπαθώντας να παίξουν τραγούδια, ή σύμφωνα με κάποια μέθοδο που είναι η πολύχρονη πείρα πολλών μουσικών, οργανωμένη σε ασκήσεις και κανόνες, σε απόσταση από το συναίσθημα, που απαιτεί υπομονή, νεύρα και πολύ δουλειά. Αυτός ο δεύτερος “επιστημονικός” τρόπος είναι ο πιο επικίνδυνος, για να χάσει κανείς την ουσία του πράγματος, που είναι η προσωπική έκφραση στο παίξιμο, η μοναδική για τον καθένα ερμηνεία…
Οι λαικοί οργανοπαίχτες δεν υποβάλλουν τις επιλογές τους σε εξετάσεις “αυθεντικότητας” ή “καθαρότητας” με την έννοια που το κάνουν οι λόγιοι ερμηνευτές. Χρησιμοποιούν ό,τι τους αρέσει χωρίς διάκριση, ανάλογα με το πλήθος των ακουσμάτων, την τεχνική και τις ανάγκες τους. Υποβάλλουν το αποτέλεσμα που πετυχαίνουν σε έναν έλεγχο που ασκείται μόνο από το ενστικτό τους. Και όσο περισσότερο έχουν γνώση του κόσμου και της ζωής τόσο περισσότερη δύναμη για να συγκινεί έχει το έργο τους…
Ο λαικός οργανοπαίχτης μάθαινε και μαθαίνει την τέχνη μόνος του. Οι κατακτήσεις του στην τεχνική και στην ερμηνεία, μιας και δεν καταγράφονται σε κάποιο σύστημα διδασκαλίας, φεύγουν και χάνονται μαζί του. Ένα μέρος του μόνο μένει σαν “επιρροή” στους λίγους μερακλήδες μαθητές που μπορεί να έχει. Αυτές οι επιρροές αφορούν σε γενικά χαρακτηριστικά μιας τεχνοτροπίας κι αυτά όχι πάντοτε αποκρυπτογραφημένα…
Η αντίληψη για την ερμηνεία των πρακτικών δημιουργείται από τις συνθήκες ζωής, από τον τόπο, από το κλίμα, κλπ… αλλά και οι κοινωνικές συνθήκες, οι δυσκολίες της ζωής, οι αντιλήψεις που επικρατούν, οι ανθρώπινες εκδηλώσεις και τα προβλήματα, επηρεάζουν και διαμορφώνουν την ψυχή του πρακτικού καλλιτέχνη, δίνοντας το ανάλογο και χαρακτηριστικό “πρόσωπο” στο έργο του.
Επίσης ο Βιολιστής - Συγγραφέας, Ιάκωβος Ηλίας, γεννημένος στα Μέγαρα Αττικής, 1906 είχε πει μεταξύ άλλων τα εξής:
Συνήθως οι λαικοί οργανοπαίχτες μαθαίνουν από πατέρα σε παιδί, από θείο σε ανηψιό, από δάσκαλο του χωριού κλπ…αλλιώς είναι ένας μαθηματικός κι αλλιώς είναι ένας πρακτικός. Μπορώ να σας πω ότι ένας πρακτικός μπορεί να έχει μια δεξιοτεχνία που μπορεί ένας καλός μουσικός να μην τον μιμηθεί. Και να μην γνωρίζει, όμως, κι αυτός ο άνθρωπος τι παίζει. Αυτός ο πρακτικός παίζει κάτι που ούτε στη θεωρία γράφεται ούτε ένας καλός εκτελεστής μπορεί να το παίξει. Είναι πολύ δύσκολο…τον βλέπεις και παίζει, π.χ., πολύ δύσκολα περάσματα χωρίς να γνωρίζει πού βρίσκεται και τι ξέρει; τίποτα. Και του λες: “τι παίζεις τώρα ρε Κώστα;” “Να, εγώ δεν ξέρω τι παίζω. Άκουσε τι παίζω. Εδώ παίζω”…
